Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 279/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 grudnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa Samodzielnego Publicznego Zakładu
Opieki Zdrowotnej w […]
przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 grudnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 lutego 2006 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 lutego 2006 r. oddalił apelację
Narodowego Funduszu Zdrowia, podzielając ustalenia i ocenę jurydyczną tego
Sądu.
Według ustaleń stanowiących podstawę rozstrzygnięcia Samodzielny
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej […] na podstawie umowy z dnia 30 grudnia
2003 r. zawartej z pozwanym Funduszem, świadczył od 1 stycznia 2004 r. do 31
grudnia 2004 r. usługi medyczne w zakresie hospitalizacji oraz ambulatoryjnego
lecznictwa specjalistycznego.
Z uwagi na to, że powodowy Szpital jest jedynym w […] i położonym przy
trasie W. – K. i W. – Ł., udzielał również pomocy ofiarom wypadków
komunikacyjnych, co spowodowało przekroczenie zakontraktowanej ilości
pacjentów.
Wartość świadczeń ponadlimitowych wykonanych w stanach ratowania
zagrożenia życia i zdrowia wyniosła kwotę dochodzoną, na którą powodowy Szpital
wystawił faktury, lecz pozwany Fundusz odmówił zapłaty, powołując się na
dyscyplinę obowiązująca podmiot w sektorze finansów publicznych.
W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo,
uznając że w sytuacji, w której strony nie postanowiły umownie, kto ma ponosić
ryzyko kosztów ewentualnych świadczeń ponadlimitowych, pozwany Fundusz jako
podmiot ustawowo powołany do finansowania świadczeń publicznej służby zdrowia
zobowiązany jest do pokrycia tych kosztów. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia
powołał art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP art. 14, 15 ust. 1 i 19 ustawy z dnia
27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (Dz. U. Nr 210, poz.2135), art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r.
o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 21 z 2002 r., poz. 204) oraz art.
7 ustawy z dnia 31 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91,
poz. 408 ze zm.).
Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, a uzupełniając
argumentację prawną wspierającą trafność zaskarżonego rozstrzygnięcia
stwierdził, że określenie w umowie limitu świadczeń zdrowotnych bez ustalenia
niezbędnych przedsięwzięć organizacyjnych na wypadek wyczerpania limitu
3
stanowi nadużycie wynikającego z art. 53 ust. 3 ustawy o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym, obowiązku określenia w umowie zakresu udzielonych
świadczeń i maksymalnej kwoty zobowiązania Funduszu wobec
świadczeniodawcy. Odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego
w wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. I CK 18/05 stwierdził, że umowa z Funduszem
powinna konkretyzować, kto ma wykonywać ponadlimitowe świadczenia
w przypadkach niecierpiących zwłoki, a klauzulę umowy ograniczającą się do
wskazania ilościowego limitu w zakresie świadczeń zdrowotnych koniecznych
z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia uznał na podstawie art. 58 § 3 k.c.
za nieważną.
Pozwany Fundusz w skardze kasacyjnej opartej na naruszeniu prawa
materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 58 § 3 k.c.
polegające na przyjęciu, że postanowienia umowy określające maksymalną kwotę
zobowiązania wobec świadczeniodawcy mającego obowiązek świadczeń
zdrowotnych w stanach zagrożenia życia i zdrowia są nieważne oraz art. 3531
k.c.
przez przyjęcie, że pozwany Fundusz zawierając tej treści umowę naruszył zasadę
swobody umów. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i zmianę
wyroku Sądu Okręgowego przez uwzględnienie apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia powołanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa
materialnego jest bezzasadny. Stanowisko Sądu Apelacyjnego o zasadności
powództwa nie może być skutecznie zwalczane. Dokonując takiej oceny trzeba
podkreślić, że prawo każdego człowieka do ochrony zdrowia i równego dostępu do
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych jest jednym
z fundamentalnych praw, zagwarantowanych w art. 68 ust.1 i 2 Konstytucji RP.
Prawo to, jak słusznie przyjęły Sądy obu instancji, konkretyzują art.19 ustawy z dnia
30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz.408 ze zm.)
i art.30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
(tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz.1943), według których pacjent ma między
innymi prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy
medycznej.
4
Koszt świadczenia udzielonego w warunkach określonych w art. 7 ustawy
o zakładach opieki zdrowotnej obowiązany jest pokryć Fundusz, bo właśnie w tym
celu tworzy rezerwę ogólną do wysokości 1% miesięcznych przychodów
Narodowego Funduszu Zdrowia ze składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 136
ust.2 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o Powszechnym ubezpieczeniu
w Narodowym Funduszu Zdrowia Dz. U. Nr 45, poz. 391).
Obciążenie świadczeniodawców, nawet częścią kosztów świadczeń
ponadlimitowych, jak wnioskuje skarżący, oznaczałoby nałożenie na nich daniny
publicznej w drodze pozaustawowej z naruszeniem art. 217 Konstytucji RP, według
którego nakładanie między innymi danin publicznych następuje w drodze ustawy.
Takiemu stanowisku dał wyraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 sierpnia 2004 r.,
III CK 365/03 (niepubl) i z dnia 15 grudnia 2005r., II CSK 21/05 (OSNC 2006 nr 9,
poz.157), w którym odniósł się do rozbieżności w tej kwestii we wcześniejszym
orzecznictwie tego Sądu, do którego odwołuje się skarżący i stwierdził, że Kasy
Chorych (obecnie Narodowy Fundusz Zdrowia) były zobowiązane do zapłaty swym
kontrahentem za świadczenia zdrowotne przekraczające limity ustalone w umowie,
udzielone osobom ubezpieczonym w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia.
Z tych przyczyn, wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego, nie można
w ramach swobody kontraktowej zawartej w art. 3531
k.c., nałożyć na zakłady
opieki zdrowotnej ponoszenia kosztów świadczeń ponadlimitowych.
Rozwiązania tego nie podważa przyjęte w art. 3 powołanej ustawy
o Powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia uregulowanie
opierające stosunek zobowiązaniowy pomiędzy świadczeniodawcą a tym
Funduszem na umowie o udzielenie świadczeń. Zgodnie z art. 56 k.c. czynność
prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz także wynikające z ustawy,
a więc z art. 7 powołanej ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i art. 30 ustawy
o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Przepisy te są wprost adresowane do
zakładów opieki zdrowotnej, a udzielenie natychmiastowego świadczenia
zdrowotnego jest własnym ustawowym obowiązkiem świadczeniodawcy.
Zatem słusznie Sąd Apelacyjny uznając postanowienia umowy ograniczające limit
w zakresie świadczeń zdrowotnych w wypadkach zagrożenia życia i zdrowia za
nieważne nie naruszył też przepisu art. 58 § 3 k.c..
5
Z tych przyczyn skargę kasacyjną, jako pozbawioną uzasadnionych
podstaw, oddalono (art. 39814
k.p.c.).
db

II CSK 279/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia