Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 113/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 sierpnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Józef Iwulski
w sprawie z wniosku J. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 sierpnia 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 23 października 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do
ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 21 grudnia 2007 r.
odmówił ubezpieczonemu J. M. prawa do emerytury na podstawie art. 2 ust. 1 pkt1
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), argumentując
że z uwagi na ustalone prawo do emerytury wojskowej wnioskodawca nie może
nabyć prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej
zmiany i przyznania odwołującemu spornego świadczenia.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21
kwietnia 2008 r. oddalił odwołanie.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że J.M., urodzony […] 1941 r., pracował na
stanowisku lekarza medycyny w okresach: od 1 września 1966 r. do 15 czerwca
1967 r., od 12 stycznia 1970 r. do 31 lipca 1970 r. i od 1 sierpnia 1970 r. do 31
grudnia 1970 r. Decyzją Wojskowego Biura Emerytalnego przyznano
ubezpieczonemu prawo do emerytury wojskowej (wobec posiadania 30 lat, 4
miesięcy i 4 dni zawodowej służby wojskowej), wynoszącej 75% podstawy wymiaru
świadczenia. Po ukończeniu 64 roku życia odwołujący się wystąpił z wnioskiem o
emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych decyzjami z dnia 31 maja 2005 r. i 12 października 2005 r. odmówił
mu prawa do dochodzonego świadczenia, gdyż wnioskodawca nie legitymował się
wiekiem 65 lat ani okresami składkowymi i nieskładkowymi, wynoszącymi – z
wyłączeniem okresów służby wojskowej – 25 lat. Nie spełniał też, mimo ukończenia
60 roku życia, przesłanek nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na
brak 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego z jednoczesną całkowitą
niezdolnością do pracy ani 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Sąd
Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 11 kwietnia
2006 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji organu rentowego z dnia 12
października 2005 r., zaś Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
wyrokiem z dnia 22 czerwca 2007 r. oddalił apelację od orzeczenia
3
pierwszoinstancyjnego. Ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń
Społecznych ponowny wniosek emerytalny w dniu 13 lutego 2007 r. W wyniku jego
rozpoznania zapadła zaskarżona decyzja.
Sąd Okręgowy przyjął, iż w przedmiotowej sprawie nie występuje powaga
rzeczy osądzonej, gdyż po dacie złożenia pierwszego wniosku emerytalnego ( tj. 22
kwietnia 2005 r.) ubezpieczony wykazał dalsze okresy zatrudnienia do dnia 31
grudnia 2007 r. Odwołanie od decyzji organu rentowego nie zasługuje jednak na
uwzględnienie. Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli od dnia 1 października 2003 r.,
zostali wyłączeni z powszechnego ubezpieczenia społecznego żołnierze zawodowi,
którzy od tej daty podlegają w zakresie nabywania uprawnień emerytalno –
rentowych przepisom ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych
oraz ich rodzin. Żołnierzom zawodowym, którzy odprowadzali składki do Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje wliczenie tych okresów do wysługi
emerytalnej określonej w przepisach ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych, jednak może to nastąpić wyłącznie na ich wniosek. Odwołujący się
nie wystąpił z tej treści wnioskiem.
Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony, zarzucają mu
naruszenie art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) oraz art. 2 ust. 1 pkt 1 i
ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych ( jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.)
a nadto art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66
ze zm.). Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie mu
prawa do emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych.
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 23
października 2008 r. oddalił apelację.
Sąd drugiej instancji podzielił zarzut skarżącego odnośnie do błędnego
zinterpretowania przez Sąd Okręgowy wskazanych przepisów prawa materialnego.
Z art. 2 ust. 1 pkt1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz.
4
353 ze zm.) wynika, że żołnierze zawodowi mający ustalone prawo do emerytury
wojskowej nie nabywają prawa do emerytury z tejże ustawy tylko wtedy, gdy do
obliczenia emerytury wojskowej uwzględniono okresy składkowe, o jakich mowa w
art. 6 ust. 1 pkt 1 – 3, 5 i 7 – 10 oraz ust. 2 cytowanego aktu. Z kolei art. 14 ustawy
z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.)stanowi, iż do
emerytury obliczonej na podstawie art. 15 dolicza się na wniosek emeryta do
wysługi emerytalnej okresy przypadające po zwolnieniu za służby, tj. zatrudnienie
przed dniem 1 stycznia 1999 r. w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa
pełnego wymiaru czasu pracy i opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe po dniu 31 grudnia 1998 r. Skoro ubezpieczone nie złożył wniosku o tego
rodzaju doliczenie okresów zatrudnienia, mógłby ubiegać się o emeryturę z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyby spełniał warunki wymienione w art. 27
ustawy. Tymczasem wbrew ustaleniom Sądu pierwszej instancji, odwołujący nie
wykazał tej przesłanki nabycia prawa do emerytury, jaką jest posiadanie 25 letniego
okresu składkowego i nieskładkowego. Udokumentował on jedynie 18 lat i 26 dni
okresów składkowych przypadających na jego zatrudnienie w Zespole Opieki
Zdrowotnej w […] od 6 grudnia 1989 r. do 31 grudnia 2007 r. Natomiast okres pracy
od 1 sierpnia 1970 r. do 5 grudnia 1989 r. nie podlega uwzględnieniu w
wymaganym stażu składkowym, gdyż skarżący zatrudniony był w wymiarze
niższym niż połowa wymiaru czasu pracy ( art. 6 ust. 2 pkt1a ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). To samo dotyczy zatrudnienia
odwołującego w Powiatowej Stacji Pogotowia Ratunkowego od 1 maja 1970 r. do
31 grudnia 1976 r. na 0,25 etatu. Po doliczeniu do udokumentowanego stażu
zatrudnienia okresu studiów w Wojskowej Akademii Medycznej w wymiarze 6 lat
łączny staż składkowy i nieskładkowy skarżącego wynosi 24 lata i 26 dni zamiast
wymaganych 25 lat.
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną ubezpieczonego. W
ramach podstawy kasacyjnej naruszenia prawa materialnego skarżący zarzucił: 1/
błędną wykładnię art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz.
353 ze zm.) przez rozstrzygnięcie sporu z powołaniem na ten przepis; 2/
5
niezastosowanie art. 28 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, co skutkowało odmową przyznania ubezpieczonemu prawa do
emerytury; 3/ niezastosowanie art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (jednolity tekst:
Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.) i pozbawienie odwołującego możliwości
skorzystania z prawa wyboru świadczenia lub przyznania świadczenia wyższego z
powszechnego ubezpieczenia emerytalnego pozostającego w zbiegu z emeryturą
wojskową; 4/ błędną wykładnię art. 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin przez przyjęcie, że ubezpieczony może
doliczyć okresy pracy cywilnej do wysokości otrzymywanego świadczenia
emerytalnego i 5/ niewłaściwe zastosowanie art. 2a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 137, poz. 887
ze zm.) przez naruszenie zasady równego traktowania. W ramach drugiej podstawy
kasacyjnej zarzucił zaś naruszenie art. 468 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik
sprawy przez nieprzeprowadzenie wskazanego przez skarżącego dowodu na
okoliczność złożenia wniosku o zaliczenie okresów pracy cywilnej do ustalenia
wysokości emerytury wojskowej. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy właściwemu Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu w postępowaniu kasacyjnym. W
uzasadnieniu skargi podniesiono, że Sąd Apelacyjny niesłusznie analizował
pretensje emerytalne ubezpieczonego tylko w świetle art. 27 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, pomijając regulację art. 28 tego
aktu. Błędnie również zinterpretowano i zastosowano art. 7 oraz art. 14 ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, gdyż wbrew
sugestiom Sądu niemożliwe było wliczenie okresu pracy odwołującego do wysługi
emerytalnej, skoro wysokość otrzymywanej przez skarżącego emerytury wojskowej
z tytułu tejże wysługi wynosi 75% podstawy wymiaru. Naruszono wreszcie zasadę
równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, gdyż niedopuszczalna jest
sytuacja, w której mimo opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno - rentowe
i spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek nabycia prawa do emerytury z
powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych organ rentowy odmawia
realizacji tego prawa, a Sąd akceptuje ten stan rzeczy.
6
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, albowiem uzasadniony jest
zarzut naruszenia prawa materialnego przy ferowaniu zaskarżonego wyroku.
Istota niniejszego sporu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie o
możliwość i zasady nabywania przez osoby pobierające emerytury wojskowe prawa
do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Analizę prawidłowości zaskarżonego wyroku rozpocząć wypada od
przytoczenia treści art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu
obowiązującym od 1 października 2003 r. (Dz. U. z 2003r. Nr 9 – 10, poz. 14) do 5
lutego 2009 r (Dz. U. z 2009 r. Nr 8, poz. 38). Powołany przepis stanowił, że
świadczenia na warunkach i w wysokości określonej w ustawie przysługują
ubezpieczonym w razie spełnienia warunków do nabycia świadczeń pieniężnych z
ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z
wyjątkiem ubezpieczonych, którzy mają ustalone prawo do emerytury określonej w
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz w przepisach o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
Więziennej, obliczonej z uwzględnieniem okresów składkowych, o których mowa w
art. 6 ust. 1 pkt 1 – 3, 5 i 7 – 10 oraz ust. 2. Na gruncie wykładni tegoż przepisu
wystąpiła w orzecznictwie sądowym rozbieżność. W wyrokach z dnia 3 kwietnia
2007 r., II UK 165/06 ( OSNP 2008, nr 9 – 10, poz. 14), z dnia 17 lipca 2007 r., II
UK 272/06 (niepublikowany) i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 308/07( LEX nr
494131) Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że po pierwsze – świadczenia na
warunkach określonych w cytowanej ustawie nie przysługują ubezpieczonym,
którzy mają ustalone prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych (funkcjonariuszy Policji i innych tzw. służb
mundurowych)obliczonej z uwzględnieniem okresów składkowych, o jakich mowa w
7
art. 6 ust. 1 pkt 1 – 3, 5 i 7 – 10 oraz ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; po drugie – uwzględnienie tych okresów
następowało w oparciu o przepisy emerytalne dotyczące służb mundurowych po
ukończeniu przez emeryta wskazanego wieku (mężczyzna – 55 lat) i tylko
wówczas, gdy bez doliczenia tych okresów emerytura „mundurowa” wynosiłaby
mniej niż 75% jej podstawy wymiaru. Natomiast w wyrokach z dnia 9 października
2009 r., II UK 48/08 ( LEX nr 490387) i z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 178/08 ( LEX
nr 490375) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż w sytuacji przepracowania przez
emeryta wojskowego, wymaganego do nabycia prawa do emerytury przez przepisy
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresu
(składkowego i zwolnionego z opłacania składki ubezpieczeniowej) oraz
legitymowania się wymaganym przez tę ustawę wiekiem emerytalnym, może on
ubiegać się o emeryturę przewidzianą w tej ustawie, jeżeli okresy służby i
ubezpieczenia nie zazębiają się, okres ubezpieczenia po ustaniu służby nie został
doliczony do wojskowej wysługi emerytalnej, a zatem każdy z tych okresów z
osobna jest wystarczający do nabycia prawa do emerytury w określonym systemie.
Rozpoznając niniejszą skargę kasacyjną Sąd Najwyższy w składzie zwykłym
przedstawił więc składowi poszerzonemu do rozpoznania następujące zagadnienie
prawne: czy art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr
153, poz. 1227 ze zm.), w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej art. 2 ustawy z dnia
5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. Nr
8, poz. 38), wyłączał nabycie prawa do emerytury z ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez żołnierza zawodowego także
wówczas, gdy okresy składkowe, o których mowa w tym przepisie ,nie zostały
uwzględnione przy obliczaniu emerytury żołnierza zawodowego.
Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął w dniu 17 lutego 2010 r.
uchwałę, w której stwierdził, że przepis art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), w brzmieniu sprzed zmiany
dokonanej art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie
8
ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 8, poz. 38) nie wyłączał nabycia prawa do
emerytury z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
przez żołnierza zawodowego, jeżeli okresy składkowe, o których mowa w tym
przepisie, nie zostały uwzględnione przy obliczaniu emerytury żołnierza
zawodowego.
W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że w przedmiotowej sprawie, podobnie
jak we wszystkich pozostałych powołanych w motywach zagadnienia prawnego,
wnioskodawcy podlegali reżimowi art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w jego brzmieniu obowiązującym w latach
2003 – 2009. Wszyscy też zostali emerytami wojskowymi, a wcześniej nie mieli
ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art.
14 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze
zm.)stanowi bowiem, iż emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zawodowemu
zwolnionemu ze służby wojskowej, który z dniem zwolnienia z tej służby posiada 15
lat służby w Wojsku Polskim ( z zaliczeniem okresu urlopu wychowawczego w
wymiarze nie większym niż 3 lata – art. 12a) z wyjątkiem żołnierza, który ma
ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem okresów służby
wojskowej w Wojsku Polskim i okresów równorzędnych z tą służbą. Okres służby
wojskowej jest wszakże w świetle art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresem składkowym.
Do okresu wojskowej wysługi emerytalnej żołnierzom spełniającym warunki
z art. 12 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin
zalicza się, przy obliczaniu emerytury na podstawie art. 15 tego aktu, posiadane
przed powołaniem do zawodowej służby wojskowej okresy składkowe i
nieskładkowe w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych. Z powyższej regulacji prawnej wynika zatem, że
zaliczenie tych okresów następuje z mocy prawa, a nie na wniosek żołnierza.
Natomiast do obliczonej w ten sposób emerytury wojskowej (tj. z art. 15) dolicza się
na wniosek emeryta ( art. 14 ust. 1 pkt 1 i 2 ) okresy zatrudnienia przed 1 stycznia
9
1999 r. i opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po dniu 31
grudnia 1998 r. przypadające po zwolnieniu ze służby, jeżeli emerytura wynosi
mniej niż 75% podstawy wymiaru a emeryt ukończył 55 lat.
Zdaniem Sądu Najwyższego nie ulega wątpliwości, że powyższe okresy
zatrudnienia ( składkowe i nieskładkowe) sprzed powołania do służby wojskowej a
zaliczone do wojskowej wysługi lat nie mogą być doliczone do stażu
ubezpieczeniowego w powszechnym systemie emerytalnym w razie ubiegania się
przez emeryta wojskowego o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po
ukończeniu 65 roku życia. Nie może też być emerytom wojskowym ubiegającym się
o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zaliczona do stażu
ubezpieczeniowego służba wojskowa; stanowi ona, razem z zatrudnieniem sprzed
służby, łączną wojskową wysługę lat. Przepis art. 2 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych należy jednak
interpretować ściśle. Jeżeli zatem emeryt wojskowy legitymuje się wyłącznie
okresem służby wojskowej wystarczającym do emerytury wojskowej ( co najmniej
15 lat), czyli obliczonej bez uwzględnienia okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1
pkt 1 – 3, 5 i 7 – 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, gdyż - na przykład jak w przedmiotowej sprawie, w ogóle takich
okresów nie posiada ( studia na Wojskowej Akademii Medycznej były służbą
wojskową), to w razie ukończenia 65 roku życia i legitymowania się 25 letnim
ubezpieczeniem po zakończeniu zawodowej służby wojskowej oraz przy
niedoliczeniu tego okresu w trybie art. 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (to zaś, wobec niemożności przekroczenia
przez emeryturę wojskową 75% podstawy jej wymiaru wydaje się niecelowe), nie
można wykluczyć pozytywnego rozpatrzenia wniosku o emeryturę z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych i pozostawienia wnioskodawcy prawa wyboru
świadczenia ( art.7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin i art. 95 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych). Zaś samo funkcjonowanie wyżej wymienionych przepisów w obrocie
prawnym dowodzi, iż ex lege nie są wykluczone przypadki nabycia przez emeryta
wojskowego (policyjnego i innego mundurowego) uprawnień z odrębnych
systemów – zaopatrzeniowego i ubezpieczeniowego.
10
Konkludując Sąd Najwyższy stwierdził, że na gruncie art. 2 ust. 1 pkt 1
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (w
brzmieniu z okresu objętego pytaniem prawnym) decydowała alternatywa rozłączna
( albo/albo). Emeryci wojskowi, którzy mieli obliczoną emeryturę z uwzględnieniem
wymienionych okresów cywilnego ubezpieczenia, nie mają więc prawa do
emerytury powszechnej, mimo iż pozostałe okresy nie zwiększą już ich emerytury
wojskowej ze względu na ograniczenie przyjęte w art. 14 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych. Natomiast emeryci wojskowi, którzy nie mają
tak obliczonej emerytury, nie mogą być pozbawieni prawa do emerytury
powszechnej. W stanie prawnym obowiązującym do dnia 1 października 2003 r.
każde prawo do emerytury (mundurowej i powszechnej) ustalało się niezależnie, tj.
według reguł danej ustawy (systemu) i następnie żołnierz mógł dokonać wyboru
świadczenia. Problem nie istnieje także po zmianie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonanej ustawą
nowelizującą z dnia 5 grudnia 2008 r. Aktualnie emeryt wojskowy, który ze względu
na unormowanie tego przepisu nie mógł wybrać emerytury powszechnej, może
wykorzystać składki i kapitał ubezpieczeniowy, jeżeli wybierze emeryturę cywilną.
Skoro zatem przed dniem 1 października 2003 r. i później od dnia 5 lutego 2009 r.
rozwiązania nie były i nie są tak restrykcyjne, to tym bardziej uprawniona jest ścisła
wykładnia art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (zresztą właściwa dla systemu), która nie pozwala
wprowadzać ograniczenia prawa do emerytury powszechnej, które literalnie nie
zostało w nim zawarte.
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu
pozostawało ustalić, czy ubezpieczony posiada okresy składkowe i nieskładkowe
nieuwzględnione przy obliczaniu jego emerytury wojskowej, które – przy spełnieniu
innych przesłanek – uprawniałyby go do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych. Oceny tej należało zaś dokonać w aspekcie całokształtu przepisów
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mających
zastosowanie do tej kategorii ubezpieczonych, do której należy skarżący, a więc
także art. 28 tegoż aktu. Niezastosowanie wskazanego przepisu przez Sąd drugiej
instancji stanowiło naruszenie prawa materialnego.
11
Wobec zasadności podstawy skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy z mocy art.
39815
§ 1 oraz art. 108 § 2 w związku z art. 398²¹ k.p.c. orzekł jak w sentencji.