Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 163/10
POSTANOWIENIE
Dnia 13 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania R. Ś.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 grudnia 2010 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 18 czerwca 2010 r.,
1. oddala zażalenie,
2. radcy prawnemu R. M. przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego 120 (sto dwadzieścia) złotych, tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
postępowaniu zażaleniowym, przy czym kwotę tę należy
podwyższyć o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą
dla tego rodzaju czynności.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem odrzucono apelację jako wniesioną po terminie.
Sąd pierwszej instancji, po odrębnych wnioskach, doręczył pełnomocnikom
skarżącego odpis wyroku z uzasadnieniem: 7 grudnia 2009 r. jego żonie i 8 grudnia
2009 r. adwokatowi z wyboru.
2
Skarżący 21 grudnia 2009 r. wniósł apelację do Sądu Apelacyjnego i ten Sąd 22
grudnia 2009 r. przesłał ją listem poleconym do Sądu pierwszej instancji, który
potem przedstawił ją Sądowi Apelacyjnemu.
Postanowieniem z 18 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację, gdyż
dwutygodniowy termin do jej wniesienia upłynął 21 grudnia 2009 r., albowiem
termin należało liczyć od 7 grudnia 2009 r., to jest od doręczenia orzeczenia żonie
skarżącego. Przekroczenie terminu wynikało z wniesienia apelacji do Sądu
Apelacyjnego zamiast do Sądu pierwszej instancji (postanowienie Sądu
Najwyższego z 15 listopada 2000 r., IV CKN 1420/00, LEX nr 536882). Oceny tej
nie zmienia doręczenie 8 grudnia 2009 r. orzeczenia drugiemu pełnomocnikowi
(postanowienia Sądu Najwyższego: z 1 września 1958 r., II CR 744/57, OSNC
1960 nr 1, poz. 18; z 27 kwietnia 2007 r., I CZ 26/07, LEX nr 319605).
W zażaleniu zarzucono naruszenie art. 369 § 1 k.p.c. w związku z art. 165 § 2
k.p.c., art. 141 § 3 k.p.c. oraz art. 373 k.p.c., przez przyjęcie, że apelację wniesiono
po upływie przepisanego terminu. Doręczenia dokonano obu pełnomocnikom
wbrew dyspozycji z art. 141 § 3 k.p.c. Przepis art. 165 § 2 k.p.c. nie wymaga aby
przesyłka została nadana do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, co przy
zastosowaniu wykładni językowej uzasadnia twierdzenie, że termin do złożenia
apelacji nie został uchybiony. Ponadto 22 grudnia 2009 r. apelacja została nadana
pocztą do Sądu właściwego. Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że termin do jej
wniesienia został zachowany, albowiem 22 grudnia upływał termin do złożenia
apelacji liczony dla pełnomocnika adwokata. Bezsprzecznie Sąd pierwszej instancji
zgodnie z art. 141 § 3 k.p.c. powinien dokonać wyboru pełnomocnika dla strony
(postanowienie Sądu Najwyższego z 22 października 1999 r., III CZ 109/99, LEX nr
528180) i powinien to być pełnomocnik „wiodący”, którym z racji wykształcenia
powinien być reprezentujący ubezpieczonego adwokat. W sytuacji jednak, gdy
doręczenie dokonane zostało pełnomocnikom brak jest podstaw prawnych, aby
względem jednego z nich ograniczyć de facto długość terminu, co ma bezpośrednie
przełożenie na ograniczenie uprawnień strony. Przeciwna wykładnia prowadzi do
nieuzasadnionego skrócenia terminu do wniesienia apelacji, który jest terminem
ustawowym. Jeśli bowiem czynności pełnomocników są jednakowo skuteczne
względem stron, to brak jest podstaw prawnych do przyjęcia niekorzystnej dla
3
strony wykładni zgodnie z którą, czynności podjęte względem pełnomocników przez
Sąd, mają inny skutek do każdego z pełnomocników w zakresie biegu terminu,
kiedy odbiorą przesyłkę w innych datach. W sytuacji takiej termin do dokonania
czynności procesowej doznaje de facto ograniczenia względem pełnomocnika,
który odebrał orzeczenie później. Skoro ustawodawca nie wykluczył ustanowienia w
postępowaniu cywilnym większej ilości pełnomocników, to ratio legis takiego
uprawnienia strony nie może prowadzić do sytuacji, w której powoduje to dla niej
ujemne skutki procesowe, gdyby bowiem w niniejszej sprawie dla czynności
procesowej liczyć termin biegnący dla adwokata apelacja tak czy inaczej złożona
zostałaby terminowo.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne.
Zgodnie z art. 369 § 1 k.p.c. apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony
wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z
uzasadnieniem.
Nietrafne jest zatem twierdzenie, że prawidłowe było wysłanie apelacji do Sądu
Apelacyjnego, skoro poprzestaje na przepisie art. 165 § 2 k.p.c., a pomija właśnie
przepis szczególny art. 369 § 1 k.p.c., który jednoznacznie określa sąd do którego
wnosi się apelację („do sądu, który wydał zaskarżony wyrok"). Nie ma zatem
podstaw do zmiany stanowiska dotychczasowego orzecznictwa (powołanego w
zaskarżonym postanowieniu). Apelacja nieprawidłowo została zatem wysłana do
Sądu Apelacyjnego, zamiast do Sądu pierwszej instancji.
Z przepisu art. 369 § 1 k.p.c. wynika też odpowiedź na dalsze zarzuty zażalenia.
Określa on podstawowe reguły, a więc to, że jest tylko jeden, a nie wiele (różnych)
terminów do wniesienia apelacji, oraz że początek tego terminu wyznacza
doręczenie stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.
Jeżeli strona ma pełnomocnika, to doręczenie pisma pełnomocnikowi jest
równoznaczne z doręczeniem stronie (art. 133 § 3 k.p.c.).
Jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z
nich (art. 141 § 3 k.p.c.).
4
Naruszenie tego ostatniego przepisu nie oznacza, że poprzez doręczenie
kolejnemu pełnomocnikowi wyroku sądu pierwszej z uzasadnieniem otwiera się
późniejszy termin do wniesienia apelacji.
Skład rozpoznający zażalenie podziela dotychczasowe stanowisko orzecznictwa
(wskazane w zaskarżonym postanowieniem orzeczenia II CR 744/57 i CZ 26/07).
Jeżeli więc strona ma kilku pełnomocników, to termin do wniesienia środka
odwoławczego biegnie od daty doręczenia orzeczenia jednemu z nich. Doręczenie
odpisu orzeczenia któremukolwiek z pełnomocników strony jest równoznaczne z
dokonaniem doręczenia stronie, z czym wiąże się rozpoczęcie biegu terminu do
wniesienia apelacji.
W sprawie termin do wniesienia apelacji rozpoczął więc bieg od doręczenia
orzeczenia pełnomocnikowi 7 grudnia 2009r.
Wbrew zażaleniu nie ma podstaw do różnicowania pełnomocników na „wiodących"
lub „fachowych". Przymus związany z reprezentacją strony przez fachowego
pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Najwyższym nie obowiązuje w
postępowaniu apelacyjnym. Żona skarżącego była pełnomocnikiem procesowym w
pełni uprawnionym do działania. Otrzymała odpis orzeczenia 7 grudnia 2009 r. i
apelację wniósł sam skarżący a nie jego pełnomocnik adwokat, któremu odpis
wyroku Sądu pierwszej instancji doręczono 8 grudnia 2009 r. Skoro termin do
wniesienia apelacji jest ściśle oznaczony, to nie może być różnie oznaczany w
zależności od tego, któremu pełnomocnikowi doręczono orzeczenie. Wszak ta
sama argumentacji o „wiodącym" (fachowym) pełnomocniku byłaby również bez
racji i nieuprawniona do różnicowania pełnomocników adwokatów lub radców
prawnych.
Prawo strony do kilku pełnomocników nie uprawnia jej do uzyskania kolejnych
terminów do wniesienia apelacji, czyli późniejszych od przyjętego w ustawie, gdyż
w tej materii regulacja jest jednoznaczna (art. 369 § 1 k.p.c.).
Błąd polegający na naruszeniu art. 141 § 3 k.p.c. nie jest zdarzeniem, które
pozwalałoby na odstąpienie od wskazanych reguł.
Nie doszło więc do „ograniczenia terminu względem pełnomocnika", któremu
później doręczono orzeczenie, gdyż prawidłowe jest jedno doręczenie pisma
stronie i jeden termin do wniesienia apelacji. Innymi słowy wskazane wyżej reguły
5
nie mogą być inne dla strony, która występuje bez pełnomocnika oraz dla strony
która ma jednego lub wielu pełnomocników.
Z tych motywów oddalono zażalenie (art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c.).
O kosztach zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu orzeczono
uwzględniając przepisy rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności radców prawnych (§ 2 ust. 3, § 12 ust. 2 pkt 2, § 16).