Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 43/11
POSTANOWIENIE
Dnia 18 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z odwołania W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wznowienie postępowania w sprawie III AUa …/07,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 listopada 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 2 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2011 r., Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
ubezpieczonego W. P. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 1 lipca 2008 r., wydanym w sprawie przeciwko
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o rentę wypadkową. W uzasadnieniu tego
postanowienia Sąd Apelacyjny wywiódł, że skarga o wznowienie postępowania,
oparta na podstawie określonej w art. 403 § 2 k.p.c., została złożona z uchybieniem
trzymiesięcznego terminu zakreślonego przez art. 407 § 1 k.p.c. (w dniu 16 marca
2011 r.), skoro z twierdzeń samego ubezpieczonego wynika, że najpóźniej w dniu
16 lipca 2010 r. "wykrył" on środki dowodowe w postaci kart ryzyka zawodowego
2
dotyczących zajmowanych przez niego stanowisk pracy w latach 1990-2004, co do
których miał wówczas świadomość tego, że mogą one mieć wpływ na wynik sprawy
prawomocnie zakończonej.
Na postanowienie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony wniósł zażalenie do
Sądu Najwyższego, w którym zarzucił "sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z
treścią zebranego w sprawie materiału", polegającą na przyjęciu przez Sąd
Apelacyjny, że ubezpieczony uchybił terminowi do złożenia skargi o wznowienie
postępowania w sytuacji, gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
wynika, iż ubezpieczony dopiero bezpośrednio przed wniesieniem do Sądu
Apelacyjnego skargi o wznowienie postępowania - najprawdopodobniej w marcu
2011 r. - mógł prawidłowo ocenić ich potencjalny wpływ na wynik sprawy. Zdaniem
żalącego się, pismo procesowe z dnia 16 lipca 2010 r. (w którym ubezpieczony
powołał się "z ostrożności procesowej" na "wykrycie" kart ryzyka zawodowego)
zawierało jedynie dodatkowy wniosek dowodowy, który miał wpłynąć na wynik
postępowania zainicjowanego wniesieniem przez ubezpieczonego poprzedniej
skargi o wznowienie postępowania (z dnia 21 czerwca 2010 r.) opartej na wykryciu
przez ubezpieczonego innego środka dowodowego (w postaci wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08). W spornym piśmie skarżący
zamierzał tylko przytoczyć dodatkowe dowody na poparcie swych twierdzeń, wobec
czego nie mógł na tamtym etapie postępowania uświadomić sobie
prawdopodobnego wpływu tych środków dowodowych na wynik sprawy. Żalący się
wniósł o uchylenie postanowienia Sądu Apelacyjnego i "przyjęcie do
merytorycznego rozpoznania skargi o wznowienie postępowania".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy zauważyć, że zaskarżone niniejszym zażaleniem postanowienie
Sądu Apelacyjnego z dnia 2 czerwca 2011 r. zostało wydane w złożonej sytuacji
procesowej. Mianowicie, żalący się w związku ze zdarzeniami, które miały miejsce
w dniach 31 marca 2004 r. i 3 czerwca 2004 r. (które jego zdaniem nosiły znamiona
wypadku przy pracy) wystąpił do organu rentowego o przyznanie mu dwóch
3
świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego: 1) jednorazowego odszkodowania z
tytułu uszczerbku na zdrowiu oraz 2) renty wypadkowej.
W sprawie dotyczącej pierwszego ze zgłoszonych przez ubezpieczonego
żądań (przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na
zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy) ubezpieczony również wniósł
skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 22 stycznia 2010
r., X Ua …/09, opierając ją na podstawie "wykrycia" prawomocnego wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08. Skarga w tej sprawie została
dwukrotnie odrzucona przez Sąd drugiej instancji postanowieniami z dnia 22
kwietnia 2010 r. i z dnia 5 listopada 2010 r., X Ua …/10. Na to drugie postanowienie
ubezpieczony wniósł zażalenie do Sądu Najwyższego, które zostało oddalone
postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2011 r., I UZ 7/11. Nadto, w dniu 16 września
2011 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła skarga ubezpieczonego o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 22
stycznia 2010 r., zarejestrowana pod sygnaturą I BU 12/11 (dotychczas
nierozpoznana).
W sprawie dotyczącej renty wypadkowej (a więc w sprawie, której dotyczy
przedmiotowa skarga o wznowienie postępowania i rozpoznawane zażalenie)
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 1 lipca 2008 r., III
AUa …/07 (oddalającym apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji oddalającego
odwołanie od decyzji organu rentowego odmawiającej przyznania wnioskodawcy
prawa do renty), ubezpieczony wniósł skargę kasacyjną. Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 17 lutego 2009 r., I UK 348/08, odmówił przyjęcia jej do
rozpoznania, wskazując w uzasadnieniu, że odmowa przyznania wnioskodawcy
renty wypadkowej przez organ rentowy była konsekwencją stwierdzenia u
wnioskodawcy braku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy.
Zgodnie z poczynionymi w tej sprawie ustaleniami, zdarzenia, na podstawie których
ubezpieczony wywodził swe żądania, nie nosiły znamion wypadku przy pracy
(cierpiący na padaczkę ubezpieczony zasłabł w pracy, wobec czego zdarzenie nie
było spowodowane przyczyną zewnętrzną). Pismem z dnia 16 września 2009 r.
wnioskodawca - w oparciu o art. 871
§ 1 i 2 k.p.c. - złożył do Sądu Najwyższego
4
wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem złożenia skargi o
wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem odmawiającym przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania. Postanowieniem z dnia 12 listopada 2009 r., I
UO 1/09, Sąd Najwyższy odmówił wnioskodawcy ustanowienia pełnomocnika z
urzędu, powołując się na to, że postępowanie kasacyjne, zakończone odmową
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie podlega wznowieniu, wobec czego
zgłoszony wniosek o ustanowienie pełnomocnika procesowego z urzędu jest
bezprzedmiotowy.
Następnie, w dniu 21 czerwca 2010 r. ubezpieczony wniósł do Sądu
Apelacyjnego skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem tego Sądu z dnia 1 lipca 2008 r., III AUa …/07, opierając ją na podstawie
wskazanej w art. 403 § 3 k.p.c. ("wykrycie" prawomocnego wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08, dotyczącego identycznego
przypadku, jak w niniejszej sprawie, czyli istnienia przyczyny zewnętrznej wypadku
przy pracy). Skarga ta została przez Sąd Apelacyjny odrzucona postanowieniem z
dnia 8 lipca 2010 r., III AUa …/10, z uzasadnieniem, że przywołany w skardze
wyrok Sądu Najwyższego nie jest wyrokiem dotyczącym tego samego stosunku
prawnego, którego ma dotyczyć wznowienie, a więc ta okoliczność nie stanowi
podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2 k.p.c. Postanowienie to
ubezpieczony zaskarżył zażaleniem, które Sąd Najwyższy oddalił postanowieniem
z dnia 20 stycznia 2011 r., I UZ 164/10. W uzasadnieniu zażalenia żalący się
podniósł, że nowe środki dowodowe - uzasadniające wznowienie postępowania w
tej sprawie - skutecznie wskazał w kolejnym piśmie procesowym z dnia 16 lipca
2010 r., które należy traktować jako uzupełnienie skargi o wznowienie
postępowania. Tym samym "pełna treść" skargi o wznowienie postępowania
powinna być "dekodowana" zarówno z lektury pisma procesowego z dnia 17
czerwca 2010 r., jak i z pisma procesowego z dnia 16 lipca 2010 r. Tymczasem
postanowienie Sądu Apelacyjnego odrzucające skargę ogranicza się wyłącznie do
treści pisma procesowego z dnia 17 czerwca 2010 r. i nie obejmuje całości skargi o
wznowienie. Nowymi środkami dowodowymi, uzasadniającymi wznowienie
postępowania, są sporządzone przez byłego pracodawcę ubezpieczonego
(Kompanię Węglową S.A. - KWK H.) karty oceny ryzyka zawodowego stanowiska
5
pracy. Owe karty dotyczą stanowisk pracy ślusarzy i górników zatrudnianych pod
ziemią, a więc dotyczą stanowisk pracy, na których ubezpieczony wykonywał pracę.
Rozpoznawane zażalenie nie jest zasadne, bowiem w zaskarżonym
postanowieniu z dnia 2 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny trafnie przyjął, że skarga o
wznowienie postępowania, którą oparto na podstawie określonej w art. 403 § 2
k.p.c., została złożona z uchybieniem ustawowego, trzymiesięcznego terminu
zakreślonego w art. 407 § 1 k.p.c. Szczególnego podkreślenia wymaga, że nawet
sam skarżący nie zaprzeczał (a nawet wprost podnosił w uzasadnieniu
poprzedniego zażalenia będącego przedmiotem rozpoznania Sądu Najwyższego w
sprawie I UZ 164/10), iż nowe środki dowodowe - mające w jego przekonaniu
uzasadniać wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania w sprawie o
rentę wypadkową (karty oceny ryzyka zawodowego) - "skutecznie wskazał" w
piśmie procesowym z dnia 16 lipca 2010 r. Należy więc uznać, że z całą pewnością
"wykrycie" przez ubezpieczonego tych środków dowodowych nastąpiło najpóźniej w
dniu 16 lipca 2010 r., czyli w dacie wniesienia do Sądu drugiej instancji pisma
procesowego zatytułowanego "wniosek o dopuszczenie dowodu". W konsekwencji
co najmniej od tej daty biegł trzymiesięczny termin przewidziany do wniesienia
skargi o wznowienie postępowania, opartej na podstawie sprowadzającej się do
wykrycia przez ubezpieczonego kart oceny ryzyka zawodowego. W celu
zachowania terminu przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. ubezpieczony powinien
wnieść skargę o wznowienie postępowania najpóźniej w dniu 16 października
2010 r. Tymczasem, jak wynika z materiału procesowego sprawy, skargę
ubezpieczony złożył dopiero w marcu 2011 r., a więc niewątpliwie dopiero po kilku
miesiącach od upływu terminu ustawowego.
Twierdzenie, że złożone przez ubezpieczonego w dniu 16 lipca 2010 r. pismo
procesowe ("wniosek o dopuszczenie dowodu") należało potraktować jako
uzupełniające pismo procesowe wniesione w sprawie wywołanej złożeniem przez
niego poprzedniej skargi o wznowienia postępowania zakończonej prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 1 lipca 2008 r., zostało już ocenione przez Sąd
Najwyższy, który oddalił zażalenie postanowieniem z dnia 20 stycznia 2011 r., I UZ
164/10. Podkreślenia wymaga, że poprzednia skarga (z dnia 21 czerwca 2010 r.)
została oparta na innej niż obecnie podstawie faktycznej, jakkolwiek obie te skargi
6
zostały skonstruowane na identycznej podstawie normatywnej (art. 403 § 2 k.p.c.).
O ile w poprzedniej skardze ubezpieczony podstawy wznowienia upatrywał w
"wykryciu" wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08, o
tyle w aktualnej skardze okolicznością, na której została skonstruowana skarga o
wznowienie postępowania, było "wykrycie" kart oceny ryzyka zawodowego.
W postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania sąd rozpoznaje sprawę na
nowo, ale jedynie w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia (art. 412 § 1
k.p.c.). Oznacza to, że w odniesieniu do każdej z osobna podstawy wznowienia sąd
bada, czy skarżący zachował termin ustawowy przewidziany do złożenia skargi.
Przy rozpoznaniu poprzedniej skargi o wznowienie, której podstawą było "wykrycie"
wyroku Sądu Najwyższego (I UK 336/08), ocenie Sądu drugiej instancji nie
podlegała (i nie mogła podlegać) kwestia związana z "wykryciem" innego, kolejnego
środka dowodowego w postaci kart oceny ryzyka zawodowego (przesądza o tym
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I UZ 164/10). Na tę
podstawę ubezpieczony powołał się w skardze o wznowienie złożonej w dniu
16 marca 2011 r., ale ta skarga została wniesiona po terminie określonym w
art. 407 § 1 k.p.c., gdyż o tej podstawie ubezpieczony dowiedział się najpóźniej w
dniu 16 lipca 2010 r.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako nieuzasadnione w
oparciu o art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.