Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 7/11
POSTANOWIENIE
Dnia 4 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z odwołania W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.
z udziałem zainteresowanej KW SA KWK "H. " w R.
o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy - skarga o wznowienie
postępowania w sprawie …53/09
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 kwietnia 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Okręgowego- Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 5 listopada 2010 r.,
1. oddala zażalenie;
2. przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w K. na
rzecz adwokata M.C. tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych podwyższoną
o stawkę podatku od towarów i usług.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K.
postanowieniem z dnia 5 listopada 2010 r. odrzucił skargę ubezpieczonego W. P. o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z
dnia 22 stycznia 2010 r., sygn. akt …53/09.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż wspomnianym wyrokiem z dnia
22 stycznia 2010 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K.
oddalił apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w C. z dnia 31 lipca 2009 r., mocą którego oddalono
jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z 13
lutego 2006 r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do jednorazowego
odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy z dnia 31 marca 2004 r. i 3 czerwca
2004 r. W dniu 26 marca 2010 r. ubezpieczony złożył skargę o wznowienie
postępowania w tejże sprawie, wskazując jako podstawę wznowienia wykrycie
prawomocnego wyroku Sądu Najwyższego z daty 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08.
Skarga została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 22 kwietnia 2010 r. W dniu 1 lipca 2010 r.
ubezpieczony wystąpił z kolejną skargą o wznowienie postępowania, podając jako
podstawę wznowienia wykrycie środka dowodowego w postaci wymienionego
wyżej wyroku Sądu Najwyższego z daty 27 kwietnia 2009 r., I UK 336/08,
mogącego mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego skarżący nie mógł skorzystać
w poprzednim postępowaniu. W ocenie Sądu Okręgowego wskazany wyrok, w tym
dokonana w jego uzasadnieniu ocena stanu faktycznego oraz wykładnia przepisów,
nie stanowi środka dowodowego w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego. Wobec nieoparcia skargi na ustawowej podstawie z art. 403 § 2 k.p.c.,
należało orzec o jej odrzuceniu z mocy art. 410 § 1 k.p.c.
Na powyższe postanowienie ubezpieczony złożył zażalenie, zarzucając
naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art., 410 § 1
k.p.c., polegające na uznaniu, że skarga o wznowienie postępowania nie jest
oparta na ustawowej podstawie mimo wskazania takiej podstawy, jaką w świetle
art. 403 § 2 k.p.c. jest wykrycie środka dowodowego (tj. wyroku Sądu
Najwyższego), mogącego mieć wpływ na wynika sprawy, a z którego strona nie
3
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Żalący się wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przyjęcie skargi go merytorycznego rozpoznania
oraz zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu.
Zdaniem żalącego się wspomniany wyrok Sądu Najwyższego jest
dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., a dokonana w jego
uzasadnieniu ocena faktów i wykładnia przepisów stanowi pośredni środek
dowodowy w niniejszym postępowaniu, podlegający analizie w trybie art. 233 k.p.c.
Uwzględnienie tego środka dowodowego mogło zaś wpłynąć na wynik
przedmiotowego sporu, skoro dotyczy analogicznego stanu faktycznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Inicjując rozważania w przedmiotowej sprawie warto podkreślić, że instytucja
wznowienia opiera się na przysługującej poza tokiem intencji skardze o presumpcję
wadliwego procesu i zastąpienie zapadłego orzeczenia orzeczeniem nowym.
Zakres postępowania zapoczątkowanego skargą o wznowienie wytycza norma art.
412 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie
zakreśla podstawa wznowienia. Z brzmienia cytowanego przepisu jednoznacznie
wynika, iż przedmiotem postępowania jest udowodnienie istnienia podstawy, na
której oparto skargę w konkretnej sprawie. W konsekwencji zakres ponownego
rozpoznania sprawy uwarunkowany jest przyczyną wznowienia wskazaną przez
skarżącego. W świetle art. 409 k.p.c. istotnym elementem skargi o wznowienie
postępowania jest zatem podanie podstawy tegoż wznowienia oraz jej
uzasadnienie i to zarówno z punktu widzenia wstępnej analizy skargi w trybie art.
410 § 1 k.p.c. przed ewentualnym skierowaniem sprawy na rozprawę, jak i z uwagi
na przepis art. 412 § 1 k.p.c. ograniczający kognicję sądu do tak zakreślonych
granic.
Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego, skierowanego przeciwko
prawomocnemu orzeczeniu powoduje, że wznowienie postępowania może nastąpić
wyłącznie z powodów ściśle określonych w ustawie. Katalog podstaw wznowienia
4
został zawarty w art.401-401¹ i art. 403 k.p.c. i jest on wyczerpujący. Wszelkie inne
okoliczności, wykraczające poza sytuacje taksatywnie wymienione w powołanych
przepisach, nie mogą stanowić oparcia dla omawianej skargi.
W niniejszym przypadku jako podstawę wznowienia powołano tę, o jakiej
mowa w art. 403 § 2 k.p.c., tj. wykrycie środka dowodowego, który mógł mieć
wpływa na wynik sprawy, a z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim
postępowaniu.
W razie wskazania tej podstawy wznowienia postępowania dla
uwzględnienia skargi niezbędne jest kumulatywne spełnienie trzech przesłanek: 1/
wykrycia po uprawomocnieniu się wyroku okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które istniały w toku postępowania zakończonego zaskarżonym
wyrokiem, ale nie zostały w nim powołane; 2/ niemożności skorzystania z tychże
okoliczności lub środków dowodowych w poprzednim postępowaniu i 3/ możliwości
ich wpływu na wynik sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca
2010 r., II UZ 12/10, LEX nr 619632). W grę wchodzą zatem tylko okoliczności
faktyczne i środki dowodowe istniejące już w czasie trwania prawomocnie
zakończonego postępowania, nie zaś powstałe po tej dacie (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1999 r., III CKN 524/99, LEX nr 527116; z dnia 9
września 2000 r., II CKN 510/00, LEX nr 535989; z dnia 15 września 2005 r., II CZ
78/05, LEX nr 453799; z dnia 13 października 2005 r., IV CZ 96/05, LEX nr 186917;
z dnia 22 lipca 2008 r., II UZ 31/08, LEX nr 500233; z dnia 4 września 2008 r., IV
CZ 70/08, LEX nr 658207 i z dnia 6 maja 2010 r., III PZ 3/10, LEX nr 602065), a
przy tym nie tylko nieujawnione ale i nieujawniane, czyli takie, o jakich strona nie
wiedziała i z obiektywnych przyczyn, a więc nie wskutek opieszałości, zaniedbań,
zapomnienia czy błędnej oceny)wiedzieć nie mogła (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98, LEX nr 78214; z dnia 20
grudnia 2006 r., IV 102/06, LEX nr 465619; z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 46/08, LEX
nr 590291; z dnia 16 lipca 2008 r., II CZ 46/08, LEX nr 646343; z dnia 19 marca
2010 r., II PZ 5/10, LEX nr 583798 i z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, LEX nr
686067). Nadto późniejsze wykrycie obejmuje jedynie okoliczności faktyczne i
środki dowodowe, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a zatem dotyczące
podstawy faktycznej dochodzonego przez powoda roszczenia (tj. uzasadniając
5
przytoczony w pozwie lub odpowiedzi na pozew stan faktyczny) i na tyle istotne, że
ich uwzględnienie spowodowałoby wydanie innego rozstrzygnięcia (postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1973 r., II CR 104/73, OSNCP 1974, nr 2,
poz. 29; z dnia 7 listopada 1973 r., I CO 5/73, Biul. SN 1974, nr 2, s. 24; z dnia 24
maja 1982 r., II CO 1/82, OSPIKA 1084, nr 2, poz. 27 i z dnia 8 maja 2008 r., V CZ
25/08, LEX nr 646372). Mogą to być zarówno fakty i dowody odnoszące się
bezpośrednio do postawy faktycznej spornego roszczenia, jak i dotyczące jej
pośrednio, tj. brane pod uwagę przy ocenie zebranego materiału dowodowego
(postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 r., I CZ 152/07, LEX nr
465908 i z dnia 6 lutego 2009 r., IV CZ 2/09, LEX nr 610222). Nie uzasadnia jednak
wznowienia postępowania sytuacja, gdy przepisy przyjęte za podstawę
prawomocnego wyroku zostały następnie odmiennie zinterpretowane w orzeczeniu
Sądu Najwyższego (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1998 r.,
II UKN 402/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 805).
Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszego sporu należy
stwierdzić, że jakkolwiek wyrok sądowy może być traktowany jako dokument
urzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. (orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 21
marca 1962 r., 4 CR 39/62, NP 1964, nr 3; z dnia 27 marca 1962 r., 4 CR 672/61,
OSPIKA 1965, nr 1, poz. 3; z dnia 19 lipca 1962 r., II PR 203/62, OSNCP 1963, nr
7 -8, poz. 165 i z dnia 3 lutego 1964 r., I CR 703/62, OSNCP 1965, nr 10, poz.
162), to dla skutecznego oparcia skargi o wznowienie postępowania na podstawie
późniejszego wykrycia takiego wyroku istotne jest, aby wyrok ten mógł mieć wpływ
na wynik sprawy w podanym wcześniej znaczeniu tego pojęcia.
Tymczasem powołany przez skarżącego wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27
kwietnia 2009 r., I UK 336/08, zapadł w sprawie o roszczenia wywodzone z
podobnej podstawy faktycznej i prawnej, lecz toczącej się między innymi stronami.
Ustalone w tymże procesie okoliczności nie tylko nie wchodzą bezpośrednio do
postawy faktycznej niniejszego sporu, jaką są wypadki, którym ubezpieczony uległ
w dniach 31 marca 2004 r. i 3 czerwca 2004 r., ale nawet pośrednio nie odnoszą
się do niej, gdyż nie można w ich świetle oceniać wiarygodności dowodów
zgromadzonych w trakcie zakończonego prawomocnie procesu, dotyczących
przebiegu i skutków tychże zdarzeń. Istotny dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu
6
mógłby być ewentualnie pogląd prawny wyrażony w uzasadnieniu wskazanego
wyroku, lecz zawarta w motywach orzeczenia Sądu Najwyższego interpretacja
przepisów nie stanowi środka dowodowego, o jakim mowa w art. 403 § 2 k.p.c. W
myśl art. 232 k.p.c. dowodzeniu podlegają bowiem fakty, a nie prawo.
Reasumując: pomimo zacytowania przez ubezpieczonego ustawowej
podstawy wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c., niniejsza skarga nie jest oparta na tejże
podstawie. W judykaturze przyjmuje się bowiem, że sformułowanie podstawy
wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 - 401¹ oraz art. 403 k.p.c.
nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z
samego jej uzasadnienia wynika, iż podnoszona podstawa nie zachodzi, a to
implikuje odrzucenie skargi (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28
października 1999 r., II UKN 174/99, OSNP 2001, nr 4, poz. 133; z dnia 7 lipca
2005 r., IV CO 6/05, LEX nr 155376; z dnia 22 października 2009 r., I UZ 64/09,
LEX nr 560531 i z dnia 6 listopada 2009 r., I CZ 57/09, LEX nr 599744 oraz wyrok z
dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, LEX nr 334985).
Wobec bezzasadności zarzutów skarżącego, Sąd Najwyższy z mocy art.
39814
w związku z art. 394¹ § 3 k.p.c. orzekł o oddaleniu zażalenia. O kosztach
zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym rozstrzygnięto stosownie
do art. 108 k.p.c. oraz § 19 pkt 1 w związku z § 13 ust. 2 pkt 2 oraz § 12 ust. 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2002 r. w sprawie
opłat z czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze
zm.).

I UZ 7/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia