Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III BP 3/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa P. G.
przeciwko Uzdrowisku Ś. Spółce Akcyjnej w Ś.
o wynagrodzenie za pracę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 2 grudnia 2011 r.,
na skutek skargi powoda o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S.
z dnia 14 czerwca 2010 r.,
odrzuca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. wyrokiem z
dnia 14 czerwca 2010 r. oddalił apelację wniesioną przez powoda P. G. od wyroku
Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Ś. z dnia 19 kwietnia 2010 r., oddalającego jego
powództwo o zapłatę kwoty 5.307 zł, z którym wystąpił przeciwko pozwanej Spółce
Akcyjnej „Uzdrowisko Ś.” z siedzibą w Ś.
Powód P. G. wywiódł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
wymienionego wyroku Sądu Okręgowego, zarzucając mu:
2
1) naruszenie prawa materialnego przez błędne przyjęcie, ze powód nie odbył
podróży służbowej – co jest niezgodne z art. 775
§ 1 k.p.;
2) naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię wyrażającą się
w przyjęciu, że rada nadzorcza może wydawać zarządowi wiążące polecenia
dotyczące prowadzenia spraw spółki – co jest niezgodne z art. 3751
k.s.h.;
3) naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię wyrażająca się
w przyjęciu, że rada nadzorcza pełni w stosunku do członka zarządu role
pracodawcy, a zatem ma prawo nie tylko zawrze cumowe o pracę z
członkiem zarządu i dokonać jej modyfikacji, ale winna jest również na
bieżąco wykonywać wobec niego wszystkie niezbędne czynności
pracodawcy, w tym te, które mieszczą się w pojęciu „prowadzenie spraw
spółki” – co jest niezgodne z art. 379 § 1 k.s.h.
Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o stwierdzenie z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w S. wydział VI Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 14 czerwca 2010 r., sygn. akt … 42/10 oraz o zasądzenie od
pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ponadto
wskazał, że wydanie przedmiotowego wyroku wyrządziło mu szkodę, oraz
oświadczył, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków
prawnych nie było i nie jest możliwe. Obie te okoliczności następnie uzasadnił.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia szczególnego rodzaju. Nie jest bowiem
środkiem prawnym służącym wzruszeniu prawomocnego orzeczenia, które
pozostaje w mocy choćby było wadliwe, lecz wyłącznie środkiem służącym kontroli
legalności zaskarżonego nią orzeczenia w kontekście możliwości ubiegania się o
przyznanie od Państwa (Skarbu Państwa) odszkodowania za szkodę wyrządzoną
wydaniem prawomocnego orzeczenia (art. 4171
§ 2 k.c.). Mimo to istnieją
zauważalne analogie między tą skargą a skargą kasacyjną. Obydwa te środki
(określane mianem nadzwyczajnych) stanowią dopełniający się system kontroli
3
legalności orzeczeń. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem jest jednym ze
środków nadzoru judykacyjnego Sądu Najwyższego.
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie były i nie są możliwe.
W art. 4245
k.p.c. określone zostały wymagania, którym powinna
odpowiadać skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia, przy czym w § 2 wskazano wymagania formalne przewidziane dla
pisma procesowego, a w § 1 wymienione zostały wymagania istotne skargi.
Przyjęta została zatem zasada analogiczna do uregulowania w art. 3984
k.p.c.
skargi kasacyjnej.
W myśl artykułu 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać:
1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości lub w części;
2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;
3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne;
4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy;
5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
prawnych nie było i nie jest możliwe;
6) wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem.
Każde z sześciu wymagań z art. 4245
§ 1 pkt 1 – 6 k.p.c. jest indywidualne i
niezależne, a zatem każde powinno być wyraźnie wyodrębnione i wypełnione. Brak
choćby jednego z nich powoduje, że skarga jest dotknięta istotną wadą,
nienaprawialną w trybie właściwym dla usuwania braków formalnych i podlega
odrzuceniu a limine (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 19 kwietnia
2007 r., I BP 18/07, LEX nr 489024, z dnia 21 czerwca 2007 r., I BP 9/07, LEX nr
567315, z dnia 8 stycznia 2008 r., I BP 48/07, LEX nr 442671, z dnia 5 sierpnia
4
2010 r., IV CNP 44/10, LEX nr 603892 oraz z dnia 25 sierpnia 2010 r., II BU 2/10,
LEX nr 653670).
Analiza rozpoznawanej skargi musi prowadzić do wniosku, że nie zawierała
ona co najmniej jednego z powołanych wyżej konstrukcyjnych składników skargi o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, niezbędnych do
uznania skargi za sporządzoną w sposób prawidłowy i warunkujących ewentualne
przyjęcie jej do rozpoznania.
Zasadnicze uchybienie polega na nieprzytoczeniu podstaw skargi i ich
uzasadnienia (art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Wymóg ten jest samoistny i niezależny od
wymogu wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne. Należy podkreślić, że określenie przez prawodawcę jako dwu
odrębnych wymagań przytoczenia podstaw i ich uzasadnienia oraz wskazania
jednego, konkretnego przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne, było zabiegiem w pełni świadomym i uzasadnionym. Przytoczenie
podstaw skargi i ich uzasadnienie pozostaje w związku z treścią art. 4244
k.p.c., a
więc winno polegać na podaniu naruszeń prawa materialnego lub przepisów
postępowania (ze wskazaniem konkretnych naruszonych przepisów), które
spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem i sposobu dokonania tych
naruszeń (np. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, albo też
niezastosowanie), natomiast wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone
orzeczenie jest niezgodne jest konieczne, albowiem istotą skargi jest właśnie
stwierdzenie niezgodności zaskarżonego orzeczenia z prawem, a więc konkretnym
jego przepisem. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 stycznia 2006
r., III CNP 23/05 (OSNC 2006 nr 7-8, poz. 140), instytucja skargi, o której mowa,
została ustanowiona w celu stworzenia możliwości realizacji uprawnień
wypływających z art. 4171
§ 2 k.c., zagwarantowanych w art. 77 ust. 1 Konstytucji,
przewidującym odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez
niezgodne z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej. Jest w tej
sytuacji oczywiste, że niezgodność z prawem, uzasadniająca odpowiedzialność
Skarbu Państwa musi być - już na etapie wnoszenia skargi - jasno określona przez
wskazanie przepisu, z którym skarżone orzeczenie jest niezgodne. Po drugie, same
wady postępowania poprzedzającego wydanie skarżonego orzeczenia, wytykane w
5
ramach podstaw, nie zawsze powodują niezgodność orzeczenia z prawem (por. art.
4244
k.p.c.), a jeśli nawet tak się dzieje, to przepisy prawa materialnego bądź
procesowego wskazane jako naruszone w ramach podstaw nie muszą być - i
często nie są - tożsame z przepisami (przepisem), z którym orzeczenie jest
niezgodne. Z tych przyczyn, zważywszy także na względy czysto normatywne, tj.
na konstrukcję art. 4245
k.p.c., należy przyjąć, że nie stanowi spełnienia wymagania
przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. samo tylko wskazanie przepisu (bądź
przepisów) prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne. Warte
podkreślenia jest bowiem to, że gdy ten sam przepis stanowi jednocześnie element
podstawy skargi i przepis, z którym orzeczenie jest niezgodne, konieczne jest
powołanie go w dwóch odrębnych punktach, tak aby spełnienie obu omawianych
wymagań nie budziło żadnych wątpliwości. W przedmiotowej skardze nie powołano
podstaw poprzez wskazanie konkretnych przepisów prawa, które zostały naruszone
przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, albo też niezastosowanie,
poprzestając w tym zakresie na ogólnym sformułowaniu „naruszenie prawa
materialnego” oraz wskazaniu przepisów prawa, z którymi zaskarżone orzeczenie
jest zdaniem skarżącego niezgodne. Należało zatem uznać, że skarga nie spełniała
omawianego wymagania.
Na marginesie powyższych rozważań wypadało zauważyć, że skarga była
także oczywiście bezzasadna. Skarżący nie dostrzegł bowiem, że właściwą
podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku stanowiło przede
wszystkim ustalenie, iż potrącenie przez pozwaną dochodzonej pozwem kwoty
5.307 zł z wynagrodzenia należnego powodowi nastąpiło za jego zgodą wyrażoną
na piśmie, co powodowało, iż nie można było mówić o naruszeniu art. 91 § 1 k.p.,
oraz że zawierające ową zgodę oświadczenie powoda nie naruszało art. 18 § 1 i 2
k.p., skoro jego podróż do Jordanii (jak ustaliły sądy obu instancji) nie miała
charakteru podróży służbowej w rozumieniu art. 775
§ 1 k.p. Wymienione przepisy
stanowiły zatem podstawę prawną rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym
wyroku. Poza ostatnim z tych przepisów (co do którego uzasadnienie skargi nie
zawierało zresztą szerszego wywodu potwierdzającego kwalifikowaną postać
niezgodności wyroku z tym przepisem, gdyż skarżący skupił się na wykładni
przepisów Kodeksu spółek handlowych – art. 3751
i art. 379 § 1), nie zostały one
6
natomiast wymienione w skardze jako te, z którymi zaskarżony wyrok mógłby być
niezgodny. Z kolei wskazany w skardze art. 3751
k.s.h., co wyraźnie podkreślił sąd
drugiej instancji, w ogóle nie znajdował w sprawie zastosowania, skoro „źródłem
roszczeń powoda zgłaszanych w toku (…) procesu nie był stosunek organizacyjny,
lecz stosunek pracy”. W tej sytuacji zaskarżone orzeczenie nie mogło być z nim
niezgodne.
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na treści art. 4248
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.