Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 444/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca)
SSA del. do SN Mariusz Młoczkowski
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika
w sprawie B. S.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 27 czerwca 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w C.
z dnia 10 lipca 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w C.
UZASADNIENIE
B. S. został skazany prawomocnymi wyrokami:
I. Sądu Rejonowego w T. z dnia 24 marca 2010 r., sygn. … 375/10, za
przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 189
2
§ 1 k.k. i art. 191 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 245 k.k. w zw. art. 12 k.k.,
art. 158 § 1 k.k., art. 276 k.k., popełnione w okresie od początku października
2009 r. do 13 listopada 2009 r., w drugiej połowie października 2009 r., w dniu
25 października 2009 r. i w dniu 13 listopada 2009 r. - na karę łączną 2 lat
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5-letni
okres próby; zarządzoną do wykonania na mocy postanowienia z dnia 15 lutego
2011 r., z zaliczeniem na jej poczet okresu tymczasowego aresztowania od dnia
13 listopada 2009 r. do dnia 24 marca 2010 r.;
II. Sądu Rejonowego w C. z dnia 9 kwietnia 2010 r., sygn. … 39/10, za
przestępstwa z art. 281 k.k., art. 278 § 1 k.k., popełnione w dniu 16 sierpnia
2009 r. i 3 listopada 2009 r. - na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5-letni okres próby i na karę
grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej
stawki na kwotę 10 zł; postanowieniem z dnia 10 grudnia 2010 r. zarządzono
wykonanie kary pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet okresu
zatrzymania w dniach 17 i 18 sierpnia 2009 r.;
III.Sądu Rejonowego w C. z dnia 2 września 2010 r., sygn. … 538/10, za
przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k., popełnione w nocy z
10/11 kwietnia 2010 r. - na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3-letni okres próby i na karę
grzywny w wymiarze 60 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej
stawki na kwotę 10 zł;
IV. Sądu Rejonowego w C. z dnia 3 listopada 2010 r., sygn. … 720/10, za
przestępstwo z art. 226 § 1 k.k., popełnione w dniu 5 sierpnia 2010 r. - na karę
10 miesięcy ograniczenia wolności, z zaliczeniem na jej poczet zatrzymania w
dniu 6 sierpnia 2010 r.;
V. Sądu Rejonowego w B. z dnia 24 stycznia 2011 r., sygn. … 1016/10, za
przestępstwa z art. 279 § 1 k.k., popełnione w dniu 26 października 2009 r. - na
karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na 3-letni okres próby;
VI. Sądu Rejonowego w C. z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. … 1356/10, za
przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z
3
art. 11 § 2 k.k., art. 278 § 1 k.k., art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 158 § 1 k.k. w zw. z
art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 26 czerwca 2010 r. i 4 maja 2010 r. - na karę
łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem na jej poczet
okresu zatrzymania w dniach 4 i 5 maja 2010 r. oraz 13 lipca 2010 r.
VII. Sądu Rejonowego w C. z dnia 26 września 2012 r., sygn. … 322/11, za
przestępstwa z art. 190 § 1 k.k.; art. 280 § 1 k.k.; art. 279 § 1 k.k.; art. 280 § 1
k.k. i art. 275 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.; art. 278 § 1 k.k. i art. 275 k.k. w zw. z
art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniach: 27 czerwca 2010 r., 16 lipca 2010 r., 16/17
sierpnia 2010 r. i 21 września 2010 r. (w tej ostatniej dacie 2 przestępstwa) – na
karę łączną 4 lat pozbawienia wolności.
Sąd Rejonowy w C. wyrokiem łącznym z dnia 10 lipca 2013 r., sygn. akt …
374/13:
1. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 569 § 1 k.p.k. połączył
skazanemu B. S. kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami wymienionymi
w punkcie II i V części wstępnej wyroku i wymierzył skazanemu jedną karę łączną
2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5-letni
okres próby;
2. na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. i art. 87 k.k. w zw. z art. 569 § 1 k.p.k.
połączył skazanemu B. S. kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami
wymienionymi w punkcie IV i VI części wstępnej wyroku i wymierzył skazanemu
jedną karę łączną 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności;
3. na podstawie art. 577 k.p.k. w zw. z art. 63 § 1 k.k. zaliczył skazanemu na
poczet orzeczonej w pkt 2 kary łącznej okres rzeczywistego pozbawienia wolności
w sprawie sygn. akt … 1356/10, w dniu 4-5 maja 2010 r. i 13 lipca 2010 r.;
4. pozostałe orzeczenia zawarte w wyrokach podlegających łączeniu pozostawił do
odrębnego wykonania;
5. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie dotyczące wyroków
opisanych w pkt I i III części wstępnej wyroku;
6. na podstawie art. 574 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od
obowiązku ponoszenia kosztów postępowania i obciążył wydatkami Skarb
Państwa.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 25 września 2013 r.
4
Należy wspomnieć, że w części wstępnej wyroku łącznego wyrok opisany w
pkt VII nie został wymieniony, mimo że figurował (pod nieprecyzyjnie podaną
sygnaturą Sądu Okręgowego w C.) we wniosku skazanego o wydanie wyroku
łącznego.
Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że z uwagi na określoną
sytuację procesową – uchylenie przez Sąd Okręgowy w C. dotyczącego B. S.
wyroku łącznego Sądu Rejonowego w C. z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. … 60/12
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, w następstwie apelacji
wniesionej na korzyść skazanego – rozstrzygnięciem nie objął wyroku opisanego w
pkt VII, bowiem chociaż zachodzą przesłanki do połączenia orzeczonych tym
wyrokiem kar z karami orzeczonymi wyrokami opisanymi w pkt IV i VI, takie
postąpienie byłoby równoznaczne z naruszeniem zakazu reformationis in peius.
Zatem połączenie kar orzeczonych wymienionymi wyrokami „będzie możliwe
dopiero po rozpoznaniu kolejnej sprawy o wydanie wyroku łącznego, gdzie Sąd nie
będzie związany powyższą zasadą zakazu orzekania na niekorzyść skazanego”.
Przed upływem sześciu miesięcy od daty uprawomocnienia się powyższego
wyroku łącznego kasację od wyroku wniósł Prokurator Generalny. Na podstawie art.
521 § 1 k.p.k. zaskarżył wyrok w całości, na niekorzyść skazanego, zarzucając:
1. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa
procesowego - art. 572 k.p.k., polegające na umorzeniu postępowania o wydanie
wyroku łącznego w sprawie Sądu Rejonowego w T. z dnia 24 marca 2010 r. o
sygn. … 375/10, mimo istnienia określonych w art. 85 k.k. warunków do
połączenia orzeczonej tym wyrokiem wobec B. S. kary pozbawienia wolności z
karą pozbawienia wolności wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego w C. z dnia
9 kwietnia 2010 r., sygn. … 39/10,
2. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa
materialnego - art. 85 k.k., polegające na połączeniu jednostkowych kar
pozbawienia wolności orzeczonych wobec B. S. wyrokami: Sądu Rejonowego w
C. z dnia 9 kwietnia 2010 r., sygn. … 39/10 i Sądu Rejonowego w B. z dnia 24
stycznia 2011 r., sygn. … 1016/10 oraz Sądu Rejonowego w C. z dnia 3
listopada 2010 r., sygn. … 720/10 i Sądu Rejonowego w C. z dnia 28 czerwca
5
2011 r., sygn. … 1356/10, i orzeczeniu kar łącznych, mimo braku przesłanek
określonych w tym przepisie,
3. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa
materialnego - art. 85 k.k., polegające na zaniechaniu objęcia wyrokiem łącznym
o sygn. … 374/13, skazania B. S. wyrokiem Sądu Rejonowego w C. z dnia 26
września 2012 r., sygn. … 322/11, mimo istnienia warunków do orzeczenia kary
łącznej.
Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku łącznego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w C.
W uzasadnieniu kasacji argumentowano, że „spośród skazań opisanych w
części wstępnej wyroku łącznego Sądu Rejonowego w C. o sygn. … 374/13,
pierwszym chronologicznie wyrokiem, jaki zapadł wobec B. S. jest wyrok Sądu
Rejonowego w T. z dnia 24 marca 2010 r., sygn. … 375/10 (pkt I).
Jako drugi został wydany wyrok Sądu Rejonowego w C. z dnia 9 kwietnia
2010 r., sygn. … 39/10 (pkt II).
Kary zarządzone tymi wyrokami (pierwotnie probacje, a następnie
zarządzone do wykonania) kwalifikują się do połączenia, ponieważ przestępstwa z
art. 281 k.k. i art. 278 § 1 k.k., za które B. S. został skazany wyrokiem o sygn. …
39/10, popełnił zanim zapadł pierwszy z wymienionych wyroków, tj. wyrok o
sygn. … 375/10.
Drugi realny zbieg tworzą przestępstwa objęte wyrokami: Sądu Rejonowego
w C. z dnia 2 września 2010 r., sygn. … 538/10, Sądu Rejonowego w C. z dnia 3
listopada 2010 r., sygn. … 720/10 i Sądu Rejonowego w B. z dnia 24 stycznia 2011
r., sygn. … 1016/10 (pkt-y III, IV i V części opisowej wyroku łącznego).
Wszystkie przestępstwa, za które skazany został osądzony tymi wyrokami
zostały przez niego popełnione przed wydaniem pierwszego w tej grupie wyroku o
sygn. … 538/10”.
W takim razie, zdaniem skarżącego, „Sąd Rejonowy w C. wadliwie połączył
w pkt 1 wyroku łącznego kary wymierzone B. S. wyrokami Sądu Rejonowego w C.
o sygn. … 39/10 i … 1016/10 (wyrok o tej drugiej sygnaturze wydał Sąd Rejonowy
w B. – uw. SN), ponieważ nie uwzględnił, że przestępstwa objęte wyrokiem o
sygn. … 39/10, pozostawały w realnym zbiegu z czynami, za które skazany został
6
osądzony wcześniej wydanym wyrokiem Sądu Rejonowego w T. o sygn. … 375/10.
W konsekwencji niezasadne jest także rozstrzygnięcie wydane w pkt 5 wyroku
łącznego orzekające o umorzeniu postępowania w odniesieniu do wyroku o
sygn. … 375/10 na zasadzie art. 572 k.p.k.
Z powodów wyżej podanych Sąd Rejonowy w C. w sposób niezgodny z
treścią art. 85 k.k. połączył również kary wymierzone B. S. wyrokami Sądu
Rejonowego w C. o sygn. … 720/10 i … 1356/10, wydanymi w dniach –
odpowiednio – 3 listopada 2010 r. i 28 czerwca 2011 r. (pkt 2 wyroku łącznego)”.
Autor kasacji podniósł także, iż nieobjęcie wyrokiem łącznym skazania
zapadłego w sprawie …K 322/11 wynika z wadliwej interpretacji prawa przez Sąd
orzekający, bowiem z faktu uprzedniego wydania przez Sąd Rejonowy w C. w
stosunku do B. S. wyroku łącznego o sygn. … 60/12, uchylonego przez Sąd
Okręgowy w C. w następstwie uwzględnienia apelacji wniesionej na korzyść
skazanego, nie wynikają żadne ograniczenia, które z uwagi na treść art. 443 k.p.k.
uniemożliwiałyby objęcie zaskarżonym kasacją wyrokiem łącznym wyroku Sądu
Rejonowego w C. o sygn. … 322/11. Nadto Sąd meriti nie dostrzegł, że objęcie
wyrokiem łącznym skazania w sprawie … 322/11, pozwalało na ukształtowanie
sytuacji prawnej skazanego w sposób o wiele korzystniejszy, niż pozostawienie
wydanego w tej sprawie wyroku do odrębnego wykonania.
Wyjaśniając kierunek kasacji, skarżący nadmienił, że „w ponownym
postępowaniu, w następstwie prawidłowego połączenia kar pozbawienia wolności
orzeczonych wyrokami o sygn. … 375/10, … 39/10, … 1356/10 i …K 322/11, może
zostać ukształtowana sytuacja prawna mniej korzystna dla skazanego od
wynikającej z treści wyroku łącznego skarżonego kasacją”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługiwała na uwzględnienie, bowiem należało podzielić pogląd
skarżącego, że Sąd Rejonowy w C. wydał wyrok łączny z naruszeniem art. 85 k.k.,
zaś umarzając w określonym zakresie postępowanie, także z naruszeniem art. 572
k.p.k. Ma też rację skarżący, że uchybienia te miały charakter rażący, a ich wpływ
na treść orzeczenia był istotny. Już w tym miejscu należy jednak zauważyć, że nie
wszystkie podniesione w kasacji zarzuty są trafne, podobnie jak zaprezentowany w
7
uzasadnieniu kasacji wywód odnośnie do zachodzących w sprawie zbiegów
przestępstw.
Jest widoczne, że orzekając w przedmiocie wydania wyroku łącznego, Sąd
Rejonowy w C. nie respektował przepisu art. 85 k.k., w świetle którego kara łączna
jest orzekana w przypadku zaistnienia realnego zbiegu przestępstw, o ile
wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu.
Warunkiem zaistnienia wspomnianego zbiegu jest popełnienie przez sprawcę
dwóch lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby
nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw. Chodzi przy tym o
pierwszy chronologicznie wyrok, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę
kolejnego przestępstwa (zob. uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 25 lutego 2005
r., I KZP 36/04, OSNKW 2005, z. 2, poz. 13). W takim ujęciu, w przypadku sprawcy
skazanego co najmniej za cztery przestępstwa, możliwe jest wystąpienie więcej niż
jednego zbiegów realnego, skutkujących orzeczeniem dwóch lub większej liczby
kar łącznych, oczywiście przy spełnieniu warunków wskazanych w art. 85 k.k.
Zagadnienie zbiegu przestępstw prawidłowo postrzegał Sąd Rejonowy w C.
w postępowaniu prowadzonym pod sygn. … 60/12, którym – tak jak w
postępowaniu o sygn. … 374/13 – nie był objęty wyrok o sygn. … 322/11. Uznał, że
w przypadku B. S. zachodzą dwa zbiegi przestępstw – jeden, w skład którego
wchodzą przestępstwa osądzone wyrokami opisanymi w pkt I, II i V części wstępnej
wyroku oraz drugi, w skład którego wchodzą przestępstwa osądzone wyrokami
opisanymi w pkt III, IV i VI. Nie było to kwestionowane ani we wniesionej przez
prokuratora apelacji ani przez Sąd odwoławczy, który uchylił zaskarżony wyrok z
powodu naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 4 § 1 k.k., poprzez
orzeczenie kar łącznych bezwzględnego pozbawienia wolności w sytuacji, gdy z
karami bezwzględnymi zostały połączone kary warunkowo zawieszone, orzeczone
za przestępstwa popełnione przed 8 czerwca 2010 r. (zob. uzasadnienie wyroku
Sądu Okręgowego w C., sygn. … 270/13, k. 164 - 165 akt sprawy … 60/12).
Pierwszym chronologicznie wyrokiem orzeczonym wobec B. S. jest opisany
w pkt I wyrok Sądu Rejonowego w T. o sygn. … 375/10, wydany 24 marca 2010 r.
Zatem realny zbieg tworzą przestępstwa popełnione przez skazanego przed tym
dniem, tj. osądzone wymienionym wyrokiem oraz wyrokami opisanymi w pkt II i V. Z
8
uzasadnienia zaskarżonego kasacją wyroku wynika, że widział to również Sąd
meriti, jednak uznał, że w sytuacji, gdy skazany dokonał tych przestępstw przed 8
czerwca 2010 r., tj. przed wejściem w życie art. 89 § 1a k.k., zezwalającego na
orzeczenie w wyroku łącznym kary łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania nawet wtedy, gdy za zbiegające się przestępstwa
wymierzono kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich
wykonania, należało stosować przepisy korzystniejsze dla skazanego,
obowiązujące przed wspomnianą datą. W konsekwencji Sąd wyraził pogląd, że
„połączenie wszystkich ww. spraw nie mogło doprowadzić do wymierzenia kary
łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, gdyż
skazany poniósłby dotkliwszą karę mając na uwadze, że nie zarządzono wykonania
kary pozbawienia wolności we wszystkich tych sprawach”. Takie podejście do
zagadnienia jest prawidłowe, jednak w realiach rozpoznawanej sprawy nie wyjaśnia
zasadniczej kwestii, tj. dlaczego Sąd uznał, że połączenie kar orzeczonych
wyrokami opisanymi w pkt. I, II i V musiało prowadzić do wymierzenia kary łącznej
pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, skoro na
gruncie prawa obowiązującego przed 8 czerwca 2010 r. po połączeniu tych kar było
możliwe wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, o ile kara ta nie przekroczyłaby 2 lat (art. 69 § 1 k.k.).
Wyrokiem z pkt V wymierzono bowiem skazanemu karę łączną pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania, co odnosiło się również do kar
jednostkowych, żadna z kar pozbawienia wolności wymierzonych skazanemu za
przestępstwa osądzone trzema wymienionymi wyrokami nie przekraczała 2 lat, zaś
łącząc kary wymierzone dwoma wyrokami, w tym karę bezwzględnego pozbawienia
wolności i warunkowo zawieszając wykonanie kary łącznej, Sąd deklarował, że
stosuje zasadę pełnej absorpcji i ma na uwadze „umiarkowanie pozytywną
prognozę kryminologiczną”. Na marginesie wypada zauważyć, że łącząc kary
wymierzone wyrokami opisanymi w pkt II i V, Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, dlaczego
właśnie takie postąpienie uznaje za prawidłowe, chociaż przy koncepcji łączenia
kar z dwóch wyroków i orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania, w grę wchodziło też połączenie kar
wymierzonych wyrokami opisanymi w pkt I i V części wstępnej. Jeżeli jednak w
9
przypadku tego zbiegu przestępstw Sąd orzekający miał na myśli, że objęcie
węzłem kary łącznej kar wymierzonych B. S. wyrokami opisanymi w pkt I, II i V musi
prowadzić do wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności przekraczającej 2
lata, tj. uniemożliwiającej warunkowe zawieszenie jej wykonania, powinien
klarownie to wytłumaczyć, a węzłem kary łącznej objąć tylko kary podlegające
wykonaniu.
Wyrokiem, stanowiącym punkt odniesienia dla kolejnego zbiegu przestępstw,
jest opisany w pkt III wyrok Sądu Rejonowego w C. o sygn. … 538/10, wydany 2
września 2010 r. Zbieg ten tworzą przestępstwa popełnione przez skazanego,
osądzone tym wyrokiem oraz wyrokami opisanymi w pkt IV i VI, nadto te osądzone
wyrokiem Sądu Rejonowego w C. opisanym w pkt VII, które zostały popełnione
przed 2 września 2010 r. Słusznie w kasacji wskazano, że „ocena czy przestępstwa
pozostają w tego rodzaju wzajemnej korelacji, która sytuuje je w realnym zbiegu,
nie ma charakteru uznaniowego, bowiem kryteria rzeczywistego zbiegu
przestępstw zostały określone w ustawie”, wobec czego Sąd orzekający w
przedmiocie wyroku łącznego nie powinien pominąć wyroku opisanego w pkt VII; w
szczególności nie uzasadnia tego fakt uchylenia przez Sąd odwoławczy wyroku
łącznego wydanego przez Sąd Rejonowy w C. pod sygn. … 60/12. Tłumacząc
swoje postąpienie, Sąd orzekający wyjaśnił – co wcześniej zasygnalizowano – że
chociaż dostrzega, iż „aktualnie zachodzą przesłanki do połączenia kar ze
spraw … 720/10, … 1356/10 i … 322/11”, to „miał na uwadze ograniczenia
związane z zakazem reformationis in peius – połączenie trzech wymienionych
wyroków spowodowałoby, że łączna kara pozbawienia wolności musiałaby być o
wiele wyższa, niż ta wymierzona w uchylonym wyroku Sądu Rejonowego z dnia
8.11.2012 r.” W kasacji trafnie jednak zwrócono uwagę, że realia procesowe
sprawy nie uzasadniały przyjęcia, iż ma zastosowanie ograniczenie wynikające z
art. 443 k.p.k., w takim ujęciu jak postrzegał to Sąd meriti. Byłoby tak w wypadku,
gdyby Sąd prowadził wyłącznie postępowanie ponowne, tj. był zobligowany do
orzekania w przedmiocie połączenia tylko tych kar, które były orzeczone wyrokami
opisanymi w pkt I – VI części wstępnej, tj. wyrokami stanowiącymi przedmiot
rozpoznania w sprawie o sygn. … 60/12. Tymczasem Sąd Rejonowy rozpoznawał
nową sprawę o sygn. … 374/13, zainicjowaną wnioskiem skazanego z 26 lutego
10
2013 r., w którym pod niewłaściwą sygnaturą (zob. notatka k. 24 akt sprawy), był
wymieniony kolejny wyrok Sądu Rejonowego w C. o sygn. … 322/11. Z tą sprawą
do łącznego rozpoznania została połączona sprawa … 554/13 (postanowienie k.
36), którą to sygnaturę nadano sprawie pierwotnie oznaczonej sygn. … 60/12, po
uchyleniu wyroku łącznego przez Sąd Okręgowy.
Warto też zauważyć, że wyrażając pogląd, iż konieczne jest „rozpoznanie
kolejnej sprawy o wydanie wyroku łącznego”, Sąd meriti nie wziął pod uwagę, że w
takim wypadku zbędne byłoby prowadzenie przezeń postępowania w sprawie …
374/13. Wydany w tej sprawie wyrok łączny nie miałby znaczenia o tyle, że przy
orzekaniu wyrokiem łącznym kary łącznej, łączeniu podlegają kary wymierzone za
poszczególne przestępstwa, a nie kary łączne, niezależnie od tego, czy zostały
wymierzone w tym samym postępowaniu, czy w postępowaniu o wydanie wyroku
łącznego (prawidłowo postrzegał to Sąd Rejonowy w postępowaniu o sygn. …
60/12 – zob. uzasadnienie wyroku k. 95 akt tej sprawy). Wyrazem takiego błędnego
podejścia, polegającego na łączeniu kar łącznych a nie kar jednostkowych, było w
niniejszej sprawie połączenie kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt II oraz V i
wymierzenie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, z deklaracją, że została
zastosowana zasada pełnej absorpcji. W istocie tak nie było, skoro najwyższa z kar
jednostkowych orzeczonych wymienionymi wyrokami wynosiła rok i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, a dopiero jedna z kar łącznych pozbawienia wolności (w
sprawie … 39/10) sięgnęła 2 lat.
Powodu umorzenia postępowania o wydanie wyroku łącznego w zakresie
wyroków opisanych w pkt I i III Sąd Rejonowy praktycznie nie wyjaśnił,
poprzestając na stwierdzeniu, że „brak było warunków do wydania wyroku łącznego
obejmującego wymienione sprawy” (tj. sprawę o sygn. … 375/10 oraz sprawę o
sygn. … 538/12). Szersze umotywowanie rozstrzygnięcia umarzającego było
konieczne dlatego, że – jak wspomniano – Sąd odwoławczy nie zgłosił zastrzeżeń
do zbiegów przestępstw przyjętych przez Sąd Rejonowy w wyroku o sygn. … 60/12,
nadto nie było przeszkód prawnych do orzeczenia w odniesieniu do tych zbiegów
kar łącznych pozbawienia wolności z respektowaniem normy art. 4 § 1 k.k., tj. z
warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Żadna z jednostkowych kar
pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt I, II, V oraz w pkt III,
11
IV i VI nie przekraczała 2 lat (odnosi się to również do kar orzeczonych wyrokiem
opisanymi w pkt VII), a zawieszając wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności
w odniesieniu do jednego ze zbiegów przestępstw Sąd orzekający w sprawie …
374/13 przyjął wobec skazanego pozytywną prognozę kryminologiczną.
Podsumowując poczynione uwagi, należy stwierdzić, że wydany w sprawie B.
S. wyrok wadliwie ujmuje zagadnienie zbiegu przestępstw oraz przesłanek
orzekania kar łącznych, przy czym w przypadku zbiegu przestępstw, co do których
pierwszym chronologicznie wyrokiem jest wyrok Sądu Rejonowego w C. o
sygn. …538/10 z 2 września 2010 r., uchybieniem Sądu meriti było pominięcie,
wobec umorzenia postępowania, nie tylko przestępstw osądzonych owym
pierwszym wyrokiem, ale też trzech przestępstw osądzonych wyrokiem Sądu
Rejonowego w C. o sygn. … 322/11, które skazany popełnił przed 2 września 2010
r. Dla porządku trzeba wspomnieć, że kolejny zbieg tworzą dwa przestępstwa
osądzone w sprawie … 322/11, popełnione przez skazanego po 2 września 2010 r.
Natomiast w uzasadnieniu kasacji nieprawidłowo przyjęto, że skazania, które
zostały opisane w części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego, tworzą dwa
zbiegi przestępstw – pierwszy, na który składają się przestępstwa osądzone
wyrokami opisanymi w pkt I i II oraz drugi, obejmujący przestępstwa osądzone
wyrokami opisanymi w pkt III, IV i V. Wadliwość identyfikowania zbiegów
przestępstw polega tu nie tylko na błędnym usytuowaniu wyroku z pkt V, ale też na
pominięciu wyroku opisanego w pkt VI.
Odnosząc powyższe uwagi do zarzutów kasacji należy stwierdzić, że
zasadne były zarzuty ujęte w pkt 1 i 3. Słusznie bowiem skarżący podniósł, że z
naruszeniem art. 572 k.p.k., a w każdym razie z motywacją sugerującą obrazę tego
przepisu, Sąd Rejonowy umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego w
zakresie wyroku Sądu Rejonowego w T. o sygn. … 375/10 (to uchybienie odnosi
się też do wyroku Sądu Rejonowego w C. o sygn. … 538/10). Zasadnie również
skarżący wskazał, że z naruszeniem art. 85 k.k. Sąd orzekający zaniechał objęcia
wyrokiem łącznym skazania B. S. wyrokiem Sądu Rejonowego w C. o sygn. …
322/11. Natomiast zarzut ujęty w pkt 2 kasacji był nietrafny, bowiem opierał się na
wspomnianym wadliwym postrzeganiu zbiegów przestępstw. W rzeczywistości
przepis art. 85 k.k. nie sprzeciwia się połączeniu jednostkowych kar pozbawienia
12
wolności orzeczonych wobec B. S. wyrokami opisanymi w pkt II i V oraz pkt IV i VI
części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego, tyle że w aspekcie prawidłowego
postrzegania istniejących zbiegów przestępstw należy rozważyć kwestię połączenia
tych kar z karami orzeczonymi innymi jeszcze wyrokami. Nie rzutowało to jednak na
zasadność wniosku kasacji o uchylenie zaskarżonego wyroku łącznego i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w C.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy uwzględni uwagi
poczynione przez Sąd Najwyższy, w szczególności w prawidłowy sposób rozważy
kwestię realnego zbiegu (zbiegów) przestępstw, za które został skazany B. S. oraz
kwestię wymiaru kar łącznych, pamiętając o konieczności przestrzegania art. 4 § 1
k.k., które w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego sprowadza się do
nieobejmowania karą łączną bezwzględnego pozbawienia wolności kar
wymierzonych z warunkowym zawieszeniem wykonania za przestępstwa
popełnione przed 8 czerwca 2010 r. Sąd weźmie również pod uwagę, że podstawą
kształtowania kary łącznej są kary jednostkowe orzeczone za poszczególne
przestępstwa, nawet wówczas, gdy następnie została orzeczona kara łączna.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.