Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 60/14
POSTANOWIENIE
Dnia 25 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 25 czerwca 2014 r.,
sprawy M. W.
skazanego z art. 288 § 1 k.k. i innych
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt … 751/13,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w W.
z dnia 26 kwietnia 2013 r., sygn. akt … 834/12
p o s t a n o w i ł
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2) obciążyć skazanego kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013 r., sygn. akt …
834/12, uznał M. W. za winnego 3 czynów, przy czym w chwili ich dokonania miał
on w znacznym stopniu ograniczoną zdolność kierowania swoim postępowaniem,
to jest:
1) czynu wypełniającego dyspozycje art. 288 §1 k.k. i 160 §1 k.k. w zw. z art. 11 §
2 k.k. i 31 § 2 k.k., polegającego na tym, że oskarżony w nocy z 10 na 11
marca 2012 r. w B. woj. M. zniszczył budynek mieszkalny na os. Z. 25 poprzez
jego podpalenie, powodując szkodę w mieniu K. B. i S. J. w kwocie 39.400,00
2
zł oraz w mieniu ruchomym S. J. w kwocie 20.000 zł, a nadto dokonując
podpalenia budynku mieszkalnego na os. Z. 25 w B. naraził osoby w nim
przebywające, tj. B. J., S. J. i ich córkę Z. J. na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i na
podstawie art. 288 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył karę 2 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności,
2) czynu wyczerpującego dyspozycję art. 288 § 1 w zw. z art. 31 § 2 k.k. przez to,
że oskarżony w dniu 17 marca 2012 r. w B. woj. M. zniszczył budynek
mieszkalny na os. Z. 35 poprzez jego podpalenie, powodując szkodę w mieniu
J. B., E. B. i J. P. w kwocie 65.000 zł oraz w mieniu ruchomym J. B. w kwocie
20.000 zł oraz w mieniu ruchomym E. B. w kwocie 6.000 zł,
3) czynu z art. 288 §1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. przez to, że oskarżony w dniu
30 czerwca 2010 r. w P. woj. Ś. zniszczył drewniany domek letniskowy wraz z
wiatą drewnianą i przyczepą kampingową poprzez ich podpalenie, powodując
szkodę w mieniu B. Ś. – K. w kwocie 28.200 zł,
po czym na podstawie art. 288 § 1 k.k. za czyny z pkt 2 i 3 wymierzył kary po roku
pozbawienia wolności.
Następnie Sąd na podstawie art. 85 k.k. i 86 §1 k.k. wymierzył karę łączną 3
lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet na podstawie art. 63 § 1 k.k.
okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 17 marca 2012 r. do 26 kwietnia
2013 r., na podstawie art. 46 § 2 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz
pokrzywdzonych stosowne kwoty nawiązek oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.
Wyrokiem z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt … 751/13, Sąd
Okręgowy w K., po rozpoznaniu apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego
obrońcę, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając obie apelacje za oczywiście
bezzasadne.
W kasacji od wyroku Sądu odwoławczego obrońca skazanego zarzucił
„rażące naruszenie prawa, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia poprzez:
1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 150 § 1 k.p.k. w zw. z art.
389 § 1 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie, mogące mieć istotny wpływ
na treść orzeczenia, a polegające na posłużeniu się, jako dowodem w sprawie
protokołem wyjaśnień skazanego, złożonych na policji w dniu 19 marca 2012 r.,
3
pomimo stwierdzenia pod niniejszym protokołem braku podpisów wszystkich
osób biorących udział we wskazanej czynności procesowej;
2. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 171 § 1 k.p.k. w zw. z art.
171 § 7 k.p.k. mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegające na
przyjęciu, iż czynności oraz wyjaśnienia złożone przez skazanego w dniach 17-
19 marca 2012 roku były podjęte w warunkach umożliwiających mu swobodne i
nieskrępowane złożenie wyjaśnień w toczącej się sprawie, pomimo ujawnienia
okoliczności, iż skazanemu zadawano pytania sugerujące, wskazując, że brak
współpracy z organami postępowania przygotowawczego może grozić mu
zastosowaniem tymczasowego aresztowania oraz surowszym wymiarem kary,
a także polegające na tym, iż takie wyjaśnienia nie powinny zostać uznane za
dowód w niniejszej sprawie;
3. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 170 § 1 pkt. 5 k.p.k. w zw. z
art. 201 k.p.k., poprzez jego błędne zastosowanie, mogące mieć istotny wpływ
na treść orzeczenia, a polegające na oddaleniu wniosku obrońcy o
przeprowadzenie uzupełniającej opinii biegłego z zakresu pożarnictwa;
4. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 424 k.p.k. poprzez jego
błędne zastosowanie, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, a
polegające na niewyjaśnieniu, jakie dowody, potwierdzające popełnienie
zarzucanych skazanemu czynów, korespondują z jego wyjaśnieniami;
5. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 6 k.p.k. w zw. z art. 79 § 1
k.p.k., poprzez jego błędne zastosowanie, mogące mieć istotny wpływ na treść
orzeczenia, a polegające na nieprzyznaniu skazanemu obrońcy, w czasie
podejmowania czynności procesowych, pomimo występowania okoliczności
uzasadniających wątpliwość co do poczytalności skazanego;
6. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 5 § 2 k.p.k. poprzez jego
błędne zastosowanie, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, a
polegające na rozstrzygnięciu wątpliwości dotyczących napisu „STRAŻ” na
kurtce skazanego na jego niekorzyść, pomimo rozbieżności między świadkami;
7. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7
k.p.k., mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegające na oparciu
4
swoich ustaleń na protokołach z wyjaśnień skazanego z dnia 19 marca 2012
roku, które nie mogą stanowić dowodu w niniejszej sprawie;
8. naruszenie prawa procesowego, a to art. 433 § 2 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k.
mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegające na braku
poddania wszechstronnej i wnikliwej analizie zarzutów sformułowanych w
apelacji obrońcy i skazanego, a ponadto wobec zaniechania ustosunkowania
się do tych zarzutów w stopniu umożliwiającym analizę podstaw rozstrzygnięcia
zawartego w zaskarżonym wyroku.”
Obrońca w konkluzji wniósł o uchylenie obu wyroków i przekazanie sprawy
Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna jest oczywiście bezzasadna. Bowiem wszystkie zarzuty, z
wyjątkiem zawartych w pkt 5 i 7, zostały sformułowane z pominięciem wymogów,
że ten nadzwyczajny środek zaskarżania przysługuje stronie od wyroku sądu
odwoławczego (art. 519 k.p.k.) i należy wskazać rażące naruszenia prawa przez
ten sąd oraz wykazać, iż mogły mieć istotny wpływ na treść jego wyroku (art. 523 §
1 k.p.k.). Tymczasem kasacja w pkt 1 - 4 i 6 skierowała zarzuty przeciwko
orzeczeniu Sądu I instancji, powtarzając je za apelacją. Sąd odwoławczy odniósł
się do tych zarzutów, to jest z pkt 1 - na s. 11 uzasadnienia, z pkt 2 - na s. 11 - 14,
z pkt 3 - na s. 20 - 21, z pkt. 4 - na s. 22 - 23 i z pkt 6 - na s. 23 - 24. Dodatkowo,
nieprawdziwy jest zarzut niepodpisania protokołu przesłuchania podejrzanego z
dnia 19 marca 2012 r. przez wszystkie osoby obecne przy przesłuchaniu (zob. k. 91 -
94). Również nie odpowiada prawdzie zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy
dyspozycji art. 433 § 2 k.p.k. i 457 § 3 k.p.k. w sposób określony w zarzucie.
Uważna lektura uzasadnienia wyroku tego Sądu w najmniejszym stopniu nie
potwierdza tego zarzutu.
Nowym, niepodniesionym w apelacji, zarzutem jest zawarty w pkt 5, a także
w pkt 7, powiązany z tym pierwszym, co wynika z uzasadnienia skargi. Pomijając
fakt, że brak w apelacji tych zarzutów zwalniało Sąd odwoławczy od badania z
urzędu, czy doszło do uchybień wskazanych w nich, to i te zarzuty jawią się jako
5
oczywiście bezzasadne. Przede wszystkim stwierdzić należy, że przepisy Kodeksu
postępowania karnego nie przewidują obowiązku udziału obrońcy w
przesłuchaniach podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym. Mimo to już
Sąd I instancji zwrócił uwagę, że podejrzany zarówno w chwili zatrzymania jak i
przed jego pierwszym przesłuchaniem został pouczony o możliwości skorzystania z
pomocy adwokata, ale nie wniósł o jego wyznaczenie (zob. s. 24 - 25 uzasadnienia
w zw. z k. 64v - protokół zatrzymania osoby i k. 89 - pouczenie podejrzanego o
uprawnieniach i obowiązkach oraz k. 91 - poświadczenie otrzymania pouczenia).
Przed ani w chwili przystąpienia do przesłuchania w dniu 19 III 2012 r., nie ujawniły
się też uzasadnione wątpliwości co do poczytalności M. W. Stwierdził on, że nie
leczył się psychiatrycznie, neurologicznie ani odwykowo (k.91). To samo podał w
toku kolejnych przesłuchań już z udziałem obrońcy (vide k. 181 i 263). Jednak
wypowiedzi podejrzanego z pierwszego przesłuchania „byłem zamroczony
potrzebą podpalenia, na tyle mocno, że musiałem to zrobić”, i „Pod wpływem
alkoholu nie mogę jednak pohamować przed chęcią podpalenia i całą otoczką akcji
ratowniczej” były zapewne powodem dopuszczenia przez prokuratora dowodu z
opinii biegłych psychiatrów (k. 266). Po obserwacji podejrzanego wykluczyli oni
chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy. Stwierdzili u M. W. zaburzenia
osobowości z zaburzeniem nawyków i popędów o charakterze patologicznego
podpalania i uzależnienie od alkoholu. Biegli uznali, że M. W. w chwili popełnienia
zarzucanych mu czynów miał ograniczoną w stopniu znacznym możliwość
kierowania swym postępowaniem, ale przed wszystkim z uwagi na zaburzenia
popędów o charakterze piromanii (opinia – k. 385 – 386). Biegli stwierdzili też, że
M. W. może brać udział w czynnościach procesowych (k. 386). Ograniczanie
poczytalności w stopniu znacznym przez znaczne ograniczenie możliwości
kierowania swym postępowaniem z uwagi na piromanię, ujawnioną po
przesłuchaniu dnia 19 marca 2012 r., nie dyskwalifikuje więc treści wypowiedzi
podejrzanego z tego dnia, czyli nie stanowi przeszkody do wykorzystania na
rozprawie wówczas złożonych wyjaśnień.
W kasacji w żaden sposób nie wykazano też ani nie wynika z materiału
dowodowego, aby uzależnienie od alkoholu podejrzanego miało wpływ na treść
tych wyjaśnień (z dnia 19 marca 2012 r.). Sam podejrzany nie twierdził wówczas,
6
że cierpi na tę przypadłość. Biorąc również pod uwagę, że był on pouczony o
możliwości pomocy obrońcy i nie skorzystał z tego prawa, nie można podzielić
zarzutu o naruszeniu prawa do obrony podejrzanego w dniu 19 marca 2012 r. (zob.
też orzeczenia Sądu Najwyższego: wyrok z dnia 6 listopada 2012 r., V KK 220/12
– lex 1228651 i postanowienie z dnia 5 kwietnia 2013 r., II KK 327/12 – OSNKW
2013, z. 7, poz. 60, M. Wąsek - Wiaderek: Problemy polskiej procedury karnej w
świetle najnowszego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka –
wybrane zagadnienia, [w:] Aktualne zagadnienia prawa karnego materialnego i
procesowego, red. L. Gardocki i inni, Krasiczyn- Lwów 2009, s. 64 -71).
Z wszystkich tych przytoczonych względów, oddalono kasację jako
oczywiście bezzasadną.