Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 194/14
POSTANOWIENIE
Dnia 22 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 22 października 2014 r.,
sprawy z wniosku J.W.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie
z powodu kasacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 12 grudnia 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 16 września 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć wnioskodawcę J. W. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 16 września 2013 r., oddalił wniosek J. W. o
odszkodowanie za wyrządzoną szkodę i zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w
wyniku wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu
Wojewódzkiego w Z. z dnia 2 marca 1982 r., w sprawie o sygn. akt II K .../82.
Po rozpoznaniu apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny,
wyrokiem z dnia 12 grudnia 2013 r. utrzymał w mocy wyrok sądu pierwszej
instancji.
2
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł pełnomocnik wnioskodawcy
podnosząc zarzut rażącego naruszenia art. 5 k.c., które miało istotny wpływ na
treść wyroku, poprzez dokonanie błędnej wykładni tego przepisu i przyjęcie, że
zasada zaufania do osób wykonujących zawód zaufania publicznego nie stanowi
podstawy do uznania, iż podniesiony zarzut przedawnienia z art. 555 k.p.k. jest
sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Podnosząc powyższy zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator Apelacyjny, w odpowiedzi na kasację, wniósł o jej oddalenie
stwierdzając, że jest ona oczywiście bezzasadna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja pełnomocnika wnioskodawcy jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
W myśl art. 519 k.p.k. kasacja może być wniesiona od wyroku sądu
odwoławczego kończącego postępowanie. Rażącym naruszeniem prawa, o którym
mowa w art. 523 § 1 k.p.k. musi zatem być dotknięte orzeczenie tego sądu, a nie
sądu pierwszej instancji.
Nadzwyczajny środek zaskarżenia wniesiony przez pełnomocnika
wnioskodawcy jedynie pozornie czyni zadość powyższemu warunkowi, gdyż
sformułowany zarzut adresowany jest do wyroku sądu pierwszej instancji. Stanowi
on bowiem powielenie zarzutu zawartego w apelacji, do którego wnikliwie odniósł
się Sąd odwoławczy i zasadnie nie stwierdził naruszenia art. 5 k.c.
Poza sporem jest, że od osób wykonujących zawody prawnicze (adwokat,
radca prawny), można i należy oczekiwać szczególnej staranności w
reprezentowaniu mocodawców. Nie zwalnia to jednak z ciążącego na każdym
obowiązku ochrony swych praw. Dlatego też trafnie wywiódł Sąd Apelacyjny, iż
wnioskodawca obowiązku tego nie dochował, wykazując się tym zakresie rażącym
niedbalstwem (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 11 maja 2005 r., II CK 522/04; z
22 kwietnia 2004 r., II CK 142/03).
Zaistniałe w sprawie zaniedbania zarówno po stronie wnioskodawcy, jak i
jego ówczesnego pełnomocnika, nie stanowią wyjątkowych okoliczności, które
wskazywałyby na to, że zgłoszony zarzut przedawnienia roszczenia stanowi
nadużycie prawa. Jakkolwiek wskazanie zamkniętego katalogu tego rodzaju
3
okoliczności nie jest możliwe, to jednak uwzględniając poglądy orzecznictwa,
można przyjąć, że do rangi wyjątkowych okoliczności, które usprawiedliwiałyby
uchybienie terminowi określonemu w przepisie art. 555 k.p.k. można zaliczyć:
długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność
zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę
psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granica połączony z
niemożnością nawiązania kontaktu z krajem, a zatem okoliczności całkowicie
niezależne od woli wnioskodawcy (wyrok SA w Łodzi z 21 maja 2013 r., II AKa
70/13). Z tego rodzaju sytuacją nie mamy w sprawie do czynienia.
Dla porządku wypada w tym miejscu przypomnieć, że choć J. W. wystosował
do ówczesnej pełnomocnik pismo z żądaniem wniesienia w jego imieniu wniosku o
odszkodowanie za wyrządzoną szkodę i zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w
związku z wykonaniem kary pozbawienia wolności w sprawie Sądu Wojewódzkiego
w Z. o sygn. akt II K …/82, to jednak nie wykazał zainteresowania realizacją tego
żądania. Nie ustalał bowiem, czy jego pismo doręczono pełnomocnikowi oraz czy
złożył on żądany wniosek, a jeżeli nie, to z jakich przyczyn. Nie uczynił tego, mimo
że był on, jak wynika z zeznań świadka M. P. (k. 122v), świadomy prawa do
wniesienia takiego wniosku, możliwości jego złożenia niezależnie od toczącego się
postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego oraz upływu terminu, o
którym mowa w art. 555 k.p.k.
Należy stwierdzić, że mylne przekonanie wnioskodawcy o możliwości
zaliczenia okresu kary odbytej w sprawie Sądu Wojewódzkiego w Z. o sygn. akt II K
…/82 na poczet kary łącznej nie stanowi usprawiedliwienia niedochowania
ustawowego terminu do złożenia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. W
świetle doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania oczywisty jest
bowiem wniosek, że wnioskodawca z „ostrożności procesowej” powinien był
zabezpieczyć swój interes prawny na wypadek nieuwzględnienia wniosku o
zaliczenie okresu rzeczywistego pozbawienia wolności poprzez złożenie
przedmiotowego wniosku. Nie jest on bowiem objęty tzw. przymusem adwokackim,
stąd J. W. mógł go złożyć nie czekając na działanie pełnomocnika, gdyż z akt
sprawy nie wynika by był osobą nieporadną. Dlatego też, wbrew stanowisku
skarżącego, nie ma podstaw do obarczania winą za spóźnione wniesienie
4
przedmiotowego wniosku wyłącznie ówczesnego pełnomocnika wnioskodawcy, i
tym samym uznania, że podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia narusza
zasady współżycia społecznego.
Należy zatem zaaprobować pogląd Sądu Apelacyjnego, iż skarżący nie
wskazał, z jakimi zasadami współżycia społecznego pozostawało w sprzeczności
podniesienie przez prokuratora zarzutu przedawnienia, ponieważ ograniczył się do
ukazania okoliczności usprawiedliwiających zgłoszenie przez wnioskodawcę
roszczeń z tytułu niewątpliwie niesłusznego pozbawienia wolności z naruszeniem
terminu przedawnienia, określonego w art. 555 k.p.k. (zob. także wyrok SA w
Krakowie z 28.05.2013 r., II AKa 93/13).
W tym stanie rzeczy pozostaje stwierdzić, że kasacja pełnomocnika
wnioskodawcy, jako oczywiście bezzasadna, podlegała oddaleniu w trybie art. 535
§ 3 k.p.k.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 636 § 1
k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13