Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 263/14
POSTANOWIENIE
Dnia 27 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Ryński
w sprawie A. K.
skazanego z w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
w dniu 27 października 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 30 grudnia 2013 r.,
zmieniającego wyrok łączny Sądu Okręgowego w
W. z dnia 25 września 2013 r.,
postanowił:
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. zwolnić skazanego A. K. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego;
3. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. T. -
Kancelaria Adwokacka, kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści
osiem), w tym 23% należnego podatku VAT tytułem
wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie kasacji przez
obrońcę z urzędu.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy wyrokiem łącznym z dnia w 25 września 2013r., w sprawie
A. K. obejmującym prawomocne skazania wyrokami opisanym w pkt. od I – XXI,
na podstawie art. 85 k.k. i art. 86§ 1 k.k. połączył kary jednostkowe pozbawienia
2
wolności wymierzone za czyny wymienione w pkt. I, II, III, IV, VI, XI, XIV części
wstępnej wyroku i wymierzył skazanemu A. K. karę łączną 9 lat pozbawienia
wolności (pkt I), na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 – 2a k.k. połączył kary
jednostkowe grzywny wymierzone za czyny wymienione w pkt. I i II części wstępnej
wyroku i wymierzył skazanemu karę łączną grzywny w wysokości 1.500 zł, uznając
ją za odbytą w całości (pkt II), na podstawie art. 85 k.k. i art. 86§1 k.k. w zw. z
art. 87 k.k. w zw. z art. 89 § l a k.k. połączył kary jednostkowe pozbawienia
wolności wymierzone za czyny wymienione w pkt. XV, XVI i XIX części wstępnej
wyroku i wymierzył skazanemu karę łączną roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności
(pkt III), na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. połączył kary jednostkowe
grzywny wymierzone za czyny wymienione w pkt. XV i XVII części wstępnej wyroku
i wymierzył karę łączną grzywny w wysokości 60 stawek dziennych, po 10 zł.
każda (pkt IV), na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył kary jednostkowe
pozbawienia wolności wymierzone za czyny wymienione w punktach XX i XXI
części wstępnej wyroku i wymierzył karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności
(pktV).
Natomiast na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie o wydanie
wyroku łącznego w pozostałym zakresie (pkt VI).
Nadto w oparciu o art. 63 § 1 k.k. zaliczył skazanemu na poczet orzeczonych
w pkt. I, III i V kar łącznych pozbawienia wolności okresy jego rzeczywistego
pozbawienia wolności we wskazanych szczegółowo dniach oraz okresy odbytych
przez niego kar pozbawienia wolności oraz na poczet orzeczonej w pkt. IV kary
łącznej grzywny okres rzeczywistego pozbawienia wolności oznaczony datami
dziennymi.
Natomiast pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach, wymienionych w
pkt. I-V pozostawił do odrębnego wykonania, zaś ustalenie początku odbywania
kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej w pkt. I, III, V pozostawił do
określenia administracji zakładu karnego. Jednocześnie zwolnił skazanego od
ponoszenia kosztów sądowych w sprawie, zaliczając je na rachunek Skarbu
Państwa.
Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca skazanego A. K., który
podstawie art. 427 k.p.k. oraz art. 438 pkt 1 - 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi
3
łącznemu zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 4 k.k. i art. 89 § 1
k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r.) poprzez ich
niezastosowanie, obrazę przepisu postępowania, która miała wpływ na treść
zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k., jak też błędy w ustaleniach faktycznych
przyjętych za podstawę orzeczenia wyrażające się w uznaniu, przez Sąd I instancji,
że A. K. został skazany wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w B. z dnia 4
kwietnia 2011 r., sygn. akt …/11, podczas gdy na skutek sprzeciwu wniesionego
przez skazanego powyższy wyrok utracił moc oraz pominięciu faktu, że kara
orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 10 kwietnia 2001 r., sygn. akt II K
…/00, została postanowieniem tegoż Sądu z dnia 20 października 2004 r., sygn.
akt II Ko …/04, warunkowo zawieszona na okres próby wynoszący 4 lata i nie
została zarządzona do wykonania, co zgodnie z treścią art. 76 § 1 i art. 106 kk,
oznacza, że na dzień wydania zaskarżonego wyroku łącznego skazanie w sprawie
II K …/00 uległo zatarciu z mocy prawa i należy je uważać za niebyłe.
Podnosząc powyższe zarzuty skarżący, na podstawie art. 437 § 2 k.p.k.
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i w tym zakresie przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, zaś alternatywnie podniósł zarzut
rażącej niewspółmierności kary łącznej orzeczonej w pkt. I zaskarżonego wyroku,
przez orzeczenie wobec skazanego kary łącznej w wymiarze 9 lat pozbawienia
wolności i postulował o zmianę wyroku w tej części, poprzez wymierzenie
skazanemu kary łącznej w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 r.:
I. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1) stwierdził, iż utraciła moc kara łączna wymierzona w pkt. I części rozstrzygającej
zaskarżonego wyroku,
2) na podstawie art.85 k.k. i art.86 § 1k.k. w zw. z art.569 § 1 i 2 k.p.k. połączył kary
pozbawienia wolności wymierzone A. K. wyrokami opisanymi w pkt. I, II. III, VI, XI i
XIV części wstępnej zaskarżonego wyroku i wymierzył karę łączną 6 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności,
3) na podstawie art.63 § 1 k.k. w zw. z art.577 k.p.k. na poczet orzeczonej w pkt. I
.2 niniejszego wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył A. K. okres
rzeczywistego pozbawienia wolności, w sprawie V K …/07 Sądu Rejonowego,
4
opisanej w pkt. XIV części wstępnej zaskarżonego wyroku oraz okresy kar
dotychczas odbytych z połączonych skazań. Nadto uchylił zaskarżony wyrok w pkt.
III i VIII jego części rozstrzygającej i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi
Rejonowemu w O. do jej rozpoznania (pkt II), zaś w pozostałej części zaskarżony
wyrok utrzymał w mocy (pkt III) oraz zwolnił A. K. od ponoszenia wydatków
związanych z postępowaniem odwoławczym, zaliczając je na rachunek Skarbu
Państwa.
Kasację od tego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt. I ppkt 2
i 3 wywiódł obrońca skazanego, który na podstawie art. 523§ 1 k.p.k. zarzucił
orzeczeniu Sądu odwoławczego rażące naruszenie prawa karnego materialnego,
mogące mieć istotny wpływ na jego treść, tj. art. 86 § 1 k.k., polegające na
orzeczeniu wobec skazanego w postępowaniu wszczętym z jego wniosku nowej
kary łącznej pozbawienia wolności za przestępstwa objęte już uprzednio karami
łącznymi w wymiarze wyższym od sumy uprzednio wymierzonych kar łącznych.
Powołując się na powyższe skarżący wniósł o uchylenie wyroku w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu jako sądowi
odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Apelacyjnej w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego okazała się bezzasadna w stopniu oczywistym,
dlatego została rozpoznana na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.k.
Zarzut kasacji został podniesiony w związku z sytuacją procesową zaistniałą
na tle dotychczasowych rozstrzygnięć w zakresie wymiaru kary łącznej obejmującej
kary wymierzone w prawomocnych wyrokach przytoczonych w pkt. 1 ppkt 2
zaskarżonego wyroku.
Trzeba odnotować, że Sąd Apelacyjny orzekając w postępowaniu
odwoławczym dokonał korekty wyroku Sądu I instancji w zakresie kary łącznej
wymierzonej w pkt. I, w ten sposób, że połączył kary jednostkowe pozbawienia
wolności orzeczone wobec A. K. następującymi wyrokami:
a) wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 29 lutego 2000 r., sygn. akt III K …/99, za
czyn z art. 227 § 4 d.k.k. w zw. z art. 227 § 1 d.k.k. i art. 11 § 1 d.k.k. w zw. z art.
5
199 § 2 d.k.k. w zw. z art. 10 § 2 d.k.k. popełniony w dniu 16 lutego 1998 r.,
skazującym na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5, której wykonanie zarządzono
postanowieniem Sądu Rejonowego w O. z dnia 16 marca 2004 r. oraz grzywnę w
wysokości 1.000 zł (pkt I części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego),
b) wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 15 czerwca 2000r.,sygn. akt II K …/00,
za czyn z art. 289 § 2 k.k. popełniony w dniu 31 grudnia 1999 r. skazującym na
karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres próby lat 3, której wykonanie zarządzono postanowieniem tegoż Sądu z
dnia 19 grudnia 2002r. oraz grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych, przyjmując
wysokość jednej stawki dziennej na 10 zł (pkt II części wstępnej wyroku Sądu
Rejonowego),
c) wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 16 marca 2001 r., sygn. akt II K …/01 za
czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § l k.k. i art. 270 § l k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w dniu 10 stycznia 2000 r.
skazującym na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres próby lat 3, której wykonanie zarządzono postanowieniem
Sądu Rejonowego w O. z dnia 20 lutego 2004 r. (pkt III części wstępnej wyroku
Sądu Rejonowego),
d) wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 13 marca 2002 r., sygn. akt V K …/01, za
czyn z art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
w zw. z art. 64 § k.k. popełniony w okresie od 12 sierpnia 1999 r. do 19 sierpnia
1999 r. skazującym na karę roku pozbawienia wolności (pkt VI części wstępnej
wyroku Sądu Rejonowego),
e) wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 27 kwietnia
2007 r., sygn. akt II K …/06, za czyn z art. 278 § 1 k.k., popełniony w dniu 17
grudnia 1999r. skazującym na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności (pkt XI części
wstępnej wyroku Sądu Rejonowego),
f) wyrokiem Sądu Rejonowego w sprawie V K …/07 z dnia 3 grudnia 2009 r.:
1) za czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 310 § 2 k.k. w zw. z
art. 11§ 2 k.k. popełniony w dniu 7 marca 1998 r., skazującym na karę roku
pozbawienia wolności,
6
2) za czyn z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k.
popełniony w dniu 25 stycznia 1998 r., skazującym na karę roku pozbawienia
wolności,
3) za czyn z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw.
z art. 11 § 2 k.k. popełniony w dniu 6 marca 1998 r., skazującym na karę roku
pozbawienia wolności,
4) za czyn z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k., w zw. z art. 64 § 1 k.k.
popełniony w dniu 25 stycznia 1998 r., skazującym na karę roku pozbawienia
wolności,
5) za czyn z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
popełniony w dniu 31 lipca 1994 r., skazującym na karę roku pozbawienia wolności,
6) za czyn z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
popełniony w okresie od 12 stycznia 1998 r. do dnia 7 marca 1998 r., skazującym
na karę roku pozbawienia wolności,
7) za czyn z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
popełniony w okresie od 24 czerwca 1994 r. do 1 sierpnia 1998 r., skazującym na
karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które to skazania zostały objęte karą łączną
2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5
lat próby, zarządzoną do wykonania postanowieniem tegoż Sądu z dnia 29
listopada 2011 r. z zaliczeniem na jej poczet okresów tymczasowego aresztowania.
Rację ma obrońca, że skazania na kary określone w pięciu opisanych wyżej
wyrokach jednostkowych (pkt. od a- e) zostały objęte wyrokiem łącznym Sądu
Okręgowego z dnia 29 kwietnia 2009 r., sygn. akt III K …/09, w którym orzeczono
karę łączną 2 lat pozbawienia wolności. Nadto w wyroku opisanym w pkt. f wydano
karę łączną 2 lat pozbawienia wolności. Zatem, wskazane wyroki jednostkowe
zostały uprzednio objęte dwoma karami łącznymi podlegającymi wykonaniu,
których suma wynosiła 4 lata pozbawienia wolności.
Natomiast w zaskarżonym wyroku Sądu odwoławczego za wszystkie te
przestępstwa jednostkowe orzeczono karę łączną 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia
wolności. Na tej podstawie skarżący uznał, że w zaskarżonym wyroku dopuszczono
się naruszenia art. 86 § 1 k.k., ponieważ Sąd Apelacyjny, przy dokonywaniu korekty
7
orzeczenia Sądu I instancji i ponownym wymiarze kary łącznej, nie uwzględnił
stopnia dolegliwości wynikającej z uprzednio orzeczonych kar łącznych.
Przedstawiony pogląd jest błędny, szczególnie w kontekście podniesienia w
kasacji zarzutu rażącego naruszenia art. 86 § 1 k.k.
Na wstępie należy zauważyć, że przepis ten określa zasady wymiaru kary
łącznej, w tym także dyrektywy jej wymiaru. Dlatego trzeba przypomnieć
skarżącemu, że sformułowany w kasacji zarzut oparty na rażącym naruszeniu art.
86 § 1 k.k. dotyczy w istocie wymierzenia kary nie odpowiadającej dyrektywom
sądowego wymiaru kary łącznej, a zatem podnosi uchybienie określone w art. 438
pkt 4 k.p.k., nie zaś obrazę przepisów prawa materialnego. Dlatego w takim ujęciu
jest on niedopuszczalny w postępowaniu kasacyjnym (zob. postanowienie SN z
dnia 7 października 2002 r., II KK 270/02, LEX nr 55547). Jednak kasacja obrońcy
skazanego podlegała rozpoznaniu w takim zakresie, w jakim formułuje zarzut
przekroczenia granic kary łącznej wyznaczonych dyspozycją art. 86 k.k., a zatem
naruszenia prawa materialnego.
Przepis ten wskazuje, że Sąd wymierza karę łączną w granicach od
najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, oraz
wskazuje górną granicę kary łącznej grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia
wolności. Zatem, art. 86 § 1 k.k. wyraźnie nakazuje przy wymiarze kary łącznej brać
pod uwagę kary jednostkowe wymierzone za poszczególne przestępstwa
pozostające w zbiegu realnym, nie zaś uprzednio orzeczone kary łączne. Również
art. 85 k.k. przy oznaczaniu kary łącznej nakazuje wzięcie "za podstawę kary z
osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa". W związku z tym
normatywne podstawy orzekania kary łącznej, a w szczególności ramy zakreślone
dyspozycją art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. nie przewidują dalszych reguł, które
pozwalałyby na modyfikację jej granic chociażby poprzez respektowanie uprzednio
orzeczonych kar łącznych. Nie znajduje tu również zastosowania tzw. teoria śladu
pozostawionego przez uprzednio orzeczoną karę łączną orzeczoną w wyroku
łącznym, który stracił moc, uznająca pośredni wpływ tej kary na wymiar nowej kary
łącznej (zob. wyroki SN z 16 sierpnia 1968 r., V KRN 490/68, OSPiKA 1970, z. 2,
poz. 37; z 9 lipca 1980 r., V KRN 139/80, OSN Pr. Gen. 1981, z. 6, poz. 64, która to
linia orzecznictwa aktualnie nie jest akceptowana).
8
Warto przytoczyć również pogląd, że granice wymiaru kary łącznej,
określone w art. 86 § 1 in princ. k.k., obowiązują, lege non distinguente, zarówno w
wypadku jednoczesnego orzekania tej kary, jak i w wypadku orzekania jej w wyroku
łącznym - niezależnie od tego, czy wyrokami podlegającymi łączeniu orzeczono
wyłącznie kary za poszczególne przestępstwa, czy także kary łączne (zob.
postanowienie SN z dnia 4 lipca 2007 r., V KK 419/06, OSNKW 2007/10/74).
Wydanie nowego wyroku łącznego powoduje, że poprzedni traci moc, a w
konsekwencji węzeł łączący poszczególne kary jednostkowe w ramach kary łącznej
ulega rozwiązaniu. Dlatego żadna regulacja prawna nie daje podstaw do związania
sądu wydającego nowy wyrok łączny w trybie art. 575 § 1 k.p.k. wysokością kary
łącznej orzeczonej poprzednim wyrokiem łącznym. (zob. postanowienie SN z dnia
22 listopada 2006 r., III KK 367/06, OSNwSK 2006/1/2212).
Wbrew stanowisku obrońcy wymiar nowej kary łącznej w wyroku łącznym nie
musi prowadzić do rozstrzygnięć korzystnych dla oskarżonego, szczególnie w
sytuacji gdy w prawomocnych wyrokach jednostkowych podlegających łączeniu
wymierzane były kary łączne. Należy zaakceptować pogląd, że racjonalizacja kary
orzekanej jako kara łączna w wyroku łącznym nie musi być rozumiana wyłącznie
jako łagodzenie i mieć charakter jednokierunkowy (zob. wyrok SN z dnia 21
sierpnia 2007 r., II KK 96/07, OSNKW 2008/1/6)
Nie można, tak jak twierdzi obrońca, wyznaczać granic orzekania kary łącznej
wysokością uprzednio orzeczonych kar łącznych w wyroku łącznym, czy też w
wyroku jednostkowym, ponieważ wydanie nowego wyroku łącznego następuje w
sytuacji, gdy pojawia się kolejne prawomocne skazanie za czyn pozostający w
zbiegu realnym, a zatem w innych uwarunkowaniach. W związku z tym
Sąd orzekając nową karę łączną ma obowiązek powtórnie rozważyć charakter
związku podmiotowo - przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi przestępstwami
oraz okoliczności zaistniałe po wydaniu poprzednich wyroków. Sytuacja
uzasadniająca takie postąpienie wystąpiła w sprawie niniejszej , skoro wyrok
skazujący oskarżonego w sprawie V K …/07 został wydany po wyroku łącznym
Sądu Okręgowego z dnia 29 kwietnia 2009 r., sygn. akt III K …/09, a przestępstwa
objęte tymi wyrokami pozostawały w zbiegu realnym. Jednak zważywszy na inną
konfigurację czynów jednostkowych, w której aktualnie jedną karą łączną objęte
9
zostały kary jednostkowe wymierzone za przestępstwa przypisane A. K. w obydwu
wskazanych wyżej prawomocnych wyrokach, obecnie wystąpiły różnice w zakresie
stopnia związku przedmiotowo – podmiotowego pomiędzy poszczególnymi
czynami w stosunku do okoliczności analizowanych uprzednio przy oznaczaniu kar
łącznych. Sąd Apelacyjny podkreślał również, nadmierną skłonność skazanego do
wchodzenia w konflikt z prawem, z uwagi na jego wielokrotną karalność (także po
wymierzeniu mu kar łącznych w sprawach, na które powołuje się skarżący - uwaga
SN). Wreszcie obydwa Sądy dysponowały nową opinią o skazanym (s.12
uzasadnienie SO). Dlatego istniały pełne podstawy do odmiennego przyjęcia mniej
korzystnego łączenia kar jednostkowych od tych, jakie uwzględniano przy
wymierzaniu kar łącznych we wcześniejszych wyrokach.
Należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny trafnie przyjął, iż granice kary łącznej
jaka powinna być wymierzona A. K. zostały zakreślone w przedziale od 2 lat
pozbawienia wolności – najsurowsza kara jednostkowa (wyrok opisany w pkt. c),
do sumy kar podlegających łączeniu – 12 lat i 4 miesiące (s.12 uzasadnienia SA) i
słusznie wysokość orzeczonej kary łącznej oznaczył w tym przedziale. Tym samym
Sąd odwoławczy przy wydaniu zaskarżonego wyroku uwzględnił zarówno nakaz
zawarty w art. 85 k.k., jak i obowiązek wymierzenia kary łącznej zgodnie z regułą
określoną w art. 86 § 1 k.k.
Dlatego też, nie znajdując podstaw do uwzględnienia kasacji, Sąd Najwyższy
orzekł o jej oddaleniu, jako oczywiście bezzasadnej, zwalniając skazanego na
podstawie art. 624 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego, wobec uznania, że uiszczenie ich byłoby dla zobowiązanego zbyt
uciążliwe z uwagi na jego aktualną sytuację materialną.
Natomiast koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z
urzędu zasądzono od Skarbu Państwa na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 w zw. z art.
29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr
146, poz. 1188 ze zm.) i § 14 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
10