Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 668/13
POSTANOWIENIE
Dnia 22 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
Protokolant Ewa Krentzel
w sprawie z powództwa C. C., J., K., N.
i wspólnicy Spółki komandytowej z siedzibą w W.
przeciwko A. P. s.r.o. z siedzibą w P. (Republika Czeska)
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 22 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 5 czerwca 2013 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie i oddala zażalenie;
2. koszty postępowania zażaleniowego i kasacyjnego
pozostawia do rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 15 lutego 2013 r., w sprawie z
powództwa C. C., J., K., N. i wspólnicy spółki komandytowej z siedzibą w W.
przeciwko A. P. s.r.o. z siedzibą w P. o zapłatę, oddalił wniosek pozwanej o
odrzucenie pozwu. Podkreślił, że głównym miejscem świadczenia usług, z których
powódka wywodzi swoje roszczenie, było terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
gdzie powódka sporządzała projekty i oraz opinii prawnych oraz analizowała
dokumenty przedłożone przez pozwaną i prowadziła negocjacje umowy kredytowej,
zatem nie została wyłączona jurysdykcja sądów polskich w niniejszej sprawie
przewidziana w art. 5 pkt 1 lit. a i b rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 z dnia
22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznania orzeczeń sądowych oraz ich
wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. WE 2001 L 12/1 ze
zm.; dalej: "rozporządzenie Nr 44/2001").
Pozwana wniosła zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 5 czerwca 2013 r. zmienił
zaskarżone postanowienie w ten sposób, że odrzucił pozew i zasądził od powódki
na rzecz pozwanej 3.049 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Podkreślił, dokonując analizy art. 5 pkt 1 lit. a i b rozporządzenia Nr 44/2001, że
skoro strony łączyła umowa świadczenia usług doradztwa prawnego w związku z
zawarciem umowy kredytowej między pozwaną a bankiem w Austrii w celu
finansowania przez pozwaną inwestycji w postaci obiektu mieszkalno-usługowego
na terytorium Republiki Czeskiej, pozwala to na przyjęcie jedynie Republiki
Czeskiej, ewentualnie Austrii za główne miejsce świadczenia usług przez powódkę.
Miejscem wykonania usługi, jej świadczenia, nie może być miejsce, w którym
powód przygotowywał projekty umów lub opinii prawnych. Istotnym czynnikiem jest
tu miejsce, w którym dokumenty te zostały przedstawione pozwanej i było
realizowane doradztwo objęte umową oraz został osiągnięty jego cel.
Jest bezsporne, że negocjacje dotyczące umowy kredytu oraz spotkania stron
odbywały się na terenie Republiki Czeskiej, a umowa kredytu została zawarta
w Austrii, zaś projekty umów i opinii były przesyłane drogą elektroniczną
3
z przeznaczeniem na terytorium Republiki Czeskiej. Były to zatem miejsca
świadczenia usługi, z którą pozwana mogła się zapoznać i skorzystać z niej.
Sąd I instancji niezasadnie powołał się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej z dnia 11 marca 2010 r., C - 19/09 w sprawie C-19/09, Wood Floor
Solutions Andreas Domberger GmbH, który nie ma zastosowania w niniejszej
sprawie wobec braku trudności w ustaleniu głównego miejsca świadczenia usług
przez powódkę. Miejsce i sposób świadczenia usług przez powódkę oraz stosunek
prawny będący źródłem umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego
powodują, że nie ma przesłanek uzasadniających jurysdykcję polskich sądów
w niniejszej sprawie.
Powódka wniosła skargę kasacyjną, w której zaskarżyła postanowienie Sądu
Apelacyjnego w całości, zarzucając naruszenie przepisu postępowania, mianowicie
art. 1099 § 1 k.p.c. w związku z art. 5 pkt 1 lit. a i b tiret drugie rozporządzenia
Nr 44/2001 przez uznanie, że miejscem świadczenia usługi doradztwa prawnego
nie jest miejsce, w którym usługodawca przygotowuje projekty umów lub opinii
prawnych, a jest nim miejsce, w którym efekty pracy zostają przedstawione
usługobiorcy, miejsce w którym usługobiorca mógł się zapoznać z nimi i skorzystać
z usługi, a zatem, że miejscem świadczenia usług prawniczych przez powódkę była
Republika Czeska bądź Austria, a w konsekwencji uznanie braku jurysdykcji
polskich sądów w niniejszej sprawie, podczas gdy za miejsce świadczenia usług
doradztwa prawnego powinno być uznane miejsce, w którym usługodawca
wykonuje te usługi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 255/09 (niepubl.)
podkreślił, że przepisy rozporządzenia Nr 44/2001 miały na celu ujednolicenie
przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych za pomocą w wysokim
stopniu przewidywalnych zasad jurysdykcji. W szczególności chodziło o zezwolenie
powodowi na łatwe zidentyfikowanie sądu, do którego może on wnieść powództwo,
a pozwanemu racjonalnie przewidzieć sąd, przed jakim może być pozwany
(por. pkt 24 i 25 wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 lipca
2006 r. w sprawie C-103/05 Resich Montage, Zb. Orz. str. I-6827 oraz pkt 19 i 20
4
wyroku Trybunału z dnia 3 maja 2007 r. w sprawie C-386/05 Color Drack,
Zb. Orz. 2007 r., s. 03699). Podstawową zasadą jurysdykcji przewidzianą w tym
rozporządzeniu jest - zawarta w art. 2 - zasada jurysdykcji oparta na łączniku
miejsca zamieszkania.
Zgodnie z art. 5 pkt 1 lit. a rozporządzenia Nr 44/2001, osoba, która ma
miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego, może być pozwana
w innym Państwie Członkowskim, jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub
roszczenia wynikające z umowy - przed sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało
wykonane albo miało być wykonane. Według art. 5 pkt 1 lit. b tiret drugie
rozporządzenia Nr 44/2001, w rozumieniu niniejszego przepisu - i o ile co innego
nie zostało uzgodnione - miejscem wykonania zobowiązania jest - w przypadku
świadczenia usług - miejsce w Państwie Członkowskim, w którym usługi zgodnie
z umową były świadczone albo miały być świadczone. Wbrew przedstawionemu
celowi rozporządzenia Nr 44/2001, sformułowanie ostatnio przytoczonego przepisu
jest wieloznaczne i nieprecyzyjne.
Nie można zgodzić się z Sądem Apelacyjnym, że wyrok Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 marca 2010 r. nie ma zastosowania
w niniejszej sprawie. W tym wyroku Trybunał podkreślił m.in., że określając główne
miejsce świadczenia usług, należy przede wszystkim uwzględniać postanowienia
umowy, gdyż miejsce wybrane przez strony ma ze względu na swój charakter
związek z istotą sporu. Trybunał wskazał, że w braku możliwości ustalenia
głównego miejsca świadczenia usług na podstawie umowy, należy uwzględnić
miejsce rzeczywistego jej wykonania, przy określeniu którego należy brać pod
uwagę czas spędzony w danym miejscu oraz znaczenie wykonywanej tam
działalności.
W niniejszej sprawie miejscem świadczenia usług jest siedziba powódki,
w której były sporządzane projekty umów i opinie prawne. Wiążąca strony umowa
jest umową starannego działania, a nie umową rezultatu. W konsekwencji
przygotowane przez powódkę projekty i opinie prawne mogły, ale nie musiały być
wykorzystane przez pozwaną. W tej sytuacji nie można przyjąć, aby okolicznością
5
decydującą o miejscu świadczenia usług było wykorzystanie albo niewykorzystanie
przez pozwaną wspomnianych projektów i opinii prawnych.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.