Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 155/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. C.
przeciwko Centrum Kształcenia Ustawicznego w K.
o wynagrodzenie od czerwca 2010 roku do listopada 2011 roku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 lutego 2015 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 23 stycznia 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od powódki na rzecz
strony pozwanej kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Ł. VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 23 stycznia 2013 r., po rozpoznaniu apelacji obu stron od wyroku Sądu
Rejonowego w K. IV Wydziału Pracy z dnia 22 października 2013 r. w sprawie z
2
powództwa A. C. przeciwko Centrum Kształcenia Ustawicznego w K. o
wynagrodzenie od czerwca 2010 r. do listopada 2011 r., zmienił z apelacji
pozwanego zaskarżony wyrok w punktach: 1, 4, 5, 6, 8 i oddalił powództwo (pkt I
wyroku), a także oddalił apelację powódki (pkt II wyroku), której nie obciążył
kosztami procesu za obie instancje (pkt III wyroku).
W sprawie tej ustalono, że powódce powierzono stanowisko dyrektora
pozwanego Centrum Kształcenia Ustawicznego w K. (dalej szkoła) na okres od 1
września 2001 r. do 31 sierpnia 2011 r. Uchwałą Zarządu Powiatu w K. z dnia 22
kwietnia 2010 r. powódka została odwołana z tego stanowiska. W dniu 2 czerwca
2010 r. Wojewoda […] stwierdził nieważność tej uchwały, ale kolejną uchwałą
Zarządu Powiatu w K. z dnia 17 czerwca 2010 r. powódka została ponownie
odwołana ze stanowiska dyrektora z przyczyn określonych w art. 52 § 1 k.p. Do
dnia odwołania powódka otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze, dodatek
funkcyjny oraz do końca grudnia 2009 r. dodatek motywacyjny w wysokości 180 zł,
a po odwołaniu wynagrodzenie zasadnicze oraz wynagrodzenie za pracę w
godzinach nadliczbowych. Za okres od 1 stycznia do 31 sierpnia 2010 r. nie
przyznano jej dodatku motywacyjnego z tytułu pełnienia funkcji dyrektora. Powódka
otrzymała wyrównanie wynagrodzenia za okres od 22 kwietnia do 17 czerwca
2010 r., z wyjątkiem dodatku motywacyjnego.
Prawomocnym wyrokiem z dnia 10 grudnia 2010 r. Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Ł. (WSA) stwierdził nieważność uchwały z dnia 17 czerwca 2010
r. odwołującej powódkę ze stanowiska dyrektora. W związku z tym powódka
pismem z 12 grudnia 2010 r. skierowanym do Starosty Powiatowego zgłosiła
gotowość do pełnienia funkcji dyrektora, rozmawiała też o tym z nowym dyrektorem
Szkoły. W odpowiedzi powódka została zwolniona z obowiązku świadczenia pracy
na stanowisku dyrektora szkoły do czasu wyczerpania wszystkich możliwości
prawnych zaskarżenia wyroku WSA z dnia 10 grudnia 2010 r. Zwolnione
stanowisko zostało obsadzone w wyniku przeprowadzonego konkursu przez W. P.
Na wezwanie powódki z 5 stycznia 2011 r. do wykonania wyroku WSA z dnia 10
grudnia 2010 r. Starosta K. odpowiedział, że wyrok ten dotyczy stwierdzenia
nieważności uchwały Zarządu Powiatu jako aktu administracyjnego i nie wywiera
skutków w sferze prawa pracy oraz nie oznacza nieważności odwołania ze
3
stanowiska kierowniczego ani obowiązku dopuszczenia do wykonywania funkcji
dyrektora, która została powierzona i jest wykonywana przez inną osobę.
Po odwołaniu do chwili obecnej powódka wykonuje obowiązki nauczyciela w
pozwanej szkole, ale z jej strony nie było żadnych faktycznych przeszkód do
pełnienia funkcji dyrektora. Po czerwcu 2010 r. powódka miała znikomą ilość
godzin ponadwymiarowych. Jako dyrektor obowiązywało ją 4- godzinne pensum
dydaktyczne, a jako nauczycielkę 18- godzinne. Powódka nie wniosła powództwa o
przywrócenie do pracy na funkcję dyrektora.
Na wynagrodzenie za pracę nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora
pozwanego składały się stałe elementy wynagrodzenia (wynagrodzenie zasadnicze
i dodatek za wysługę lat), zmienne elementy wynagrodzenia (dodatek funkcyjny i
motywacyjny oraz dodatek za wychowawstwo), a także wynagrodzenie za godziny
ponadwymiarowe. Różnica pomiędzy wynagrodzeniem, które byłoby wypłacone
powódce w okresie od czerwca 2010 r. do stycznia 2011 r. jako nauczycielowi
pełniącemu funkcję dyrektora, a wynagrodzeniem nauczyciela wynosi 8.136,42 zł.
Taka sama różnica za okres od lutego do listopada 2011 r. wynosi 10.217,44 zł.
Dodatek motywacyjny za okres od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r.
(12 miesięcy) został hipotetycznie wyliczony w kwocie 1.572,00 zł. Wynagrodzenie
powódki liczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wynosi 3.450,38 zł brutto
miesięcznie.
Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2012 r., … 101/10, Sąd Rejonowy w K.:
1/ zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.400 zł tytułem odszkodowania
za niezgodne z prawem odwołanie z zajmowanego stanowiska bez zachowania
okresu wypowiedzenia, 2/ zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę
18.353,37 zł tytułem odszkodowania za utracone korzyści z ustawowymi odsetkami
dla poszczególnych kwot, 3/ oddalił powództwo co do ustawowych odsetek za
opóźnienie, 4/ wyrokowi w punkcie 1. i. 2. nadał rygor natychmiastowej
wykonalności do kwoty 3.450,37 zł, 5/ zasądził od pozwanego na rzecz powódki
kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i 6/ nakazał
ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w K. kwotę
1.038,00 zł tytułem nie uiszczonej opłaty stosunkowej od pozwu.
4
Po rozpoznaniu apelacji pozwanego Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 6
września 2012 r. uchylił powyższy wyrok w punktach: 2, 4, 5, 6 i w tym zakresie
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za drugą instancję, a także
odrzucił apelację co do punktu 3.
W trakcie ponownego rozpoznawania sprawy, na rozprawie w dniu 22
października 2013 r. powódka ograniczyła powództwo domagając się
wynagrodzenia za czas gotowości do pracy na stanowisku dyrektora szkoły w
okresie od czerwca 2010 r. do sierpnia 2011 r. Wyrokiem z dnia 22 października
2013 r. Sąd Rejonowy: 1/ zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę
12.400,70 zł tytułem wynagrodzenia za okres od grudnia 2010 r. do sierpnia 2011 r.
z ustawowymi odsetkami, 2/ umorzył postępowanie w zakresie żądania
wynagrodzenia za okres od września do listopada 2011 r., 3/ oddalił powództwo o
wynagrodzenie za okres od czerwca do listopada 2010 r., 4/ ustalił, że na poczet
zasądzonego wynagrodzenia podlega zaliczeniu odszkodowanie w kwocie 2.400 zł
przyznane powódce wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 27 stycznia 2012 r., …
101/10, 5/ zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.512 zł tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego, 6/ nakazał pobrać od pozwanego na rzecz
Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w K. kwotę 740 zł tytułem zwrotu
nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionego powództwa, 7/ nie obciążył
powódki obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych, 8/ wyrokowi w
punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3.450,37 zł.
Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo o wynagrodzenie za czas gotowości
do pracy na stanowisku dyrektora szkoły na podstawie art. 81 k.p. w części, tj. za
okres od grudnia 2010 r. do sierpnia 2011 r., oddalając je za okres od czerwca do
listopada 2010 r. W ocenie Sądu Rejonowego, pracownik zatrudniony na podstawie
powołania może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska. Dotyczy to również
pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na
stanowisko na czas określony (art. 70 § 1 k.p.). Odwołanie jest równoznaczne z
wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo
do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem (art. 70 § 2 k.p.).
Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia,
5
jeżeli nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub art. 53 k.p. (art. 70 § 3
k.p.). Do stosunku pracy na podstawie powołania (art. 70 k.p.) stosuje się przepisy
dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów
regulujących tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę, rozpatrywanie
sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania o bezskuteczności
wypowiedzeń, o przywracaniu do pracy (art. 69 k.p.). Po wydaniu wyroku WSA z
dnia 10 grudnia 2010 r. stwierdzającego nieważność uchwały z dnia 17 czerwca
2010 r. odwołującej powódkę ze stanowiska dyrektora szkoły, uchwałę tę należy
traktować jako nieistniejącą, a wyrok stwierdzający jej nieważność wywarł skutek
prawny z mocą ex tunc. Z dniem odwołania obecność powódki w miejscu pracy
polegała na wykonywaniu obowiązków nauczyciela, ale nie była to gotowość do
pełnienia obowiązków dyrektora szkoły. Powódka bowiem nie wystąpiła przeciwko
pozwanej z roszczeniem o przywrócenie do pracy, które niewątpliwie stanowiłoby
zgłoszenie gotowości do dalszego pełnienia obowiązków dyrektora szkoły. Nie było
zatem podstaw do uznania, że taką gotowość powódka zgłaszała w okresie od
czerwca 2010 r. do grudnia 2010 r. Nastąpiło to dopiero po wydaniu wyroku WSA z
dnia 10 grudnia 2010 r., dlatego od grudnia tego roku powódka pozostawała w
gotowości do świadczenia pracy na stanowisku dyrektora szkoły, która odmawiała
dopuszczenia jej do wykonywania tej pracy, ponieważ stanowisko dyrektora objęła i
wykonywała już inna osoba. Równocześnie jednak powódka pozostawała do
dyspozycji pracodawcy i mogła niezwłocznie podjąć obowiązki dyrektora. W
konsekwencji Sąd Rejonowy zasądził powódce na podstawie art. 81 § 1 k.p. w
związku z art. 80 k.p. wynagrodzenie za czas gotowości do pracy na stanowisku
dyrektora szkoły od grudnia 2010 r. do sierpnia 2011 r., czyli do upływu końcowego
terminu jej powołania na stanowisko dyrektora.
Apelacje wniosły obie strony. Pozwany zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w
całości, natomiast powódka w części (w punktach 3 i 4), tj. w zakresie oddalenia
powództwa co do roszczenia o zasądzenie wynagrodzenia za czas gotowości do
pracy w okresie od czerwca do listopada 2010 r. oraz bezpodstawnego zaliczenia
na poczet zasądzonej należności odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem
odwołania powódki, zasądzonego wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 27 stycznia
2012 r., … 101/10.
6
Sąd Okręgowy uwzględnił apelację pozwanego oraz zmienił zaskarżony
wyrok w punktach: 1, 4, 5, 6, 8 i oddalił powództwo, natomiast apelację powódki
oddalił. Sąd ten wskazał na rozbieżności w orzecznictwie co do oceny charakteru
stosunku zatrudnienia na stanowisko dyrektora szkoły, jego roszczeń związanych z
odwołaniem z tego stanowiska oraz skutków odwołania w sferze prawa pracy, które
ocenił odmiennie niż Sąd Rejonowy. Uznał, że powierzenie funkcji dyrektora szkoły
jest zbliżone do powołania, o jakim mowa w art. 68 § 1 k.p., a odwołanie z tego
stanowiska - do odwołania w rozumieniu art. 70 § 1 k.p., z uwzględnieniem
szczególnych warunków odwołania przewidzianych w art. 38 ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 95, poz. 425 ze zm.). Równocześnie
wskazał, że chociaż powierzenie stanowiska dyrektora szkoły, o którym mowa w
art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, wywołuje niewątpliwie skutki w sferze
stosunku pracy nauczyciela, to jednak nie jest aktem nawiązania stosunku pracy.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.)
przewiduje bowiem tylko dwa sposoby (podstawy) nawiązania nauczycielskiego
stosunku pracy: mianowanie lub umowę o pracę, nie czyniąc w tym względzie
żadnych wyjątków w stosunku do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w
szkole. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły powoduje w sferze zatrudnienia
nałożenie za zgodą nauczyciela dodatkowych obowiązków i uprawnień
kierowniczych, a zatem wpływa na treść jego stosunku pracy z nominacji albo z
umowy o pracę. Prawu pracy nie jest znana jednostronna czynność powierzenia
pracownikowi dodatkowej funkcji albo stanowiska, z jaką mamy do czynienia w
ustawie o systemie oświaty. Podobnie odwołanie ze stanowiska dyrektora (art. 38
ustawy o systemie oświaty) nie jest czynnością rozwiązującą stosunek pracy, gdyż
powoduje jedynie pozbawienie stanowiska kierowniczego, ale nie zatrudnienia jako
nauczyciela. Równocześnie akty powierzenia i odwołania ze stanowiska dyrektora
szkoły nie są czynnościami prawa pracy, nie prowadzą do przekształceń w zakresie
praw i obowiązków pracowniczych, lecz mają charakter administracyjnoprawny.
Nieprzypadkowo akty te zostały uregulowane w ustawie „poświęconej
administrowaniu szkołą”, a nie w ustawie regulującej stosunki pracy nauczycieli.
Dalej Sąd Okręgowy miał na uwadze, że ani ustawa o systemie oświaty,
określająca zasady powierzania stanowisk kierowniczych w szkole, ani Karta
7
Nauczyciela nie regulują roszczeń nauczyciela odwołanego z funkcji dyrektora
szkoły. Ze względu na to, że we wszystkich przypadkach odwołania występują
określone jego przyczyny, które mogą być poddane kontroli sądu pracy, a nie
swobodne uznanie organu odwołującego, to odwołanemu dyrektorowi przysługują
roszczenia „wynikające z naruszenia zasad odwoływania”. Ponieważ art. 38 ustawy
o systemie oświaty dotyczący odwołania nauczyciela z funkcji dyrektora szkoły nie
reguluje jego roszczeń, to należy ich poszukiwać w Kodeksie pracy (art. 98 ust. 1 i
2 Karty Nauczyciela i art. 5 k.p.). Zdaniem Sądu Okręgowego, skoro odwołanie
nauczyciela z funkcji dyrektora skutkuje jedynie pozbawieniem tego stanowiska bez
rozwiązania stosunku pracy, to nie mogą mieć zastosowania przepisy dotyczące
odwołania kierownika zakładu pracy (art. 68 k.p. i nast.), a w szczególności art. 69
k.p. wyłączający roszczenia o przywrócenie do pracy (uznanie wypowiedzenia za
bezskuteczne) lub o odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy o pracę. Nie
znajdą też zastosowania przepisy dotyczące wypowiedzenia zmieniającego,
przewidujące roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, o
przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach lub o odszkodowanie (art. 42 § 1
i art. 45 k.p.), które dotyczą umowy o pracę na czas nieokreślony. Z uwagi na
okresowość powierzenie funkcji dyrektora najbardziej zbliżona jest regulacja art. 50
§ 3 i 4 k.p., które w razie wypowiedzenia umowy na czas określony z naruszeniem
przepisów prawa przewidują wyłącznie roszczenie odszkodowawcze w wysokości
wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak
niż za trzy miesiące. Także w orzecznictwie wskazuje się, że odwołanemu
niezgodnie z prawem dyrektorowi szkoły nie przysługuje roszczenie o przywrócenie
na dotychczasowe stanowisku, ale roszczenie o odszkodowanie, które wywołuje
spory co do jego wysokości. Równocześnie prawomocnym wyrokiem z dnia 27
stycznia 2012 r., …101/10, powódce zasądzono odszkodowanie za niezgodne z
prawem odwołanie ze stanowiska dyrektora bez zachowania okresu
wypowiedzenia w kwocie 2.400 zł. Powódka w tym procesie żądała tylko
zasądzenia odszkodowania, bowiem nie domagała się przywrócenia do pracy na
stanowisku dyrektora szkoły. Jeśli pracownik nie wniósł powództwa o uznanie
wypowiedzenia za bezskuteczne albo o przywrócenie do pracy na poprzednich
warunkach, to nie może powoływać się na niezgodność wypowiedzenia z prawem
8
lub jego niezasadność i na tej podstawie żądać wynagrodzenia wynikającego z
warunków umowy o pracę sprzed ich zmiany (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24
listopada 2004 r., I PK 17/04, OSNP 2005 nr 19, poz. 299).
W ocenie Sądu Okręgowego, nieuzasadnione było stanowisko, że
prawomocny wyrok sądu administracyjnego o stwierdzeniu nieważności uchwały o
odwołaniu dyrektora szkoły był dla sądu pracy wiążący w takim znaczeniu, że
stwierdzenie nieważności uchwały było równoznaczne z nieważnością odwołania,
które na gruncie prawa pracy nie niweczy skutecznego odwołania ze stanowiska.
Bezpodstawne było zatem stanowisko Sądu pierwszej instancji, że unieważnioną
uchwałę Zarządu z dnia 17 czerwca 2010 r. należało traktować jako nieistniejącą i
tym samym wprost stosować przepisy o wynagradzaniu pracowników za czas
gotowości do pracy (art. 81 k.p.). Taki pogląd całkowicie pomija to, że dla
wywołania takich konsekwencji na gruncie prawa stosunku pracy niezbędne byłoby
wzruszenie odwołania ze stanowiska przed sądem pracy, który z tego tytułu
zasądził żądane przez powódkę odszkodowanie.
Wprawdzie uznanie odwołania ze stanowiska za czynność z zakresu
administracji publicznej nie wyklucza dochodzenia roszczeń przewidzianych
przepisami prawa pracy, ale zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca
2011 r., I PK 23/11 (OSNP 2012 nr 19-20, poz. 236), dyrektor szkoły może
skorzystać z dwóch trybów postępowania w sprawie dotyczącej odwołania go z
funkcji: zaskarżyć odwołanie na drodze sądowo-administracyjnej, ale wówczas
musi się liczyć z upływem terminu przedawnienia roszczeń pracowniczych albo
wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o odszkodowanie za wadliwe zwolnienie go
z funkcji. Tymczasem sąd administracyjny „stwierdza jedynie wadliwość decyzji
podmiotu trzeciego (nie pracodawcy), nie określa natomiast cywilnoprawnych
zasad odpowiedzialności za taką decyzję. Ponadto orzeczenie sądu
administracyjnego nie przesądza o konkretnym roszczeniu majątkowym ani o jego
rodzaju. Aby dochodzić tego typu roszczeń należy je skierować na drogę
cywilnoprawną”. W konsekwencji skarga administracyjna o stwierdzenie
nieważności uchwały Zarządu Powiatu w K. nie była czynnością skierowaną
bezpośrednio w celu dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy przeciwko
pracodawcy i sama w sobie bez stosownego zakwestionowania na drodze
9
cywilnoprawnej przed sądem pracy nie mogła stanowić podstawy do uznania
„nieistniejącego” odwołania powódki ze stanowiska dyrektora. Także ze względu na
brak roszczenia o przywrócenie do pracy w razie odwołania ze stanowiska
dyrektora nie dochodzi do restytucji stosunku zatrudnienia dyrektora szkoły.
Ponadto odwołanie powódki z stanowiska dyrektora szkoły oznaczało, że powróciła
ona na zajmowane wcześniej stanowisko nauczyciela z pensum dydaktycznym 18
godzin. Natomiast w okresie pełnienia funkcji dyrektora obowiązywało ją niższe 4
godzinne pensum. Już chociażby z tej przyczyny (popr. Cji pesum dydaktycznego)
gotowość powódki do pełnienia wcześniej zajmowanego stanowiska dyrektora przy
pensum 18 godzin była „iluzoryczna”, a wykładnia art. 81 k.p. jako przepisu
stanowiącego wyjątek od reguły określonej w art. 80 k.p. musi być „ścisła”.
Sąd Okręgowy podkreślił, że bogate orzecznictwo przyznaje pracownikowi
prawo dochodzenia wynagrodzenia za gotowość do pracy na podstawie art. 81 § 1
k.p. w związku z rozwiązaniem stosunku pracy (ewentualnie w razie wypowiedzenia
zmieniającego) tylko w razie niedopuszczenia do pracy pracownika, który został
przywrócony do pracy prawomocnym wyrokiem i zgłosił gotowość do pracy w ciągu
7 dni (art. 48 § 1 k.p.). Przepis art. 81 § 1 k.p. będzie miał jednak zastosowanie
tylko w takim zakresie, w jakim skutki niewykonywania pracy nie zostały
uregulowane w odrębnych przepisach, tj. art. 47 k.p. albo art. 57 k.p. Sytuacja
powódki była jednak diametralnie inna, ponieważ nie doszło do restytucji stosunku
zatrudnienia na warunkach sprzed odwołania jej ze stanowiska dyrektora, wobec
braku żądania przywrócenia do pracy na tym stanowisku, które „w przypadku
odwołania dyrektora szkoły jest nieuprawnione”.
Oddalając apelację powódki Sąd Okręgowy wskazał na brak podstaw do
zasądzenia wynagrodzenia za czas gotowości do pracy na stanowisku dyrektora
szkoły bez względu na prawomocny wyrok sądu administracyjnego stwierdzający
nieważność aktu odwołania ze stanowiska z mocą wsteczną. „Czym innym jest
bowiem nieważność uchwały i nieważność odwołania. Nieważność uchwały
stwierdzona przez sąd administracyjny nie sanowała aktu będącego w obrocie w
zakresie skutków wynikających z prawa pracy. Trudno zatem przyjmować by
zgłoszenie gotowości do świadczenia pracy po wyroku WSA z dnia 10 grudnia
10
2010 r. miało rozciągać się także na okres przed wyraźnym uzewnętrznieniem
gotowości do świadczenia pracy”.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie przepisów prawa
materialnego: art. 81 k.p. przez jego niezastosowanie wskutek oparcia
rozstrzygnięcia na niewłaściwej podstawie faktycznej i przez to na niewłaściwej
podstawie prawnej, co wynikało z pominięcia zgłoszenia przez skarżącą gotowości
do wykonywania funkcji dyrektora, prawomocnego stwierdzenia nieważności
uchwały o jej odwołaniu z funkcji dyrektora oraz oświadczenia pracodawcy o
zwolnieniu skarżącej z obowiązku świadczenia pracy w charakterze dyrektora.
Skarżąca zarzuciła też naruszenie przepisów proceduralnych: 1/ art. 382 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c. w związku z art. 316 § 1 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. przez
pominięcie części materiału dowodowego i wydanie wyroku w oparciu o
nieprawidłowo zmienioną podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, z pominięciem
dowodów przeprowadzonych przed Sądem pierwszej instancji w postaci: - wyroku
WSA z dnia 10 grudnia 2010 r. w zakresie stwierdzenia, że zaskarżona uchwała nie
podlega wykonaniu do dnia uprawomocnienia się tego wyroku, - oświadczenia
skarżącej o gotowości świadczenia pracy, - oświadczenia pozwanego o nie
wyrażeniu zgody na powyższe i o zwolnieniu skarżącej z obowiązku świadczenia
pracy na stanowisku dyrektora do czasu wyczerpania wszystkich możliwości
prawnych w przedmiocie zaskarżenia wyroku WSA, 2/ art. 321 k.p.c. przez
pominięcie możliwości przyjęcia innej kwalifikacji prawnej zgłoszonego roszczenia i
tym samym nie rozpoznanie istoty sprawy.
Za przyjęciem skargi kasacyjnej do rozpoznania przemawiało występowanie
w sprawie istotnych zagadnień prawnych: 1/ w jakiej wysokości odwołanemu
dyrektorowi szkoły na podstawie uchwały, co do której następnie sąd
administracyjny orzekł nieważność, przysługuje wynagrodzenie za okres, kiedy
pracownik nie świadczył pracy, 2/ czy wysokość żądanego wynagrodzenia ulega
ograniczeniu jedynie do trzymiesięcznego okresu czy też przysługuje za cały okres
nieświadczenia pracy, odpowiadający okresowi, na jaki skarżąca została powołana
na funkcję dyrektora, 3/ czy wynagrodzenie to przysługuje za cały okres nie
świadczenia pracy, w związku ze skutkiem z mocą wsteczną stwierdzonej
nieważności uchwały o odwołaniu, 4/ czy dla okresu, za jaki wynagrodzenie
11
przysługuje, znaczenie ma chwila złożenia przez pracownika oświadczenia o
wyrażeniu gotowości do świadczenia pracy na stanowisku dyrektora. Ponadto
skarga kasacyjna jest też oczywiście uzasadniona, ponieważ Sąd drugiej instancji
zmieniając podstawę faktyczną rozstrzygnięcia przyjętą przez Sąd pierwszej
instancji nie zrealizował ustawowego obowiązku wynikającego z art. 382 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c., art. 316 § 1 k.p.c.
Zdaniem skarżącej, Sąd bezzasadne przyjął, że tylko żądanie przywrócenia
do pracy stanowiłoby przejaw gotowości do dalszego pełnienia obowiązków na
stanowisku dyrektora, a niezgłoszenie takiego żądania pozbawiło skarżącą prawa
do wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy (pełnienia funkcji dyrektora).
Skarżąca wskazała, że w okolicznościach sprawy jej roszczenie o przywrócenie do
pracy na stanowisku dyrektora byłoby „bezprzedmiotowe z dwóch powodów”. Po
pierwsze, w odpowiedzi na zgłoszoną przez skarżącą gotowość do pracy Starosta
Powiatowy nie odmówił dopuszczenia jej do pracy, a jedynie zwolnił ją z obowiązku
świadczenia pracy na stanowisku dyrektora. Po drugie, postępowanie w sprawie z
powództwa skarżącej o zapłatę odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie
ze stanowiska bez zachowania okresu wypowiedzenia (pozew z dnia 26 sierpnia
2010 r.), zawieszone z uwagi na toczące się postępowanie administracyjne z
odwołania skarżącej od uchwały z dnia 17 czerwca 2010 r. odwołującej ją ze
stanowiska dyrektora, zostało podjęte w dniu 6 października 2011 r., a więc po
upływie okresu, na jaki została powołana na stanowisko dyrektora (do dnia 31
sierpnia 2011 r.). W tej sytuacji jedynym zasadnym roszczeniem było żądanie
wynagrodzenia z tytułu gotowości do pracy w okresie nieświadczenia pracy w
charakterze dyrektora. Skarżąca jako nauczyciel pozostawała w faktycznej i
permanentnej gotowości do pełnienia funkcji dyrektora, a pracodawca o tej
gotowości wiedział. Skoro orzecznictwo przyjmuje, że stwierdzenie nieważności
uchwały o odwołaniu dyrektora wywołuje skutki ex tunc, to przysługiwało jej
wynagrodzenie za cały okres nieświadczenia pracy w charakterze dyrektora. W
konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
W odpowiedzi na skargę pozwany wniósł o jej oddalenie i obciążenie
skarżącej kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego.
12
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawierała usprawiedliwionych podstaw. W części
dotyczącej wysokości zasądzonego odszkodowania za niezgodne z prawem
odwołanie ze stanowiska dyrektora strony pozwanej wyrok Sądu pierwszej
instancji, zasądzający na rzecz skarżącej kwotę 2.400 zł „stanowiącej de facto
dodatek funkcyjny powódki przysługujący na stanowisku dyrektora za 3 miesiące”,
uprawomocnił się wobec niezaskarżenia tego zakresu orzeczenia przez obie strony
procesu. Wprawdzie ujawniły się kontrowersje jurysdykcyjne w kwestii wysokości
przysługującego odszkodowania za bezprawne odwołanie ze stanowiska dyrektora
szkoły, ale ze względu na opisaną prawomocność wyroku w tej części Sąd
Najwyższy nie miał możliwości ani procesowej potrzeby rozstrzygania, w jakiej
wysokości przysługiwało skarżącej roszczenie odszkodowawcze, które powódka
zgłosiła w zasądzonej zgodnie z jej żądaniem wysokości.
W poddanej kasacyjnemu osądowi sprawie skarżąca kontestowała
zaskarżony wyrok w części reformatoryjnej oddalającej jej powództwo z tytułu
gotowości do pracy na stanowisku dyrektora strony pozwanej po wyroku
wojewódzkiego sądu administracyjnego, który unieważnił uchwałę Zarządu Powiatu
w K. o odwołaniu skarżącej z wymienionego stanowiska zatrudnienia. Takiemu
wyrokowi sądu administracyjnego przysługuje kasatoryjny walor i skutek prawny w
sferze oświatowej administracji publicznej, który nie przekłada się ani wiążąco nie
oddziałuje na pracownicze zatrudnienie nauczyciela odwołanego ze stanowiska
dyrektora szkoły.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, szkołą lub placówką
kieruje nauczyciel, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Oznacza to, że
stanowisko dyrektora szkoły powierza się nauczycielowi zatrudnionemu na
podstawie przepisów Karty Nauczyciela. Zgodnie z tą ustawą (KN), nauczyciele
zatrudniani są - co do zasady - na podstawie mianowania, z czego wynika, że
nauczyciel, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły, pozostaje nadal
nauczycielem mianowanym, któremu dodatkowo powierzono stanowisko dyrektora
szkoły na czas określony terminowym okresem sprawowania tej funkcji
kierowniczej. Powierzenie lub pozbawienie nauczyciela stanowiska dyrektora
13
szkoły prowadzi do istotnej modyfikacji nauczycielskiego stosunku pracy (na ogół z
mianowania), gdyż polega na powierzeniu nauczycielowi bądź odebraniu mu funkcji
i uprawnień dyrektora szkoły. Taka „mieszana” struktura (specyfika) dyrektorskiego
zatrudnienia powoduje, że co do zasady odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły
nie wpływa ani nie narusza trwałości nauczycielskiego zatrudnienia na podstawie
stosunku pracy, który w pewnym zakresie może być rozumiany jako sprawowanie
obowiązków publicznoprawnych w oświacie. W takim złożonym stosunku
zatrudnienia nauczyciela na stanowisku dyrektora szkoły istotne jest okresowe
powierzenie nauczycielowi funkcji kierowniczej, które co do zasady następuje na
czas kadencji sprawowania obowiązków dyrektora szkoły w okresie, na który
nauczycielowi powierzono kierownicze stanowisko pracy. Z tego punktu odniesienia
powierzenie nauczycielowi stanowiska dyrektora szkoły lub pozbawienie go tej
funkcji kierowniczej wymaga i następuje na podstawie czynności, które są
dokonywane przez organy prowadzące szkołę w oparciu o akty zaliczane do sfery
wykonywania publicznoprawnych zadań oświatowych, które z tego
„administracyjnego” tytułu mogą być poddane kontroli administracyjnosądowej.
Równocześnie jednak tego typu uchwały z zakresu administracji publicznej
przekładają się i oddziałują przede wszystkim na pracowniczą sferę zatrudnienia
nauczyciela na dyrektorskim stanowisku pracy, w którym ewidentnie dominuje
pracownicza sfera zatrudnienia nauczyciela na kierowniczym stanowisku pracy,
podlegająca reżimowi prawa pracy. W konsekwencji oraz niezależnie od
możliwego, choć niepożądanego dualizmu orzekania przez sądy administracyjne w
zakresie zgodności z prawem uchwał publicznoprawnych o powierzeniu lub
odwołaniu ze stanowiska dyrektora szkoły, a także przez sądy pracy w odniesieniu
do skutków wynikających z dominującej pracowniczej natury zatrudnienia na
kierowniczym stanowisku pracy, nie podlega kontrowersji, że to do wyłącznej
kompetencji sądów pracy należy rozstrzyganie sporów w zakresie trwałości
zatrudnienia oraz orzekanie sankcji za naruszenie przepisów o zatrudnieniu
nauczyciela na stanowisku dyrektora szkoły, który jest pracownikiem oraz
kierownikiem szkoły, a nie funkcjonariuszem publicznym poddanym regulacjom
publicznoprawnym w zakresie praw i obowiązków wymaganych do sprawowania tej
funkcji.
14
Przepisy ustawy o systemie oświaty nie regulują ani nie wyłączają sankcji za
wadliwe lub niezgodne z art. 38 tej ustawy odwołanie nauczyciela z pracowniczego
stanowiska dyrektora szkoły. W szczególności przepis ten nie kreuje sankcji
nieważności odwołania, przeto unieważnienie w procedurze adminstracyjno-
sądowej uchwały o pozbawieniu stanowiska dyrektora szkoły nie wywołuje skutku
prawa pracy w postaci reaktywowania kierowniczego zatrudnienia na
pracowniczym stanowisku dyrektora szkoły. Skoro wymieniony przepis reguluje tryb
zatrudnienia nauczyciela na kierowniczym stanowisku pracy dyrektora szkoły, a
także jego odwołanie przez organ prowadzący szkołę w ustawowo określonych
okolicznościach za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, które nie zawsze
mogą być merytorycznie zweryfikowane w postępowaniu administracyjnosądowym
dotyczącym legalności decyzji o odwołaniu, sankcji za wadliwe lub bezprawne
odwołalnie z pracowniczego stanowiska dyrektora szkoły poszukuje się w
przepisach prawa pracy.
Ze względu na radykalne różnice w instytucji powierzenia lub odwołania ze
stanowiska dyrektora szkoły od zatrudnienia na podstawie powołania w
przypadkach określonych w odrębnych przepisach (art. 68 i nast. k.p.), do
odwoływanego dyrektora szkoły, któremu powierzono okresowe sprawowanie tej
funkcji w ramach na ogół nauczycielskiej (pracowniczej) podstawy zatrudnienia z
mianowania, nie mogą być stosowane przepisy dotyczące odwołania kierownika
zakładu pracy zatrudnianego na podstawie powołania (art. 69 i nast. k.p.). W
związku z tym w dominującej judykaturze prawa pracy przyjmuje się, że najbardziej
zbliżone regulacje w zakresie roszczeń za wadliwie lub bezprawnie odwołanie
dyrektora szkoły, odwołanego z terminowego zatrudnienia „dyrektorskiego”, które
na ogół nie wpływa na dalsze zatrudnienie na stanowisku nauczyciela, określają
sankcje niezgodnego z prawem rozwiązania terminowej umowy po pracę (por.
uchwałę Sądu Najwyższego z 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92, OSNC 1993 nr 9, poz.
144 oraz wyroki Sądu Najwyższego z: 9 maja 1997 r., I PKN 138/97, OSNP 1998 nr
9, poz. 261; 9 grudnia 2004 r., I PK 100/04, OSNP 2005 nr 14, poz. 212, czy 26
lipca 2011 r., I PK 23/11, OSNP 2012 nr 19-20, poz. 236). Oznacza to, że
odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły przez organ prowadzący
szkołę w wykonaniu uchwały publicznej władzy samorządowej, która zostanie
15
orzeczeniem sądu administracyjnego unieważniona, nie prowadzi do
reaktywowania dyrektorskiego stosunku zatrudnienia. Z utrwalonej doktryny i
jednolitej judykatury w sprawach pracowniczych wynika bowiem, że nawet
sprzeczne z prawem lub nieuzasadnione rozwiązanie stosunku pracy nie jest
nieważne z mocy prawa (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 16 maja 1997 r., I PKN
170/97, OSNAPiUS 1998 nr 8, poz. 239 lub 10 marca 2005 r., II PK 241/04, OSNP
2005 nr 24, poz. 393). Z konstrukcji i treści odpowiednich przepisów Kodeksu pracy
(por. art. 44 i 45 k.p., czy art. 56 k.p.) wynika, że zarówno nieuzasadnione, jak i
sprzeczne z prawem wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy jest skuteczne
i prowadzi do ustania stosunku pracy, a taki skutek może być zniweczony przez
wniesienie do sądu pracy roszczenia kontestującego wadliwe lub bezprawne
ustanie stosunku zatrudnienia. Czynność prawna pracodawcy lub podmiotu
uprawnionego do działania za pracodawcę (organu prowadzącego szkołę
uprawnionego do jej reprezentowania i podejmowania czynności prawa pracy w
stosunku do dyrektora szkoły), która zmierza do rozwiązania lub radykalnych
modyfikacji nauczycielskiego stosunku pracy (powierzenia lub pozbawienia funkcji
dyrektora szkoły), chociażby była oczywiście wadliwa prawnie, podlega zaskarżeniu
do sądu pracy. Przepisy prawa pracy nie przewidują nieważności takiej
zaskarżalnej czynności prawa pracy z mocy prawa ani z mocy wyroku sądu
administracyjnego. Stwierdzenie wadliwości lub niezgodności z prawem
zaskarżalnej czynności o rozwiązaniu lub istotnej modyfikacji stosunku zatrudnienia
może nastąpić wyłącznie na podstawie i z mocy orzeczenia sądu pracy o jej
bezskuteczności, o przywróceniu pracownika do pracy, bądź orzeczenia
odszkodowawczego, jeżeli pracownik nie żąda przywrócenia do pracy albo jeżeli
uwzględnienie takiego roszczenia jest niemożliwe lub niecelowe. To przepisy prawa
pracy normują skutki sprzecznych z prawem czynności prawnych pracodawcy,
zmierzających do rozwiązania lub istotnych modyfikacji stosunku pracy, przeto
wykluczone i niedopuszczalne w tym zakresie jest stosowanie - wbrew treści art.
300 k.p. - cywilnoprawnych sankcji nieważności zaskarżalnych czynności prawa
pracy lub skutku nieważności, który nie wynika z orzeczenia sądu
administracyjnego o unieważnieniu uchwały legitymującej organ prowadzący szkołę
do odwołania nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły.
16
W ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie
prezentowany jest pogląd, że przepisy prawa pracy nie dają podstaw do
stwierdzenia nieważności czynności rozwiązujących lub modyfikujących stosunek
pracy z mocy samego prawa, a w skardze kasacyjnej nie przedstawiono żadnych
argumentów, które mogłyby podważyć trafność tego stanowiska. Powierzenie
nauczycielowi stanowiska dyrektora szkoły oraz odwołanie go z tej funkcji
następuje w drodze czynności prawa pracy, których ocena pozostaje w kompetencji
jurysdykcyjnej sądów pracy. Nawiązanie i rozwiązanie dyrektorskiego stosunku
zatrudnienia jest czynnością z zakresu prawa pracy, którą podejmuje organ
działający w imieniu i na rzecz pracodawcy (organ prowadzący szkołę) w celu
wywołania zobowiązaniowych skutków prawnych związanych z powierzeniem lub
odwołaniem nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły. Wyroki sądów
administracyjnych nie mogą rozstrzygać o istnieniu pomiędzy pracownikiem a
pracodawcą zobowiązaniowych więzi pracowniczych, które wynikają z powierzenia
nauczycielowi stanowiska dyrektora szkoły lub pozbawienia go tej kierowniczej
funkcji. Weryfikujące sferę publicznoprawną skutki orzeczenia
administracyjnosądowego nie przenoszą się na stosunek pracowniczy stosunek
powierzenia nauczycielowi okresowego sprawowania funkcji kierownika szkoły oraz
odwołania go z kierowniczego stanowiska zatrudnienia. Wyrok sądu
administracyjnego w sferze administracji publicznej nie może rozstrzygać o
istnieniu pracowniczego stosunku zatrudnienia na kierowniczym stanowisku w
szkolnictwie. W tym zakresie trafnie argumentuje się, że akceptacja koncepcji
nieważności odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły na podstawie orzeczenia
sądu administracyjnego jako sankcji wywołującej skutek również w sferze prawa
pracy prowadziłaby do skutków niemożliwych do zaakceptowania. Tego samego
kierowniczego stanowiska zatrudnienia w tym samym okresie nie powinny bowiem
zajmować dwie osoby, ponieważ wszystkie czynności podejmowane przez kolejną
osobę powołaną na to samo kierownicze stanowisko zatrudnienia byłyby wadliwe, a
nawet obarczone ryzykiem nieważności. W konsekwencji skutki orzeczenia
administracjno-sądowego o nieważności uchwały o odwołaniu skarżącej z funkcji
dyrektora szkoły nie rozciągały się na sferę jej pracowniczego zatrudnienia na
kierowniczym stanowisku pracy i nie wywołały skutku nieważności odwołania ani
17
reaktywowania zatrudnienia na stanowisku dyrektora pozwanej szkoły (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2004 r., I PK 100/04, OSNP 2005 nr 14,
poz. 212).
Skarżąca oparła żądanie zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania
w gotowości do pracy na stanowisku dyrektora szkoły na bezpodstawnym
twierdzeniu, że w związku z orzeczoną wyrokiem sądu administracyjnego
nieważnością uchwały zarządu powiatu o jej odwołaniu nie doszło do modyfikacji
nauczycielskiego zatrudnienia na stanowisku dyrektora pozwanej szkoły oraz do jej
powrotu na stanowisku nauczyciela, na którym pracuje i uzyskuje należne jej
wynagrodzenie za pracę. Roszczenia przysługujące pracownikowi odwołanemu z
wymienionego kierowniczego stanowiska zatrudnienia w związku z
nieuzasadnionym lub bezprawnym odwołaniem ze stanowiska dyrektora szkoły
(z okresowo powierzonej funkcji kierowniczej) określają wyłącznie przepisy
Kodeksu pracy sankcjonujące niezgodne z prawem rozwiązanie terminowej sfery
nauczycielskiego sprawowania funkcji kierowniczej, bez możliwości - co do zasady
- restytucji kierowniczego zatrudnienia, niezależnie od wadliwości lub bezprawności
odwołania (art. 50 § 3 albo art. 59 k.p. w związku z art. 91c ust. 1 Karty
nauczyciela). W każdym razie przed sądem pracy skarżąca domagała się
wyłącznie zasądzenia odszkodowania w związku z kontestowanym odwołaniem ze
stanowiska dyrektora pozwanej szkoły, co wykluczało jej roszczenie z tytułu
gotowości do pracy na dyrektorskim stanowisku pracy, które nie mogło być
reaktywowane z przyczyny nie zgłoszenia takiego roszczenia, które w razie
potencjalnego bezprawnego odwołania bez wypowiedzenia mogłoby być
rozważane na gruncie art. 59 k.p. w związku z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela,
gdyby nie upłynął termin, do którego miało trwać takie kierownicze zatrudnienie, a
sąd pracy uznałby, że jego reaktywowanie (przywrócenie do pracy) byłoby
„wskazane” w konkretnych okolicznościach sprawy, na przykład w razie
potencjalnie radykalnego pogwałcenia prawa odwołania bez wypowiedzenia (art. 38
ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty), które miałoby prowadzić do niedającego
się pogodzić z porządkiem prawnym ani zasadami współżycia społecznego
pokrzywdzenia skarżącej.
18
Mając na uwadze ujawnione okoliczności Sąd Najwyższy uznał, że
unieważniona w trybie administracyjnosądowym uchwała zarządu powiatu od
odwołaniu skarżącej ze stanowiska dyrektora pozwanej szkoły nie wywołała skutku
nieważności czynności prawnej pozbawiającej skarżącą sprawowanej funkcji
kierowniczej. Uchwała o odwołaniu dyrektora szkoły, która została unieważniona w
trybie administracyjnosądowym nie reaktywuje „dyrektorskiego” statusu
zatrudnienia, przeto odwołanemu, któremu sąd pracy zasądził odszkodowanie za
niezgodne z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) odwołanie z
funkcji dyrektora szkoły (art. 59 k.p. w związku z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela),
nie przysługuje już roszczenie z tytułu gotowości do wykonywania tej funkcji, której
po odwołaniu nie pełnił, gdyż została ona powierzona nowemu dyrektorowi szkoły
wybranemu w procedurze konkursowej. Skoro zatem nie doszło do reaktywowania
kierowniczej sfery zatrudnienia skarżącej na stanowisku dyrektora pozwanej szkoły,
to nie przysługuje jej roszczenie o wynagrodzenie z tytułu gotowości do pracy na
stanowisku dyrektora pozwanej szkoły, z którego została ona skutecznie odwołana.
Brak roszczenia i podstaw prawnych do reaktywowania tej kierowniczej sfery
zatrudnienia wykluczały możliwość skutecznego dochodzenia wynagrodzenia ze
zmodyfikowanego nauczycielskiego stosunku pracy. Uprawniało to wyrażenie
stanowiska, że odwołanemu ze stanowiska dyrektorowi szkoły, któremu sąd pracy
zasądził odszkodowanie za odwołanie niezgodne z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o
oświacie, nie przysługuje już roszczenie o wynagrodzenie za pracę z tytułu
gotowości do wykonywania funkcji dyrektora szkoły na podstawie art. 81 § 1 k.p. w
związku z art. 91c Karty Nauczyciela, choćby następnie uchwała o odwołaniu
została unieważniona w trybie administracyjnosądowym. Konkretnie rzecz ujmując,
odwołanemu dyrektorowi szkoły na podstawie następnie uchwały unieważnionej w
procedurze administracyjnosądowej, któremu sąd pracy prawomocnym wyrokiem
zasądził odszkodowanie za niezgodne z prawem odwołanie w trybie art. 38 ust. 1
pkt 2 ustawy o systemie oświaty, nie przysługuje już roszczenie o wynagrodzenie
za pracę z tytułu gotowości do wykonywania funkcji dyrektora szkoły na podstawie
art. 81 § 1 k.p. w związku z art. 91c Karty Nauczyciela. Przepisy te nie mają
zastosowania do nauczyciela, któremu za niezgodne z prawem pozbawienie funkcji
19
dyrektora szkoły zasądzono odszkodowanie w wysokości utraconego
wynagrodzenia za czas, do którego upływu miało trwać pełnienie powierzonej
funkcji, przeto nie przysługuje mu już roszczenie o dalsze wynagrodzenie z tytułu
gotowości do pracy na stanowisku, którego nie reaktywowało orzeczenie sądu
pracy. W szczególności Sąd Najwyższy uznał, że unieważniona w trybie
administracyjnosądowym uchwała o odwołaniu dyrektora szkoły nie reaktywuje
„dyrektorskiego” statusu zatrudnienia na czas określony, przeto nauczycielowi,
którego pozbawiono tej funkcji z naruszeniem z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572 ze zm.) przysługuje roszczenie za bezprawne lub nieuzasadnione
odwołanie (art. 59 k.p. w związku z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela), ale nie
przysługuje roszczenie z tytułu gotowości do wykonywania funkcji dyrektora szkoły
do końca okresu, której został skutecznie pozbawiony. Odwołany dyrektor szkoły
nie może pozostawać w gotowości do pełnienia funkcji, której nie sprawował także
dlatego, że została ona powierzona nowo wybranemu w procedurze konkursowej
dyrektorowi szkoły. Powyższe oznaczało, że zasądzone na rzecz skarżącej
roszczenie odszkodowawcze za jej odwołanie bez wypowiedzenia z tego
terminowego zatrudnienia z naruszeniem art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie
oświaty wyczerpało jej roszczenia związane z pozbawieniem jej funkcji dyrektora
szkoły, choćby uchwała o jej odwołaniu została unieważniona w trybie
administracyjnosądowym.
W konsekwencji Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji na podstawie
art. 39814
k.p.c., orzekając o kosztach postępowania w zgodzie z art. 98 k.p.c.