Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 7/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Andrzej Ryński
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie podmiotu zbiorowego spółki z o.o. „L.” z siedzibą w W.
co do której stwierdzono odpowiedzialność za czyn zabroniony osoby fizycznej z
art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 17 lutego 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 4 maja 2009 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w W.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 4 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w W.:
I. na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary,
orzekł wobec „L.” sp. z o.o. z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości 1.000
(jednego tysiąca) zł.;
2
II. na podstawie art. 22 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary w
zw. z art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił „L.” sp. z o.o. z siedzibą w W. od ponoszenia
kosztów procesu, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się w I
instancji w dniu 12 maja 2009 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść podmiotu zbiorowego wniósł Prokurator
Generalny.
Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu: „rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 z późn. zm.) polegające na
dokonaniu błędnej oceny przesłanek statuujących odpowiedzialność podmiotu
zbiorowego „L.” sp. Z o.o. z siedzibą w W. za czyn zabroniony pod groźbą kary,
popełniony przez prezesa zarządu tej spółki poprzez pominięcie wskazanej w art. 5
tej ustawy przesłanki zawinienia”.
Podnosząc ten zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jako oczywiście zasadna podlegała uwzględnieniu w trybie art. 535
§ 5 k.p.k. Rację ma skarżący, że sąd meriti dopuścił się rażącej obrazy art. 5
ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 ze zm. – dalej
także jako: ustawa), w brzmieniu obowiązującym od dnia 5 października 2005 r.
Stosownie do ówczesnego brzmienia art. 5 tej ustawy zawinienie podmiotu
zbiorowego, jako konieczny warunek odpowiedzialności podmiotu zbiorowego,
polegało na braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej, o której mowa
w art. 3 pkt 2 lub 3 ustawy, lub co najmniej na braku należytego nadzoru nad tą
osobą – ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego. Podkreślić
należy, że nawiązanie w art. 5 ustawy do konstrukcji zawinienia było niezbędne,
zważywszy na to, iż odpowiedzialność podmiotu zbiorowego określano jako
odpowiedzialność typu represyjnego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
3
3 listopada 2004 r., K 18/03, OTK-A 2004, nr 10, poz. 103). Przepis ten w brzmieniu
ustalonym nowelą z dnia 28 lipca 2005 r. i obowiązujący w okresie od dnia 5
października 2005 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1492) do dnia 13 listopada
2011 r. (Dz. U. z 2011, Nr 191, poz.1135), a więc i w dacie orzekania w niniejszej
sprawie, odnosił przesłankę zawinienia jedynie do osób wymienionych w art. 3 ust.
2 i 3 ustawy. W odniesieniu do tych osób podmiot zbiorowy mógł zatem ponosić
winę w ich wyborze lub w nadzorze nad nimi. Zawinienie, o którym mowa w art. 5
przedmiotowej ustawy nie mogło się zatem odnosić do kategorii osób
wymienionych w art. 3 ust. 1 ustawy, a więc osób zarządzających podmiotem
zbiorowym. Taką osobą był prezes zarządu spółki z o.o. „L.” A. A., którego
prawomocnie skazano wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 27 marca 2007 r.,
na karę grzywny w ilości 75 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej
stawki na kwotę 40 zł., co z kolei stanowiło o spełnieniu warunku z art. 4 tej ustawy.
Wskazać należy, że taka wykładnia przepisów art. 3 i 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. jest już ugruntowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob.
np. postanowienie SN z dnia 5 maja 2009 r., IV KK 427/08, OSNKW 2009, z. 7, poz.
57; oraz wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2011 r., V KK 15/11, OSNKW 2011, z. 8, poz.
72; z dnia 11 kwietnia 2011 r.; V KK 57/11, LEX nr 794533; z dnia 18 października
2011 r., IV KK 276/11, LEX nr 1027192; z dnia 7 marca 2012 r., III KK 265/11, LEX
nr 116319). W orzeczeniach tych wywodzi się, że podmiot zbiorowy nie może
ponosić odpowiedzialności za czyny zabronione popełnione przez prezesów spółek
prawa handlowego, jeśli działali oni w ramach własnego uprawnienia lub obowiązku,
a taki status miał w tej sprawie A. A.
Jest przy tym oczywiste, że zmiana przepisu art. 5 ustawy jaka nastąpiła w
ustawie z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz. U. z 2011, Nr 191, poz.1135) nie może
stanowić podstawy odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (zob. wyrok SN z dnia
11 kwietnia 2012 r., II KK 254/11, OSNKW 2012, z.10, poz. 99). Zaskarżony
kasacją wyrok wydany został zatem z rażącą obrazą art. 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. w kształcie, w jakim przepis ten obowiązywał w chwili wydania
zaskarżonego wyroku. Jasne jest również, że obraza ta nie tylko mogła, ale miała
istotny wpływ na treść wyroku, skoro jej efektem było niezasadne pociągnięcie do
odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Rażący charakter naruszenia tego
4
przepisu powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania
sprawy do rozpoznania sądowi I instancji, który będzie związany wypowiedzianym
powyżej zapatrywaniem prawnym (art. 442 § 3 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.).
Z tych powodów orzeczono jak w wyroku.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13