II KK 293/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KK 293/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk (sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
Protokolant Marta Brylińska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie M. O.
ukaranego z art. 119 § 1 w zw. z art. 9 § 2 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 marca 2015 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść ukaranego,
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 24 lipca 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4
k.p.w. w zw. z art. 45 § 1 k.w. umarza postępowanie w
niniejszej sprawie, a jego kosztami obciąża Skarb Państwa.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego wydanym w tej sprawie M. O. został
uznany winnym 2 zarzucanych mu czynów, popełnionych w dniach 10 lipca i 12 lipca
2012 r. w W., każdego na szkodę innej osoby, a stanowiących wykroczenia z art. 119 § 1
2
k.w., i za to – na podstawie tego przepisu w zw. z art. 9 § 2 k.w. – wymierzono mu karę 3
miesięcy ograniczenia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu zatrzymania i
obciążono kosztami postępowania. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 21 sierpnia 2013
r. bez zaskarżenia. W dniu 17 października 2014 r. wpłynęła do Sądu Najwyższego
kasacja Prokuratora Generalnego od tego orzeczenia, wywiedziona na korzyść
obwinionego w części dotyczącej orzeczenia o karze. Zarzucono w niej rażące naruszenie
prawa materialnego, tj. art. 20 § 1 k.w., polegające na wymierzeniu obwinionemu kary 3
miesięcy ograniczenia wolności, w sytuacji, gdy zgodnie z tym przepisem kara ta za
wykroczenie trwać może tylko jeden miesiąc. Wywodząc w ten sposób skarżący wniósł o
uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej popierając tę skargę zmodyfikował jej wniosek występując o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia i umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie.
Rozpoznając tę kasację, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Podniesiony w tej kasacji zarzut jest zasadny, jako że rzeczywiście miało w tej
sprawie miejsce naruszenie art. 20 § 1 k.w. Stanowi on bowiem wyraźnie, że kara
ograniczenia wolności na gruncie prawa wykroczeń „trwa 1 miesiąc”. Nie ma zatem nawet
dolnej granicy tej kary, co wiąże się z faktem dostosowania kodeksu wykroczeń już w
1998 r. do wchodzącego wówczas w życie kodeksu karnego, w którym karę tę orzeka się
od 1 miesiąca do 12 miesięcy (zob. np. T. Grzegorczyk, W. Jankowski, M. Zbrojewska,
Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2013, s. 104.). Tym samym orzeczenie jej w
rozmiarze wyższym jest w sposób niebudzący wątpliwości rażącą obrazą prawa, która nie
tylko mogła, ale wręcz miała wpływ na treść wydanego orzeczenia. Takie też stanowisko
odnośnie do owego naruszenia art. 20 § 1 k.w. reprezentowane jest w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (zob. np. wyroki SN: z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV KK 62/14, LEX nr
1454009, czy z dnia 2 lutego 2010 r., III KK 420/09, LEX nr 843416). Także fakt
jednoczesnego orzekania za więcej niż jedno wykroczenie nie daje podstaw do
wymierzania wyższej niż 1 miesiąc kary ograniczenia wolności, jako że przepis § 2 art. 9
k.w. zakłada, iż wymierza się wówczas łącznie karę w granicach zagrożenia
określonych w przepisie przewidującym karę najsurowsza. Jak więc zasadnie
wskazano np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2014 r., II KK
212/14, LEX nr 1496283, przepis art. 9 § 2 k.w. nie umożliwia orzekania kary
3
ograniczenia wolności w wymiarze innym niż miesiąc. Powyższe wskazuje, że
orzeczona w niniejszej sprawie kara 3 miesięcy ograniczenia wolności
oznacza, iż miało tu miejsce rażące naruszenie prawa, o jakim mowa w art.
111 k.p.w.
Skarżący wnosząc tę kasację nie zauważył jednak, że na gruncie prawa
wykroczeń karalność czynu ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął
rok, a gdy w tym okresie wszczęto postępowanie, ustaje ona z upływem
dwóch lat, ale liczonych także od momentu popełnienia wykroczenia, a nie jak
w prawie karnym powszechnym, kiedy to okres wydłużenia karalności
zaczyna biec po ustaniu pierwotnego terminu przedawnienia. Jak już
wskazano, czyny, za które został ukarany obwiniony popełniono w dniach 10 i
12 lipca 2012 r., przeto przedawnienie ich karalności nastąpiło odpowiednio
10 i 12 lipca 2014 r. Wprawdzie w § 2 art. 45 k.w. przyjmuje się, że w razie
uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia przedawnienie biegnie ponownie od
daty jego uchylenia, ale jak wskazano już w uchwale Sądu Najwyższego z
dnia 7 czerwca 2012 r., I KZP 15/12, OSNKW 2002, z. 7-8, poz. 49, przepis
ten ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy w momencie uchylania
prawomocnego orzeczenia do przedawnienia karalności jeszcze nie doszło.
Stanowisko to jest już utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np.
uzasadnienia wyroków SN: z dnia 14 czerwca 2013 r., IV KK 139/13, LEX nr
1433433, czy z dnia 4 listopada 2014 r., III KK 143/14, LEX nr 1545148).
Ponieważ, jak wcześniej wskazano, przedawnienie karalności czynów
przypisanych nastąpiło w lipcu 2014 r., a więc istniało już ono w momencie
wnoszenia tej kasacji, co miało miejsce w październiku 2014 r., to w żadnej
mierze nie można przychylić się do wniosku zawartego w tej skardze o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia z przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania. Należy natomiast podzielić wniosek zgłoszony na rozprawie
kasacyjnej o umorzenie postępowania jako orzeczenie następcze po
uchyleniu zaskarżonego wyroku.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok,
jako dotknięty rażącym naruszeniem prawa, mającym wpływ na jego treść, i
stosownie do art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., z uwagi na przedawnienie karalności
4
wykroczenia, które wyłącza możliwość dalszego kontynuowania procesu po
uchyleniu, umorzył postępowanie wobec M. O. Ze względu na to umorzenie,
stosownie do art. 118 § 2 k.p.w., kosztami procesu o wykroczenie obciążono
Skarb Państwa.
Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w wyroku.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk (sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
Protokolant Marta Brylińska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie M. O.
ukaranego z art. 119 § 1 w zw. z art. 9 § 2 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 marca 2015 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść ukaranego,
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 24 lipca 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4
k.p.w. w zw. z art. 45 § 1 k.w. umarza postępowanie w
niniejszej sprawie, a jego kosztami obciąża Skarb Państwa.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego wydanym w tej sprawie M. O. został
uznany winnym 2 zarzucanych mu czynów, popełnionych w dniach 10 lipca i 12 lipca
2012 r. w W., każdego na szkodę innej osoby, a stanowiących wykroczenia z art. 119 § 1
2
k.w., i za to – na podstawie tego przepisu w zw. z art. 9 § 2 k.w. – wymierzono mu karę 3
miesięcy ograniczenia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu zatrzymania i
obciążono kosztami postępowania. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 21 sierpnia 2013
r. bez zaskarżenia. W dniu 17 października 2014 r. wpłynęła do Sądu Najwyższego
kasacja Prokuratora Generalnego od tego orzeczenia, wywiedziona na korzyść
obwinionego w części dotyczącej orzeczenia o karze. Zarzucono w niej rażące naruszenie
prawa materialnego, tj. art. 20 § 1 k.w., polegające na wymierzeniu obwinionemu kary 3
miesięcy ograniczenia wolności, w sytuacji, gdy zgodnie z tym przepisem kara ta za
wykroczenie trwać może tylko jeden miesiąc. Wywodząc w ten sposób skarżący wniósł o
uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej popierając tę skargę zmodyfikował jej wniosek występując o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia i umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie.
Rozpoznając tę kasację, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Podniesiony w tej kasacji zarzut jest zasadny, jako że rzeczywiście miało w tej
sprawie miejsce naruszenie art. 20 § 1 k.w. Stanowi on bowiem wyraźnie, że kara
ograniczenia wolności na gruncie prawa wykroczeń „trwa 1 miesiąc”. Nie ma zatem nawet
dolnej granicy tej kary, co wiąże się z faktem dostosowania kodeksu wykroczeń już w
1998 r. do wchodzącego wówczas w życie kodeksu karnego, w którym karę tę orzeka się
od 1 miesiąca do 12 miesięcy (zob. np. T. Grzegorczyk, W. Jankowski, M. Zbrojewska,
Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2013, s. 104.). Tym samym orzeczenie jej w
rozmiarze wyższym jest w sposób niebudzący wątpliwości rażącą obrazą prawa, która nie
tylko mogła, ale wręcz miała wpływ na treść wydanego orzeczenia. Takie też stanowisko
odnośnie do owego naruszenia art. 20 § 1 k.w. reprezentowane jest w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (zob. np. wyroki SN: z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV KK 62/14, LEX nr
1454009, czy z dnia 2 lutego 2010 r., III KK 420/09, LEX nr 843416). Także fakt
jednoczesnego orzekania za więcej niż jedno wykroczenie nie daje podstaw do
wymierzania wyższej niż 1 miesiąc kary ograniczenia wolności, jako że przepis § 2 art. 9
k.w. zakłada, iż wymierza się wówczas łącznie karę w granicach zagrożenia
określonych w przepisie przewidującym karę najsurowsza. Jak więc zasadnie
wskazano np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2014 r., II KK
212/14, LEX nr 1496283, przepis art. 9 § 2 k.w. nie umożliwia orzekania kary
3
ograniczenia wolności w wymiarze innym niż miesiąc. Powyższe wskazuje, że
orzeczona w niniejszej sprawie kara 3 miesięcy ograniczenia wolności
oznacza, iż miało tu miejsce rażące naruszenie prawa, o jakim mowa w art.
111 k.p.w.
Skarżący wnosząc tę kasację nie zauważył jednak, że na gruncie prawa
wykroczeń karalność czynu ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął
rok, a gdy w tym okresie wszczęto postępowanie, ustaje ona z upływem
dwóch lat, ale liczonych także od momentu popełnienia wykroczenia, a nie jak
w prawie karnym powszechnym, kiedy to okres wydłużenia karalności
zaczyna biec po ustaniu pierwotnego terminu przedawnienia. Jak już
wskazano, czyny, za które został ukarany obwiniony popełniono w dniach 10 i
12 lipca 2012 r., przeto przedawnienie ich karalności nastąpiło odpowiednio
10 i 12 lipca 2014 r. Wprawdzie w § 2 art. 45 k.w. przyjmuje się, że w razie
uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia przedawnienie biegnie ponownie od
daty jego uchylenia, ale jak wskazano już w uchwale Sądu Najwyższego z
dnia 7 czerwca 2012 r., I KZP 15/12, OSNKW 2002, z. 7-8, poz. 49, przepis
ten ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy w momencie uchylania
prawomocnego orzeczenia do przedawnienia karalności jeszcze nie doszło.
Stanowisko to jest już utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np.
uzasadnienia wyroków SN: z dnia 14 czerwca 2013 r., IV KK 139/13, LEX nr
1433433, czy z dnia 4 listopada 2014 r., III KK 143/14, LEX nr 1545148).
Ponieważ, jak wcześniej wskazano, przedawnienie karalności czynów
przypisanych nastąpiło w lipcu 2014 r., a więc istniało już ono w momencie
wnoszenia tej kasacji, co miało miejsce w październiku 2014 r., to w żadnej
mierze nie można przychylić się do wniosku zawartego w tej skardze o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia z przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania. Należy natomiast podzielić wniosek zgłoszony na rozprawie
kasacyjnej o umorzenie postępowania jako orzeczenie następcze po
uchyleniu zaskarżonego wyroku.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok,
jako dotknięty rażącym naruszeniem prawa, mającym wpływ na jego treść, i
stosownie do art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., z uwagi na przedawnienie karalności
4
wykroczenia, które wyłącza możliwość dalszego kontynuowania procesu po
uchyleniu, umorzył postępowanie wobec M. O. Ze względu na to umorzenie,
stosownie do art. 118 § 2 k.p.w., kosztami procesu o wykroczenie obciążono
Skarb Państwa.
Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w wyroku.