III CZP 3/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:05-05-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 84/06 III CZP 2/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 3/15
POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z wniosku B. O.
przy uczestnictwie B. B.
o zmianę orzeczenia o wydanie dziecka,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 marca 2015 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w K.
postanowieniem z dnia 12 stycznia 2015 r.,
"Czy dopuszczalna jest zmiana postanowienia o zarządzeniu
powrotu dziecka, wydanego na podstawie Konwencji dotyczącej
cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej
w Hadze dnia 25 października 1980 roku, jeżeli tak jakie przepisy
stanowią podstawę materialnoprawną takiego żądania oraz który sąd
państwa członkowskiego posiada jurysdykcję do rozpoznania
wniosku?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
UZASADNIENIE
Wnioskodawczyni B. O. w dniu 29 maja 2014 r. złożyła wniosek o zmianę –
na podstawie art. 577 k.p.c. – prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w
K. z dnia 5 listopada 2013 r., wydanego w sprawie … 348/13, nakazującego jej
wydanie B. B. małoletniej W. B. w terminie dwóch tygodni od jego uprawomocnienia,
która to zmiana ma polegać na oddaleniu wniosku B. B. o wydanie dziecka.
Rozstrzygnięty postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 r. wniosek o wydanie
dziecka oparty został na przepisach konwencji haskiej z dnia 25 października 1980
r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995
r., Nr 108, poz. 528, dalej jako konwencja haska). Wnioskodawczyni wystąpiła
zarazem z wnioskiem o zabezpieczenie postępowania o zmianę postanowienia z
dnia 5 listopada 2013 r. przez wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu
Rejonowego w K. z dnia 17 marca 2014 r., wydanego w sprawie … 176/14, na
mocy którego zlecono kuratorowi rodzinnemu przymusowe odebranie małoletniej W.
B.
Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w K. w drodze
tymczasowego zabezpieczenia wstrzymał wyznaczone na dzień 14 listopada 2014
r. wykonanie postanowienia z dnia 17 marca 2014 r.
Rozpoznając zażalenie uczestnika postępowania B. B. na postanowienie
Sądu Rejonowego z dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy powziął poważne
wątpliwości prawne, którym dał wyraz w przedstawionym na wstępie zagadnieniu
prawnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 390 § 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. wynika, że w wypadku, gdy
przy rozpoznawaniu zażalenia w drugiej instancji powstanie zagadnienie prawne
budzące poważne wątpliwości, sąd rozpoznający to zażalenie może je przedstawić
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia. Musi to być jednakże także zagadnienie
prawne, którego rozstrzygnięcie konieczne jest do rozpoznania i załatwienia
zażalenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2006 r.,
III CZP 84/06, nie publ.). W zakresie, w którym Sąd Okręgowy przedstawił do
rozstrzygnięcia zagadnienie, czy dopuszczalna jest zmiana postanowienia
3
o zarządzeniu powrotu dziecka wydanego na podstawie konwencji haskiej,
warunek ten nie jest spełniony. Sąd Okręgowy rozpoznaje zażalenie na
postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, podczas gdy wskazane zagadnienie
prawne odnosi się do materii sprawy o zmianę prawomocnego postanowienia
z dnia 5 listopada 2013 r. Rozstrzygnięcie, czy w sprawie tej możliwe jest
stosowanie art. 577 k.p.c., dokonane może być tylko w postępowaniu w tej sprawie,
a nie w postępowaniu zabezpieczającym. Na potrzeby tego postępowania
wystarczające jest zaś – w braku wyraźnego wyłączenia art. 577 k.p.c. –
tymczasowe założenie, że stosowanie tego przepisu nie jest wyłączone.
Ostateczna ocena należy do sądu rozpoznającego wniosek o zmianę
prawomocnego postanowienia z dnia 5 listopada 2013 r. i to ewentualnie
w postępowaniu z tego wniosku, w razie wniesienia apelacji, dopuszczalne byłoby
przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego,
czy stosowanie art. 577 w tym wypadku wchodzi w rachubę.
Z kolei w zakresie, w którym Sąd Okręgowy przedstawił zagadnienia, jakie
przepisy mają stanowić podstawę materialnoprawną żądania zmiany – stosownie
do art. 577 k.p.c. – prawomocnego postanowienia o zarządzeniu wydania dziecka
wydanego zgodnie z konwencją haską oraz który sąd państwa członkowskiego ma
jurysdykcję do rozpoznania takiego wniosku, chodzi o zagadnienia do uzupełnienia,
a nie do rozstrzygnięcia, co wyklucza podjęcie uchwały przez Sąd Najwyższy
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CZP 2/00,
OSNC 2000, nr 11, poz. 200). Ubocznie należy jedynie wskazać, że kwestia
jurysdykcji krajowej w postępowaniu o zmianę prawomocnego postanowienia z dnia
5 listopada 2013 r. w trybie art. 577 k.p.c. i kwestia jurysdykcji krajowej
w postępowaniu o zabezpieczenie tego wniosku mają charakter odrębny,
jakkolwiek w kontekście miarodajnego w tym względzie w odniesieniu do
postępowania zabezpieczającego art. 20 rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003
z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania
orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących
odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenia nr 1347/2000
(Dz. Urz. UE z 23 grudnia 2003 r., L 338, s. 1, polskie wydanie specjalne Dz. Urz.
UE rozdział 19, t. 6, s. 243 ze sprost. i zm.) dla oceny jurysdykcji krajowej
4
w postępowaniu zabezpieczającym może mieć znaczenie to, czy sąd polski ma
(także) jurysdykcję krajową w sprawie głównej, tj. w postępowaniu z wniosku
o zmianę prawomocnego postanowienia z dnia 5 listopada 2013 r.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały (art. 61 § 1
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r. poz. 499 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z wniosku B. O.
przy uczestnictwie B. B.
o zmianę orzeczenia o wydanie dziecka,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 marca 2015 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w K.
postanowieniem z dnia 12 stycznia 2015 r.,
"Czy dopuszczalna jest zmiana postanowienia o zarządzeniu
powrotu dziecka, wydanego na podstawie Konwencji dotyczącej
cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej
w Hadze dnia 25 października 1980 roku, jeżeli tak jakie przepisy
stanowią podstawę materialnoprawną takiego żądania oraz który sąd
państwa członkowskiego posiada jurysdykcję do rozpoznania
wniosku?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
UZASADNIENIE
Wnioskodawczyni B. O. w dniu 29 maja 2014 r. złożyła wniosek o zmianę –
na podstawie art. 577 k.p.c. – prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w
K. z dnia 5 listopada 2013 r., wydanego w sprawie … 348/13, nakazującego jej
wydanie B. B. małoletniej W. B. w terminie dwóch tygodni od jego uprawomocnienia,
która to zmiana ma polegać na oddaleniu wniosku B. B. o wydanie dziecka.
Rozstrzygnięty postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 r. wniosek o wydanie
dziecka oparty został na przepisach konwencji haskiej z dnia 25 października 1980
r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995
r., Nr 108, poz. 528, dalej jako konwencja haska). Wnioskodawczyni wystąpiła
zarazem z wnioskiem o zabezpieczenie postępowania o zmianę postanowienia z
dnia 5 listopada 2013 r. przez wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu
Rejonowego w K. z dnia 17 marca 2014 r., wydanego w sprawie … 176/14, na
mocy którego zlecono kuratorowi rodzinnemu przymusowe odebranie małoletniej W.
B.
Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w K. w drodze
tymczasowego zabezpieczenia wstrzymał wyznaczone na dzień 14 listopada 2014
r. wykonanie postanowienia z dnia 17 marca 2014 r.
Rozpoznając zażalenie uczestnika postępowania B. B. na postanowienie
Sądu Rejonowego z dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy powziął poważne
wątpliwości prawne, którym dał wyraz w przedstawionym na wstępie zagadnieniu
prawnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 390 § 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. wynika, że w wypadku, gdy
przy rozpoznawaniu zażalenia w drugiej instancji powstanie zagadnienie prawne
budzące poważne wątpliwości, sąd rozpoznający to zażalenie może je przedstawić
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia. Musi to być jednakże także zagadnienie
prawne, którego rozstrzygnięcie konieczne jest do rozpoznania i załatwienia
zażalenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2006 r.,
III CZP 84/06, nie publ.). W zakresie, w którym Sąd Okręgowy przedstawił do
rozstrzygnięcia zagadnienie, czy dopuszczalna jest zmiana postanowienia
3
o zarządzeniu powrotu dziecka wydanego na podstawie konwencji haskiej,
warunek ten nie jest spełniony. Sąd Okręgowy rozpoznaje zażalenie na
postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, podczas gdy wskazane zagadnienie
prawne odnosi się do materii sprawy o zmianę prawomocnego postanowienia
z dnia 5 listopada 2013 r. Rozstrzygnięcie, czy w sprawie tej możliwe jest
stosowanie art. 577 k.p.c., dokonane może być tylko w postępowaniu w tej sprawie,
a nie w postępowaniu zabezpieczającym. Na potrzeby tego postępowania
wystarczające jest zaś – w braku wyraźnego wyłączenia art. 577 k.p.c. –
tymczasowe założenie, że stosowanie tego przepisu nie jest wyłączone.
Ostateczna ocena należy do sądu rozpoznającego wniosek o zmianę
prawomocnego postanowienia z dnia 5 listopada 2013 r. i to ewentualnie
w postępowaniu z tego wniosku, w razie wniesienia apelacji, dopuszczalne byłoby
przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego,
czy stosowanie art. 577 w tym wypadku wchodzi w rachubę.
Z kolei w zakresie, w którym Sąd Okręgowy przedstawił zagadnienia, jakie
przepisy mają stanowić podstawę materialnoprawną żądania zmiany – stosownie
do art. 577 k.p.c. – prawomocnego postanowienia o zarządzeniu wydania dziecka
wydanego zgodnie z konwencją haską oraz który sąd państwa członkowskiego ma
jurysdykcję do rozpoznania takiego wniosku, chodzi o zagadnienia do uzupełnienia,
a nie do rozstrzygnięcia, co wyklucza podjęcie uchwały przez Sąd Najwyższy
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CZP 2/00,
OSNC 2000, nr 11, poz. 200). Ubocznie należy jedynie wskazać, że kwestia
jurysdykcji krajowej w postępowaniu o zmianę prawomocnego postanowienia z dnia
5 listopada 2013 r. w trybie art. 577 k.p.c. i kwestia jurysdykcji krajowej
w postępowaniu o zabezpieczenie tego wniosku mają charakter odrębny,
jakkolwiek w kontekście miarodajnego w tym względzie w odniesieniu do
postępowania zabezpieczającego art. 20 rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003
z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania
orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących
odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenia nr 1347/2000
(Dz. Urz. UE z 23 grudnia 2003 r., L 338, s. 1, polskie wydanie specjalne Dz. Urz.
UE rozdział 19, t. 6, s. 243 ze sprost. i zm.) dla oceny jurysdykcji krajowej
4
w postępowaniu zabezpieczającym może mieć znaczenie to, czy sąd polski ma
(także) jurysdykcję krajową w sprawie głównej, tj. w postępowaniu z wniosku
o zmianę prawomocnego postanowienia z dnia 5 listopada 2013 r.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały (art. 61 § 1
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r. poz. 499 ze zm.).