Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 136/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku I. F. S. Spółki z o.o. w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o wydanie pisemnej interpretacji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 marca 2015 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 października 2013 r.,
I. oddala skargę kasacyjną,
II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w
G. na rzecz I. F. S. Spółki z o.o. w W. kwotę 120 (sto dwadzieścia)
zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Decyzją z dnia 2 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił I. F. S. Spółce z o.o. w W. wydania pisemnej interpretacji przepisów
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych co do zasad ustalania podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i składki zdrowotnej w zakresie - czy
wydatki poniesione przez menedżerów w imieniu i na rzecz Spółki, w związku z
pełnieniem funkcji, a w szczególności wydatki poniesione w związku z podróżą
służbową oraz wydatki na spotkania z kontrahentami, które są finansowane z
zaliczek lub zwracane przez Spółkę, stanowią podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i w związku z tym na Spółce, jako płatniku,
ciąży obowiązek naliczenia, pobrania i wpłacenia składek. Pytanie to odniesiono do
stanu prawnego obowiązującego przed i po dniu 1 sierpnia 2010 r.
Wyrokiem z dnia 12 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w W. zmienił powyższą
decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład do wydania pisemnej interpretacji w
sprawie wniosku z dnia 7 grudnia 2011 r. w przedmiocie wyłączenia z podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne zwrotu kosztów podróży
służbowych i wydatków reprezentacyjnych ponoszonych przez menedżerów w
imieniu i na rzecz wnioskodawcy. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące
ustalenia.
Wnioskodawca angażował na własne potrzeby kadrę menedżerską.
Podstawę prawną wykonywania obowiązków przez jej członków stanowiło, po
pierwsze - powołanie w skład organów osób prawnych w trybie przepisów Kodeksu
spółek handlowych w przypadkach gdy dany menedżer jest członkiem organów
spółki, a akt powołania, co do zasady, nie określa wynagrodzenia członka organu
oraz po drugie - umowa, kontrakt menedżerski, precyzująca prawa i obowiązki
każdej ze stron umowy, określająca wynagrodzenie zasadnicze menedżera,
zawierana bez względu na pełnienie lub nie przez danego menedżera funkcji
członka zarządu. Poza wynagrodzeniem zasadniczym menedżerom może zostać
przyznana premia na zasadach określonych kontrakcie menedżerskim. Od
wypłacanego menedżerom wynagrodzenia zasadniczego i premii, Spółka naliczała
składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W ramach
wykonywania czynności na rzecz Spółki menedżerowie odbywali podróże służbowe
3
i ponosili inne wydatki. Zgodnie z postanowieniami kontraktów, co do zasady
menedżer odbywał podróże służbowe na koszt Spółki, tj. z wyprzedzeniem
nabywała ona towary i usługi niezbędne do odbycia podróży służbowej przez
menedżera. Zdarzało się, że menedżerowie ponosili wydatki związane z
wykonywaniem funkcji z własnych środków lub Spółka wypłacała im zaliczkę na
poczet kosztów. W przypadku pokrycia wydatków z własnych środków, Spółka
zwracała je menedżerom. Co do zasady zwrot wydatków obejmował poniesione
przez menedżera koszty podróży służbowych - bilety lotnicze i kolejowe, koszty
bieżącej eksploatacji samochodów służbowych (paliwo, opłaty parkingowe i
autostradowe), koszty zakwaterowania (hotele oraz koszty spotkań z
kontrahentami). W każdym przypadku wydatki ponoszone były w imieniu i na rzecz
Spółki, w szczególności faktury i rachunki dokumentujące nabycie towarów i usług
wystawiane były na Spółkę, o ile dokumenty takie wskazują nabywcę. Nie dotyczyło
to biletów parkingowych lub autostradowych. Ponieważ Spółka zwracała
menedżerom poniesione przez nich koszty, nie otrzymywali oni zryczałtowanych
diet z tytułu podróży służbowych. W przypadkach, gdy Spółka wypłacała
menedżerom zaliczki na poczet wydatków z tytułu podróży służbowych, kwota
zaliczki rozliczana była na podstawie przedstawionych dokumentów księgowych
takich jak faktury VAT, rachunki, bilety, przy czym kwota zaliczki nieznajdująca
pokrycia w dokumentach była zwracana przez menedżera. W przypadkach gdy
menedżer poniósł wydatek z własnych środków, zwrot kosztów następował na
podstawie przedstawionych dokumentów - faktur VAT, rachunków, biletów
wystawionych na Spółkę. Na potrzeby rozliczania tych wydatków wnioskodawca
przyporządkował każdemu z menedżerów rozliczeniowe konto księgowe, na którym
zapisywane było rozliczenie wydatków związanych z pełnieniem funkcji, np.
spotkania z kontrahentami.
W wyniku przeprowadzonej kontroli w zakresie poprawności obliczania i
odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 1 stycznia do
31 marca 2011 r. Zakład stwierdził zaniżenie przez Spółkę podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w odniesieniu do wynagrodzenia
otrzymywanego na podstawie kontraktów menedżerskich z powodu
nieuwzględnienia zwrotu wydatków związanych z podróżami służbowymi
4
menedżerów. W szczególności zakwestionowano rozliczenia zaliczek pobranych
przez menedżerów na poczet kosztów podróży, które to zaliczki zostały następnie
rozliczone po przedstawieniu dokumentów, tj. faktur i rachunków wystawionych na
Spółkę. Spółka nie wniosła zastrzeżeń do protokołu kontroli z dnia 20 czerwca
2011 r. oraz uregulowała kwotę wskazaną w protokole kontroli.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy - z powołaniem się na art.
10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) - stanął na stanowisku,
że ze sformułowanego przez Spółkę pytania wynikało, że jego przedmiotem jest
wykładnia art. 18 ust. 3 w związku z art. 18 ust. 1 i art. 4 pkt 9 ustawy z dnia
13 października 1008 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U.
z 2013 r., poz. 1442 ze zm., dalej jako ustawa systemowa). W ocenie Sądu
pierwszej instancji, nie jest możliwe właściwe odczytanie treści znaczeniowej normy
prawnej zawartej w art. 18 ust. 1 w związku z art. 18 ust. 3 ustawy systemowej bez
określenia znaczenia pojęcia przychodu, do którego odwołuje się art. 4 pkt 9 tej
ustawy. Zatem to Zakład - w celu określenia, czy Spółka jest zobowiązana do
naliczania, pobierania i wpłacania składek na ubezpieczenia społeczne i
ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wydatków ponoszonych przez menedżerów w jej
imieniu i na jej rzecz, które są przez nią finansowane z zaliczek lub zwracane -
powinien w pierwszej kolejności ocenić, czy stanowią one przychód w rozumieniu
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zakład nie jest właściwy do
udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy przedmiotowe wydatki stanowią przychód w
rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednak - z uwagi na
odesłanie w ustawie systemowej do definicji przychodu w rozumieniu ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych - ma obowiązek dokonać wykładni tego
pojęcia w celu udzielenia interpretacji zgodnie z wnioskiem. Zdaniem Sądu
Okręgowego, nie sprzeciwia się temu również dokonanie ustaleń kontrolnych, gdyż
nie doszło do wydania przez Zakład decyzji w trybie art. 91 ust. 5 ustawy
systemowej.
Wyrokiem z dnia 4 października 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
Zakładu od powyższego wyroku, podzielając ustalenia i ocenę prawną Sądu
pierwszej instancji.
5
Wskazując na treść art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej, Sąd odwoławczy podniósł, że istotą postępowania o wydanie
pisemnej interpretacji jest uzyskanie przez stronę wyjaśnienia treści przepisów
prawa i ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we
wniosku. Organ nie może ingerować w stan faktyczny opisany we wniosku,
podważać go, uzupełniać czy zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną
mu z urzędu (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2011 r., III UK
117/10). Przedmiotem interpretacji mogą być sprawy, które odnoszą się do zakresu
i zastosowania wyłącznie przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez
przedsiębiorcę świadczenia pieniężnego o charakterze publicznoprawnym, innego
niż podatek. Przepis ten nie obejmuje swoim zakresem przedmiotowym
postępowań kontrolnych prowadzonych przez organ rentowy w trybie art. 91 ustawy
systemowej, co jednak w sprawie nie miało miejsca, gdyż Spółka uiściła składki
należne zgodnie z wynikami przeprowadzonej kontroli. W ocenie Sądu
Apelacyjnego, przeprowadzone postępowanie kontrolne nie stoi zatem na
przeszkodzie domaganiu się przez wnioskodawcę wydania pisemnej interpretacji w
odniesieniu do zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych, przy czym
przez „zaistniały stan faktyczny” należy rozumieć stan, który rzeczywiście zaistniał,
a jego skutki trwają nadal w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację, niezależnie
od tego, kiedy ten stan faktyczny powstał. Takie rozumienie pojęcia „stanu
zaistniałego” ma służyć dokonaniu interpretacji przepisów, które w ramach
subsumcji będą stosowane do konkretnego stanu faktycznego. Za błędne uznał
Sąd drugiej instancji stanowisko Zakładu, że dla dokonania interpretacji przepisów
ustawy systemowej wymagane jest w pierwszej kolejności dokonanie przez organ
podatkowy interpretacji definicji przychodu, tj. kwalifikacji danego składnika
wynagrodzenia jako przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów prawa
podatkowego. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawa
systemowa zajmują się odrębnymi przedmiotami regulacji. Odesłanie w art. 18
ust. 1 ustawy systemowej do pojęcia przychodu w znaczeniu nadanym mu ustawą
o podatku dochodowym od osób fizycznych oznacza, że wspólną podstawą do ich
zastosowania jest tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z
zawarciem i realizacją umowy menedżerskiej. Natomiast ustawa systemowa
6
samodzielnie reguluje podstawę podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom
społecznym. Zadaniem organu rentowego jest zatem ustalenie, jakiego rodzaju
przychody otrzymywane przez menedżera stanowią podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenia społeczne, a które nie stanowią podstawy wymiaru składek w
rozumieniu art. 18 ust. 1 i 3 tej ustawy w związku z przepisami rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.). Z uwagi na odesłanie
ustawodawcy do definicji przychodu zawartej w ustawie podatkowej, Zakład ma
obowiązek dokonania wykładni tego pojęcia na użytek ustawy systemowej w celu
udzielenia interpretacji zgodnie z jej wnioskiem.
W skardze kasacyjnej organ rentowy zarzucił: I. naruszenie prawa
materialnego, tj: 1) art. 10 ust. 1 oraz art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej, przez błędną wykładnię w postaci uznania, że Zakład
ma obowiązek wydać pisemną interpretację niezależnie od przeprowadzonego
postępowania kontrolnego oraz że Zakład ma obowiązek wydania interpretacji w
zakresie przepisów podatkowych; 2) art. 83d ustawy systemowej, przez jego
niezastosowanie i w konsekwencji utrzymanie w mocy orzeczenia Sądu pierwszej
instancji zobowiązującego Zakład do wydania interpretacji w zakresie przepisów
podatkowych, podczas gdy art. 83d ustawy systemowej, wprowadzony ustawą z
dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w
gospodarce (Dz.U. z 2012 r., poz. 1342), nie daje prawnej możliwości wydania
przez organ rentowy pisemnej interpretacji w tym przedmiocie; II. naruszenie
przepisów prawa procesowego, a to: 1) art. 316 § 1 k.p.c., które miało wpływ na
wynik sprawy, przez wydanie wyroku z pominięciem wprowadzonego w życie z
dniem 1 stycznia 2013 r. przepisu art. 83d ustawy systemowej, który w katalogu
przedmiotowym spraw podlegających interpretacji na podstawie art. 10 ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej nie wymienia sytuacji, o którą wnioskuje
przedsiębiorca - zobowiązując Zakład do wydania decyzji bez podstawy prawnej i
naruszenia tym samym art. 83d ustawy systemowej; 2) art. 477 § 1 k.p.c., przez
bezpodstawne przyjęcie, że w sprawie zachodzą podstawy i powody do zmiany
zaskarżonej decyzji.
7
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie w całości
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
W pierwszej kolejności bezzasadne są zarzuty naruszenia przepisów
postępowania. Po pierwsze, zarzut obrazy art. 477 § 1 k.p.c. jest niezrozumiały.
Wskazany artykuł nie zawiera bowiem paragrafów i w ogóle nie dotyczy spraw z
zakresu ubezpieczeń społecznych, a skarżący nie uzasadnia bliżej zarzutu jego
naruszenia. Po drugie, nie jest zasadny zarzut obrazy art. 316 § 1 k.p.c.,
upatrywanej przez skarżącego w pominięciu przez Sąd odwoławczy art. 83d ustawy
systemowej, gdyż nieuwzględnienie tego przepisu przez Sąd drugiej instancji nie
miało wpływu na wynik sprawy.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,
przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub
państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co
do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek
świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia
społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do art. 10a
ust. 4 tej ustawy, zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa
podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa
(Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.). Wreszcie w myśl art. 83d ustawy systemowej,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których
mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie
obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych
oraz podstawy wymiaru tych składek.
W ramach zarzutów naruszenia tych przepisów skarżący podnosi, że po
pierwsze - stan faktyczny, którego dotyczył wniosek, nie pozwalał na wydanie
8
pisemnej interpretacji, gdyż w trybie tym organ rentowy nie może rozstrzygać
spraw, które były przedmiotem postępowania kontrolnego jednostki terytorialnej
Zakładu, po drugie - wydana interpretacja nie może dotyczyć stanu przeszłego,
a skoro obowiązek opłacenia składek został przez wnioskodawcę spełniony
zgodnie z ustaleniami pokontrolnymi i wydaną w tym przedmiocie decyzją, to nie
można mówić o sytuacji, w której zaistniałe zdarzenie nadal wywołuje skutki prawne
w sferze obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, po trzecie -
Zakład, w trybie wydawania pisemnych interpretacji, nie ma prawnych możliwości
dokonania wykładni pojęcia przychodu i ustalenia, jakie przychody menedżerów
stanowią przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych.
W judykaturze Sądu Najwyższego (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
18 grudnia 2014 r., III UK 72/14 oraz z dnia 12 marca 2015 r., II UK 79/14,
niepublikowane) przyjmuje się, i obecny skład pogląd ten podziela, że przewidziana
w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej instytucja
interpretacji dotyczy wszystkich przepisów kształtujących obowiązki płatników w
zakresie świadczenia przez nich danin publicznych i składek na ubezpieczenia
społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, a zatem przepisów dotyczących ich
ustalania, obliczania i uiszczania (opłacania). W prawie ubezpieczeń powstanie
tytułu ubezpieczenia społecznego, a także określenie wysokości składek na to
ubezpieczenie regulowane są przepisami ustawy systemowej. Niejednokrotnie
przepisy te mają charakter norm odwołujących się do pojęć prawnych
usytuowanych w innych gałęziach prawa, o ile nie zawierają ich samodzielnej
definicji (np. art. 8 ust. 2a - kreujący definicję pracownika na użytek prawa
ubezpieczeń społecznych). Powoduje to, że rozstrzyganie o stosunku
ubezpieczenia społecznego i wysokości należnych z tego tytułu składek nie jest
możliwe bez sięgania do pojęć i definicji ustawowych funkcjonujących w całym
systemie prawa. Jest to jednak nadal rozstrzyganie o obowiązku świadczenia przez
przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne w rozumieniu
art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W takim bowiem
przypadku przepisy z innych gałęzi prawa, jeśli uzupełniają i rozwijają przepisy
prawa ubezpieczeń społecznych, stają się częścią jego norm. Nic innego nie
9
wynika z dodanego z dniem 1 stycznia 2013 r. do ustawy systemowej art. 83d,
który nie ma charakteru nowości normatywnej, a jedynie uściśla i doprecyzowuje
obowiązki regulowane w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej w zakresie zwrotu „zakres i sposób zastosowania przepisów, z
których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz
składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne” oraz określa obszar
kompetencji Zakładu do dokonywania interpretacji z zakresu wymierzania i
pobierania składek zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i ubezpieczenie
zdrowotne, co budziło wcześniej wątpliwości (por. także postanowienie z dnia
7 stycznia 2014 r., II UK 412/13, niepublikowane oraz uzasadnienie projektu ustawy
o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, Sejm VII kadencji,
nr druku 833).
Na gruncie rozpoznawanej skargi kasacyjnej oznacza to nietrafność poglądu
skarżącego, jakoby Zakład nie posiadał uprawnień do wypowiadania się co do
zakwalifikowania danego przychodu jako podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Skarżący pomija przy tym, że odesłanie w
art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do Ordynacji
podatkowej w zakresie zasad i trybu udzielania interpretacji, dotyczy przepisów
prawa podatkowego i ma na celu zapewnienie ich jednolitego stosowania przez
organy podatkowe i organy kontroli skarbowej (por. art. 14a Ordynacji podatkowej).
Ustawa systemowa ma inny przedmiot regulacji i chociaż w zakresie ustalania
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odsyła do pojęcia
przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych, to kompetencję do wydania
pisemnej interpretacji w przedmiocie obowiązku opłacania składek w określonej
wysokości, w tym wstępnego rozstrzygnięcia co do zakwalifikowania danego
przychodu jako podstawy ich wymiaru, ma Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Wywody skarżącego o niemożności wydania przez organ rentowy
interpretacji dotyczącej przeszłego stanu faktycznego, w zakresie którego
przeprowadzone zostało przez jednostkę terytorialną Zakładu postępowanie
kontrolne stanowiące podstawę wydania decyzji i powodujące uregulowanie przez
wnioskodawcę składek opłaconych w zaniżonej wysokości, nie mogą odnieść
zamierzonego skutku już tylko dlatego, że zagadnienie to reguluje w pierwszym
10
rzędzie art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, którego
naruszenia nie zarzucono w podstawach kasacyjnych. Niezależnie od tego
prezentowane przez skarżącego stanowisko nie jest trafne.
Po pierwsze, w myśl art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej, wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu
faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Określenie „zaistniałego stanu faktycznego”,
zgodnie z jego gramatyczną wykładnią, powinno być rozumiane w ten sposób, iż
wnioski muszą dotyczyć stanu faktycznego, który już się zdarzył, nie jest natomiast
istotne, kiedy stan ten powstał. Istotne jest to, aby skutki jego zaistnienia nadal
(również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały dokonania
interpretacji przepisów, które mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu
faktycznego. Rozważana interpretacja może dotyczyć także takiego stanu
faktycznego, który zaistniał wprawdzie w przeszłości, ale nadal wywiera skutki
prawne polegające na konieczności zastosowania określonych przepisów, których
ma dotyczyć interpretacja, gdyż z ich zastosowania wynikać będzie obowiązek
świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia
społeczne lub zdrowotne. W rezultacie zakresem art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej są objęte zarówno zdarzenia, które miały miejsce w
przeszłości, jak i zdarzenia, które aktualnie trwają, a nawet te, które mają dopiero w
przyszłości się pojawić. Jeżeli zatem wniosek dotyczy „zaistniałego stanu
faktycznego” w przedstawionym rozumieniu, gdyż rodzi określone skutki w zakresie
bieżącego obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia
społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, to Zakład zobowiązany jest do dokonania
stosownej interpretacji (por. powołany wyżej wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., III UK
72/14 oraz postanowienie z dnia 5 grudnia 2013 r., III UK 179/13, LEX nr 1430465).
Twierdzenie skarżącego, jakoby sporny wniosek obejmował wyłącznie przeszły
stan faktyczny od 1 stycznia do 31 marca 2011 r. i sprowadzał się do potwierdzenia
lub zanegowania ustaleń pokontrolnych, pozostaje poza stanem faktycznym
sprawy, którym Sąd Najwyższy jest związany na podstawie art. 39813
§ 2 k.p.c.
Po drugie, błędne jest założenie skarżącego, że uregulowanie przez
przedsiębiorcę składek w wykonaniu ustaleń pokontrolnych jednostki terytorialnej
Zakładu spowodowało spełnienie obowiązku ich opłacenia, a w rezultacie objęty
11
wnioskiem stan faktyczny nie wywołuje już skutków prawnych w tej sferze. W
powołanym wyżej wyroku z dnia 18 grudnia 2014 r., III UK 72/14 Sąd Najwyższy
wyraził pogląd, podzielany przez obecny skład tego Sądu, że art. 10 ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej, odnosząc się do przepisów dotyczących
ustalania, obliczania i opłacania składek musi uwzględniać z jednej strony to, aby
nie doszło do nieuiszczenia przez płatnika składek należnych, z drugiej zaś, aby nie
wystąpiła ich nadpłata. Celem interpretacji tych przepisów ma być zatem nie tylko
ustalenie, obliczanie i opłacanie składek należnych, ale również unikanie nadpłaty
składek i konieczności przeprowadzania dalszych czynności, o których stanowi,
między innymi, art. 24 ustawy systemowej. Brak jest przy tym podstaw do
negowania możliwości wyboru przez przedsiębiorcę pomiędzy wnioskiem o
interpretację przepisów a wnioskiem o wydanie przez Zakład merytorycznej decyzji.
Twierdzenie skarżącego o wydaniu decyzji w trybie art. 91 ust. 5 ustawy
systemowej pozostaje w sprzeczności z ustalonym w sprawie stanem faktycznym.
Z powyższych względów skarga kasacyjna podlega oddaleniu na podstawie
art. 39814
k.p.c.