Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 229/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku M. S. – W.
przy uczestnictwie B. K., B. S., B. S., E. S., Ł. S., B. S.
i E.P.
o wyodrębnienie lokalu, założenie dla niego księgi wieczystej
i wpis prawa własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 marca 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 13 września 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu
Rejonowego w P. z dnia 17 czerwca 2013r. Dz. KW. […] KW nr […]
i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w P. oddalił apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w
P., którym został oddalony wniosek o założenie księgi wieczystej dla lokalu nr 3
położonego w P. przy ul. R. […] i wpis prawa własności na rzecz wnioskodawczyni.
Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu
pierwszej instancji prowadzące do wniosku, że istnieje przeszkoda do dokonania
wpisu. Właściciele lokali, których udziały w nieruchomości wspólnej nie są
związane z wyodrębnionymi lokalami, sprzedali wnioskodawczyni udziały w łącznej
wysokości 43/1000 i strony ustanowiły na jej rzecz odrębną własność lokalu nr 3.
Z treści księgi wieczystej wynika, że pierwszy lokal został wyodrębniony przed
dniem 1 stycznia 1995 r. tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 24 czerwca
1994 r. o własności lokali (j.t. Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 903; dalej o.w.l.), a więc
metoda obliczania udziałów przyjęta przed jego wyodrębnieniem nie jest metodą
wynikającą z art. 3 ust. 3 tej ustawy. W akcie notarialnym z dnia 24 kwietnia 2013 r.
nie określono metody obliczenia udziałów w nieruchomości wspólnej.
Z przedłożonego opisu technicznego lokalu wynika, że udział należny skarżącej
obliczono przy zastosowaniu innego sposobu niż przy wielu wcześniejszych
wyodrębnieniach, bo wskazano wysokość udziałów związanych z już
wyodrębnionymi lokalami niezgodnie z wpisami w dziale II księgi wieczystej. Z tej
przyczyny sąd wieczystoksięgowy istotne znaczenie przypisał dokumentowi
znajdującemu się na k 190 akt w postaci wykazu powierzchni mieszkalnych;
określenie udziału w nieruchomości wspólnej związanego z lokalem nr 3 w sposób
wynikający z tego dokumentu jest bowiem nieprawidłowe, skoro wskazane w nim
udziały nie są zgodne z udziałami wpisanymi w księdze wieczystej i ich suma nie
pozwala na uzyskanie jedności. Dla oceny, czy suma udziałów jest jednością,
decydujące znaczenia ma treść aktów notarialnych oraz wynikające z nich wpisy
w księdze wieczystej, a te wskazują, że suma udziałów nie będzie wynosić jeden.
Jako jedyną prawidłową drogę do nowego ustalenia wysokości udziałów
w nieruchomości wspólnej wskazał umowę stron (art. 7 u.w.l. zd. 2).
W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni wniosła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania, ewentualnie o jego uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie
z żądaniem wnioskodawcy. W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej zarzuciła
3
naruszenie przez błędną wykładnię art. 3 ust. 3 i 7 u.w.l., zaś naruszenie przepisów
postępowania wywiodła z naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 28 ustawy
z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece oraz art. 6269
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c. w związku z art. 28 u.k.w.h. zmierza do
zakwestionowania dopuszczalności badania przez sąd wieczystoksięgowy w toku
postępowania o wpis innych dokumentów znajdujących się w aktach księgi
wieczystej, niż wniosek, dokumenty do niego dołączone i treść księgi wieczystej.
Zagadnienie, czy sąd wieczystoksięgowy może uwzględnić okoliczności
znane mu urzędowo, budziło - wobec uchylenia art. 46 ust. 1 u.k.w.h. - poprzednio
wątpliwości lecz w dalszym orzecznictwie jest rozstrzygane jednolicie.
W postanowieniach z dnia 15 grudnia 2005 r. V CK 54/05, z dnia 18 czerwca
2009 r., II CSK 4/09 (nie publ.) i z dnia 23 czerwca 2010 r., II CSK 661/09 (OSNIC
z 2011 r., nr 1, poz. 12) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że uchylenie z dniem
11 maja 2001 r. wspomnianego przepisu nie spowodowało zmiany merytorycznej,
bo postępowanie wieczystoksięgowe toczy się teraz zgodnie z przepisami
postępowania cywilnego stosowanymi odpowiednio poprzez 13 § 2 k.p.c., a więc
jego powtórzenie byłoby zbędne wobec treści art. 228 k.p.c. W konkluzji zostało
przyjęte stanowisko, że sąd wieczystoksięgowy w sprawie, w której nie występuje
konkurencja wniosków może, w celu zapewnienia prawdziwości wpisów,
uwzględnić okoliczności znane mu urzędowo i odmówić wpisu gdy istnieje mu
urzędowo znana przeszkoda do jego dokonania. Dopuszczalne było więc badanie
akt księgi wieczystej w niniejszej sprawie w celu zbadania prawidłowości wyliczenia
ułamków w nieruchomości wspólnej. Niezasadność tego zarzutu nie przesądza
jednak o prawidłowości rozstrzygnięcia.
Z jednej strony Sąd drugiej instancji przypisał bowiem istotne znaczenie
danym zawartym w opisie technicznym budynku do wysokości udziałów
poszczególnych lokali wyodrębnionych, z drugiej zaś strony wskazał na decydującą
dla oceny, czy suma udziałów jest jednością, treść aktów notarialnych oraz
wynikających z nich wpisów w księdze wieczystej. Nie ulega wątpliwości,
że podstawą ustalenia wielkości udziałów przynależnym lokalom wyodrębnionym
4
oraz udziałów w nieruchomości wspólnej są wpisy w księdze wieczystej, a nie
w innych dokumentach. Błędne określenie w opisie technicznym budynku wielkości
udziałów właścicieli lokali wyodrębnionych pozostaje bez wpływu na ich rzeczywistą
wielkość. Nie może też być wątpliwości, że łączny udział związany z kupnem lokalu
nr 3, który nabyła powódka tj. 30.960/720.000 części odpowiada po sprowadzeniu
do wspólnego mianownika udziałowi 43/1000 części w nieruchomości wspólnej
wskazanemu w punkcie 6 aktu notarialnego. Sąd wieczystoksięgowy nie stwierdził,
by opisane w księdze wieczystej udziały sprzedających były mniejsze, niż udział
sprzedany - wynoszą one łącznie 168.504/720.000 części, więc udział sprzedany
mieści się w ich wielkości i nie ma wpływu na udziały innych właścicieli lokali
wyodrębnionych. Określenie zaś wielkości udziału z zastosowaniem innego
mianownika, niż mianowniki udziałów innych współwłaścicieli jest dopuszczalne
z uwagi na wydzielenie pierwszego lokalu przed dniem 1 stycznia 1995 r.
Odmienne stanowisko wymagałoby ustalenia na podstawie konkretnych danych
liczbowych, że udział nabyty przez skarżącą z uwzględnieniem udziałów właścicieli
lokali wyodrębnionych oraz niewyodrębnionych uwidocznionych w księdze
wieczystej przekracza jedność. Motywy zaskarżonego postanowienia wskazujące
na niezgodność danych zawartych w opisie technicznym lokalu, nie odnoszą się do
danych zawartych w treści księgi wieczystej i końcowy wniosek, że w wypadku
uwzględnienia wniosku suma udziałów nie będzie wynosić jeden, nie został poparty
żadnymi ustaleniami odnoszącymi się do treści tej księgi, co czyni zasadnym zarzut
naruszenia art. 6269
k.p.c.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39815
zd. 2
k.p.c.