Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 56/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 marca 2015 r.
skargi Fabryki Części Rowerowych "R. W." Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego nakazu zapłaty
w postępowaniu upominawczym
Sądu Rejonowego w W. z dnia 17 kwietnia 2013 r., wydanego w sprawie z
powództwa A. M.
przeciwko G. – T. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P., Fabryce Części
Rowerowych "R. W." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W., C. W. i R. W.
o zapłatę,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
2
Pozwana wystąpiła ze skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia tj. nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu
upominawczym przez Sąd Rejonowy w W. z dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje od prawomocnego merytorycznego orzeczenia w zasadzie sądu drugiej
instancji i wyjątkowo - w przypadku określonym w art. 4241
§ 2 k.p.c. - sądu
pierwszej instancji, kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie
stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia
w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Pojęcie środek prawny jest pojęciem szerszym od wyrażenia środki
zaskarżenia. Obejmuje zatem nie tylko np. sprzeciw od nakazu zapłaty czy apelację,
powództwo opozycyjne, ale i wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia
sprzeciwu. W ramach wymagania skargi określonego w art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
skarżący musi wykazać, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie jest możliwe (art. 4241
§ 2 in fine). Musi więc w tej materii
przedstawić wyczerpujący wywód (wymienić wszystkie środki i uzasadnić dlaczego
nie służą), w którym powinien dowieść wystąpienie tej przesłanki. Skarga nie
zawiera takiego wywodu, bowiem skarżący wskazał jedynie, że złożony przez niego
sprzeciw od nakazu zapłaty został odrzucony z uwagi na oddalenie wniosku
o przywrócenie terminu do jego wniesienia oraz oddalone zostało jego zażalenie
w tym zakresie.
W sprawie nie występuje też wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie
skargi. Obowiązkiem skarżącego było wykazanie w skardze, że zachodziły takie
obiektywne okoliczności, które uniemożliwiały mu zaskarżenie orzeczenia
z zastosowaniem dostępnych środków prawnych. Wykazanie wystąpienia
wyjątkowego wypadku uzasadniającego wniesienie skargi stanowi bowiem
samoistny element skargi i należy do jej wymogów konstrukcyjnych, którego brak
nie może być przez stronę naprawiony (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 27 lutego 2008 r., II BP 56/07, LEX nr 452485). Za wyjątkowy wypadek,
3
o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c., można przy tym uznać np. nieskorzystanie
przez stronę z przysługującego jej środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby,
katastrofy, klęski żywiołowej lub błędnej informacji udzielonej przez pracownika
sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06,
OSNC 2006, nr 6 poz. 113). Natomiast za taki wyjątkowy wypadek nie może
być uznana sytuacja, w której strona nie skorzystała ze środka odwoławczego,
choć nie istniały w tym zakresie żadne obiektywne przeszkody. Nie stanowi takiej
okoliczności odebranie nakazu zapłaty przez nowo zatrudnionego pracownika, czy
zalanie biura, które nie nosi cech o charakterze katastroficznym.
Przepis art. 4241
§ 2 k.p.c. stanowi bowiem odstępstwo od sformułowanej
w jego § 1 ogólnej reguły, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku dotyczyć może wyłącznie orzeczeń sądu drugiej instancji
i to tylko takich, których zmiana lub uchylenie w drodze przysługujących stronie
środków prawnych nie była i nie jest możliwa. O wyjątkowym charakterze tego
przepisu świadczy ponadto jego redakcja, szczególnie w zestawieniu z treścią art.
4245
§ 1 pkt 5 k.p.c., w ramach której o dopuszczalności skargi decyduje
kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek, tj. istnienia wyjątkowego wypadku oraz
występowania niezgodności z prawem mającej kwalifikowany charakter,
gdyż wynikającej z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego
lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Możliwość
skorzystania przez stronę ze skargi w omawianej sytuacji zależy więc zarówno od
przyczyn niezgodności z prawem orzeczenia ocenianych w kontekście naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, jak i od przesłanek, z powodu których strona postępowania
sądowego nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych do zaskarżenia
orzeczenia.
Skarga jest nie tylko środkiem nowym, ale i wyjątkowym. Zasadą bowiem
jest, że prawomocność, tworzy nowy stan prawny pomiędzy stronami albo erga
omnes, jak też sanuje wszelkie ewentualne naruszenia prawa, którymi orzeczenie
jest dotknięte. Z tego względu jest środkiem wysoce sformalizowanym i wszystkie
jej wymagania konstrukcyjne określone w art. 4245
§ 1 k.p.c. należy interpretować
ściśle.
4
Z tych względów skarga podlegała odrzuceniu (art. 4248
§ 1 k.p.c.).