Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 12/15
UCHWAŁA
Dnia 13 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
Protokolant Katarzyna Wojnicka
w sprawie P. A.
sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 13 kwietnia
2015 r.,
zażalenia, wniesionego przez sędziego
na uchwałę Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego
z dnia 24 listopada 2014 r.,
w przedmiocie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.
utrzymuje w mocy zaskarżoną uchwałę.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia 19 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny w
[…], na podstawie art. 80 § 2 c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju
sadów powszechnych ( jedn. tekst Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm. – dalej
jako „u.s.p”) nie zezwolił na pociągniecie do odpowiedzialności karnej
sędziego Sądu Rejonowego P. A. w sprawie z wniosku Prokuratora
Rejonowego w K. […] o to , że w dniu 19 sierpnia 2013 r. w W., kierując
samochodem osobowym marki […] umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa
w ruchu lądowym w ten sposób, że ignorując obowiązujący go znak „stop”
2
oraz linię warunkowego zatrzymania wjechał bez zatrzymywania się na
skrzyżowanie dróg N. i S., nie ustępując pierwszeństwa prawidłowo jadącemu
samochodowi marki Citroen C2 w wyniku czego doprowadził do zderzenia obu
pojazdów, w następstwie czego kierująca samochodem marki Citroen A. B.
doznała obrażeń ciała w postaci skręcenia i naderwania kręgosłupa szyjnego,
które naruszyły czynności narządów jej ciała na okres powyżej dni siedmiu, tj.
o czyn z art. 177 § 1 k.k.
W uzasadnieniu uchwały Sąd Apelacyjny stwierdził, że w postępowaniu
przygotowawczym nie wyjaśniono w sposób wymagany w art. 313 § 1 k.p.k.
okoliczności stanowiących skutek zachowania sprawcy zdarzenia. Opinia
Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej dotycząca obrażeń ciała, jakich doznała
A. B. nie zawiera stanowczego wniosku odnośnie do urazu jakiego doznała
pokrzywdzona a jedynie stwierdza, że wystąpiła możliwość doznania skręcenia
kręgosłupa szyjnego. Podstawą sformułowanej w opinii konkluzji, że istnieją
dostateczne podstawy do pozytywnej weryfikacji możliwości doznania
skręcenia kręgosłupa szyjnego przez pokrzywdzoną, była cząstkowa analiza
informacji na temat okoliczności zdarzenia oraz danych klinicznych, a opinia
nie wyjaśnia dlaczego pomimo stwierdzenia elementów przemawiających
przeciwko możliwości doznania przez pokrzywdzoną takiego urazu przyjęto
taką możliwość. Nadto Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek Prokuratora
Rejonowego jest pozbawiony rozważań co do strony podmiotowej czynu
określonego w art. 177 § 1 k.k. , winy sprawcy i stopnia szkodliwości tego
czynu. Z tych względów uznał, że dane uzyskane w toku postępowania
przygotowawczego nie uzasadniają w sposób wymagany w art. 80 § 2 c u.s.p. i
art. 313 § 1 k.p.k. podejrzenia, że sędzia P. A. swoim zachowaniem wyczerpał
ustawowe znamiona czynu z art. 177 § 1 k.k., nie zostało więc
uprawdopodobnione podejrzenie popełnienia przez sędziego czynu objętego
wnioskiem Prokuratora Rejonowego.
Na skutek zażalenia Prokuratora Rejonowego Sąd Najwyższy -Sąd
Dyscyplinarny uchwałą z dnia 3 października 2014 r. uchylił uchwałę Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w […] i przekazał sprawę temu Sądowi
do ponownego rozpoznania.
3
W jej motywach wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym
w orzecznictwie zezwolenie sądu dyscyplinarnego na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej nie oznacza, że prokurator prowadzący
postępowanie przygotowawcze wniesie ostatecznie przeciwko niemu akt
oskarżenia, a sąd wyda wyrok skazujący. Określone w art. 313 § 1 kpk
wymaganie jest spełnione, gdy stan zgromadzonego materiału dowodowego
wskazuje co najmniej na to, że według jednej z wersji wydarzeń, opartej na
sprawdzalnych i prawidłowo zebranych dowodach można sformułować
wniosek, iż doszło do popełnienia czynu zabronionego. Wersja ta nie musi
jednak uzyskać ostatecznego potwierdzenia w postępowaniu karnym.
Oznacza to, że sąd dyscyplinarny nie musi mieć pewności, iż zarzucane
sędziemu przestępstwo zostało faktycznie popełnione, a wystarczy
uzasadnione podejrzenie, że tak mogło być. W ocenie Sądu Najwyższego –
Sądu Dyscyplinarnego rozpoznającego zażalenie, zebrane w sprawie dowody
wskazują ze znacznym prawdopodobieństwem, że pokrzywdzona w
przedmiotowym wypadku doznała obrażeń ciała trwających ponad 7 dni. W
dotychczasowym toku postępowania nie zostały ujawnione żadne okoliczności
mogące wskazywać, że A. B. doznała skręcenia kręgosłupa szyjnego w wyniku
innego zdarzenia, a z opinii biegłych wynika jednoznacznie, że naruszenie
sprawności ciała pokrzywdzonej trwało ponad 7 dni. Ustalenia Sądu
Apelacyjnego w tej kwestii były więc nieprawidłowe. Jako przedwczesne
ocenił Sąd Najwyższy stanowisko Sądu Apelacyjnego dotyczące znikomej
szkodliwości czynu albowiem kwestia ta podlega ocenie przez organ wydający
merytoryczne rozstrzygnięcie. Na tym etapie postępowania nie może być
także przedmiotem analizy kwestia braku przyczynienia się pokrzywdzonej do
spowodowania zagrożenia w ruchu lądowym i braku możliwości uniknięcia
wypadku.
Za nieuzasadniony uznał Sąd Najwyższy zarzut Prokuratora nie wzięcia
pod uwagę przez Sąd Apelacyjny okoliczności umyślnego naruszenia zasad
bezpieczeństwa w ruchu lądowym przez sędziego P. A. Wskazał, że
wprawdzie doszło o ewidentnego naruszenia zakazu wynikającego ze znaku
„stop”, jednak zgromadzony dotychczas materiał dowodowy nie daje podstaw
do stwierdzenia, że doszło o umyślnego naruszenia zasad ruchu drogowego.
4
Przeciwko takiemu uznaniu przemawiają wyjaśnienia sędziego, który podał, że
nie zauważył znaku drogowego oraz fakt niefortunnego usytuowania pasa
ruchu z pierwszeństwem przejazdu. Ze względu na szczególną konfigurację
drogową wyjaśnienia wymaga, czy osoba jadąca pasem ruchu sędziego mogła
z łatwością przeoczyć znak drogowy „stop”.
Z uwagi na treść odpowiednio stosowanego w postępowaniu
dyscyplinarnym art. 454 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku
Prokuratora o reformatoryjne rozstrzygniecie.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny po ponownym rozpoznaniu
wniosku Prokuratora Rejonowego w K. z dnia 30 kwietnia 2013 r., na
podstawie art. 80 § 2 c u.s.p. podjął uchwałę o wyrażeniu zgody na
pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, w sprawie z wniosku Prokuratora
Rejonowego w K., […] sędziego Sądu Rejonowego P. A. o to, że w dniu 19
sierpnia 2013 r. w W., kierując samochodem osobowym […] umyślnie naruszył
zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że ignorując znak
„stop” oraz linię warunkowego zatrzymania wjechał bez zatrzymania się na
skrzyżowanie dróg N. i S., czym nie ustąpił pierwszeństwa prawidłowo
jadącemu pojazdowi marki Citroen C2, w wyniku czego doprowadził do
zderzenia obu pojazdów, w następstwie czego kierująca samochodem marki
Citroen A. B. doznała obrażeń ciała w postaci skręcenia i naderwania
kręgosłupa szyjnego, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jej
ciała na okres powyżej dni siedmiu tj. o czyn z art. 177 § 1 k.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ustalił , że w dniu 19 sierpnia 2013
r. w W. na skrzyżowaniu ulic N. i S. doszło do zderzenia samochodu marki
[…], którym kierował sędzia Sądu Rejonowego P. A. i samochodu marki
Citroen C2, kierowanego przez A. B. Sprawcą zderzenia, który jak wydaje się
być wysoce prawdopodobne zawinił je, był sędzia P. A., albowiem nie udzielił
pierwszeństwa i zajechał drogę A. B. kierującej samochodem marki Citroen C2
przez to, że zignorował obowiązujący znak „ stop” oraz linię warunkowego
zatrzymania i wjechał bez zatrzymania się na skrzyżowanie dróg,
doprowadzając do zderzenia z samochodem marki Citroen C2. Skutkiem tego
zdarzenia, co jest wysoce prawdopodobne, było doznanie przez A. B. między
5
innymi skręcenia i naderwania kręgosłupa szyjnego, co naruszyło czynności
narządów jej ciała na okres trwający dłużej niż 7 dni.
Jako pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia ocenił zastrzeżenia
obwinionego sędziego, co do sposobu uregulowania zasad pierwszeństwa na
przedmiotowym skrzyżowaniu wskazując, że istotne jest przede wszystkim to,
iż zostały one właściwie oznakowane, a ich zignorowanie przez kierującego
samochodem marki [….] było wynikiem nienależytego obserwowania przez
niego skrzyżowania. Odmówił racji argumentowi, że nie istnieją żadne
względy wychowawcze przemawiające za prowadzeniem niniejszego
postępowania, czemu miałoby się sprzeciwiać posiadanie przez sędziego
należytej świadomości prawnej i jego znajomość zasad ruchu drogowego,
gdyż stanowisko takie prowadziłoby do całkowitej nieodpowiedzialności
sędziów za przestępstwa nieumyślne i kłóciło się z zasadami praworządności i
równości obywateli. Oddalił zarzut, że przedmiotowa kolizja nie miała postaci
wypadku drogowego określonego w art. 177 § 1 k.k. z uwagi na poważne
wątpliwości co do doznania przez A. B. obrażeń kręgosłupa, gdyż fakt ten
potwierdza opinia lekarska, a Sąd Dyscyplinarny kwestii tej nie musi
przesądzać definitywnie. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się też przeszkód
procesowych do rozpoznania wniosku prokuratora w związku z poddaniem w
wątpliwość jego stanowiska co do winy umyślnej sędziego w uchwale Sądu
Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego uchylającej wcześniejszą uchwałę Sądu
Apelacyjnego , gdyż – jak stwierdził – w postępowaniu prowadzonym na
podstawie art. 80 usp nie przesądza się definitywnie kwestii winy, a jedynie
to, czy zachodzą przedmiotowe znamiona określonego czynu.
Uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego zaskarżył
zażaleniem sędzia P. A. wnosząc o jej zmianę poprzez niewyrażenie zgody na
pociągnięcie skarżącego do odpowiedzialności karnej lub uchylenie uchwały.
W zażaleniu podniósł, że wbrew stanowisku zaskarżonej uchwały nie
miało miejsce zdarzenie o przebiegu opisanym we wniosku, w szczególności
nie zaszło umyślne naruszenie przez skarżącego zasad bezpieczeństwa, a
nadto niejednoznaczna opinia biegłych nie przesądza o doznaniu przez
pokrzywdzoną obrażeń ciała powyżej 7 dni.
6
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 80 § 3 in fine u.s.p., do postępowania przed sądem
dyscyplinarnym w sprawach o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej stosuje się przepisy o postępowaniu
dyscyplinarnym, zaś na mocy dalszego odesłania przez art. 128 u.s.p., w
postępowaniu tym odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu
postępowania karnego. W konsekwencji, wydanie orzeczenia w przedmiocie
zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej powinno
być poprzedzone dokonaniem zgodnej z wymaganiami przewidzianymi w art.
7 k.p.k. analizy i oceny dowodów, która – jak trafnie przyjął Sąd Apelacyjny -
Sąd Dyscyplinarny -.nie musi jednak prowadzić do uzyskania pewności, że
zarzucane sędziemu przestępstwo faktycznie zostało przez niego popełnione
lecz jedynie do ustalenia wysokiego prawdopodobieństwa jego popełnienia
przez obwinionego sędziego. Granicę tej oceny wyznacza stwierdzenie
dostatecznie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa (zob. m.
inn. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2005 r., SNO
43/05, OSNSD 2005, 58 , uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 23 lutego 2006 r,
SNO 3/06, OSNSD 2006, poz. 25, z dnia 27 stycznia 2009 r., SNO 95/08, OSNSD
2009, poz. 24).
Ocena zebranych w postępowaniu przygotowawczym dowodów
dokonywana przez sąd dyscyplinarny w postępowaniu o zezwolenie na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej ukierunkowana jest na
stwierdzenie, czy zachodzą przedmiotowe znamiona określonego czynu i czy
obwiniony sędzia ma zdolność do przypisania mu winy, nie obejmuje
natomiast ostatecznego rozstrzygnięcia co do podmiotowej strony czynu,
którą stanowi jego umyślność i nieumyślność. Niezależnie więc od uwag
poczynionych w tym względzie przez Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny we
wcześniej zapadłej w sprawie uchwale ta ostatnia kwestia, do której odnosi
się w zażaleniu skarżący, wykraczająca poza zakres kognicji Sądu
Dyscyplinarnego określonej dla niniejszego postępowania, podlegać będzie
ocenie w postępowaniu karnym.
7
Na podstawie mającego odpowiednio zastosowanie w postępowaniu w
sprawach o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
art. 442 § 3 k.p.k. zapatrywanie prawne i wskazania co dalszego
postępowania są wiążące dla sądu dyscyplinarnego, któremu sprawę
przekazano do ponownego rozpoznania po uchyleniu uchwały w przedmiocie
zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej. Oznacza to,
że strona zaskarżając uchwałę zapadłą po ponownym rozpoznaniu sprawy nie
może skutecznie oprzeć zażalenia na zarzutach sprzecznych z wcześniejszymi
zapatrywaniami i wskazaniami sądu drugiej instancji. Nie może więc w
okolicznościach przedmiotowej sprawy odnieść skutku ponowiony w
zażaleniu obwinionego sędziego zarzut niedostatecznego wyjaśnia kwestii
obrażeń doznanych w następstwie wypadku przez A. B., o którego
bezzasadności przesądził już uprzednio, w sposób wiążący w obecnym
rozpoznaniu sprawy, Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w uzasadnieniu
uchwały z dnia 3 października 2014 r.
W tym stanie rzeczy stwierdzić należy, że zgromadzony w sprawie
materiał dowodowy dawał Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu
podstawę do uznania, że zachodzi dostatecznie uzasadnione, w rozumieniu
art. 80 § 2 c u.s.p., podejrzenie popełnienie przez sędziego P. A. przestępstwa
opisanego we wniosku o zezwolenie na pociągniecie do odpowiedzialności
karnej.
Mając to na względzie Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny utrzymał w
mocy zaskarżoną uchwałę.