Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Danuta Dadej - Więsyk

Protokolant - p. o. prot. sądowego Katarzyna Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy J. K., B. K. (1) i M. K.

z udziałem zainteresowanego płatnika K. J., (...) Spółka Cywilna,

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek odwołań J. K., B. K. (1) i M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 25 lutego 2014 roku znak (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VII U 975/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lutego 2014 roku, znak:(...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił dla M. K. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek spółki cywilnej (...), K. B. za miesiące październik i listopad 2013 roku od kwoty(...)złotych (decyzja – k. akt rentowych).

Od wskazanej decyzji odwołali się wspólnicy spółki cywilnej (...) wnosząc o uchylenie decyzji. Powołaną decyzję zaskarżyła równie M. K. zarzucając jej naruszenie prawa materialnego, tj. art. 58 § 2 kodeksu cywilnego poprzez jego błędna zastosowanie i przyjęcie, że nieważne są oświadczenia o utworzeniu nowego stanowiska pracy i zwiększeniu wynagrodzenia odwołującej, art. 83 k.c. poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie, że utworzenie nowego stanowiska pracy i zatrudnienie na nim odwołującej było uczynione dla pozoru, w celu otrzymania świadczeń z ubezpieczenia społecznego podczas, gdy utworzenie tego stanowiska i zatrudnienie na min skarżącej było wynikiem konieczności związanej z rozwojem przedsiębiorstwa oraz oparcie rozstrzygnięcia na równoczesnym zastosowaniu art. 58 k.c. jak i na art. 83 k.c. w sytuacji gdy te podstawy prawne wzajemnie się wykluczają, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, iż ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu przy podstawie wymiaru 4.600 złotych (odwołania – k. 2 – 5, 32 – 37 akt sądowych).

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wnosił o ich oddalenia podnosząc argumenty które legły u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedzi na odwołanie – k. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. K. legitymuje się wykształceniem wyższym magisterskim w zakresie zarządzania o specjalności zarządzania przedsiębiorstwem oraz wyższym licencjackim pedagogicznym.

W okresie od dnia 1 listopada 2006 roku do dnia 31 października 2008 roku na podstawie umowy o pracę na czas określony, a od dnia 1 listopada 2008 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony była zatrudniona w Spółce (...). K. B. K., na stanowisku sprzedawcy w pełnym wymiarze czasu pracy. We wskazanych okresach pracę świadczyła w siedzibie spółki w Ł. przy ul. (...). Wspólnicy wskazanej spółki prowadzą działalność gospodarczą w zakresie (...) prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach w ramach umowy franszyzowej z operatorem sieci (...). Jest to działalność rodzinna, B. K. (1) jest szwagrem J. K., który z kolei jest teściem ubezpieczonej, pozostającej z P. K. (1) w związku małżeńskim od 2012 roku. B. K. (1) prowadzi sprzedaż dla klienta biznesowego, obsługując firmy średnie i duże oraz zajmuje się sprawami administracyjnymi, tzn. kompletuje dokumenty. J. K. zajmuję się natomiast sprzedażą. Opisana struktura została stworzona przez operatora sieci. Siedziba spółki mieści się w lokalu w Ł. przy ul. (...) i tam jest salon firmowy. W Ł. jest punkt obsługi klienta.

Ubezpieczona ponownie została zatrudniona w Spółce (...). K. B. K. z dniem 1 października 2012 roku na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w wymiarze ¼ etatu na stanowisku sprzedawcy. Świadczyła pracę przez 10 godzin tygodniowo w lokalu podmiotu zatrudniającego w Ł. przy ul. (...). Do obowiązków ubezpieczonej na zajmowanym stanowisku należało zapewnienie sprawnej i bezpośredniej obsługi klientów z zachowaniem zasad uprzejmości i uczciwości, polegającej na przedstawieniu oferty sieci komórkowej (...), dobraniu odpowiedniej oferty i ewentualne sporządzenie umowy i obsłudze związanej z zamknięciem sprzedaży, staranna obsługa kasy fiskalnej, sporządzanie zamówień w przypadku niedoborów w ilości towarów, dbanie o zachowanie należytego porządku w miejscu pracy, przygotowywanie dokumentacji dla klientów zgłaszających reklamacje, sporządzanie dokumentacji dotyczącej gwarancji i instruowanie klientów na temat zasad obowiązującej gwarancji, sprzedaż towarów i przyjmowanie zapłat na zakupiony produkt, wydawanie klientom paragonów, faktur i rachunków, odbieranie dostarczanego do sklepu towaru i kwitowanie jego odbioru, dbanie o należytą ekspozycję towarów wewnątrz sklepu i zewnętrznych witrynach, pakowanie produktów zakupionych przez klientów, wykonywanie raportów ze sprzedaży, prezentacja na prośbę klienta określonych towarów oraz przekazywanie na ich temat wszelkich niezbędnych informacji oraz udzielanie klientom rad dotyczących zgłaszanych przez nich wątpliwości. Gdy nie był klientów prowadziła obsługę bazy danych klientów, prowadziła rozmowy telefoniczne, zapoznawała się z ofertą na rynku. Opisane czynności wykonywała przez dwie godziny dziennie od godziny 15.00 do godziny 17.00.

W dniu 23 września 2013 roku strony umowy o pracę zawarły aneks do umowy o pracę zawartej w dniu 1 października 2012 roku, w którym określiły warunki zatrudnienia ubezpieczonej w zakresie rodzaju wykonywanej pracy jako regionalnego dyrektora sprzedaży, miejsca wykonywania pracy w Ł. przy ul. (...) oraz w Ł. przy ul. (...), wymiaru czasu pracy wynoszącego ½ etatu z obowiązkiem świadczenia pracy przez 20 godzin tygodniowo oraz wynagrodzenia w wysokości (...)złotych brutto. Od dnia 1 października 2013 roku ubezpieczona nie wykonywała czynności związanych z obsługą klientów. Po zmianie warunków zatrudnienia obowiązki skarżącej w zakresie sprzedaży w salonie w Ł. zostały rozłożone na pozostałych pracowników, tj. I. P., P. K. (2), P. K. (1) i M. N., dotychczas zatrudnionych na stanowiskach sprzedażowych.

Zakres czynności pracownika podpisany przez strony stosunku pracy określał obowiązki ubezpieczonej, tj. uczestniczenie w opracowywaniu i realizowaniu sprzedaży firmy oraz odpowiedzialność za wyniki sprzedaży na określonym terenie, opracowywanie raportów i analiza sprzedaży, opracowywanie krótko i długoterminowej strategii sprzedaży na danym terenie, przygotowywanie i kontrolowanie realizacji planów sprzedaży, nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z klientami firmy, budowanie programów marketingowych firmy oraz akcji promocyjnych, analizowanie działania konkurencji na rynku i na tej podstawie rekomendowanie zmiany w polityce sprzedaży, analiza otoczenia rynkowego oraz raportowanie wyników, nadzorowanie pracy podległego zespołu oraz koordynowanie i kontrola pracy zespołu sprzedaży, szkolenie i motywowanie pracowników oraz ocena i rozwój nowych możliwości sprzedażowych.

W rzeczywistości w odniesieniu planów sprzedaży udział ubezpieczonej sprowadzał się do nakładania ich, sporządzanych i przekazywanych przez (...)dla konkretnego salonu i punktu, na pracowników i rozliczania ich. Nakładanie polegało na indywidualnym podziale planu sprzedażowego indywidualnie dla każdego pracownika poprzez przypisanie każdemu z nich określonych wartości co do liczby sprzedaży konkretnych produktów i kwot pieniężnych do uzyskania z tytułu sprzedaży. Skarżąca informowała pracowników ile każdy z nich powinien sprzedać produktów i za jakie kwoty. Od realizacji przydziałów planu zależała premia poszczególnych pracowników. Plany sprzedażowe były różne, w zależności od miesiąca i priorytetów w zakresie sprzedaży produktów, które również ustalał (...). Były one sporządzane na początku miesiąca a rozliczenie następowało na jego koniec, z tym, że ubezpieczone uzupełniała wyniki realizacji planu w programie na koniec tygodnia, monitorując codziennie jego proces. Po dniu 28 listopada 2013 roku, tj. po rozpoczęciu nieobecności skarżącej obowiązki związane z nakładaniem planów sprzedażowych realizują współwłaściciele spółki w formie ustnej. Pracownicy wykonujący plan mają możliwość obserwowania w programie przebiegu tego procesu.

Ubezpieczona zajmowała się również organizowaniem i przeprowadzaniem szkoleń produktowych oraz z zakresu obsługi sprzedaży, które odbywały się w czasie pracy, z reguły na zapleczu, a sytuacji braku klientów również poza zapleczem, i dotyczyły sposobu realizacji planu sprzedażowego. W ich trakcie skarżąca mówiła jak przeprowadzić np. sprzedaż wiązaną, o promocjach, w jaki sposób rozmawiać z klientem. Z reguły szkolenia były przeprowadzane z każdym z pracowników indywidualnie po kolei, ale zdarzało się, że i z większą ilością. Szkolenia trwały od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. W czasie szkoleń posługiwała się przygotowanymi przez siebie prezentacjami, co miało miejsce około 10 raz. Liczba szkoleń i ich profil był uzależniony od oferty i priorytetów określanych przez operatora i odbywały się one gdy na rynek były wprowadzane przez operatora nowe oferty promocyjne.

W okresie od dnia obowiązywania aneksu z dnia 23 września 2013 roku, tj. od dnia 1 października 2013 roku do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia korzystania ze zwolnienia lekarskiego ubezpieczona dbała również o wystrój lokali spółki według instrukcji przysyłanej przez (...). W ramach obowiązków z tym związanych rozkładała ulotki w poszczególne miejsca, układała telefony w gablotach, monitorowała czystość. Jej praca miała charakter zadaniowy.

Opisane obowiązki ubezpieczona wykonywała w lokalu w Ł. zazwyczaj na zapleczu gdzie znajdowało się biurko oraz komputer i dzieliła to stanowisko pracy ze współwłaścicielami spółki, którzy przebywają tam codziennie oraz w lokalu w Ł.. W poniedziałki i w środy pracowała w salonie w Ł., natomiast we wtorki, czwartki i piątki od godziny 14.00 do godziny 18.00 w Ł.. Świadczyła również pracę w soboty. W październiku 2013 roku miało to miejsce cztery razy, tj. 5, 19 i 26 w zamiana za co korzystała z dni wolnych 7, tj. w poniedziałek, 15, tj. we wtorek oraz od 29 do 30, tj. we wtorek i środę, w tym z tytułu pracy w sobotę w poprzednim miesiącu. W listopadzie 2013 roku ubezpieczona pracowała w sobotę 4 raz, tj. 2, 9, 16 i 23 z tytułu której była nieobecna w pracy 7 i 8, tj. w czwartek i piątek, 13, tj. w środę oraz 19, tj. we wtorek. Lokal w Ł. jest czynny do godziny 18.00 i w okresie objętym sporem było w nim zatrudnionych 5 pracowników. Natomiast w punkcie w Ł. było zatrudnionych dwóch pracowników. Wszyscy pracowni oprócz jednej osoby były zatrudnione w charakterze sprzedawców w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pracę na stanowisku określonym w aneksie z dnia 23 września 2013 roku ubezpieczona godziła z podjętym uprzednio w dniu 1 września 2012 roku zatrudnieniem w (...) nr 2 w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nauczyciela wychowania przedszkolnego w wymiarze 25 godzin dydaktycznych tygodniowo. Od dnia rozpoczęcia obowiązywania nowych warunków zatrudnienia w Spółce (...). K. B. K., tj. od dnia 1 października 2013 roku, skarżąca świadczyła pracę na rzecz drugiego pracodawcy w poniedziałki od godziny 12.00 do godziny 15.30, we wtorki od godziny 7.00 do godziny 12.00, w środy od godziny 7.00 do godziny 15.30, we czwartki od godziny 7.00 do godziny 10.30 oraz w piątki od godziny 7.00 do godziny 11.30. Dodatkowo w październiku 2013 roku pracowała w godzinach zastępczych w dniu 11, tj. w piątek od godziny 11.30 do godziny 15.30, w dniu 28, tj. w poniedziałek od godziny 7.30 do godziny 12.00 oraz w dniu 29 października 2013 roku, tj. we wtorek od godziny 12.00 do godziny 15.30. Ł. jest oddalony od Ł. o około 60 kilometrów do których dojeżdżała po zakończeniu pracy w przedszkolu przy wykorzystaniu samochodu służbowego.

Ubezpieczona o(...)dowiedziała się w dniu 29 października 2013 roku podczas badania USG. Ostatnia (...). Od dnia 28 listopada 2013 roku do dnia 15 czerwca 2014 roku ubezpieczona była niezdolna do pracy i jej nie świadczyła. W dniu(...) roku urodziła dziecko, rozpoczynając w tym dniu korzystanie z urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego do dnia 14 grudnia 2014 roku. Natomiast w okresie od dnia 15 grudnia 2014 roku do dnia 14 czerwca 2015 roku korzystała z urlopu rodzicielskiego.

Określone przez strony stosunku pracy obowiązki ubezpieczonej przed dniem 1 października 2013 roku i po dniu 28 listopada 2013 roku wykonywali współwłaściciele oraz P. K. (1), mąż skarżącej.

(umowy o pracę – k. 1, 5 część B akt osobowych; umowa o pracę – k. 1 część B akt osobowych; zakres czynności – część B akt osobowych; aneks do umowy o pracę – k. 8 część B akt osobowych; zakres czynności pracownika – k. 9 część B akt osobowych; zaświadczenia lekarskie ZUS ZLA – k. 13 – 15, 22, 24, 26 – 28 część B akt osobowych; odpis skrócony aktu urodzenia – część B akt osobowych; wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego – k. 31 część akt osobowych; świadectwo pracy – k. 1 część C akt osobowych; - k. 104 a.s.; wydruk z CEIDG – k. 139, zaświadczenie z(...)– k. 157 a. ZUS dot. spółki; częściowo wyjaśnienia i zeznania M. K. – k. 80v. – 82v., 122v. – 123, 146v. – 147 a.s.; częściowo wyjaśnienia i zeznania J. K. – k. 82v. – 83v., 123 a.s.; wyjaśnienia i zeznania B. K. (1) – k. 99v. – 100v., 123 a.s.; zeznania świadka P. K. (1) – k. 120 – 120v. a.s.; zeznania świadka M. N. – k. 120v. – 121v. a.s.; zeznania świadka I. P. – k. 121v. – 122 a.s.; częściowo zeznania świadka M. M. – k. 122 a.s.; zeznania świadka J. S. – k. 122v. a.s.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie. Nadto Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o wyjaśnienia i zeznania ubezpieczonej i wspólników spółki – płatnika składek oraz powołanych świadków P. K. (1), M. N., I. P., M. M. i J. S., którym dał wiarę w całości. Ich zeznania są logiczne oraz korelują z treścią dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy i aktach organu rentowego. Nadto organ rentowy nie podniósł żadnych okoliczności, które poddawałby w wątpliwość zeznania świadków i ubezpieczonej. Również Sąd nie stwierdził podstaw do kwestionowania ich wiarygodności w zakresie dokonanych ustaleń.

Z tym jednakże zastrzeżeniem, że Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonej w zakresie w jaki twierdziła, że sporządzała plan sprzedaży, co zajmowała jej na początku około 6 godzin. W tym bowiem zakresie pozostawały w sprzeczności z uznanymi za wiarygodne zeznaniami świadka P. K. (1), męża skarżącej, który zeznał, że plany sprzedaży sporządzał i przekazywał co miesiąc dla konkretnego salonu i punktu (...)a rola ubezpieczonej sprowadzała się do nakładania ich na pracowników i rozliczania ich, które to nakładanie polegało na indywidualnym podziale planu sprzedażowego indywidualnie dla każdego pracownika poprzez przypisanie każdemu z nich określonych wartości co do liczby sprzedaży konkretnych produktów i kwot pieniężnych do uzyskania z tytułu sprzedaży. Z tego względu zeznania M. K. w tym zakresie nie mogły stanowić podstawy ustaleń w sprawie. Sąd nie dał również wiary ubezpieczonej oraz zainteresowanym w zakresie w jakim twierdzili, iż w ramach charakterystyki zadaniowego czasu pracy, pracę wykonywała co najmniej 4 godziny dziennie oraz, że w sytuacji nie zrobienia czegoś w ramach tygodniowej normy czasu pracy zaległe obowiązki realizowała w sobotę. W ocenie Sądu zeznanie to, mające na celu wykazanie okoliczności świadczenia przez skarżącą pracy na stanowisku dyrektora w wymiarze godzin ponad obowiązujący bez żadnej rekompensaty ze strony pracodawcy, nie znajduje pokrycia w pozostałym materiale dowodowym w postaci list obecności, z których wynika reguła odbierania dni wolnych z tytułu pracy w sobotę. Zeznania w tej części nie znajdują również potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Świadek M. N. zeznała, iż nie potrafi powiedzieć czy czas i godziny pracy wnioskodawczyni różniły się przed i po zmianie stanowiska (k. 120v, 121), podobnie świadek P. K. (1) – mąż skarżącej wskazał, że nie wie w jakich godzinach wnioskodawczyni pracowała (k. 120). Natomiast świadek I. P. zeznała, iż po zmianie stanowiska na dyrektora, wnioskodawczyni wychodziła później niż wcześniej, ale za to przychodziła na późniejszą godzinę (k. 121v). Natomiast niewiarygodne jawią się zeznania świadka M. M., pracownika punktu w Ł. odnośnie naprzemiennego cyklu pracy skarżącej w godzinach przedpołudniowych od godziny 9oo do 14 ^{( oo)} lub popołudniowych od godz. 13, 14 przez 5 godzin dziennie. Okoliczności wskazane przez tego świadka są sprzeczne z zeznaniami samej M. K., która podawała, iż w Ł. pracowała popołudniami. Wydają się również niewiarygodne z uwagi na czas pracy w (...)wynikającym z zaświadczenia (k. 7).W świetle godzin pracy w przedszkolu pobyt w godzinach porannych wnioskodawczyni w salonie w Ł. wydaje się prawie niemożliwy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania płatnika składek i M. K. nie są zasadne i jako takie nie zasługują na uwzględnienie.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy organ rentowy zasadnie określił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia M. K. na podstawie umowy o pracę u płatnika składek F. K. J., (...) spółka cywilna za miesiące października 2013 roku i listopad 2013 roku wynosi 400 złotych.

Organ rentowy ostatecznie w toku postepowania podnosił, że podpisanie w dniu 23 września 2013 roku aneksu do umowy o pracę z dnia 1 października 2012 roku, przewidującego wynagrodzenie zasadnicze w wysokości(...) złotych brutto było pozorną czynnością prawną i nie miało na celu świadczenia pracy w podwyższonym wymiarze czasu pracy i na nowo utworzonym stanowisku w dłuższym okresie czasu, lecz uzyskania prawa do wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

W tym miejscu należy wskazać na utrwalony pogląd Sądu Najwyższego o dopuszczalności dokonywania przez organ rentowy kontroli i zakwestionowania wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego, zmierzającej do obejścia prawa lub noszącej znamiona pozornej (uchwała z dnia 27 kwietnia 2005 roku, sygn. II UZP 2/05; wyroki z dnia 4 sierpnia 2005 roku, sygn. II UK 16/05; 9 sierpnia 2005 toku, sygn. III UK 89/05; 18 października 2005 roku, sygn. II UK 43/05; 14 marca 2006 roku, sygn. 168/05).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2015 roku, poz. 121) – zwana dalej ustawą systemową obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i art. 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Stosowanie do art. 18 ust. 1 wskazanej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Z kolei art. 4 pkt 9 stanowi, że za przychód uważa się przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy. Stosowanie do art. 20 ust. 1 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, ale bezspornym pozostaje, iż wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Jakkolwiek z punktu widzenia art. 18 § 1 k.p., umówienie się o wyższe od najniższego wynagrodzenie jest dopuszczalne, to należy pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny.

Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki bardzo doniosłe, zarówno z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Co więcej, godziwość wynagrodzenia - jedna z zasad prawa pracy - zyskuje dodatkowy walor aksjologiczny. W prawie ubezpieczeń społecznych istnieje bowiem znacznie mocniejsza, niż w prawie pracy, bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych. Względność zasady godziwości wynagrodzenia, wyrażająca się koniecznością odniesienia się nie tylko do potrzeb pracownika, ale także świadomości społecznej oraz ogólnej sytuacji ekonomicznej
i społecznej, nie powinna zresztą budzić wątpliwości. W związku z tym, nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się
w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia. Należy bowiem pamiętać, że alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej
i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Jest tak również dlatego, że choć przepisy prawa ubezpieczeń społecznych w swej warstwie literalnej odnoszą wysokość składek do wypłaconego wynagrodzenia, to w rzeczywistości odwołują się do takiego przełożenia pracy i uzyskanego za nią wynagrodzenia na składkę, które pozostaje w harmonii z poczuciem sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, sygn. III AUa 2111/13).

Podsumowując należy stwierdzić, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy, natomiast ocena godziwości tego wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013 roku, sygn. III AUa 294/13).

Przepis art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust 1 ustawy o podatku dochodowym oraz przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe musi być zatem uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składek ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 1997 roku 6/96 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 roku, sygn. II PKN 465/99, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 września 2012 roku, sygn. III AUa 398/12). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 2 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2010 roku, sygn. II PK 50/10), który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

W rozpoznawanej sprawie nie ziściła się w żadnej mierze okoliczność ekwiwalentności określonego przez strony umowy o pracę wynagrodzenia na poziomie(...) złotych do świadczonej przez ubezpieczoną pracy.

Wnioskodawczyni ani zainteresowani nie udowodnili w niniejszej sprawie zwiększonego wymiaru czasu pracy M. K.. Zgodnie z powyższymi ustaleniami był on porównywalny po zmianie umowy do poprzedniego okresu. Po zmianie stanowiska nastąpiła natomiast zmiana zakresu obowiązków skarżącej. Została ona odsunięta od bezpośredniej obsługi klienta i powierzono jej inne zadania. Z poczynionych ustaleń wynika jednak, że w oderwaniu od określonego przez strony zakresu obowiązków odwołująca, wbrew twierdzeniom ubezpieczonej w rzeczywistości w odniesieniu planów sprzedaży udział jej sprowadzał się do nakładania ich, sporządzanych i przekazywanych przez (...)dla konkretnego salonu i punktu, na pracowników i rozliczania ich, które polegało na indywidualnym podziale planu sprzedażowego indywidualnie dla każdego pracownika poprzez przypisanie każdemu z nich określonych wartości co do liczby sprzedaży konkretnych produktów i kwot pieniężnych do uzyskania z tytułu sprzedaży. Skarżąca w tym zakresie informowała pracowników ile każdy z nich powinien sprzedać produktów i za jakie kwoty. Plany sprzedażowe były różne, w zależności od miesiąca i priorytetów w zakresie sprzedaży produktów, które również ustalał (...) nie zaś ubezpieczona. Z poczynionych ustaleń wynika, że rola ubezpieczonej w tym zakresie sprowadzała się do informowania poszczególnych pracowników co do już ustalonych odgórnie indywidualnych części ogólnego planu sprzedażowego, co pozostaje w sprzeczności z zasadniczym motywem zmiany warunków pracy i płacy z dnia 23 września 2013 roku, tj. poprawy wyników sprzedaży.

Jak ustalono ubezpieczona zajmowała się również organizowaniem i przeprowadzaniem szkoleń produktowych oraz z zakresu obsługi sprzedaży, które odbywały się w czasie pracy, z reguły na zapleczu, a sytuacji braku klientów również poza zapleczem, i dotyczyły sposobu realizacji planu sprzedażowego. W ich trakcie skarżąca mówiła jak przeprowadzić np. sprzedaż wiązaną, o promocjach, w jaki sposób rozmawiać z klientem. Z reguły szkolenia były przeprowadzane z każdym z pracowników indywidualnie po kolei, ale zdarzało się, że i z większą ilością. Szkolenia trwały od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. W czasie szkoleń posługiwała się przygotowanymi przez siebie prezentacjami, co miało miejsce około 10 raz. Liczba szkoleń i ich profil był uzależniony od oferty i priorytetów określanych przez operatora i odbywały się one gdy na rynek były wprowadzane przez operatora nowe oferty promocyjne.

Na marginesie należy dodać, że tak akcentowany przez odwołujących w toku postępowania powód zmiany warunków zatrudnienia ubezpieczonej taci faktycznie na znaczeniu po dniu 28 listopada 2013 roku, tj. po dniu rozpoczęcia przez skarżącą korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Jak bowiem wynika z poczynionych ustaleń po tym dniu obowiązki związane z nakładaniem planów sprzedażowych realizowali współwłaściciele spółki w formie ustnej. Nie został również zatrudniony pracownik, który zajmowałby się szkoleniem pracowników w zakresie sprzedaży produktów operatora. Podnoszony przez odwołujących argument o tym, że proces rekrutacji z uwagi na jego długość, czynił niezasadnym takie działania oraz wiara w powrót do pracy ubezpieczonej, w zestawieniu z rzeczywistym czasem trwania jej nieobecności oraz stwierdzeniem skarżącej o tym, że nie chciała ryzykować w okresie ciąży, co w ocenie Sądu przesądza o tym, że obiektywnie wspólnicy nie mogli liczyć na jej powrót do pracy, czyni go zupełnie nieracjonalnym w realiach zasad prowadzenia działalności gospodarczej i tak eksponowanej konieczności działań o poprawę wyników spółki.

Nie zasługuje na aprobatę stanowisko odwołujących, że określonego przez strony umowy wynagrodzenia ubezpieczonej na poziomie (...)złotych nie można uznać za rażące i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego ze względu na porównywalność tego wynagrodzenia z wynagrodzeniem osiąganym przez pozostałych pracowników, którzy oprócz wynagrodzenia wypłacanego przez wspólników w wysokości(...) złotych netto są wynagradzani przez (...)w postaci prowizji, w wysokości uzależnionej od sprzedaży, (...) złotych. W ocenie Sądu zestawienie dwóch okoliczności, tj. warunkowości wypłaty premii co do zasady i jej wysokości co do zakresu dokonanej sprzedaży, obowiązująca pracowników zatrudnionych na stanowiskach sprzedażowych oraz jednoczesny jej brak wobec ubezpieczonej co do jej wynagrodzenia, przy uwzględnieniu zakresu jej obowiązków, powoduje niemożność przyjęcia porównywalności warunków zatrudnienia w zakresie płacy.

Należy nadto zwrócić uwagę na charakter pozostałych rzeczywiści wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków, które zdaniem Sądu należało uznać za ogólne. Takie czynności jak zapoznawanie się z nowymi produktami na rynku, planowanie rozwoju firmy wraz z współwłaścicielami poprzez uczestniczenie w rozmowach z nimi, kontrolowanie bazy danych klientów, niewątpliwie takich walor ogólności posiadają.

Z tych względów nie sposób zatem uznać, iż wynagrodzenie przewidziane przez strony w aneksie z dnia 23 września 2013 roku i stanowiące podstawę wymiaru składek M. K. jako pracownika stanowiło wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe oraz iż było ekwiwalentne do świadczonej przez nią pracy.

Z tych względów należało uznać zasadność stanowiska organu rentowego zgodnie z którym w stanie faktycznym sprawy ziściła się cecha pozorność oświadczeń woli stron zawartych w aneksie do umowy z dnia 23 września 2013 roku, wyrażająca się w zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie Zakładu pod pozorem zmiany warunków zatrudnienia i utworzenia nowego stanowiska pracy, w celu uzyskania prawa do wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołania i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.