Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenie (...) w W.

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w R.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 listopada 2014 r. sygn. akt IX GC 634/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 maja 2015 r.

Strona powodowa Stowarzyszenie (...) w W., jako organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółce Komandytowej w R. kwoty 13.714,80 zł tytułem należności licencyjnych za eksploatację utworów objętych ochroną autorską, wynikających z umowy z dnia 1 marca 2010 r., które to należności powinny zostać uiszczone w styczniu 2011 roku i w marcu oraz w kwietniu 2011 roku, a także opłat za organizację koncertów od kwietnia 2011 roku.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie kwoty 13.360,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Zarzut ten opierała na twierdzeniu, że świadczenie należne z przedmiotowej umowy licencyjnej jest świadczeniem okresowym, a także są to roszczenia wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, do których stosownie do treści art. 118 k.c. stosuje się 3-letni termin przedawnienia.

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział IX Gospodarczy zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w R. na rzecz strony powodowej Stowarzyszenia (...) w W. kwotę 13.360 zł 80 gr z odsetkami ustawowymi od kwot: 388 zł od dnia 16 lutego 2011r. do dnia zapłaty, 388 zł od dnia 16 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty, 12.222 zł 94 gr od dnia 30 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty, 361 zł 86 gr od dnia 16 maja 2011r. do dnia zapłaty, oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 3.103 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy podał, że strona pozwana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła ze stroną powodową w dniu 1 marca 2010 r. umowę licencyjną nr (...), na mocy której nabyła licencję na publiczne wykorzystywanie utworów słownych, muzycznych słowno-muzycznych i choreograficznych z repertuaru (...) podczas organizowanych, przy muzyce mechanicznej dyskotek w Klubie (...) położonym w R.. W zamian za udzielone przez stronę powodową zezwolenie na publiczne wykonania utworów z repertuaru (...), strona pozwana zobowiązana była do zapłaty wynagrodzenia autorskiego w wysokości równej odpowiednio: 8% wpływów brutto z tytułu opłat za wstęp lub, w przypadku gdy strona pozwana nie pobiera opłat za wstęp, 10% wynagrodzeń wykonawców, a gdy nie ma opłat za wstęp i wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia - to ryczałt za każdą imprezę w wysokości 97 zł netto. Miesięczne wynagrodzenie autorskie winno być przekazywane stronie powodowej w terminie do dnia 15-go następnego miesiąca wraz z ze szczegółowym rozliczeniem zorganizowanych imprez wg wzoru przekazanego przez (...). W tym samym dniu strona pozwana zawarła ze stroną powodową umowę licencyjną nr (...), na mocy której nabyła licencję na publiczne wykonywanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych i choreograficznych z repertuaru (...) podczas organizowanych imprez - koncertów. W zamian za udzielone przez stronę powodową zezwolenie na publiczne wykonania utworów z repertuaru (...), strona pozwana zobowiązana była do zapłaty wynagrodzenia autorskiego w wysokości równej odpowiednio: 8% wpływów brutto z tytułu opłat za wstęp lub, w przypadku gdy strona pozwana nie pobiera opłat za wstęp, 10% wynagrodzeń wykonawców, a gdy nie ma opłat za wstęp i wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia to ryczałt każdorazowo ustalany jest przez (...) w porozumieniu z Licencjobiorcą, w oparciu o Tabelę Wynagrodzeń Autorskich (...). Miesięczne wynagrodzenie autorskie strona pozwana zobowiązana była przekazywać nie później, niż miesiąc po zakończeniu każdej imprezy wraz z ze szczegółowym rozliczeniem zorganizowanych imprez, które stanowiło de facto podstawę wyliczenia należnej kwoty. Zgodnie z § 5 ust. 4 przedmiotowej umowy kwota ta nie obejmowała podatku VAT.

Sąd pierwszej instancji ustalił następnie, że w związku z zaleganiem z zapłatą wynagrodzeń autorskich, strona powodowa wystosowała do strony pozwanej wezwanie do zapłaty, które jednak nie przyniosło rezultatu. Ponadto w rozliczeniu imprez za miesiąc marzec 2011 r. strona pozwana nie uwzględniła czterech zorganizowanych w Klubie (...) w tym miesiącu dyskotek na łączną kwotę 388 zł oraz dwóch zorganizowanych przez siebie koncertów, w których programie również wykorzystywano utwory z repertuaru strony powodowej (koncert zespołu (...) zorganizowany 4 marca 2011 r. oraz o koncert zespołu (...) zorganizowany 8 marca 2011 r.). Wynagrodzenie autorskie, które winno być przekazane stronie powodowej z tytułu zorganizowania tych dwóch imprez wynosiło odpowiednio 750,80 zł i 2 576 zł. Strona pozwana nie uiściła stronie powodowej kwoty 1.491,86 zł wynikającej z umowy nr (...) dotyczącej organizacji dyskotek w okresie od 1 do 30 stycznia 2011 r. i od l marca 2011 r. do 30 kwietnia 2011 r. oraz kwota 12 222,94 zł wynikająca z umowy nr (...) dotyczącej organizacji koncertów w powyższym okresie.

Opierając się na powyższych ustaleniach Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w całości. Wskazał, że strona pozwana nie wykonała ciążącego na niej zobowiązania solidarnego względem strony powodowej, wynikającego z zawartych przez strony umów i nie zapłaciła jej za możliwość korzystania oraz wykonywania chronionych utworów objętych licencją strony powodowej w okresie od 1 do 30 stycznia 2011 r. i od 1 marca 2011 r. do 30 kwietnia 2011 r. Zgodnie z art. 67 ust 1 ustawy z dnia 4 luty 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006r. nr 90, póz. 631 ze zm.) twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania, za zapłatą wynagrodzenia autorskiego w umówionej wysokości. Sąd Okręgowy podkreślił, że posiadanie licencji daje jedynie możliwość korzystania z chronionych utworów, a obowiązek uiszczania wynagrodzenia nie jest uzależniony od faktycznego z niej korzystania. Dlatego też umowy licencyjne były obowiązujące i miały wiążący charakter, a zatem pozwana zobowiązana jest do zapłaty wynagrodzeń w kwocie 13 360,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi, na podstawie art. 471 k.c., art. 481 k.c. i art. 353 ¹ k.c.

Zarzut przedawnienia Sąd pierwszej instancji uznał za nieuzasadniony. Roszczenie wynikające z umowy licencyjnej, na mocy której strona pozwana nabyła licencję na publiczne wykorzystywanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych i choreograficznych z repertuaru (...) podczas imprez organizowanych w klubie muzycznym, nie stanowią roszczenia o świadczenia okresowe. Są to bowiem roszczenia o świadczenia wynikające z organizacji pojedynczych imprez (dyskotek) w lokalu strony pozwanej, których wysokość jest każdorazowo uzależniona od danych przekazywanych w rozliczeniu imprezy przez stronę pozwaną. Fakt uzależnienia wysokości poszczególnych świadczeń autorskich od szeregu okoliczności wskazanych w umowie powoduje, że roszczenia (...)u nie mogą zostać uznane za roszczenia o świadczenia okresowe. Sąd Okręgowy odwołał się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, który wielokrotnie wskazywał, że elementem wyróżniającym świadczenia okresowe jest ich powtarzalny charakter (spełniane są w określonych odstępach czasowych) oraz zależność wysokości (rozmiaru) świadczenia wyłącznie od upływu czasu ( Uchwała SN z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04). Wysokość świadczenia w przypadku zdarzeń objętych przedmiotową umową nie jest zależna wyłącznie od upływu czasu, a od innych okoliczności (ilości organizowanych imprez, ceny biletów, ilości osób, które te bilety nabyły, wynagrodzenia artystów etc.). Czym innym jest bowiem świadczenie okresowe od świadczenia rozliczanego miesięcznie. Przyjęcie określonego sposobu płatności tj. rozliczenia miesięcznego - jak w umowie łączącej strony, nie powoduje, że mamy do czynienia ze świadczeniem okresowym. Sąd przyjął zatem, że roszczenia z umowy licencyjnej, na mocy której strona pozwana nabyła licencję na publiczne wykorzystywanie utworów z repertuaru (...) przedawniają się z upływem lat dziesięciu. Zdaniem Sądu pierwszej instancji świadczenia wynikające z umowy licencyjnej, na mocy której strona pozwana nabyła licencję na publiczne wykonywanie utworów z repertuaru (...) podczas koncertów w klubie muzycznym, nie są także roszczeniami wynikającymi z prowadzenia działalności gospodarczej, co powoduje, że nie ma do nich zastosowania 3-letni termin przedawnienia. Jako argument przemawiający za przyjęciem przedstawionej w sprzeciwie tezy, pozwana wskazała pogląd, w myśl którego pojęcie „działalności gospodarczej" na gruncie art. 118 k.c. interpretowane jest szeroko i wykracza poza definicję wyrażoną w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże takie stanowisko jest odrzucane przez doktrynę, która wskazuje, że omawiane pojęcie „działalności gospodarczej” powinno być na gruncie art. 118 k.c. interpretowane tożsamo z definicją legalną z art. 2 u.s.d.g. Sąd Okręgowy zaznaczył, że przedstawiony przez stronę pozwaną pogląd jest również odrzucany w literaturze w odniesieniu do roszczeń wynikających z naruszenia prawa autorskiego. Powyższe stanowisko z którego wynika, iż nie mamy do czynienia z 3-letnim okresem przedawnienia związanym z działalnością gospodarczą tylko z ogólnym 10-letnim terminem potwierdza dominująca od lat linia orzecznicza, zgodnie z którą roszczenia organizacji zbiorowego zarządzania mają charakter roszczeń „zwyczajnych” (nie-gospodarczych). Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2011 roku sygn. akt III CSK 30/11: „Organizacja zbiorowego zarządzania, działająca w formie stowarzyszenia może prowadzić dwa rodzaje działalności: statutową i gospodarczą. W odniesieniu do drugiej z nich, prowadzonej według reguł określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, może być uznana za przedsiębiorcę. Nie daje to podstaw do uznania, że sprawa dotycząca roszczeń związanych z ochroną autorskich praw majątkowych twórców może być traktowana jako sprawa gospodarcza w rozumieniu art. 479 ¹ k.p.c. Istotne znaczenie dla określenia charakteru tej sprawy tak w odniesieniu do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jak i prawa cywilnego, związanych z terminami przedawnienia roszczeń, ma to, że powód reprezentuje prawa twórców, a wywodzone z nich roszczenia nie należą do zakresu przewidzianego wymienionym przepisem.” Analogicznie wypowiedział się również Sąd Apelacyjny w Krakowie, w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 września 2014 roku sygn. akt I ACa 985/14, w którym stwierdził, że „ powód reprezentuje bowiem prawa twórców, których prawami zarządza. Dochodzone roszczenie nie ma zatem związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie ma do niego zastosowania ogólny termin przedawniania roszczeń z tymi prawami związanych”. W orzecznictwie podkreśla się, iż celem prowadzonej przez (...) działalności nie jest osiąganie zysku, lecz ochrona praw autorskich twórców, którzy powierzyli swe prawa pod opiekę Stowarzyszenia. Podobnie, zorganizowanie twórców i związany z tym profesjonalizm działania, również nie przesądza, iż (...) jako powód prowadzi działalność zawodową. Dlatego też, przedmiotowy zarzut strony pozwanej Sąd uznał za całkowicie bezpodstawny, gdyż roszczenia z umowy licencyjnej, na mocy której strona pozwana nabyła licencję na publiczne wykonywanie utworów z repertuaru (...) podczas koncertów przedawniają się z upływem lat dziesięciu. Z tych względów Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 13 360,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi od poszczególnych kwot oraz kosztami procesu.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pozwany, który zarzucił:

1. Naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a) art. 118 k.c. w związku z art. 43 ¹ k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że roszczenia organizacji zbiorowego zarządzania mają charakter roszczeń zwyczajnych, a nie gospodarczych, podczas gdy poglądy doktryny i orzecznictwo przedstawione w pismach procesowych Pozwanego jednoznacznie wskazują, iż działalność ma charakter działalności gospodarczej, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd, iż roszczenia Powoda ulegają przedawnieniu w terminie 10- letnim, nie zaś 3-letnim;

b) art. 118 KC w związku z § 6 umowy licencyjnej nr (...) z dnia 1 marca 2010 r. poprzez błędną jego wykładnię i nieuzasadnione przyjęcie, iż roszczenia Powoda wynikające z przedmiotowej umowy nie są roszczeniami okresowymi, zatem nie ulegają przedawnieniu w terminie 3-letnim, a 10-letnim.

2. Naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego i uznanie że roszczenia Powoda nie są roszczeniami wynikającymi z działalności gospodarczej, podczas gdy prawidłowa jego ocena powinna skutkować ustaleniem, że roszczenia Powoda mają charakter roszczeń gospodarczych, zatem ulegają przedawnieniu w terminie 3-letnim.

Wskazując na powyższe pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa; zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest nieuzasadniona.

Za całkowicie nietrafny Sąd Apelacyjny uznał podniesiony w apelacji zarzut przedawnienia roszczeń strony powodowej z tytułu umowy licencyjnej. Sąd Okręgowy prawidłowo bowiem uznał, że roszczenie Stowarzyszenia (...) nie jest związane z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą, do którego to roszczenia miałby zastosowanie trzyletni termin przedawnienia. Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631), statutowym zadaniem stowarzyszeń zrzeszających twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Na gruncie art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jedn. tekst: Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080) przyjmowane było w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 r., III SK 16/07, OSNP 2009/1-2/31; z dnia 2 kwietnia 2009 r., III SK 19/08, OSNP 2010/19-20/252), że organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi może być uznana za przedsiębiorcę, jeżeli ustalone zostanie, że świadczy ona usługi na rynku na rzecz twórców i na rzecz podmiotów korzystających z majątkowych praw autorskich, za co otrzymuje wynagrodzenie. Za spełniające wymagania prowadzenia działalności gospodarczej (art. 2 i 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447) i art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów uznane zostały umowy oraz inne przejawy wykonywania praw autorskich, których przedmiotem jest komercjalizacja praw autorskich, w znaczeniu gospodarczego korzystania z nich przez uprawnionych. Nie należą do tej kategorii umowy, których przedmiotem jest określenie przez twórcę lub inny uprawniony podmiot zasad korzystania przez osobę trzecią z utworu, warunków rozporządzania prawem do utworu oraz przyznanie twórcy prawa do wynagrodzenia. Sąd Apelacyjny w pełni podziela przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 17 listopada 2011 r. III CSK 30/11 (LEX nr 1129116), że o naturze sprawy jako gospodarczej decyduje charakter poddanych osądowi roszczeń, nie zaś status podmiotu działającego na zlecenie twórcy. Wprawdzie organizacja zbiorowego zarządzania, działająca w formie stowarzyszenia może prowadzić oprócz działalności statutowej także działalność gospodarczą, jednakże sprawa dotycząca roszczeń związanych z ochroną autorskich praw majątkowych twórców nie może być traktowana jako sprawa gospodarcza w rozumieniu art. 479 ¹ k.p.c. Powodowy (...) reprezentuje bowiem prawa twórców, którzy powierzyli mu swoje prawa, przyznane im ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631) a które wskutek tego nie utraciły cech roszczeń wywodzonych z tego prawa. W związku z tym nie można przyjąć, by powodowe Stowarzyszenia (...) dochodząc od pozwanych wynagrodzenia za publiczne odtwarzanie utworów na podstawie umowy licencyjnej, występowało jako przedsiębiorca. Powód reprezentuje bowiem prawa twórców, których prawami zarządza. Dochodzone roszczenie nie ma zatem związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i ma do niego zastosowanie ogólny termin przedawnienia roszczeń z tymi prawami związanych.

Nieuzasadniony jest także zarzut strony pozwanej, że roszczenia strony powodowej wynikające z przedmiotowej umowy są roszczeniami okresowymi. Przyjmuje się bowiem, że w przypadku roszczeń o świadczenie okresowe, w ramach jednego i tego samego stosunku prawnego dłużnik ma spełnić wiele świadczeń jednorazowych, a spełnienie tych świadczeń następuje w określonych regularnych odstępach czasu. Świadczenia okresowe nie składają się na pewną z góry określoną całość. Za świadczenia okresowe uważa się czynsz z tytułu najmu, dzierżawy, dożywotniej renty, jak również świadczenie alimentacyjne oraz odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Prawidłowe jest zatem stanowisko Sądu pierwszej instancji, że opłaty z tytułu umów licencyjnych nie dzielą się na świadczenia okresowe, zależne tylko od upływu czasu. Jak wynika z ustaleń Sądu pierwszej instancji, strona pozwana zobowiązana była do zapłaty wynagrodzenia autorskiego w wysokości równej 8% wpływów brutto z tytułu opłat za wstęp lub, w przypadku gdy strona pozwana nie pobiera opłat za wstęp, 10% wynagrodzeń wykonawców, a gdy nie ma opłat za wstęp i wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia to ryczałt każdorazowo ustalany jest przez (...) w porozumieniu z Licencjobiorcą, w oparciu o Tabelę Wynagrodzeń Autorskich (...). Wynagrodzenie ustalane było na podstawie przekazywanego przez licencjobiorcę szczegółowego rozliczenia zorganizowanych imprez, a jego zapłata miała następować miesięcznie. Zatem wynagrodzenie należne stronie powodowej uzależnione było od ilości organizowanych imprez, ceny biletów, ilości osób, które te bilety nabyły, wynagrodzenia artystów etc., natomiast rozliczane było miesięcznie, co Sąd pierwszej instancji podkreślił.

Uwzględniając przedstawione okoliczności Sąd Apelacyjny stwierdził, że prawidłowe jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż w dacie wystąpienia z pozwem przedmiotowe roszczenie nie było przedawnione. W tym stanie rzeczy apelację strony pozwanej należało oddalić, jako nieuzasadnioną, na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163 poz. 1348 z późn.zm.).