Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

J. A. wytoczyła powództwo przeciwko C. (...)S.A. (...)o zapłatę kwoty 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 sierpnia 2013 roku.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powódki wskazał, iż w dniu 31 października 2006 roku około godziny 16:45 na trasie J. - P. miał miejsce wypadek samochodowy, w wyniku którego śmierć poniósł G. A. (1). Kierujący samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej. (...), Z. A. podczas nieprawidłowo wykonanego manewru wyprzedzania, zjechał na przeciwległy pas ruchu, doprowadzając do zderzenia czołowego z jadącym z naprzeciwka samochodem ciężarowym marki (...) o nr rej. (...), kierowanym przez H. R.. Na skutek zdarzenia zmarł pasażer pojazdu V. – G. A. (1). Z uwagi na śmierć sprawcy wypadku śledztwo w sprawie zostało umorzone.

Powódka wskazała, iż sprawca wypadku objęty był polisą ubezpieczeniową odpowiedzialności cywilnej wystawioną przez pozwany zakład ubezpieczeń. Ubezpieczyciel został pisemnie zawiadomiony o wypadku pismem z dnia 3 lipca 2013 roku, podjął postępowanie likwidacyjne, a następnie bezzasadnie odmówił uznania zasady odpowiedzialności w zakresie zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w związku ze śmiercią osoby najbliższej na postawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. i tym samym wypłaty bezspornej kwoty świadczenia. Pozwane T. (...) w piśmie z dnia 27 sierpnia 2013 roku uzasadniło swoją decyzję stwierdzając, że zdarzenie powodujące śmierć syna powódki nie stanowiło naruszenia dobra osobistego powódki oraz, że niemożliwym jest dochodzenie roszczenia o zadośćuczynienie z uwagi na obowiązujący stan prawny.

Powódka wywodzi swoje roszczenie z art. 448 k.c., którego podstawą nie jest sam fakt śmierci osoby bliskiej (jak to ma miejsce na gruncie art. 446 § 4 k.c.), ale naruszenie konkretnego dobra osobistego (jak np. prawo do życia w pełnej rodzinie) – co znajduje potwierdzenie w orzeczeniach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

W odpowiedzi na pozew C. (...)S.A. (...)wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Pozwana zakwestionowała roszczenie powódki co do zasady podnosząc, że nie znajduje ono oparcia w przepisach prawa obowiązujących w dacie wypadku. Powódka powołując się na art. 448 k.c. próbuje ominąć zasadę ówcześnie panującego systemu prawa cywilnego, że osoby bliskie zmarłemu mają uprawnienie jedynie do odszkodowania związanego ze znacznym pogorszeniem się ich sytuacji życiowej w oparciu o art. 446 § 3 k.c.

Pozwana zwróciła uwagę, iż roszczenie z art. 448 k.c. przysługuje wyłącznie poszkodowanemu, jako osobie, przeciwko której skierowany był czyn niedozwolony. Zatem członkowie rodziny zmarłego, którzy występują z tym roszczeniem, nie posiadają legitymacji do żądania zadośćuczynienia z art. 448 k.c., ponieważ nie są osobami bezpośrednio poszkodowanymi deliktem. Podkreśliła także, iż roszczenie z art. 448 k.c., może być skierowane wyłącznie przeciwko sprawcy naruszenia dobra osobistego, a więc do osoby fizycznej, co oznacza, iż brak jest podstaw do skierowania takiego roszczenia przeciwko zakładowi ubezpieczeń.

Z ostrożności pozwana zakwestionowała również powództwo jako zawyżone. Przede wszystkim wskazała, iż upływ 8 lat od zaistnienia wypadku wpłynął na zmniejszenie rozmiaru krzywdy, bólu i cierpienia powódki po śmierci syna.

Niezależnie od powyższego pozwana podniosła zarzut przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody i zwiększenia jej rozmiarów poprzez zdecydowanie się na jazdę z nietrzeźwym kierowcą i brak zabezpieczenia pasami bezpieczeństwa w wysokości 50 %. Pozwana wskazała, iż z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu śledztwa wynika, że od uczestników zdarzenia została pobrana krew na zawartość alkoholu we krwi, a badania wykazały, że kierowca Z. A. w chwili zdarzenia miał 0,2 promila zawartości alkoholu etylowego we krwi, natomiast pasażerowie pojazdu: P. F. (1) 0,9 promila alkoholu, J. F. 0,1 promila, a G. A. (1) 0.4 promila alkoholu.

Mając powyższe na uwadze powództwo zdaniem pozwanej zasługuje na oddalenie w całości.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 31 października 2006 roku około godziny 16:43 na odcinku drogi J.-P. gm. J., woj. (...)- (...) miał miejsce wypadek samochodowy. Kierujący pojazdem marki V. (...) o nr rej. (...) Z. A. podczas manewru wyprzedzania zjechał na przeciwległy pas ruchu i doprowadził do zderzenia się z jadącym z przeciwka samochodem ciężarowym marki S. o nr rej. (...) wraz z naczepą o nr rej. (...) kierowanym przez H. R., w wyniku czego ciężkich obrażeń ciała doznał P. F. (2), a pozostali pasażerowie, w tym G. A. (1) i kierowca samochodu V. (...) wskutek odniesionych obrażeń ciała ponieśli śmierć. (bezsporne)

Od uczestników zdarzenia została pobrana krew na zawartość alkoholu we krwi. Badania wykazały, że kierowca Z. A. w chwili zdarzenia miał 0,2 promila zawartości alkoholu etylowego we krwi, natomiast pasażerowie pojazdu: P. F. (1) 0,9 promila alkoholu, J. F. 0,1 promila, a G. A. (1) 0.4 promila alkoholu. (dowód: sprawozdanie z przeprowadzonych badań krwi k. 87,92,121,126 w aktach śledztwa (...))

Z uwagi na zgon Z. A., postanowieniem z dnia 29 stycznia 2007 roku na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k. umorzono śledztwo w sprawie wypadku zaistniałego w dniu 31 października 2006 roku . (dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa w aktach szkody)

Sprawca zdarzenia posiadał zawartą z (...) S.A. V. (...) umowę w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody posiadaczy pojazdów mechanicznych. (okoliczności bezsporne)

Zawiadomiona o wypadku (...) S.A. V. (...) wszczęła postępowanie likwidacyjne, w toku którego odmówiła J. A. wypłaty odszkodowania na podstawie art. 448 k.c. (okoliczności bezsporne)

G. A. (1) był jedynym dzieckiem J. A.. Zmarły wraz z żoną M. A. i córkami K. i A. mieszkał ze swoimi rodzicami i wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe, spędzając razem święta i inne uroczystości rodzinne.

Skutki wypadku z dnia 31 października 2006 roku stanowiły dla powódki źródło cierpienia i krzywdy. J. A. po śmierci syna, a następnie męża, została jedynie z niepracującą synową i dwiema małoletnimi wnuczkami. M. A. – żona G. A. (1), w niedługim czasie po wypadku wyjechała, zabierając ze sobą swoje córki. Powódka straciła kontakt z wnuczkami, jednakże, gdy dowiedziała się że jej wnuczki zostały pozostawione przez matkę bez należytej opieki, podjęła starania o ich powrót do domu rodzinnego i ostatecznie ustanowiona została ich prawnym opiekunem. (dowód: zeznania świadka T. C. k. 51-51v., zeznania świadka K. R. (1) k. 51-51v., zeznania powódki J. A. k. 74-74v.)

Po nagłej i tragicznej śmierci G. A. (1) powódce towarzyszyły silne uczucia typowe dla osób przezywających żałobę po stracie kogoś bliskiego; poważne obniżenie nastroju, poczucie bolesnej straty, smutku, żalu, podwyższenie napięcia nerwowego, wzmożona płaczliwość, poczucie osierocenia. W tym okresie J. A. miała bardzo silne wsparcie ze strony swoich przyjaciółek. W niedługim czasie zamieszkała ze swoimi wnuczkami A., która miała wówczas 1,5 roku oraz 9 - miesięczną K.. Wnuczki nadały jej życiu nowy sens i znacząco wpłynęły na poprawę kondycji emocjonalnej J. A.. Powódka o swoim synu pamięta, często wraz z wnuczkami odwiedza jego grób. Wspomnieniom nie towarzyszą silne reakcje emocjonalne.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii M. M. k. 57-58)

Sąd zważył, co następuje.

Roszczenie powódki zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie spór koncentrował się na podstawie odpowiedzialności pozwanej, ustaleniu stopnia przyczynienia się zmarłego G. A. (1) do powstania szkody, rozmiaru krzywdy, jakiej doznała powódka na skutek śmierci najbliższego członka rodziny i w konsekwencji wysokości należnego jej zadośćuczynienia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest już stanowisko, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (por. wyrok z dnia 14.01.2010 r., IV CK 307/09, OSNC –ZD 2010, nr C, poz. 91, uchwała z dnia 22.10.2010 r. III CZP 76/10, OSNC –ZD 2011, nr B, poz. 42, wyrok z dnia 10.10.2010 r. II CSK 248/10, OSNC –ZD 2011, nr B, poz. 44, wyrok z dnia 11.05.2011 r., I CSK 621/10, L. rok 2011, uchwała z dnia 13.07.2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 10 ).

Katalog dóbr osobistych określonych w art. 23 k.c. ma charakter otwarty. Judykatura i doktryna ciągle odkrywają nowe postaci dóbr osobistych np. kult pamięci po zmarłej osobie bliskiej, sfera życia prywatnego, prawo do korzystania z nieskażonego środowiska, cisza domowa. Brak jest ostrych granic pomiędzy poszczególnymi dobrami. Występują wątpliwości dotyczące relacji między poszczególnymi dobrami osobistymi wymienionymi w art. 23 k.c. oraz pomiędzy nimi, a tymi nowymi. Precyzyjne ustalenie listy dobór osobistych nie jest w tej sytuacji możliwe. Niewątpliwie jednak więź emocjonalna łącząca osoby bliskie może być zaliczona do katalogu dóbr osobistych. Trudno bowiem znaleźć argumenty sprzeciwiające się uznaniu za dobro osobiste człowieka więzi rodzinnych, które stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej. Skoro dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. jest kult pamięci osoby zmarłej, to - a fortiori – może nim być także więź między osobami żyjącymi. Nie ulega również wątpliwości, że śmierć osoby bliskiej zwykle stanowi dla rodziny wielki wstrząs, a cierpienia psychiczne jakie się z tym wiążą się, mogą przybrać ogromny rozmiar, tym większy, im mocniejsza była w danym wypadku więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi. Nie każdą jednak więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Tylko zatem przy naruszeniu bardzo silnej więzi, np. między rodzicami, a dziećmi, małżonkami, można mówić o naruszeniu dobra osobistego, a osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie (por. uchwała SN z dnia 13.07.2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 10). Osoba dochodząca zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej nie jest poszkodowana jedynie pośrednio. Ten sam czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom. Źródłem krzywdy jest zatem czyn niedozwolony, którego następstwem jest śmierć. Krzywdą wyrządzoną zmarłemu jest utrata życia, dla osób mu bliskich zaś jest to naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również zatem osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego (por. uchwała SN z dnia 13.07.2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 10).

Jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych więź rodzinna łącząca powódkę ze zmarłym G. A. (1) była najbliższą z możliwych więzi rodzinnych. Wzajemne relacje w rodzinie były bardzo silne i pozytywne. Spędzali oni ze sobą dużo wolnego czasu. Wszystko w życiu powódki zmieniło się po tragicznej śmierci syna. Rodzina została rozerwana, żona zmarłego wyjechała, zabierając ze sobą córki, a następnie zostawiła je u obcej osoby, skazując na zaniedbanie i brak opieki.

Prawidłowo ukształtowane więzi łączące rodziców i dzieci są ze swojej istoty bardzo silne, a naturalną konsekwencją ich zerwania jest ból, cierpienie i poczucie krzywdy. Zerwanie tej więzi z jedynym dzieckiem wywołało u powódki bardzo silne negatywne reakcje. Potwierdzają to zeznania świadków T. C. i K. R. (2). Bardzo istotne znaczenie miał również stosunkowo młody wiek zmarłego i stałe zamieszkiwanie wraz powódką. Nie ulega wątpliwości, że śmierć osoby najbliższej powoduje uczucie żalu, smutku i przygnębienia u każdego człowieka. Jednak największą tragedią, jaka może przydarzyć się człowiekowi, jest utrata własnego dziecka. Cierpienie jest tym bardziej nasilone, jeżeli śmierć dziecka jest niespodziewana i nieuzasadniona, co miało miejsce w niniejszym przypadku. W świetle powyższych okoliczności powódka jako osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. wykazała istnienie więzi stanowiącej dobro osobiste podlegające ochronie.

Rozstrzygając o kwestii odpowiedzialności pozwanej Sąd zwraca uwagę, iż odpowiada ona gwarancyjnie za sprawcę szkody wyrządzonej przez osobę posiadającą wykupione ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Podstawa tej odpowiedzialności wynika z regulacji art. 34 ust 1, art. 35 i art. 19 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz.392).

Przechodząc zatem do dalszych rozważań stwierdzić należy, iż podstawy prawnej dochodzonego roszczenia o zadośćuczynienie z uwagi na przytoczoną w pozwie argumentację poszukiwać należy na gruncie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c..

W uchwale Sądu Najwyższego z 22 października 2010r. III CZP 76/10 Sąd Najwyższy wypowiedział zasługujący na podzielenie pogląd, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 03.08.2008 r. W uchwale tej Sąd Najwyższy argumentował, że katalog dóbr osobistych określony w art. 23 k.c. ma charakter otwarty i powtórzył za poglądem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2005 r., I ACa 554/05, że szczególna więź rodziców z dzieckiem, przysługująca zarówno dziecku jak i rodzicom w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej w art. 24 § 1 k.c. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CK 307/09 uznał natomiast, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Orzecznictwo w tym zakresie jest już na tyle utrwalone, że Sąd w pełni podziela zaprezentowane powyżej stanowisko.

W toku procesu nie został przeprowadzony żaden dowód, który mógłby przemawiać za tym, iż zmarły przyczynił się w istocie do powstałej szkody, zatem zarzut przyczynienia nie może zostać uwzględniony. Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości odpowiedzialność sprawcy wypadku, który nieprawidłowo wykonał manewr wyprzedzania, wskutek czego doprowadził do zderzenia z prawidłowo poruszającym się samochodem ciężarowym. W protokole oględzin miejsca wypadku w aktach śledztwa (k. 13) znajduje się zapis, z którego wynika iż G. A. (2) siedzący na przednim siedzeniu pasażera miał zapięte pasy bezpieczeństwa. Pozwana nie udowodniła także, iż G. A. (1) zdecydował się na jazdę ze Z. A., wiedząc, że ten znajduje się w stanie po użyciu alkoholu. Badania krwi przeprowadzone u kierującego pojazdem marki V. (...) wykazały, iż w chwili zdarzenia stężenie alkoholu w jego krwi wynosiło 0,2 promila. Takie stężenie alkoholu we krwi dorosłego człowieka może nie dawać żadnych widocznych objawów dla otoczenia. W związku z tym syn powódki mógł nawet nie wiedzieć, iż jego ojciec Z. A. spożywał wcześniej alkohol, a następnie wsiadł za kierownicę pojazdu. Jednakże, tej okoliczności pozwana również nie udowodniła, z tego względu zarzut przyczynienia się G. A. (1) do powstania lub zwiększenia szkody spowodowanej wypadkiem samochodowym, nie zasługiwał na uwzględnienie.

Biorąc pod uwagę szczególny rodzaj dobra osobistego w postaci więzi rodziców z dzieckiem i prawo do życia w rodzinie, które zostały naruszone, oraz ogromny ból i cierpienie spowodowane utratą dziecka, Sąd doszedł do przekonania, iż kwota 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia jest sumą właściwą i adekwatną, o odczuwalnym ekonomicznie wymiarze, która zrekompensuje doznaną krzywdę.

Odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty Sąd zasądził zgodnie z żądaniem pozwu, w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124 póz. 1152 z późn. zm.), albowiem 30-dniowy termin na wypłatę odszkodowania upłynął w dniu 5 sierpnia 2013 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005r., Nr 167, poz. 1398) oraz § 6 pkt 5 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych... (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.) i obciążył pozwaną na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie kwotą 1191 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu i kosztów opinii biegłego od uiszczenia których powódka była zwolniona oraz kwotą 3217,60 zł na rzecz powódki J. A. tytułem zwrotu kosztów procesu, zgodnie ze spisem kosztów przedstawionym przez pełnomocnika powódki.

ZARZĄDZENIE

- odnotować;

- odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku doręczyć pełn. powódki;

- odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku doręczyć pełn. pozwanej;

- za 14 dni lub z apelacją.

Pisz, dnia 12.08.2014r.