Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2014 r.

Sąd Rejonowy w Kielcach, VII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2014 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko R. M.

o stwierdzenie nieważności umowy

I.  ustala, że nieważna jest umowa darowizny zawarta w dniu 17 listopada 1997 roku przez powódkę M. M. z pozwanym R. M. przed notariuszem J. F. z Kancelarii Notarialnej w K. zarejestrowana w Repertorium A za numerem (...) w zakresie nieruchomości opisanej w § 1 pkt 1 aktu notarialnego o numerze ewidencyjnym (...) położonej w C., dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą numer (...) i nieruchomości opisanej w § 1 pkt 3 o numerze ewidencyjnym (...)położonej w Z., dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą numer (...);

II.  zasądza od pozwanego R. M. na rzecz powódki M. M. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

III.  odstępuje od obciążania pozwanego R. M. kosztami procesu w pozostałej części i nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

SSR D. S.

Sygn. akt: VII C 564/13

UZASADNIENIE

do postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach zawartego w pkt II oraz III wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 12 grudnia 2014 roku.

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2014 roku, wydanym w niniejszej sprawie, tutejszy Sąd ustalił nieważność umowy darowizny zawartej w dniu 17 listopada 1997 roku przez powódkę M. M. z pozwanym R. M. przed notariuszem J. F. z Kancelarii Notarialnej w K. zarejestrowanej w Repertorium A za numerem (...) w zakresie nieruchomości opisanej w § 1 pkt 1 aktu notarialnego o numerze ewidencyjnym (...) położonej w C., dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz nieruchomości opisanej w § 1 pkt 3 o numerze ewidencyjnym (...) położonej w Z., dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą numer (...), orzekając jak w pkt I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł natomiast jak w pkt II i III wyroku, przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia przepis art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzi taki szczególny wypadek, uzasadniający zasądzenie od pozwanego R. M. na rzecz powódki M. M. jedynie część kosztów procesu, na które to koszty złożyła się kwota 2.400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powódki, ustalonego na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa, udzielonego przez opiekunów prawnych powódki w kwocie 34 zł ustalona na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2006 roku, Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.).

Podkreślić należy, że do "przypadków szczególnie uzasadnionych", o których mowa w art. 102 k.p.c. zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, a także sytuacja majątkowa i życiowa strony - z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 kwietnia 2014r., I ACa 9/14, lex nr 1455540). Przesłanki, których zaistnienie warunkuje możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie częścią kosztów albo nieobciążania jej w ogóle tymi kosztami obejmują wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, które powodują, że zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2013 roku, V CZ 132/12, lex nr 1341732).

W ocenie Sądu obciążenie pozwanego kosztami procesu jedynie w części - na podstawie przepisu art. 102 k.p.c. – uzasadnione jest charakterem niniejszej sprawy, w której podstawą do uwzględnienia powództwa była okoliczność, iż powódka M. M. w dacie dokonywania darowizny na rzecz pozwanego w dniu 17 listopada 1997 roku znajdowała się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Zdaniem Sądu z samego faktu, iż pozwany przystąpił do czynności prawnej polegającej na zawarciu z powódką umowy darowizny, która okazała się nieważna z uwagi na brak świadomego powzięcia decyzji i wyrażenia woli przez powódkę, nie można czynić pozwanemu zarzutu, że dał podstawę do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Złożenie pozwu leżało w interesie wyłącznie powódki, która zamiast objąć jednym żądaniem stwierdzenie nieważności całej umowy darowizny, zdecydowała się na dwukrotne dochodzenie swych praw na drodze sądowej. Tym samym Sąd stanął na stanowisku, iż w tej szczególnej sytuacji nie byłoby celowe obciążanie pozwanego kosztami procesu w pełnej wysokości. Wskazać przy tym należy, że pozwany w żaden sposób nie utrudniał postępowania w niniejszej sprawie, nie kwestionował bowiem ani tego, że pozwana w dacie zawarcia umowy nie była zdolna pokierować swoim postępowaniem, ani też nie negował opinii biegłego sądowego psychiatry dotyczącej stanu zdrowia M. M. w momencie przystępowania do aktu notarialnego.

Nadto orzekając o kosztach procesu na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd miał na uwadze sytuację materialną pozwanego, który ja wynika ze złożonych przez niego dokumentów, jest osobą bezrobotną, a ponadto jest zobowiązany do płacenia alimentów na syna w kwocie 700 złotych miesięcznie. Powyższe okoliczności uzasadniają zdaniem Sądu jedynie częściowe obciążenie pozwanego kosztami procesu. Podkreślić w tym miejscu również należy, że hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu, a rozstrzygnięcie Sądu na podstawie art. 102 k.p.c. ma charakter dyskrecjonalnej władzy sędziowskiej (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013r., IV CZ 61/13, lex nr 1389013; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2013r., III CZ 75/12, lex nr 1353220; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013r., V CZ 130/12, lex nr 1341731).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd zasądził od pozwanego R. M. na rzecz powódki M. M. tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu kwotę 1.200 zł, stanowiącą połowę wynagrodzenia dla ustanowionego pełnomocnika procesowego, odstępując od obciążania pozwanego R. M. kosztami procesu w pozostałej części i nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

SSR D. S.