V CZ 130/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 130/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa R. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr 1 w S. o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 29 marca 2012 r.,
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje radcy prawnej M. G., prowadzącej Kancelarię
Radcy Prawnego, od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
kwotę 450,- (czterystapięćdziesiąt) zł, powiększoną o
należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
powodowi R. P. w postępowaniu zażaleniowym przed
Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 marca 2012 r. oddalił apelację powoda
R. P. oraz zasądził od niego na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu
Karnego koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 2700 zł. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia o kosztach Sąd wskazał, że nie znalazł podstaw do zastosowania
art. 102 k.p.c. Podkreślił, że sam stan majątkowy i sytuacja finansowa strony nie
stanowi okoliczności decydującej o zwolnieniu od zwrotu kosztów procesu, bowiem
należy odróżnić zwolnienie strony od kosztów sądowych wiążące się z realizacją
prawa do sądu, od kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu,
kiedy strona winna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej.
Powód R. P. wniósł zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, art. 98 k.p.c.
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną
ocenę materiału dowodowego pozbawioną cechy wszechstronności wobec
pominięcia, że osoba pozbawiona wolności, która nie posiada jakichkolwiek źródeł
zarobkowania ani majątku pomimo przegrania procesu nie jest w stanie ponieść
kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył:
Zażalenie jest bezzasadne.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że merytoryczne rozpoznanie
złożonego w sprawie zażalenia następuje w oparciu o art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
w brzemieniu obowiązującym sprzed nowelizacji wchodzącej w życie z dniem
3 maja 2012 r., mającym zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 233, poz. 1381) nadal zastosowanie w sprawie.
Zasada słuszności ujęta w treści art. 102 k.p.c. stanowi wyłom od ogólnej
reguły obciążenia strony przegrywającej kosztami procesu (art. 98 § 1 k.p.c.),
dlatego ustawodawca obwarował możliwość zastosowania pierwszego
z wymienionych przepisów „wystąpieniem szczególnie uzasadnionych wypadków”,
a przepis ten z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany
3
rozszerzająco (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r.,
I CZ 26/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r.,
I CZ 52/11, niepubl.). Ze względu na brak ustawowej definicji wykładnię
wskazanego pojęcia przyjęto w orzecznictwie wskazując, że stan majątkowy strony
nie stanowi decydującej przesłanki zwolnienia jej od obowiązku zwrotu kosztów
przeciwnikowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl.), a sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych nie może
prowadzić do automatycznego uznania, iż zachodzi „wypadek szczególnie
uzasadniony” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r.,
I CZ 112/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010 r.,
II CZ 88/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl.).
Odnosząc się do argumentacji zażalenia dotyczącej złej sytuacji majątkowej
i materialnej powoda związanej z jego pobytem w zakładach karnych i aresztach
śledczych, nie można pominąć okoliczności, że powód odmówił podjęcia
zatrudnienia, zatem swoją obecną sytuację materialną sam po części ukształtował.
Dodatkowo należy wskazać, że jak wynika z adnotacji Urzędu Pocztowego powód
z dniem 27 kwietnia 2012 r., został zwolniony z Zakładu Karnego w G.
(vide zwrotne potwierdzenie odbioru korespondencji kierowanej do powoda k. 299).
Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. zależy od swobodnej decyzji sądu
meriti i związane jest z dyskrecjonalną władzą sędziowską (uznaniem
sędziowskim). Judykatura jednoznacznie wypowiada się o wąskiej i wyjątkowej
możliwości korygowania rozstrzygnięcia o zastosowaniu, bądź braku zastosowania
art. 102 k.p.c. w ramach kontroli rozstrzygnięcia sądu. Podkreśla się, że tego typu
rozstrzygnięcie może być podważone przez sąd wyższej instancji tylko wówczas,
gdy jest rażąco niesprawiedliwe, a reguły sprawiedliwościowe oczywiście
naruszone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r.,
I CZ 66/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r.,
V CZ 26/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r.,
IV CZ 136/10, niepubl.). Sąd Apelacyjny należycie uzasadnił niezastosowanie art.
4
102 k.p.c. wobec powoda, a motywy tego rozstrzygnięcia - w ocenie Sądu
Najwyższego - nie przemawiają za rażącym naruszeniem reguły sprawiedliwości,
zatem nie można podzielić podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 98
§ 1 k.p.c. odnoszącego się do zasady odpowiedzialności za wynik sportu.
Sąd Apelacyjny rozstrzygając o kosztach prawidłowo ocenił wszystkie okoliczności
sprawy, tym samym także podstawa z art. 233 § 1 k.p.c. okazała się
nieuzasadniona.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzeczono jak w postanowieniu
W przedmiocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi
z urzędu postanowiono zgodnie z § 2 ust. 2 i 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 i § 15
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa R. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr 1 w S. o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 29 marca 2012 r.,
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje radcy prawnej M. G., prowadzącej Kancelarię
Radcy Prawnego, od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
kwotę 450,- (czterystapięćdziesiąt) zł, powiększoną o
należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
powodowi R. P. w postępowaniu zażaleniowym przed
Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 marca 2012 r. oddalił apelację powoda
R. P. oraz zasądził od niego na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu
Karnego koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 2700 zł. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia o kosztach Sąd wskazał, że nie znalazł podstaw do zastosowania
art. 102 k.p.c. Podkreślił, że sam stan majątkowy i sytuacja finansowa strony nie
stanowi okoliczności decydującej o zwolnieniu od zwrotu kosztów procesu, bowiem
należy odróżnić zwolnienie strony od kosztów sądowych wiążące się z realizacją
prawa do sądu, od kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu,
kiedy strona winna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej.
Powód R. P. wniósł zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, art. 98 k.p.c.
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną
ocenę materiału dowodowego pozbawioną cechy wszechstronności wobec
pominięcia, że osoba pozbawiona wolności, która nie posiada jakichkolwiek źródeł
zarobkowania ani majątku pomimo przegrania procesu nie jest w stanie ponieść
kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył:
Zażalenie jest bezzasadne.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że merytoryczne rozpoznanie
złożonego w sprawie zażalenia następuje w oparciu o art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
w brzemieniu obowiązującym sprzed nowelizacji wchodzącej w życie z dniem
3 maja 2012 r., mającym zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 233, poz. 1381) nadal zastosowanie w sprawie.
Zasada słuszności ujęta w treści art. 102 k.p.c. stanowi wyłom od ogólnej
reguły obciążenia strony przegrywającej kosztami procesu (art. 98 § 1 k.p.c.),
dlatego ustawodawca obwarował możliwość zastosowania pierwszego
z wymienionych przepisów „wystąpieniem szczególnie uzasadnionych wypadków”,
a przepis ten z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany
3
rozszerzająco (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r.,
I CZ 26/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r.,
I CZ 52/11, niepubl.). Ze względu na brak ustawowej definicji wykładnię
wskazanego pojęcia przyjęto w orzecznictwie wskazując, że stan majątkowy strony
nie stanowi decydującej przesłanki zwolnienia jej od obowiązku zwrotu kosztów
przeciwnikowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl.), a sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych nie może
prowadzić do automatycznego uznania, iż zachodzi „wypadek szczególnie
uzasadniony” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r.,
I CZ 112/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010 r.,
II CZ 88/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl.).
Odnosząc się do argumentacji zażalenia dotyczącej złej sytuacji majątkowej
i materialnej powoda związanej z jego pobytem w zakładach karnych i aresztach
śledczych, nie można pominąć okoliczności, że powód odmówił podjęcia
zatrudnienia, zatem swoją obecną sytuację materialną sam po części ukształtował.
Dodatkowo należy wskazać, że jak wynika z adnotacji Urzędu Pocztowego powód
z dniem 27 kwietnia 2012 r., został zwolniony z Zakładu Karnego w G.
(vide zwrotne potwierdzenie odbioru korespondencji kierowanej do powoda k. 299).
Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. zależy od swobodnej decyzji sądu
meriti i związane jest z dyskrecjonalną władzą sędziowską (uznaniem
sędziowskim). Judykatura jednoznacznie wypowiada się o wąskiej i wyjątkowej
możliwości korygowania rozstrzygnięcia o zastosowaniu, bądź braku zastosowania
art. 102 k.p.c. w ramach kontroli rozstrzygnięcia sądu. Podkreśla się, że tego typu
rozstrzygnięcie może być podważone przez sąd wyższej instancji tylko wówczas,
gdy jest rażąco niesprawiedliwe, a reguły sprawiedliwościowe oczywiście
naruszone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r.,
I CZ 66/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r.,
V CZ 26/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r.,
IV CZ 136/10, niepubl.). Sąd Apelacyjny należycie uzasadnił niezastosowanie art.
4
102 k.p.c. wobec powoda, a motywy tego rozstrzygnięcia - w ocenie Sądu
Najwyższego - nie przemawiają za rażącym naruszeniem reguły sprawiedliwości,
zatem nie można podzielić podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 98
§ 1 k.p.c. odnoszącego się do zasady odpowiedzialności za wynik sportu.
Sąd Apelacyjny rozstrzygając o kosztach prawidłowo ocenił wszystkie okoliczności
sprawy, tym samym także podstawa z art. 233 § 1 k.p.c. okazała się
nieuzasadniona.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzeczono jak w postanowieniu
W przedmiocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi
z urzędu postanowiono zgodnie z § 2 ust. 2 i 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 i § 15
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
jw