IV CZ 136/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 136/10
POSTANOWIENIE
Dnia 25 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Międzyosiedlowej Spółdzielni Mieszkaniowej M.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 marca 2011 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego [..]
z dnia 10 listopada 2010 r.,
uchyla postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie
drugim wyroku Sądu Apelacyjnego i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w punkcie II wyroku z 10 listopada 2010 r. Sąd
Apelacyjny obciążył skarżącą kosztami postępowania apelacyjnego w kwocie 1.350
zł w związku z oddaleniem wniesionej przez nią apelacji, a jako podstawę
rozstrzygnięcia wskazał art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust.
2, § 6 pkt 4 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz.U. Nr 163,
poz. 1349.
W zażaleniu na postanowienie z 10 listopada 2010 r. skarżąca wniosła o
jego zmianę przez odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania
apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c. Jako podstawę zastosowania tego
przepisu wskazała złożoność sprawy pod względem prawnym oraz trudną sytuację
majątkową skarżącej, która w dotychczasowym toku postępowania korzystała ze
zwolnienia od kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. sąd może odstąpić od zasądzenia kosztów
postępowania, „w wypadkach szczególnie uzasadnionych". Możliwość ta pozostaje
suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu, dokonującego oceny
dopuszczalności stosowania tego przepisu w okolicznościach faktycznych sprawy
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl.; wyrok
Sądu Najwyższego z 27 maja 2010 r., II PK 359/09, niepubl.). Z tego względu
sposób stosowania art. 102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej
i w zasadzie wymyka się spod kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy
(por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 2010 r., I CZ
100/10, niepubl.), chyba że zaskarżone orzeczenie zostało wydane z rażącym
naruszeniem reguł wprowadzonych w tym przepisie.
Wbrew twierdzeniom skarżącej, sprawa niewątpliwie nie posiada złożonego
charakteru. Sąd Apelacyjny w pełni zaaprobował bowiem argumentację Sądu
pierwszej instancji, dokonując wykładni art. 48 ust. 1 u.s.m. w sposób zgodny
3
z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 15 lipca 2009 r„ K 64/07 (OTK-A 2009,
nr 7, poz. 110). Z faktu zakwestionowania sposobu interpretacji art. 48 ust. 3 u.s.m.
przedstawionego przez Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2010 r.,
IV CSK 292/09, OSNC 2010, nr 6, poz. 93) nie wynika jeszcze, by sprawa była
wyjątkowo skomplikowana pod względem prawnym - a tym samym, by zachodził
„wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c.
W sprawie zachodziły jednak inne przesłanki, które mogłyby stanowić
podstawę odstąpienia od obciążania skarżącej kosztami postępowania w całości
lub w części, a które powinny zostać rozważone przez Sąd Apelacyjny.
Po pierwsze, w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia pominięto okoliczność,
że Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania skarżącej kosztami postępowania
w całości, stosując art. 102 k.p.c. Po drugie, okolicznością wymagającą rozważenia
było w tym wypadku zwolnienie skarżącej od opłaty od apelacji w kwocie 405 zł
z uwagi na jej złą sytuację majątkową (postanowienie Sądu Okręgowego z 21
kwietnia 2010 r., k. 449). Fakt ten pozostaje tym bardziej istotny, że koszty
postępowania zasądzone zaskarżonym postanowieniem ponad trzykrotnie
przewyższają kwotę, co do której prawomocnie orzeczono, że skarżąca nie może
jej ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, zaś
w związku z ograniczonym zakresem wniosku skarżącej (obejmującym jedynie
opłatę od apelacji), możliwość ponoszenia przez nią kosztów postępowania
w pozostałym zakresie nie była badana na wcześniejszych etapach postępowania.
Okoliczności te wskazywały na konieczność rozważenia przez Sąd
Apelacyjny, czy względy słuszności, których istnienie stwierdził Sąd Okręgowy,
nie występowały także w ramach postępowania odwoławczego. W konsekwencji,
Sąd powinien rozważyć możliwość ponownego zastosowania w tym wypadku art.
102 k.p.c. przedstawiając stosowny wywód w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia. Brak wyjaśnień w tym zakresie sprawia, że orzeczenie to uchybia
art. 328 § 2 k.p.c. w stopniu uniemożliwiającym jego kontrolę w postępowaniu
zażaleniowym.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
orzeczono jak w postanowieniu.
4
jz
POSTANOWIENIE
Dnia 25 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Międzyosiedlowej Spółdzielni Mieszkaniowej M.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 marca 2011 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego [..]
z dnia 10 listopada 2010 r.,
uchyla postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie
drugim wyroku Sądu Apelacyjnego i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w punkcie II wyroku z 10 listopada 2010 r. Sąd
Apelacyjny obciążył skarżącą kosztami postępowania apelacyjnego w kwocie 1.350
zł w związku z oddaleniem wniesionej przez nią apelacji, a jako podstawę
rozstrzygnięcia wskazał art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust.
2, § 6 pkt 4 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz.U. Nr 163,
poz. 1349.
W zażaleniu na postanowienie z 10 listopada 2010 r. skarżąca wniosła o
jego zmianę przez odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania
apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c. Jako podstawę zastosowania tego
przepisu wskazała złożoność sprawy pod względem prawnym oraz trudną sytuację
majątkową skarżącej, która w dotychczasowym toku postępowania korzystała ze
zwolnienia od kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. sąd może odstąpić od zasądzenia kosztów
postępowania, „w wypadkach szczególnie uzasadnionych". Możliwość ta pozostaje
suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu, dokonującego oceny
dopuszczalności stosowania tego przepisu w okolicznościach faktycznych sprawy
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl.; wyrok
Sądu Najwyższego z 27 maja 2010 r., II PK 359/09, niepubl.). Z tego względu
sposób stosowania art. 102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej
i w zasadzie wymyka się spod kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy
(por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 2010 r., I CZ
100/10, niepubl.), chyba że zaskarżone orzeczenie zostało wydane z rażącym
naruszeniem reguł wprowadzonych w tym przepisie.
Wbrew twierdzeniom skarżącej, sprawa niewątpliwie nie posiada złożonego
charakteru. Sąd Apelacyjny w pełni zaaprobował bowiem argumentację Sądu
pierwszej instancji, dokonując wykładni art. 48 ust. 1 u.s.m. w sposób zgodny
3
z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 15 lipca 2009 r„ K 64/07 (OTK-A 2009,
nr 7, poz. 110). Z faktu zakwestionowania sposobu interpretacji art. 48 ust. 3 u.s.m.
przedstawionego przez Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2010 r.,
IV CSK 292/09, OSNC 2010, nr 6, poz. 93) nie wynika jeszcze, by sprawa była
wyjątkowo skomplikowana pod względem prawnym - a tym samym, by zachodził
„wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c.
W sprawie zachodziły jednak inne przesłanki, które mogłyby stanowić
podstawę odstąpienia od obciążania skarżącej kosztami postępowania w całości
lub w części, a które powinny zostać rozważone przez Sąd Apelacyjny.
Po pierwsze, w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia pominięto okoliczność,
że Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania skarżącej kosztami postępowania
w całości, stosując art. 102 k.p.c. Po drugie, okolicznością wymagającą rozważenia
było w tym wypadku zwolnienie skarżącej od opłaty od apelacji w kwocie 405 zł
z uwagi na jej złą sytuację majątkową (postanowienie Sądu Okręgowego z 21
kwietnia 2010 r., k. 449). Fakt ten pozostaje tym bardziej istotny, że koszty
postępowania zasądzone zaskarżonym postanowieniem ponad trzykrotnie
przewyższają kwotę, co do której prawomocnie orzeczono, że skarżąca nie może
jej ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, zaś
w związku z ograniczonym zakresem wniosku skarżącej (obejmującym jedynie
opłatę od apelacji), możliwość ponoszenia przez nią kosztów postępowania
w pozostałym zakresie nie była badana na wcześniejszych etapach postępowania.
Okoliczności te wskazywały na konieczność rozważenia przez Sąd
Apelacyjny, czy względy słuszności, których istnienie stwierdził Sąd Okręgowy,
nie występowały także w ramach postępowania odwoławczego. W konsekwencji,
Sąd powinien rozważyć możliwość ponownego zastosowania w tym wypadku art.
102 k.p.c. przedstawiając stosowny wywód w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia. Brak wyjaśnień w tym zakresie sprawia, że orzeczenie to uchybia
art. 328 § 2 k.p.c. w stopniu uniemożliwiającym jego kontrolę w postępowaniu
zażaleniowym.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
orzeczono jak w postanowieniu.
4
jz