Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o składki na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek apelacji wniesionej przez organ rentowy

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 18 grudnia 2014 r. sygn. akt III U 539/14

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala odwołanie w części dotyczącej żądania ustalenia braku obowiązku zapłaty składek wraz z odsetkami za zwłokę za okres od lipca 2002 r. do grudnia 2002 r.,

II.  dalej idącą apelację oddala.

III.  Sygn. akt III AUa 273/15

Uzasadnienie
wyroku z dnia 4 listopada 2015r.

Decyzją z dnia 26 lutego 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że K. M. zalega z opłatą składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do grudnia 2002r. na kwotę 685,79 zł ,co z odsetkami za zwlokę liczonymi na dzień wydania decyzji w kwocie 997 zł stanowi o łącznym zadłużeniu w wysokości 1.682,79 zł. W podstawie prawnej decyzji powołane zostały : art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013r.,poz. 1442 ze zm.). W uzasadnieniu zaś faktycznym przyjętego rozstrzygnięcia organ rentowy w lapidarny sposób naprowadzał ,że stosownie do art. 46 ust. 1 w/w ustawy systemowej wnioskodawca był obowiązany do samoobliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne , stąd uchybienie temu obowiązkowi skutkować musi wydaniem przedmiotowej decyzji.

Wnioskodawca K. M. odwołał się od w/w decyzji ZUS do Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu. W odwołaniu z dnia 24 marca 2014r. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie braku obowiązku zapłaty przypisanej należności , wnioskodawca podniósł zarzut przedawnienia roszczenia organu rentowego . Niezależnie od tego odwołujący naprowadzał ,że w 2002r. pobierał rentę rolniczą z której potrącane były składki na ubezpieczenie zdrowotne ,zaś prowadzona przez niego wówczas równolegle pozarolnicza działalność gospodarcza nie miała ciągłego charakteru, co obrazuje osiągnięty za ten rok przychód w wysokości zaledwie 1340 zł.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 24 kwietnia 2014r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. o oddalanie żądania wnioskodawcyz braku dostatecznych podstaw faktycznych i prawnych. Odrzucając zarzut przedawnienia dochodzonej należności organ rentowy podawał ,że objęte zaskarżoną decyzją składki na ubezpieczenie zdrowotne wnioskodawcy są pochodną prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w sytuacji równoczesnego pobierania renty rolniczej , przy czym obowiązek ubezpieczeń zdrowotnych

z tytułu działalności gospodarczej potwierdzony został dopiero – na wniosek ZUS

z dnia 26 czerwca 2008r. - decyzją Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) z/s w R. z dnia 5 sierpnia 2008r., która to decyzja stała się prawomocna z dniem 23 stycznia 2010r. W tej sytuacji dziesięcioletni termin przedawnienia składek uległ w w/w okresie zawieszeniu, stosownie do art.24 ust.5 e ustawy

z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013r.,poz. 1442 ze zm.). Równocześnie pozwany organ rentowy podawał, że jakkolwiek powyższa decyzja Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) z/s w R. obejmowała okres od 1 grudnia 2000r. do 11 lipca 2005r. , to wyniki przeprowadzonego następczo przez ZUS postępowania wyjaśniającego wykazały ,iż w okresie od stycznia 2003r. do lipca 2005r. wnioskodawca nie miał obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Stąd ostatecznie ustalona

w zaskarżonej decyzji kwota zobowiązania obejmująca nie przedawniony okres od czerwca do grudnia 2002r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu, po rozpoznaniu odwołania K. M., wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014r. ( sygn. akt III U 539/14) zmienił zaskarżoną decyzję ZUS ustalając ,że wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne wraz z odsetkami za zwlokę za okres od czerwca do grudnia 2002r. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy ustalił, że K. M.w okresie od 23 marca 1999r. do 30 kwietnia 2006r. pobierał rentę rolniczą. Równocześnie
w okresie od 1 grudnia 2000r. do 11 lipca 2005r. wnioskodawca prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą SERWIS (...) M. K.– pośrednictwo finansowe, współpraca z bankami w zakresie windykacji udzielonych kredytów . Z tego tytułu opłacone zostały składki na ubezpieczenie zdrowotne jedynie za trzy pierwsze miesiące tj. grudzień 2000r. oraz styczeń i luty 2001r. W związku z ujawnieniem tego faktu przez ZUS dopiero w lutym 2008r. i po wdrożeniu postępowania wyjaśniającego , w dniu 20 czerwca 2008r. organ rentowy zwrócił się do Dyrektora (...)Oddziału Wojewódzkiego Funduszu Zdrowia z wnioskiem o ustalenie obowiązku i okresu podlegania przez K. M.ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej. Decyzją z dnia 5 sierpnia 2008r. Dyrektor (...) Oddziału Wojewódzkiego (...)stwierdził, że wnioskodawca był objęty obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego
z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 grudnia 2000r. do 11 lipca 2005r. Rozpatrując odwołanie wnioskodawcy od przedmiotowej decyzji Prezes NFZ decyzją z dnia 17 września 2008r.utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Na w/w decyzję K. M.w dniu 30 października 2008r. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Postanowieniem

z dnia 14 grudnia 2009r. sygn. akt VII SA/Wa 1932/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę K. M.z powodu nie uiszczenia wpisu sądowego. Postanowienie to uprawomocniło się z dniem 23 stycznia 2010r.

Na podstawie przeprowadzonego następczo przez ZUS postępowania wyjaśniającego , uzyskanych w jego trakcie informacji o wysokości pobieranej renty rolniczej oraz uzyskiwanych przychodach z tytułu działalności gospodarczej ,organ rentowy ustalił, iż w okresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu wnioskodawca nie miał obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia 2003r. do lipca 2005r. Ostatecznie –zaskarżoną w niniejszym postępowaniu –decyzją z dnia 26 lutego 2014r. ustalono zaległość w opłacie składek zdrowotnych za okres od czerwca do grudnia 2002r. na kwotę 685,79 zł ,co z odsetkami za zwlokę liczonymi na dzień wydania decyzji w kwocie 997 zł stanowić miało o łącznym zadłużeniu wnioskodawcy w wysokości 1.682,79 zł. W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu uznał żądanie odwołania za w pełni zasadne ,a zaskarżoną decyzję ZUS za naruszającą prawo. Dokonując bowiem oceny prawnej sprawy Sąd
I instancji – w ślad za odwołującym – uznał przedawnienie dochodzonej przez organ rentowy należności . Przyjmując co do zasady 10 letni termin przedawnienia składek na ubezpieczenie zdrowotne wnioskodawcy ( przy podaniu jak kształtował się ten termin na przestrzeni całego okresu , począwszy od dnia wymagalności pierwszej składki ,aż do chwili obecnej ,z przywołaniem zarówno art. 24 ust. 4 ustawy z dnia
13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jak i uchwał Sądu Najwyższego odnoszących się do nie przedawnionych do dnia 31 grudnia 2002r.składek tj. uchwały z dnia 2 lipca 2008r., II UZP 5/08 oraz z dnia 8 lipca 2008r. I UZP 4/08 ) Sąd Okręgowy stwierdził , że w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy nie doszło ani do przerwy ani do zawieszenia biegu tego terminu w rozumieniu przepisów w/w ustawy systemowej , co skutkuje wygaśnięciem zobowiązania wnioskodawcy odpowiednio :

-za czerwiec 2002r. w dniu 11 lipca 2012r.;

- za lipiec 2002r. w dniu 11 sierpnia 2012r.;

- za sierpień 2002r. w dniu 11 września 2012r.;

- za wrzesień 2002r. w dniu 11 października 2012.;

- za październik 2002r. w dniu 13 listopada 2012r.;

- za listopad 2002r. w dniu 11 grudnia 2012r.;

- i za grudzień 2002r. w dniu 11 stycznia 2013r.

Odnosząc się przy tym w szczególności do twierdzeń pozwanego organu rentowego o zawieszeniu terminu przedawnienia w okresie postępowania związanego z przesądzeniem o obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego K. M. tj. od 26 czerwca 2008r. do 23 stycznia 2010r. ( art.24 ust.5 e ustawy systemowej) Sąd Okręgowy podkreślał ,że wydana w tym przedmiocie decyzja Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) nie tylko ,że nie miała swego umocowania prawnego
( jako ,że z art.109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych –tekst jednolity Dz. U. z 2008r. Nr 164,poz.1027 ze zm.- wynika jedynie, że dyrektor oddziału wojewódzkiego funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, zaś przepisy w/w ustawy nie przewidują ,że objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym następuje na podstawie takiej decyzji) , to nadto nie mogła być ona dla ZUS prejudykatem skoro organ rentowy był władny we własnym zakresie rozstrzygnąć tę kwestię , jako przesłankę decyzji zobowiązującej wnioskodawcę do uiszczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne .W podstawie prawnej wyroku ,oprócz wyżej wskazanych przepisów prawa materialnego ,powołany został art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 18 grudnia 2014r. zaskarżony został przez pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. . W apelacji z dnia 27 stycznia 2015r. pozwany organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego przez nieuzasadnioną odmowę zastosowania art.24 ust.5 e ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2015r. ,poz.121 ) ,co doprowadziło do błędnego przyjęcia przedawnienia należność składkowych wnioskodawcy, wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, względnie uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi.W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący w szczególności podnosił ,że w świetle art. 68 w/w ustawy systemowej nie był kompetentny do przesądzenia o obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego wnioskodawcy , a jedynie do wymierzenia składek będących pochodną tego obowiązku ,stąd konieczność uprzedniego przesądzenia tej kwestii wstępnej przez jedynie w tym wypadku właściwy organ tj. działającego na podstawie art.109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2008r. Nr 164, poz.1027 ze zm.) Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) . Dlatego też należało przyjąć ,iż w okresie tego toczącego się postępowania tj. od 26 czerwca 2008r. do 23 stycznia 2010r. doszło do skutecznego zawieszenia biegu terminu przedawnienia stosownie do art.24 ust.5 e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych .

Wnioskodawca K. M. nie ustosunkował się do treści apelacji organu rentowego.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając apelację pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R., zważył co następuje;

Zarzut apelacji naruszenia prawa materialnego przez bezzasadną odmowę zastosowania art.24 ust.5 e ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2015r.poz.121 ze zm. ) jest w pełni zasadny , nie mniej jednak w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy jego podzielenie nie może jeszcze prowadzić do uwzględnia w całości wniosku zaskarżenia. Przyjmując nawet bowiem ,iż we wskazywanym przez organ rentowy okresie od 26 czerwca 2008r. do 23 stycznia 2010r. ( tj. przez 577 dni –vide- wyliczenie ZUS z akt płatnika ) doszło do skutecznego zawieszenia biegu terminu przedawnienia należności składkowych wnioskodawcy( o czym poniżej) stwierdzić i tak wypadnie ,że należność za miesiąc czerwiec 2002r. uległa przedawnieniu z dniem
8 lutego 2014r. ,skoro zaskarżona decyzja wymiarowa pochodzi już z daty 26 lutego 2014r. Stąd ostateczna jedynie częściowa weryfikacja rozstrzygnięcia Sądu I instancji , sprowadzająca się do przesądzenia o obowiązku zapłaty przez K. M. składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca do grudnia 2002r.

Przystępując tym samym do wyrażonego na wstępie poglądu o trafności zarzutu skarżącego , Sąd Apelacyjny chciałby z całą mocą podkreślić, że wbrew temu co przyjął Sąd I instancji, decyzja Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) w sprawie ustalenia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego wnioskodawcy miała swoje pełne umocowanie w art.109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. ,poz.581 ) – w przeciwnym razie nie doszłoby w ogóle do wydania takiej decyzji - zaś organ rentowy nie mógł też samodzielnie przesądzić tej kwestii , bowiem to byłoby możliwe jedynie wówczas gdyby był władny orzec o obowiązku ubezpieczeń społecznych odwołującego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ( por. między innymi postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 29 stycznia 2014r. II UZ 70/13 LEX nr 1436076, czy pochodzący z tej samej daty wyrok tego Sądu II UK 257/13 LEX nr 1438803) . Tymczasem w świetle obwiązujących w tamtym okresie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
( art.9 ust 5 ) wnioskodawca, jako pobierający świadczenie rentowe ( rentę rolniczą
z KRUS) , podlegał jedynie dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Tym samym do wydania przez pozwany organ rentowy decyzji wymiarowej ustalającej wysokość zobowiązania wnioskodawcy z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne -przewidzianej w art.68 ust.1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2015r.poz.121 ze zm. ) -konieczne było uprzednie przysądzenie ( spornej jak miało się okazać) kwestii wstępnej istnienia samego obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego K. M. z tytułu prowadzonej przez niego ,w okresie pobierania renty, pozarolniczej działalności gospodarczej . Tak też się i stało , i to dopiero prawomocna decyzja Dyrektor (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) dała podstawę do prowadzenia przez organ rentowy dalszego postępowania wyjaśniającego , którego celem było już samo określenie wysokości zobowiązania . W tym miejscu właściwym bowiem będzie też przypomnienie , że stosownie do art. 82 w/w ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych , obowiązek zapłaty składek uzależniony był zarówno od wysokości pobieranej przez wnioskodawcę renty jak i wysokości osiąganego z tytułu działalności gospodarczej przychodu , co ostatecznie doprowadziło do ograniczenia zobowiązania K. M. do zapłaty składek z okresu objętego treścią zaskarżonej decyzji .
Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów –przyjmując ostatecznie ,iż w okresie od 26 czerwca 2008r. do 23 stycznia 2010r. doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia składek na ubezpieczenie zdrowotne wnioskodawcy -
i na podstawie art.386 §1 k.p.c. i art.385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...),

(...).

.