Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 29 września 2014 r., sygn. akt I C 805/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie 3 (trzecim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda dalszą kwotę 100.000 zł (sto tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2012r. do dnia zapłaty,

2.  w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.355,50 zł (jedenaście tysięcy trzysta pięćdziesiąt pięć złotych i pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.700 (siedem tysięcy siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

UZASADNIENIE

Powód M. K. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 136 tys. zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2012r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki uszkodzenia ciała powoda powstałe w konsekwencji wypadku, które mogą ujawnić się w przyszłości, jak również zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany zakwestionował wysokość dochodzonego roszczenia (które łącznie ze świadczeniem wypłaconym już przez pozwanego wyniosłoby kwotę 180 tys. zł) wskazując, iż jest rażąco wygórowane.

Wyrokiem z dnia 29 września 2014 r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2012r. do dnia zapłaty, ustalił odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku (...) które mogą się ujawnić u powoda w przyszłości, w pozostałej części Sąd powództwo oddalił oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd ten ustalił, iż w dniu 22 grudnia 2010r. powód M. K. uczestniczył jako kierowca samochodu osobowego marki R. (...) w wypadku samochodowym spowodowanym przez kierowcę ubezpieczonego w zakresie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. R. W.. Sprawca wypadku R. W. (...) (...)

W toku postępowania likwidacyjnego, pozwany tytułem zadośćuczynienia wypłacił powodowi kwotę 44 tys. zł. Pozwany zwrócił również koszty leczenia, opieki, dojazdów oraz zniszczonego mienia na łączną kwotę 3.665,41 zł.

Od dnia wypadku tj. od dnia 22 grudnia 201Or. do dnia 30 grudnia 2010r. powód przebywał w szpitalu w I. na oddziale (...) Na tym oddziale powód przebywał do dnia 4 stycznia 2011r. (...)

Pomimo doznawanego przez powoda w trakcie wypadku komunikacyjnego (...)Nie można jednak wykluczyć, że tego typu problemy nie wystąpią u powoda w przyszłości.

Ze względu (...) W tym czasie wymagał stałej pomocy lub bycia w gotowości do udzielenia takiej pomocy przez osoby drugie. Pomoc taka polegała na pomocy (...). Trwały uszczerbek na zdrowiu w zakresie (...) wyniósł 10%, (...)8% oraz (...)3% - łącznie 21% uszczerbku na zdrowiu.

Stan zdrowia powoda jest utrwalony, niemniej należy liczyć się z możliwością (...)

Po zakończeniu leczenia bezpośrednich następstw wypadku u powoda wystąpił stan (...)

(...)Praca ta wymaga sprawności fizycznej, wiąże się z wykonywaniem czynności sprawdzania urządzeń technicznych również na wysokości. Przy wykonywaniu czynności na wysokościach powoda zastępują koledzy. (...)Przed wypadkiem powód był osobą aktywną fizycznie, uprawiał siatkówkę oraz nurkowanie, po wypadku powód zrezygnował z uprawiania siatkówki. Obecnie ma problemy z bieganiem i skakaniem. Przed wypadkiem powód wraz z rodziną wyjeżdżał co roku w góry, po wypadku z uwagi na stan zdrowia powód musiał z tych wyjazdów zrezygnować. Powód przy dłuższym chodzeniu odczuwa (...)

Sąd Okręgowy ocenił roszczenie powoda w świetle art. 445 § 1 kc, wg którego sąd może przyznać poszkodowanemu w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Sąd zważył, że w przepisie tym chodzi o krzywdę, czyli szkodę niemajątkową, ujmowaną jako cierpienie fizyczne, a więc ból i inne dolegliwości oraz cierpienia psychiczne, to jest ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi. Zadośćuczynienie ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień, ale jego wysokość nie może być dowolna, musi uwzględniać stopień doznanej krzywdy oraz skutki doznanego uszczerbku zdrowia na przyszłość. Zadośćuczynienie jest rekompensatą za całą krzywdę i przyznaje się ją jednorazowo.

Przechodząc do oceny żądań powoda Sąd Okręgowy stwierdził, iż w wyniku zdarzenia doznał (...)

Zdaniem Sądu I-instancji zakres doznanych przez powoda cierpień natury fizycznej i psychicznej był niewątpliwie znaczny. (...)

Z opinii sądowo-lekarskich sporządzonych w niniejszej sprawie wynika, że rokowania co do poprawy jego stanu zdrowia są co do zasady niepomyślne. (...)

Mając na uwadze powyższe skutki wypadku, ograniczoną sprawność powoda, doznane przez niego cierpienia natury fizycznej i. psychicznej, rokowania co do poprawy jego stanu zdrowia, a także dotychczas wypłaconą powodowi przez pozwanego kwotę (44 tys. zł), Sąd I-instancji uznał, że kwota 36 tys. zł zadośćuczynienia będzie kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 kc za doznaną krzywdę. Kwota ta – zdaniem Sądu- realizuje kompensacyjną funkcję zadośćuczynienia, przedstawia ekonomicznie odczuwalna wartość, przy uwzględnieniu skali i zakresu następstw uszkodzenia ciała i sytuacji życiowej powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie było podstaw do uwzględnienia dalej idącego żądania powoda. Jak wynika z opinii wydanych przez biegłych z (...)powód doznał łącznego trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 31%. Po wypadku powrócił jednak do pracy na dotychczasowym stanowisku (...)wszystkie obowiązki pracownicze, z pewnymi utrudnieniami w zakresie pracy na wysokości, wykonuje w takim samym zakresie jak przed wypadkiem. Co istotne powód, przebywał jedynie na zwolnieniu lekarskim, nie ubiegał się o przyznanie mu prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy i tylko łącznie przez okres 8 tygodni wymagał opieki ze strony osób trzecich, po tym okresie powód mógł chodzić samodzielnie, nie wymagał pomocy przy czynnościach dnia codziennego. Po trzech miesiącach od wypadku mógł korzystać ze środków komunikacji miejskiej a nawet prowadzić samochód. Powyższe oznacza – zdaniem Sądu - iż powód po uwzględnieniu opisanych wyżej ograniczeń, powrócił do funkcjonowania zawodowego i rodzinnego - jak przed wypadkiem.

Z uwagi na ustalone okoliczności sprawy w tym wnioski wynikające z opinii wydanych przez biegłych, w ocenie Sądu Okręgowego zasadnym było ustalenie na mocy art. 189 kpc odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku (...) mogące ujawnić się u powoda w przyszłości. Jak wynika z treści opinii sądowo-lekarskich stan zdrowia powoda może ulec pogorszeniu. Niewykluczone jest także ujawnienie się dodatkowych następstw przedmiotowego zdarzenia.

We wniesionej apelacji powód M. K. zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo oraz rozstrzygającej o kosztach procesu, domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 136.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2012 r. do dnia zapłaty w miejsce zasądzonej kwoty 36.000 zł oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Skarżący zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 445 kc w zw. z art. 361 § 1 kc poprzez uznanie, iż kwota 44.000 zł przyznana i wypłacona powodowi z tytułu zadośćuczynienia i zasądzona zaskarżonym wyrokiem kwota 36.000 zł jest ekwiwalentna w stosunku do rozstroju zdrowia i uszkodzeń ciała powoda, jego doznań i rokowań na przyszłość, a także w stosunku do innych okoliczności, które wpłynęły na życie powoda, jako skutki wypadku z dnia 22.12.2010 r.

- naruszenie art. 98 kpc poprzez nieproporcjonalne rozdzielenie pomiędzy stronami kosztów procesu.

W odpowiedzi na apelację pozwany (...) S.A. w W. domagał się jej oddalenia oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest uzasadniona.

Skarżący nie kwestionuje podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku, a także Sąd Apelacyjny, korzystając z prerogatyw sądu merytorycznego, nie znalazł podstaw do korygowania ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, które przyjmuje za własne i czyni podłożem rozważań prawnych, w szczególności rozważań odnoszących się do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 445 § 1 kc. W myśl tego przepisu, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustawodawca wskazał jedynie, że suma pieniężna przyznana tytułem zadośćuczynienia ma być „odpowiednia”, nie sprecyzował natomiast zasad ustalenia jej wysokości. Nie budzi jednak wątpliwości, że o rozmiarze należnego zadośćuczynienia decyduje rozmiar krzywdy, zadośćuczynienie ma bowiem na celu naprawienie szkody niemajątkowej, wyrażającej się doznaną krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. Niedający się ściśle wymierzyć charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokość zadośćuczynienia zależy od oceny sądu. Ocena ta winna się opierać na całokształcie okoliczności sprawy. Przy ustaleniu rozmiaru cierpień powinny być uwzględnione zobiektywizowane kryteria, odniesione jednak do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Oceniając rozmiar doznanej krzywdy trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności, w tym: stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw (kalectwo, oszpecenie), szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa, wiek pokrzywdzonego oraz inne czynniki podobnej natury.

Nie można też zapominać, że zadośćuczynienie pełni przede wszystkim funkcję kompensacyjną. Przyznana suma pieniężna ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Powinna ona wynagrodzić doznane cierpienia oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Z tego też względu powinna przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, adekwatną do warunków gospodarki rynkowej i stopnia zamożności społeczeństwa. Słusznie też Sąd I-instancji zważył, że zadośćuczynienie winno rekompensować całość krzywdy, zarówno tą która już wystąpiła, jak tą, którą da się przewidzieć, że wystąpi w przyszłości, bowiem sumę pieniężną z tego tytułu przyznaje się jednorazowo.

W ustalonych okolicznościach rozpatrywanej sprawy, wskutek wypadku, jakiemu uległ powód w dniu 22.12.2010 r. doznał on poważnych (...)

Trwałe następstwa wypadku występują też u powoda w związku z doznanymi urazami (...).

Wyżej opisane trwałe skutki wypadku w sposób istotny ograniczają funkcjonowanie powoda w codziennym życiu, powodują (...). Pamiętać należy, że powód w chwili wypadku był młodym (...), prowadzącym aktywne życie rodzinne, uprawiającym kilka dyscyplin sportu (siatkówka, biegi, jazda na rowerze) i wykonującym zawód wymagający pełnej sprawności fizycznej(...) Wskazane wyżej utrwalone następstwa doznanych w wypadku urazów powodują, że powód przez resztę swojego życia będzie się zmagał z występującymi dolegliwościami, a w celu ich zminimalizowania będzie musiał poddawać się dodatkowym zabiegom medycznym i usprawniającym.

Omawiane wyżej trwałe skutki wypadku jakiemu uległ powód (...) są jednak tylko jednym z kryteriów wpływających na wysokość należnego mu zadośćuczynienia. Jak już zostało to wyżej powiedziane na rozmiar krzywdy mają wpływ także inne okoliczności takie jak: stopień cierpień, ich intensywność i czas ich trwania. Z poczynionych przez Sąd I-instancji ustaleń wynika, że bezpośrednio po wypadku powód przez okres dwóch tygodni przebywał w szpitalu, (...)

Nie ulega więc wątpliwości, że stopień cierpień fizycznych i psychicznych powoda związanych z samymi urazami, przebytymi zabiegami medycznymi, a także intensywność tych cierpień były znaczne i nawet w sytuacji, gdyby nie wystąpiły trwałe skutki wypadku, wymagałyby odpowiedniego zrekompensowania w formie zadośćuczynienia. Tym bardziej więc w sytuacji, gdy występują trwałe, nieodwracalne następstwa wypadku, suma należnego zadośćuczynienia powinna być odpowiednio wysoka.

Podsumowując ten wątek rozważań stwierdzić więc trzeba, że ustalona przez Sąd I-instancji suma całkowitego zadośćuczynienia adekwatnego do rozmiaru krzywdy powoda, na poziomie kwoty 80.000 zł (44.000 zł – wypłacone przez pozwanego plus 36.000 zł – zasądzone przez Sąd I-instancji) jest znacznie zaniżona i nie spełnia kryterium „odpowiedniości” z art. 445 § 1 kc. W szczególności dla ustalenia zakresu doznanej przez powoda krzywdy nie może mieć przesądzającego znaczenia ustalony przez biegłych stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu w łącznej wysokości 31%. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie podkreślono, że nie można taryfikować zadośćuczynienia za krzywdę według procentów trwałego uszczerbku na zdrowiu, że życie i zdrowie ludzkie jest dobrem o szczególnej wartości i że w razie uszczerbku na zdrowiu zadośćuczynienie pieniężne powinno być odpowiednio wysokie. Przyjmowanie stosunkowo umiarkowanych kwot zadośćuczynienia w przypadkach cięższych uszkodzeń ciała prowadzi do deprecjacji dobra jakim jest zdrowie (por. wyroki SN z 8.07.2005r, II CK 771/04, LEX nr 603857, z dnia 18.11.1998 r, II CKN 353/98, LEX nr 897877, uzasadnienie wyroku z dnia 9.11.2007 r, V CSK 245/07 OSNC-ZD 2008/4/95).

Na zmniejszenie rozmiaru krzywdy powoda nie może też wpływać fakt, że nie ubiegał się o przyznanie mu prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy lecz przebywał jedynie na zwolnieniu lekarskim. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że mimo powrotu do pracy, powód nie może wykonywać wszystkich swych obowiązków(...), w których zastępują go koledzy. W tym kontekście, na uwzględnienie zasługują twierdzenia powoda podniesione w odpowiedzi na apelację, że po zakończeniu zwolnienia lekarskiego powrócił do pracy, gdyż mijał 182 dniowy okres pobierania przez niego zasiłku chorobowego i groziło mu wypowiedzenie umowy o pracę, na której mu zależało. Jednocześnie podjął dodatkowy wysiłek w zakresie (...) na własny koszt, (...). Taka postawa powoda zasługuje na pełną aprobatę i nie może wywierać dla niego negatywnych skutków.

Mając te względy na uwadze Sąd Apelacyjny uznał, że sumą odpowiednią z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną przez powoda krzywdę, w rozumieniu art. 445 § 1 kc jest kwota 180.000 zł. Spełnia ona bowiem funkcję kompensacyjną z jednej strony, z drugiej zaś uwzględnia stopę życiową społeczeństwa, która to rzutować może na wysokość zadośćuczynienia jedynie uzupełniająco w aspekcie urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości społecznej, lecz nie może podważać jego kompensacyjnej roli. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14.01.2011r, I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66, z dnia 10.03.2006r, IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175).

Skoro zatem pozwany w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi tytułem zadośćuczynienia kwotę 44.000 zł, to dochodzone pozwem roszczenie o zasądzenie kwoty 136.000 zł zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Kierując się powyższymi względami, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 kpc zmienił wyrok Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej (poza zasądzoną w punkcie 1 wyroku kwotą 36.000 zł) kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8.07.2012 r.

Zmiana merytorycznego rozstrzygnięcia spowodowała konieczność zmiany także orzeczenia o kosztach procesu, co czyni bezprzedmiotowym zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 98 kpc.

W ostatecznym wyniku powód wygrał sprawę w całości, a zatem stosownie do treści art. 98 § 1 i 3 kpc i art. 99 kpc należy mu się zwrot poniesionych kosztów procesu. Na koszty te składają się: kwota 6800 zł – opłaty od pozwu, kwota 955,51 zł – wydatki na koszty opinii biegłych oraz kwota 3600 zł kosztów zastępstwa procesowego (§ 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych), co daje łącznie kwotę 11 355,51 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc, art. 99 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz § 12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 6 w/w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Na koszty tego postępowania złożyły się: kwota 5000 zł – opłaty od apelacji oraz kwota 2700 zł kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.