Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant st. sekretarz sąd. Marta Szacoń

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2015 roku w Lublinie

sprawy A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 16 stycznia 2015 roku sygn. (...)

odwołanie oddala.

Sygn. akt VII U 444/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku, Znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. G. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł okoliczność nieprzedłożenia przez wnioskodawcę dokumentu, tj. świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, potwierdzających okoliczność wykonywania tak kwalifikowanej pracy (decyzja – k. 17 tom II akt emerytalnych).

W odwołaniu A. G. nie zgodził się ze wskazaną decyzją podnosząc okoliczności dotyczące zasad sporządzania świadectw pracy w czasie w którym zostało mu wydane oraz przedłożenia przed organem rentowym dokumentów dotyczących przebiegu zatrudnienia (odwołanie – k. 2 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie (odpowiedź na odwołanie – k. 4 – 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. G., urodzony (...), w dniu 9 stycznia 2015 roku złożył pismo zawierające wniosek o ponowne rozpoznanie wniosku o emeryturę z dnia (...) roku, w którego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 28 lat i 28 dni, w tym 22 lat, 2 miesięcy i 14 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 10 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił w stażu pracy w szczególnych warunkach żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego (okoliczności bezsporne).

Z dniem 1 września 1973 roku A. G. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w ramach wstępnego stażu pracy, trwającego do dnia 31 grudnia 1973 roku. W tym okresie pracował w biurowcu w Dziale (...)

Następnie z dniem 1 stycznia 1974 roku ubezpieczonemu zostało powierzone stanowisko inżyniera budowy nr(...)w L., tj. Fabryki (...) w L.. Na zajmowanym stanowisku nadzorował pracę brygad roboczych, podczas którego rodzaj wykonywanych przez nie prac zależał od etapu robót. Sam nie wykonywał bezpośrednio prac związanych z poszczególnymi etapami budowy. Podczas robót ziemnych oraz izolacyjnych nadzorował pracę operatorów spycharek i koparek. W związku z wylewaniem fundamentów nadzorował prace brygady robót żelbetowych oraz brygady w której pracowali zbrojarze. Podczas procesu stawiania ścian i konstrukcji stalowych nadzorował z kolei pracę murarzy, spawaczy, a w czasie prac na dachu pracę dekarzy i cieśli. Nadzór na pracą wskazanych brygad sprawował na danym obiekcie, a podlegające brygady zmieniały się. Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonego był kierownik obiektu, który z kolei podlegał kierownikowi budowy.

Z dniem 2 stycznia 1975 roku skarżący został przeniesiony na stanowisko majstra budowy (...) Fabryki (...) w L.. W zależności od etapu procesu budowy nadzorował prace operatorów koparek, ładowarek, zagęszczarek i spycharek podczas prac ziemnych polegających na niwelowaniu terenu i jego utwardzaniu, pracowników wykonujących wykopy kanalizacyjne i odwadniające na głębokości od 1 do 1,5 metra, pracowników zajmujących się utwardzaniem placu manewrowego co wiązało się z wylewaniem betonu, pracowników zajmujących się wylewaniem nowych fundamentów pod maszyny, układaniem posadzek z kostki smołowej przez posadzkarzy oraz dekarzy przy wykonywaniu i poprawianiu konstrukcji dachu.

Następnie z dniem 25 grudnia 1975 roku powierzono ubezpieczonemu stanowisko majstra budowy nr (...) Odlewni (...) w L., gdzie powstawały od podstaw hale. Na pierwszym etapie budowy w ramach prowadzonych prac ziemnych skarżący nadzorował pracę operatorów ciężkiego sprzętu budowlanego, tj. koparek i wywrotek, zatrudnianych przez podmiot zewnętrzny. Następnie w związku z wykonaniem stóp fundamentowych pod halę główną nadzorował prace związane ze zbrojeniem, szalowaniem i betonowaniem.

Z dniem 1 lutego 1978 roku powierzone zostało ubezpieczonemu stanowisko kierownika obiektu nr(...) Odlewni (...) w L.. Na zajmowanym stanowisku realizował roboty budowlane na przydzielonym obiekcie a bezpośrednim przełożonym był kierownik budowy. Do obowiązków ubezpieczonego na zajmowanym stanowisku na etapie realizacji budowy należało terminowe składanie zapotrzebowania na środki produkcji i siły roboczej oraz bieżąca kontrola i uaktualnianie potrzeb w tym zakresie, codzienna systematyczna organizacja pracy brygad roboczych, zaopatrywanie w niezbędne narzędzia, urządzenia i odzież ochronną, dopilnowanie bezawaryjnej pracy sprzętu i maszyn budowalnych, dostarczanie materiałów budowalnych i prefabrykatów, zapewnienie niezbędnych warunków bhp oraz dopilnowanie ich przestrzegania przez wszystkich członków załogi, codzienna systematyczna kontrola wykonywania zadań roboczych przez wszystkie brygady, organizacja gospodarki materiałowej i magazynowej oraz zabezpieczenie dowodów materiałowych i ewidencji obrotu materiałowego, nadzór nad pracą przydzielonego transportu i zabezpieczenie dokumentacji transportowej, organizacja odbioru materiałów, fakturowanie wykonanych robót, systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonania robót przez wszystkich członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych materiałów i składanie ewentualnych reklamacji, systematyczne prowadzenie dziennika budowy, księgi obmiaru oraz księgi kontroli, systematyczne rozliczanie materiałów, uczestniczenie w naradach produkcyjnych i składanie okresowych sprawozdań z działalności produkcyjnej oraz wyników ekonomicznych budowy oraz zabezpieczenie dokumentów i akt służbowych oraz wszelkiej korespondencji. Organizacją pracy poszczególnych brygad zajmował się rano. Natomiast bieżący nadzór pracy na budowie polegał na kontroli pracy 3 majstrów, którzy utrzymywali ze skarżącym stały kontakt w celu rozwiązywania występujących problemów technicznych. Pracę świadczył w baraku na terenie budowy gdzie znajdowała się cała prowadzona przez ubezpieczonego dokumentacja. Pozostawał również w stałym kontakcie z inspektorem nadzoru.

Z dniem 1 czerwca 1980 roku powierzone zostało ubezpieczonemu stanowisko kierownika zespołu budów nr(...) Odlewni (...) w L.. W związku ze zmianą stanowiska skarżący nadzorował oprócz budowy hali w Odlewni również inne obiekty współtowarzyszące, takie jak oczyszczalnia ścieków, usługowiec, fundamenty pod spust surówki. Był bezpośrednim przełożonym dwóch kierowników obiektu, z których jeden zajmował się nadzorowaniem prac na hali, a drugi nadzorował pracę w obiektach towarzyszących. Kierownicy obiektu byli bezpośrednimi przełożonymi majstrów, których było od 4 do 5. Wśród zatrudnionych na budowach pracowników pracowali również żołnierze oraz więźniowie. Pracowali jako niewykwalifikowani pracownicy w wykopach, przy pracach ziemnych, dowożeniu brygadom murarskim zaprawy, mieszaniu tej zaprawy, rozładunku transportu. Zasadniczym obowiązkiem ubezpieczonego w ramach sprawowanego nadzoru było skoordynowanie pracy zespołu pracowników w ramach prowadzonej budowy. Czynności administracyjne związane miedzy innymi z prowadzeniem dzienników wszystkich budowanych obiektów wykonywał w baraku na budowie. Natomiast uczestnictwo w naradach koordynacyjnych w budynku biurowym, tzw. dużych naradach miało miejsce raz w ciągu tygodnia. Nadto skarżący na bieżąco był wyzywany do kierownika wielkiej budowy. Kontaktował się również z podwykonawcami i uzgadniał szczegóły realizacji usługi zgodnie z wytycznymi z narad. Na wskazanym stanowisku skarżący pracował do końca budowy.

Z dniem 1 września 1984 roku powierzone zostały ubezpieczonemu obowiązki kierownika budowy nr (...)tj. budynku Urzędu Wojewódzkiego w L.. W ramach struktury podległości służbowej skarżący był bezpośrednim przełożonym 2 majstrów. Nie było natomiast stanowiska kierownika obiektu. Do obowiązków ubezpieczonego na zajmowanym stanowisku na etapie realizacji budowy należało terminowe składanie zapotrzebowania na środki produkcji i siły roboczej oraz bieżąca kontrola i uaktualnianie potrzeb w tym zakresie, codzienna systematyczna organizacja pracy brygad roboczych, zaopatrywanie w niezbędne narzędzia, urządzenia i odzież ochronną, dopilnowanie bezawaryjnej pracy sprzętu i maszyn budowalnych, dostarczanie materiałów budowalnych i prefabrykatów, zapewnienie niezbędnych warunków bhp oraz dopilnowanie ich przestrzegania przez wszystkich członków załogi, codzienna systematyczna kontrola wykonywania zadań roboczych przez wszystkie brygady, organizacja gospodarki materiałowej i magazynowej oraz zabezpieczenie dowodów materiałowych i ewidencji obrotu materiałowego, nadzór nad pracą przydzielonego transportu i zabezpieczenie dokumentacji transportowej, organizacja odbioru materiałów, fakturowanie wykonanych robót, systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonania robót przez wszystkich członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych materiałów i składanie ewentualnych reklamacji, systematyczne prowadzenie dziennika budowy, księgi obmiaru oraz księgi kontroli, systematyczne rozliczanie materiałów, uczestniczenie w naradach produkcyjnych i składanie okresowych sprawozdań z działalności produkcyjnej oraz wyników ekonomicznych budowy oraz zabezpieczenie dokumentów i akt służbowych oraz wszelkiej korespondencji.

Natomiast do obowiązków ubezpieczonego z zakresu kontroli należała systematyczna kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonywania robót przez wszystkich członków załogi, stała kontrola jakości otrzymanych materiałów i składanie ewentualnych reklamacji, nadzór nad pracą majstrów, nadzór i kontrola przestrzegania przepisów bhp oraz przeciwpożarowych, kontrola wykonywania obowiązków i dyscypliny pracy, kontrola dzienników budów i książek obmiaru pod względem prawidłowości prowadzenia i zgodności zapisów z wykonawstwem, kontrola dokumentów obrotu materiałowego w szczególności dowodów przyjęcia materiałów Pz, Mm i Rw oraz protokołów zniszczeń, kontrola zleceń roboczych pod względem formalnym, rachunkowym i merytorycznym zgodności wykazanych robót z obmiarem jakości tych robót, kontrola rachunków wozaków, przewozu transportu samochodowego oraz dokumentacji i pracy sprzętu, kontrola zabezpieczania dokumentacji, planów i korespondencji budowy, kontrola prawidłowego i terminowego wystawiania faktur.

Kontrola jakościowa i zgodnego z dokumentacją techniczną wykonywanie robót przez wszystkich członków załogi dotyczyła robót wykończeniowych w budynku. Brygady robocze zajmowały się murowaniem ścian działowych, malowaniem ścian wewnętrznych, ustawianiem szaf wnękowych, układaniem parkietu, montowaniem elementów na elewacji zewnętrznej, budową awaryjnej klatki schodowej na zewnątrz budynku i sali konferencyjnej, w ramach której wykonywano prace żelbetowe, spawalnicze, montażowe elewacji w postaci płyt betonowych na wysokości oraz dekarskie.

Równolegle we wskazanym wyżej zakresie ubezpieczony nadzorował również rozbudowę budynku Polskiego Radia i Telewizji w L., budynek (...) oraz (...) Nadto w okresie od dnia 17 września 1985 roku do dnia 31 grudnia 1985 roku ubezpieczony dodatkowo wykonywał obowiązki z wiązane z prowadzeniem budowy nr(...), tj. budynku mieszkalnego na osiedli (...)w L., a z dniem 1 marca 1986 roku powierzono skarżącemu dodatkowo obowiązek prowadzenia budowy nr(...), tj. Spółdzielni (...). Wiązało się to z koniecznością przemieszczania się miedzy budowami prywatnym autem. Polegało to na tym, że skarżący jeździł na poszczególne budowy z kierownikiem obiektu i ustalał techniczne problemy.

W okresie od dnia 19 września 1988 roku do dnia 16 sierpnia 1989 roku skarżący wykorzystywał urlop bezpłatny udzielony na podstawie art. 174 k.p.

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego z dniem 17 sierpnia 1989 roku ubezpieczony powrócił do pracy na uprzednio przed urlopem zajmowane stanowisko kierownika budowy nr(...)tj. budynku Urzędu Wojewódzkiego w L.. Do obowiązków ubezpieczonego w zakresie likwidacji budowy należało przygotowanie wszelkiej dokumentacji niezbędnej do ostatecznego odbioru, dopilnowanie usunięcia wszystkich wad i braków stwierdzonych w czasie odbioru, przygotowanie szczegółowego obliczenia wykonania robót w oparciu o książkę obmiaru robót, zlikwidowanie placu budowy oraz pełne rozliczenie materiałowe budowy.

Następnie z dniem 17 sierpnia 1992 roku ubezpieczonemu zostało powierzone stanowisko kierownika zespołu budów w Dziale (...), na którym wykonywał obowiązki służbowe do ustania zatrudnienia.

Stosunek pracy ubezpieczonego ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron z dniem 30 października 1992 roku.

(świadectwo pracy – k. 9 a.r.; pisma – akta osobowe – k. 20 a.s.; zeznania A. G. – k. 27 – 28v., 45 a.s.; zeznania świadka W. G. – k. 42v. – 43v. a.s.; zeznania świadka T. S. – k. 43v. – 44 a.s.; zeznania świadka P. S. – k. 44 – 44v. a.s.)

Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla ubezpieczonego.

Świadek T. S. pozostawał w zatrudnieniu w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. w okresie od 1974 roku do 2005 roku, jako majster, kierownik obiektu w okresie od 1992 roku do 1994 roku, a następnie do zakończenia zatrudnienia, jako kierownik budowy. W okresie od 1985 roku do 1992 roku świadek pracował z ubezpieczonym przy budowie Urzędu Wojewódzkiego w L. i jako majster brygad ciesielskich, murarskich, dekarskich, zbrojarskich, montażystów prefabrykatów, stolarki i ślusarki aluminiowej, był podwładnym skarżącego. Okoliczności te w ocenie Sądu pozwalają na przyjęcie wniosku, że wskazany świadek posiada niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego w okresie w jakim pokrywają się okresy zatrudnienia świadka i skarżącego, kiedy to ubezpieczony był zatrudniony jako kierownik budowy w ramach budowy Urzędu Wojewódzkiego w L.. Świadek szczegółowo opisał zakres obowiązków skarżącego oraz warunki w jakich były one wykonywane. Jego zeznania są logiczne oraz korelują z zeznaniami ubezpieczonego, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Również organ rentowy nie podniósł okoliczności które mogłyby godzić w wiarygodność jego zeznań. Z tym jednakże zastrzeżeniem, iż na wiarę nie zasługiwały zeznania świadka w zakresie w jakim twierdził, że ubezpieczony nie prowadził żadnej dokumentacji, czy zdaniem świadka zajmował się technik albo inżynier budowy oraz że sprawy związane z zaopatrzeniem były przeprowadzane w dyrekcji a aktywność ubezpieczonego w tym zakresie ograniczała się do składania podpisów. W tym bowiem zakresie zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami samego ubezpieczonego oraz treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych skarżącego w postaci zakresów czynności.

Świadek P. S. pozostawał w zatrudnieniu w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. w okresie od dnia 31 października 1977 roku do sierpnia 1988 roku, w charakterze stażysty, majstra, starszego majstra, kierownika obiektu, kierownika zespołu obiektów oraz kierownika budowy. Pracował z ubezpieczonym na budowie Odlewni (...) w L. i jako majster i starszy majster był podwładnym skarżącego. Również świadek W. G. pracował z ubezpieczonym w ramach budowy Odlewni (...) w okresie od lipca 1981 roku do kwietnia 1982 roku jako zastępca kierownika obiektu. Skarżący był przełożonym świadka. Okoliczności te w ocenie Sądu pozwalają na przyjęcie wniosku, że wskazani świadkowie posiadają niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku, kiedy to ubezpieczony był zatrudniony jako kierownik obiektu oraz kierownik zespołu budów w ramach budowy Odlewni (...) w L.. Szczegółowo opisali zakres obowiązków skarżącego oraz warunki w jakich były one wykonywane. Zeznania świadków są logiczne, wzajemnie się uzupełniają oraz korelują z zeznaniami ubezpieczonego, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne. Również organ rentowy nie podniósł okoliczności które mogłyby godzić w wiarygodność ich zeznań.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań ubezpieczonego, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. Skarżący szczegółowo opisał wykonywane przez siebie czynności. Zdaniem Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania jego zeznań, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił również w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. G. nie jest zasadne i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie.

Do okoliczności spornej w rozpoznawanej sprawie, biorąc pod uwagę treść zaskarżonej decyzji oraz treść odwołania, należy możliwość zakwalifikowania okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. od dnia 1 września 1973 roku do dnia 30 października 1992 roku, w wymiarze 19 lat i 2 miesięcy, jako pracy w szczególnych warunkach, celem ustalenia, w związku z nieuznaniem przez organ rentowy żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, czy legitymuje się on 15 – letnim okresem tak kwalifikowanej pracy.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 b pkt 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego dla mężczyzn urodzonych od dnia 1 lipca 1951 roku do dnia 30 września 1951 roku co najmniej 66 lat i 3 miesiące. Ubezpieczony nie ukończył wyżej wymienionego wieku, zatem nie spełnia warunków niezbędnych do ustalenia mu prawa do emerytury w oparciu o powołany przepis.

Natomiast w myśl przepisu art. 46 w związku z przepisem art. 32 powołanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż wskazany, jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 roku. Przy czym wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których wymienionym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Według § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. A. G. do dnia 31 grudnia 2008 roku nie osiągnął wymaganego przez cytowany przepis wieku emerytalnego 60 lat.

Jednakże zgodnie z przepisem art. 184 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 32 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ustawy).

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, póz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Według przepisu § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis § 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury A. G. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień i stycznia 1999 roku udowodnić:

a)  co najmniej 15 - letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Bezspornym jest, że ubezpieczony w dniu wydania zaskarżonej decyzji ukończył wymagane 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się 25 - letnim stażem pracy oraz że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Przechodząc do oceny, czy ubezpieczony spełnia również warunek legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych należy podkreślić, że skarżący występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia emerytalnego nie przedłożył na okoliczność wykonywania prac w szczególnych warunkach dokumentu wymaganego przez prawo, tj. świadectwa pracy w szczególnych warunkach, co organ rentowy podnosił zarówno w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji jak i odpowiedzi na odwołanie. W ocenie Sądu Okręgowego wskazana okoliczność nie dyskwalifikuje możliwości ubezpieczonego ubiegania się o świadczenie emerytalne. Należy mieć bowiem na uwadze, że nie wystawienie świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest wystarczającą podstawą do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w sytuacji jej niesporządzenia, byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. Należy mieć na uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed ZUS, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym bowiem celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c., który wprost stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.

Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. III UZP 48/84wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 808/12). Z przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza.

Odnośnie okresu zatrudnienia ubezpieczonego należy wskazać, że spór sprowadza się do oceny, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego na rzecz (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w L. była pracą odpowiadającą wymaganiom dozoru inżynieryjno – technicznego określonego pod poz. 24 w dziale XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów.

Sposób kwalifikowania określonych czynności pracowniczych, jako "prac różnych" wymienionych pod pozycją 24 w dziale XIV wykazu A był wielokrotnie analizowany w orzecznictwie sądowym. W dotychczasowej judykaturze podkreśla się jednolicie, że objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa w punkcie 24 działu XIV wykazu A, także innych prac niż wymienione w tym wykazie, nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe. Natomiast w sytuacji, gdy dozór inżynieryjno - techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania, ile czasu ubezpieczony poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem. Osoba wykonująca dozór inżynieryjno - techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi bowiem stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, a w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/07 i z dnia 30 stycznia 2008 roku, I UK 195/07). W utrwalonym orzecznictwie zwraca się jednocześnie uwagę, że zachodzi potrzeba odróżnienia czynności administracyjno - biurowych ściśle związanych ze sprawowanym dozorem inżynieryjno - technicznym, od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki. Czym innym jest bowiem wykonywanie czynności administracyjno-biurowych immanentnie związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno - technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków służbowych również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wówczas, gdy wykonywanie takich "pozostałych" czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie jest możliwe zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2011 r., II UK 48/11 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 marca 2013 r., III AUa 1093/12). Przy kwalifikowaniu pracy zgodnie z punktem 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów istotne jest bowiem, czy istnieje relacja funkcjonalna między obowiązkami pracownika a koniecznością sprawowania bieżącego dozoru nad pracownikami (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r., III AUa 1254/12).

Powyższe oznacza, że "dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie" - aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

- musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

- musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

- powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

- musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

- powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Przenosząc powyższe wskazania na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że za pracę im odpowiadającą można uznać okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 stycznia 1974 roku do dnia 31 stycznia 1978 roku w wymiarze 4 lat i 1 miesiąca. Jak bowiem ustalono we wskazanym okresie ubezpieczony jako inżynier budowy nr (...) w L. Fabryki (...) w L. oraz majster budowy nr (...) Fabryki (...) w L. i budowy nr (...) Odlewni (...) w L. nadzorował pracę wodnokanalizacyjne w głębokich wykopach, maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, zbrojarskie i betoniarskie, przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości oraz dekarskie, wymienione w wykazie A, Dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowalnych”, poz. 1, 3, 4, 5 i 9 rozporządzenia Rady Ministrów.

Natomiast w odniesieniu do okresu zatrudnienia poczynając od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 30 października 1992 roku, tj. okresu w czasie którego ubezpieczony był zatrudniony na stanowiskach kierownika obiektu nr (...) Odlewni (...) w L., kierownika zespołu budów nr (...) Odlewni (...) w L., kierownika budowy nr(...), tj. budynku Urzędu Wojewódzkiego w L. oraz kierownika zespołu budów w Dziale (...), powyższa ocena zdaniem Sądu nie jest w ustalonym stanie faktycznym możliwa. Abstrahując od szczegółowego zakresu obowiązków na zajmowanych stanowiskach należy wskazać, że zasadniczego znaczenia dla oceny prawnej wskazanego okresu zatrudnienia nabiera okoliczność nadzoru przez skarżącego pracy majstrów oraz kierowników obiektów i kierowników budów, a nie zaś pracowników bezpośrednio wykonujących prace określone w wykazie. Ustalona struktura organizacyjna podległości poszczególnych stanowiskach w sposób jednoznaczny wskazuje, że ubezpieczony nie mógł sprawować nadzoru w takim samym stopniu jak majster, co w realiach rozpoznawanej sprawy kwalifikowało pracę jako wykonywaną w szczególnych warunkach.

Praca wnioskodawcy polegała na realizacji dużych inwestycji, o rozległym, ogromnym powierzchniowo terenie, niejednokrotnie położonych również w pewnej odległości od siebie. Dozór wnioskodawcy nie mógł się tym samym sprowadzać do bieżącego dozoru stanowisk pracy wykonywanych w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż wiązał się z pokonywaniem olbrzymich odległości, często samochodem. Skarżący w ramach realizacji budowy wykonywał szereg czynności związanych z jej organizacją, uzgodnieniami, kontaktami z przełożonymi. Należy jeszcze raz podkreślić, iż stały dozór inżynieryjno-techniczny w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie prowadzili majstrowie i kierownicy obiektu.

W pewnym okresie np. przy realizacji prac związanych z budową Urzędu Wojewódzkiego dozór nie wiązał się z wykonywaniem prac wymienionych jako stanowiska pracy w warunkach szczególnych gdyż dotyczył prac wykończeniowych, malarskich, układaniem podłóg.

W tym miejscu należy wskazać, że samo subiektywne przekonanie ubezpieczonego, że jego praca z uwagi na uciążliwe warunki, w jakich była świadczona, może stanowić podstawę do przyznania mu uprawnień do emerytury w niższym od powszechnego wieku, nie znajduje uzasadnienia faktycznego i prawnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2014 roku, sygn. III AUa 1093/13). O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów decyduje bowiem łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00). Z tych względów ocena charakteru pracy skarżącego, prezentowana przez niego, pozostaje więc w sferze jego dowolnej, ale nieuzasadnionej oceny, zamiast w sferze faktów. Należy podkreślić, że prawo do obniżenia wieku emerytalnego ma charakter wyjątku, wobec czego jego zakresu nie można rozszerzać w drodze wykładni przepisów prawa, która musi być ścisła, co m.in. nie pozwala na pominięcie pełnego wymiaru jej wykonywania jako przesłanki przyznana wnioskowanego prawa (wyrok Sąd Najwyższego z dnia 6 marca 2007 roku, sygn. I UK 287/06).

Podsumowując, wskazać trzeba, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej, a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2010 roku, sygn. akt II UK 140/10; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2009 roku, sygn. akt I UK 218/09).

Jak wynika z poczynionych ustaleń A. G. pomimo, że legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ukończył 60 lat życia i nie jest członek otwartego funduszu emerytalnego, to jednak nie spełnia warunku legitymowania się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, w ustalonym stanie faktycznym sprawy wynoszącym 4 lata i 1 miesiąc. Tym samym ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich przesłanek do ustalenia mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. W sytuacji ustalenia, że A. G. nie legitymuje spełnieniem wszystkich przesłanek przewidzianych przez powołane przepisy, nieuprawnionym byłoby przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.