Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Ołtarzewska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alicja Jarzyna

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 1 marca 2011 r. nr (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 606/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 01 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu M. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), tj. wobec nie udowodnienia na dzień 01 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 6 lat, 2 miesiące i 20 dni.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony M. G. wskazał, że legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze powyżej 15 lat na stanowisku spawacza, którą wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Podniósł, że powyższą okoliczność potwierdzi dokumentami z archiwum, na które oczekuje.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 08 maja 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VII U 1824/11 Sąd Okręgowy w Gdańsku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał M. G. prawo do emerytury od dnia 01 stycznia 2011 r.

Sąd Okręgowy po raz pierwszy rozpoznając sprawę uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem ubezpieczony spełnia wszelkie przesłanki dla przyznania mu dochodzonego świadczenia. Po przeprowadzonym postępowaniu dowodowym Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że okresem zatrudnienia ubezpieczonego wykonywanego w szczególnych warunkach jest okres jego pracy w Spółdzielni (...)w G. w okresie od dnia 18 lipca 1979 r. do dnia 30 listopada 1990 r., gdzie wykonywał czynności kowala-spawacza i sporadycznie pracował w kanałach jako mechanik samochodowy, w związku z czym wykonywał pracę wymienioną w wykazie A w dziale XIV, poz. 12 pkt 1 stanowiącym załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz dział III pkt 79, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 roku (Dz. U. Nr 8/83, poz. 43) w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze. Tym samym, według Sądu Okręgowego, ubezpieczony wykazał okres pracy w szczególnych warunkach przekraczający wymagane 15 lat.

Powyższe Sąd Okręgowy uznał przede wszystkim na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia oraz dokumentów pracowniczych w postaci świadectwa pracy, świadectwa pracy w szczególnych warunkach oraz zeznań świadka – bezpośredniego przełożonego ubezpieczonego w spornym okresie czasu, a także wyjaśnień samego wnioskodawcy.

Według Sądu Okręgowego, z powyższych dowodów w sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace kowala – spawacza. Potwierdzają to w szczególności dokumenty pracownicze ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia jak i zeznania powołanego w sprawie świadka, a także wyjaśnienia ubezpieczonego złożone do protokołu na rozprawie, w końcu przedłożone świadectwo pracy w szczególnych warunkach.

Reasumując powyższe, Sąd Okręgowy stwierdził, iż w zakwestionowanym przez pozwanego okresie zatrudnienia ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach i tym samym udowodnił wykonywanie pracy w takich warunkach przez wymagany rozporządzeniem okres 15 lat.

Nadto, Sąd Okręgowy wskazał, że niespornym było wykazanie przez ubezpieczonego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz osiągnięcie wieku 60 lat. Wiek ten ubezpieczony ukończył z dniem 01 stycznia 2009 r., zaś wniosek o świadczenie złożył w dniu 05 stycznia 2011 r., zatem prawo do emerytury należy mu się od dnia złożenia wniosku.

Wobec powyższego, uznając odwołanie wniesione przez ubezpieczonego za zasadne, na mocy cytowanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1196/12 uchylił powyższy wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Gdańsku VII Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Apelacyjny zważył, że w przedmiotowej sprawie spór koncentrował się przede wszystkim na kwestii spełniania przez wnioskodawcę przesłanki osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. co najmniej 15 lat (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Sąd Apelacyjny zważył, że dla oceny kwestii spełniania przez wnioskodawcę, wynikającej z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, przesłanki osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym, kluczowa jest odpowiedź na pytanie, czy praca wykonywana przez niego w spornym okresie zatrudnienia od dnia 18 lipca 1979 r. do dnia 30 listopada 1990 r. w Spółdzielni (...)w G. (11 lat, 4 miesiące i 14 dni) podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w treści § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko apelującego (k. 39 – 41 akt sprawy), zgodnie z którym Sąd I instancji nie przeprowadził wyczerpującego postępowania dowodowego mającego na celu ustalenie charakteru i rodzaju pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia, jak również jej wymiaru, zaś poczynione w sprawie ustalenia nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Przede wszystkim Sąd Apelacyjny wskazał, że treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że ustalając charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w spornym okresie zatrudnienia Sąd ten oparł się na treści świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS), zeznaniach świadka M. C.(k. 28-29 akt sprawy), wyjaśnieniach M. G. (k. 20-21 akt sprawy), jak również „dokumentacji” zgromadzonej w aktach organu rentowego i aktach sprawy XV U 2983/09.

Na wstępie Sąd Apelacyjny zważył, że wyjaśnienia złożone przez wnioskodawcę na rozprawie w sprawie VIII U 1824/11 w dniu 20 grudnia 2011 r. (k. 20-21 akt sprawy) nie stanowią dowodu z przesłuchania stron w rozumieniu art. 299 k.p.c., a zatem nie mogą być podstawą do dokonywania ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Podobnie Kodeks postępowania cywilnego nie zna dowodu „z treści akt organu rentowego”, czy „z treści akt sprawy sądowej”, na które powołuje się Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 34-37 akt sprawy).

W odniesieniu zaś do pozostałych powołanych przez ten Sąd dowodów w postaci świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS) oraz zeznań świadka M. C.(k. 28-29 akt sprawy) Sąd Apelacyjny stwierdził, że miarodajność tych dowodów dla dokonania istotnych ustaleń faktycznych, w świetle całokształtu okoliczności niniejszej sprawy, budzi poważne wątpliwości. Sąd ten wskazał, że z treści dokumentu w postaci świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach ze Spółdzielni (...)w G. z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS) wynika, że M. G. zatrudniony był w tej spółdzielni w okresie od dnia 18 lipca 1979 r. do dnia 30 listopada 1990 r. i w okresie tym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w poz. 12 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego na stanowiskach: mechanik, spawacz, wymienionych w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 i 16, zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 01 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej.

Sąd Apelacyjny podkreślił, że świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach pracy w postępowaniu sądowym traktować należy, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok S.N. z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie I UK 24/09, publik. LEX nr 518067).

Tym samym treść świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach podlega weryfikacji zarówno w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego przed sądami ubezpieczeń społecznych.

Sąd Apelacyjny zaznaczył, że z treści świadectwa pracy wystawionego przez Spółdzielnię (...)w G. z dnia 03 grudnia 1990 r. (k. 9-11 akt em. ZUS) wynika, że w spornym okresie M. G. był zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn rolniczych, a nie na stanowisku spawacza. Na to samo stanowisko pracy wskazuje treść sporządzonych przez tą spółdzielnię zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 października 2003 r. (k. 12-13 akt em. ZUS). Powyższa sprzeczność podważa miarodajność świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS) w zakresie, w jakim dotyczy ono wykonywania przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia prac polegających na spawaniu.

Jednocześnie, Sąd Apelacyjny zaznaczył, że brak jest jakichkolwiek innych dokumentów potwierdzających fakt wykonywania przez ubezpieczonego w tym okresie prac przy spawaniu takich jak przykładowo książka spawacza.

Ponadto, Sąd ten zważył, że samo wykonywanie pracy mechanika nie jest wystarczające do zaliczenia tego okresu pracy do pracy w szczególnych warunkach, ponieważ poz. 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wymaga jeszcze, aby prace te były wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty pochodzące ze spornego okresu zatrudnienia nie dają zaś jednoznacznych podstaw do przyjęcia, że wykonywał on prace mechanika przy naprawie pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych.

Według Sądu Apelacyjnego, trafnie organ rentowy podniósł również, że w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS) błędnie powołano się na zarządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 01 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, ponieważ nie dotyczy ono spółdzielni rolniczych. Zasadnie zatem organ ten uznał świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS) za niemiarodajne dla ustalenia charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny wskazał następnie, że celem ustalenia rodzaju i charakteru pracy wykonywanej przez M. G. w spornym okresie zatrudnienia, jak również tego, czy była praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu Sąd I instancji dopuścił również dowód z zeznań świadka M. C.(k. 28-29 akt sprawy), który podał m.in., że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności przy spawaniu elektrycznym i gazowym lub obsługiwał młot mechaniczny, natomiast czynności mechanika wykonywał jego pomocnik zatrudniony na stanowisku ślusarza. Zdaniem tego świadka ubezpieczony specjalizował się w spawaniu i kowalstwie.

Sąd Apelacyjny zauważył, że powyższe zeznania kolidują z treścią: świadectwa pracy z dnia 03 grudnia 1990 r. (k. 9-11 akt em. ZUS) i zaświadczeń ZUS RP-7 z dnia 22 października 2003 r. (k. 12-13 akt em. ZUS), z których wynika, że w spornym okresie zatrudnienia M. G. był zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn rolniczych, a nawet z treścią świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lutego 2000 r. (k. 8 akt em. ZUS), stanowiącego podstawę części ustaleń faktycznych w sprawie, a które nic nie wspomina o pracy na stanowisku kowala (w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd ten błędnie powołał się na „świadectwo pracy” k. 34-37 akt sprawy).

Sąd Apelacyjny podkreślił również, że także sam wnioskodawca słuchany informacyjnie w sprawie VII U 1824/11 w dniu 20 grudnia 2011 r. (k. 20-21 akt sprawy) nic nie wspominał o tym, że wykonywał prace przy obsłudze młota mechanicznego (kowala).

Uwadze Sądu II instancji nie uszedł przy tym fakt, że w postępowaniu sądowo-odwoławczym zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku XV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni z dnia 13 października 2010 roku w sprawie XV U 2983/09 (k. 38 akt sprawy XV U 2983/09) dopuszczono m.in. dowód z zeznań świadka Z. N. (k. 36 akt sprawy XV U 2983/09), który podał m.in., że cyt. „wnioskodawca zajmował się mechaniką i spawaniem w kanale. Remontował wszystkie popsute maszyny, jak trzeba było to spawał, czasami praca była w kanałach, czasami na powierzchni. Jak przyjechał ciągnik to wiadomo było, że musiał pracować na ziemi, bo w kanale ciągnik by się nie zmieścił. Cały czas ta praca tak wyglądała. Był zatrudniony kowal w (...), ale teraz już nie pamiętam kto, nie był to wnioskodawca”.

W świetle zeznań świadka Z. N. (k. 36 akt sprawy XV U 2983/09) oraz treści dokumentów: świadectwa pracy z dnia 03 grudnia 1990 r. (k. 9-11 akt em. ZUS) i zaświadczeń ZUS RP-7 z dnia 22 października 2003 r. (k. 12-13 akt em. ZUS) wątpliwości Sądu Apelacyjnego budziła zatem miarodajność zeznań świadka M. C.(k. 28-29 akt sprawy) dla ustalenia rodzaju i charakteru pracy wykonywanej w spornym okresie zatrudnienia przez M. G..

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny wskazał, że zasadne jest przyjęcie, że poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, dotyczące spornego okresu zatrudnienia (w znacznej mierze oparte bezpośrednio na zeznaniach świadka M. C.), pozostają w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W konsekwencji zasadne jest też przyjęcie, że dopiero przeprowadzenie pełnego, wyczerpującego postępowania dowodowego, mającego na celu ustalenie: charakteru i rodzaju pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie jego zatrudnienia, w przypadku zaś ustalenia, że praca ta jest pracą w szczególnych warunkach, również wymiaru tej pracy, umożliwi prawidłowe rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy.

Według Sądu Apelacyjnego, z powyższego wynika, że postępowanie dowodowe należy przeprowadzić w całości od początku.

Przy ponownym rozpoznawaniu niniejszej sprawy Sąd I instancji w celu stwierdzenia, czy zachodzą łącznie wszystkie przesłanki ustalenia M. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z art. 184 ustawy emerytalnej, winien poprzez dopuszczenie dowodów: z treści dokumentów z akt osobowych wnioskodawcy, dotyczących spornego okresu zatrudnienia, z treści zeznań zatrudnionych w tych okresach razem z nim świadków (winien zwłaszcza skonfrontować zeznania świadków: Z. N. i M. C.) oraz z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania ubezpieczonego jednoznacznie ustalić charakter i rodzaj wykonywanej wówczas pracy, czy stanowiła ona pracę wymienioną w wykazie A lub B, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, a w przypadku pozytywnej odpowiedzi, czy była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego dopiero udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania umożliwi ocenę, czy okres zatrudnienia w Spółdzielni (...)w G. od dnia 18 lipca 1979 r. do dnia 30 listopada 1990 r. podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganego w przepisach dotychczasowych do ustalenia prawa do emerytury w wieku obniżonym, a w konsekwencji, czy M. G. spełnia przesłankę przyznania mu tego świadczenia, wynikającą z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Na marginesie powyższych rozważań Sąd Apelacyjny zgodził się też ze stanowiskiem apelującego (k. 39-41 akt sprawy), że Sąd Okręgowy ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 01 stycznia 2011 r. do dnia 03 stycznia 2011 r., przed rozwiązaniem przez niego stosunku pracy (świadectwo pracy k. 5-6 akt em. ZUS), naruszył prawo materialne, a w szczególności przepisy art. 184 ust. 2 w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez ich niezastosowanie.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. G., urodzony dnia (...), w dniu 04 stycznia 2011 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę.

Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił na dzień 01 stycznia 1999 r. 25 lat i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 6 lat, 2 miesiące i 20 dni pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną w sprawie decyzją z 01 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił M. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec nie udowodnienia wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Okoliczności bezsporne, vide : akta ubezpieczeniowe plik III – wniosek o emeryturę – k. 1 – 2, raport ustalenia uprawnień do świadczenia – k. 14, karta przebiegu zatrudnienia – k. 15, decyzja ZUS z dnia 01.03.2011 r. – k. 17.

Wnioskodawca M. G. z wykształcenia jest mechanikiem. W dniu 30 marca 1973 r. ukończył również podstawowy kurs spawania elektrycznego, a w dniu 20 grudnia 1989 r. podstawowy kurs spawania gazowego.

W okresie od dnia 18 lipca 1979 r. o dnia 30 listopada 1990 r. wnioskodawca zatrudniony był w Spółdzielni (...)w G. – Zakładzie Usług (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku mechanika maszyn rolniczych.

Dowód : akta ubezpieczeniowe plik I – świadectwo pracy z dnia 03.12.1990 r. – k. 6 – 8, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 12 i 13; akta osobowe wnioskodawcy – angaże, umowa o racę z dnia 18.07.199 r., umowa o pracę z dnia 31.07.1979 r., świadectwo pracy z dnia 03.12.1990 r.; akta sprawy – kserokopia książki spawacza – k. 102 – 104, częściowo zeznania świadka Z. N. – k. 110 – 111, częściowo zeznania świadka M. C.– k. 110 – 111.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanej wyżej dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, w aktach osobowych wnioskodawcy oraz w aktach ubezpieczeniowych pozwanego organu emerytalnego, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Sąd Okręgowy w niewielkim zakresie oparł się również na zeznaniach słuchanych w sprawie świadków M. C.i Z. N., uznając, że tylko w zakresie w jakim potwierdzili oni sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni (...)zasługiwał na uwzględnienie. W pozostałym zaś zakresie, tj. w zakresie w jakim opisywali charakter zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie czasu, ich zeznania, jako niespójne, niekonsekwentne i nie znajdujące potwierdzenia w jakimkolwiek innym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, nie zasługiwały na wiarę – do czego Sąd Okręgowy odniesie się jeszcze w dalszej części uzasadnienia.

Z przyczynach wskazanych wyżej, Sąd Okręgowy odmówił również wiary ubezpieczonemu w zakresie w jakim wskazywał, że w (...) w G. pracował generalnie jak spawacz i kowal, a jedynie sporadycznie pomagał kolegom przy pracach w kanałach. W tym zakresie, zeznania ubezpieczonego pozostawały w ewidentnej sprzeczności z treścią dokumentacji zgromadzonej w sprawie, jak również z treścią jego wyjaśnień złożonych na rozprawie w dniu 07 stycznia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XV U 2983/09.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

W świetle po raz drugi poczynionych ustaleń faktycznych stwierdzić należy, iż odwołanie skarżącego M. G. nie zasługuje na uwzględnienie.

W tym miejscu raz jeszcze przypomnieć należy, iż przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach i zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy miał obowiązek jeszcze raz przeprowadzić pełne i wyczerpujące postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie charakteru i rodzaju pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...)w G..

Wyniki przeprowadzonego przez Sąd w tym zakresie postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, jest słuszne.

Wskazać należy, iż ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 153 poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa i rozwiązali stosunek pracy.

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia, w dziale XIV (prace różne) pod pozycją 12 wymienione są prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym, natomiast pod pozycją 16 prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony na dzień złożenia wniosku osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostawał w stosunku pracy.

Przedmiotem sporu, jak już wskazano powyżej, pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 18 lipca 1979 r. do dnia 30 listopada 1990 r. w Spółdzielni (...)w G..

W ocenie Sądu, w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, brak jest podstaw do uwzględnienia ubezpieczonemu powyższego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, iż świadectwo pracy wystawione przez Spółdzielnię (...)w G. w dniu 03 grudnia 1990 r. (vide : akta osobowe ubezpieczonego oraz akta ubezpieczeniowe plik I k. 6 - 8) zatem w kilka dni po rozwiązaniu stosunku pracy z wnioskodawcą wskazuje, iż ubezpieczony był tam zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn rolniczych. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w których oznaczono stanowisko ubezpieczonego jako mechanik, spawacz i wskazano, że w okresie od 18 lipca 1979 r. do 30 listopada 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A dziale XIV pod poz. 12 i 16 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r., dz. U. Nr 8, poz. 43 (vide : akta ubezpieczeniowe plik II k. 8) zostało wystawione przez Spółdzielnię dopiero w dniu 11 lutego 2000 r. Sąd zważył przy tym, iż w aktach osobowych ubezpieczonego brak jest jakiegokolwiek dokumentu, który rzeczywiście wskazywałby na fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w charakterze spawacza. Wręcz przeciwnie, znajdujące się tam umowy o pracę z dnia 18 lipca 1979 r. i 31 lipca 1979 r. oraz liczne angaże z całego okresu zatrudnienia bezsprzecznie wskazują, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) w G. wykonywał tylko i wyłącznie prace na stanowisku mechanika. Na to samo stanowisko pracy wskazuje również treść sporządzonych przez tą spółdzielnię zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp – 7 z dnia 22 października 2003 r. (vide : akta ubezpieczeniowe plik I – k. 12 – 13).

W ocenie Sądu, wobec sprzeczności treści świadectwa pracy oraz świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz uwzględniając treść ww. dokumentów znajdujących się w aktach ubezpieczeniowych ZUS i aktach osobowych wnioskodawcy za ten okres, jak również mając na uwadze fakt, iż ubezpieczony nie przedstawił żadnych innych wiarygodnych dowodów na potwierdzenie rzeczywistego charakteru jego zatrudnienia w tym okresie, brak jest podstaw do uwzględnienia ww. spornego okresu czasu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Według Sądu, wobec braku innych dowodów, o wiarygodności treści świadectwa pracy wystawionego w dniu 03 grudnia 1990 r. świadczy to, że zostało wydane bezpośrednio po zakończeniu zatrudnienia przez wnioskodawcę (i nie domagał się on jego sprostowania), a świadectwo w warunkach szczególnych dopiero po 10 latach. W konsekwencji, brak było podstaw do uznania za wiarygodne w tym zakresie zeznań wnioskodawcy oraz zawnioskowanych przez niego świadków, tym bardziej, że zeznania te również nie były ze sobą zbieżne i brakowało im konsekwencji.

Zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków M. C.i Z. N., zatrudnionych razem z ubezpieczonym w spornym okresie czasu w (...) G. i skonfrontował te zeznania, mając również na uwadze treść zeznań świadka Z. N. słuchanego na rozprawie w dniu 13 października 2010 r. w sprawie tut. Sądu o sygn. akt XV U 2983/09 (vide : k. 36). W toku tamtejszego postępowania świadek Z. N. zeznał, iż w okresie zatrudnienia w (...) wnioskodawca zajmował się zarówno mechaniką jak i spawaniem. Remontował wszystkie popsute maszyny i jak było trzeba to spawał. Prace te wykonywał zarówno w kanale jak i na zewnątrz. Z kolei w toku niniejszego postępowania świadek ten, potwierdzając początkowo treść swoich poprzednich zeznań, wskazał, że M. G. pracował jako kowal. Po odczytaniu mu jednak fragmentu jego zeznań z k. 36 akt sprawy XV U 2983/09, świadek zeznał, że tak naprawdę, to nie wie co ubezpieczony faktycznie robił, gdyż rano wyjeżdżał w pole i wracał z niego bardzo późno, więc nie widział dokładnie czym ubezpieczony się zajmuje. Podobnie było zimą, gdy pracował w transporcie – wtedy również nie był w stanie zaobserwować pracy ubezpieczonego. Świadek dodał również, że w warsztatach w (...) był tylko jeden kanał remontowy, ale zawalony i nie nadawał się on do użytku. Zeznania te, jako niekonsekwentne i nierzetelne (świadek ten ostatecznie wycofał się ze swoich zeznań, wskazując, że nic nie pamięta), w żadnym wypadku nie zasługiwały na uwzględnienie.

W ocenie Sądu, również zeznania świadka M. C.nie mogły zostać uznane za wiarygodne w całości. Wynika z nich, że ubezpieczony, mimo, że został zatrudniony na stanowisku mechanika, to faktycznie pracował wyłącznie jako spawacz i kowal. Ubezpieczony był jedynym kowalem i spawaczem z uprawnieniami, a do pomocy w kuźni miał również ślusarza. Świadek ten potwierdził, że był jeden kanał remontowy, ale nie był on zawalony – był użytkowany i ubezpieczony czasami pomagał przy ciężkich pracach w kanale. Poza kanałem, jak wskazał, ubezpieczony mógł również coś sporadycznie naprawiać, ale głównie spawał. Świadek dodał przy tym, że przez jakiś czas ubezpieczony zajmował się też robieniem lemieszy i ich ostrzeniem.

Sąd nie oparł się na zeznaniach tegoż świadka z tego względu, że pozostawały one w całkowitej sprzeczności z wyżej opisanymi dokumentami znajdującymi się w aktach ubezpieczeniowych ZUS oraz w aktach osobowych wnioskodawcy, na których nie nadmieniono nawet, aby ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku spawacza bądź kowala. Sam fakt, że ubezpieczony miał ku temu stosowne uprawnienia, nie świadczy jeszcze o tym, że faktycznie tylko i wyłącznie taki był charakter świadczonej przez niego pracy. Owszem, Sąd nie neguje tego, że ubezpieczony mógł zajmować się spawaniem przy dokonywaniu różnego rodzaju napraw, ale wobec materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nie sposób uznać, aby pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jak wymagają tego przepisy cytowanego wyżej rozporządzenia.

Sąd zważył, że również zeznaniom samego ubezpieczonego brakowało w tym zakresie konsekwencji. On także będąc słuchany informacyjnie na rozprawie w dniu 07 stycznia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XV U 2983/09 (vide : k. 13 w zw. z k. 37) podał, że przez cały sporny okres od 1979 r. do 1990 r. pracował zarówno jako spawacz jak i mechanik w kanałach. Wskazał, że : „W dniówce to tak mniej więcej wychodziło spawania pół na pół z pracą w kanałach, albo bywało, że był dzień spawania a na drugi dzień pracowałem w kanałach”. Jeżeli chodzi o prace kowalskie, to jak zeznał, wykonywał je poza godzinami pracy. Z kolei w toku niniejszego postępowania ubezpieczony zeznał, że pracował generalnie jako spawacz i kowal i tylko sporadycznie pomagał kolegom przy pracach w kanałach, jak trzeba było wyremontować jakąś ciężką część. On sam – jak podał – nie dokonywał żadnych napraw, ani w kanale, ani poza nim – co pozostaje w ewidentnej sprzeczności z treścią zeznań ubezpieczonego złożonych w toku postępowania w sprawie XV U 2983/09. Z wyżej wskazanych przyczyn, jak również wobec tego, iż zeznania te nie korelowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, Sąd nie miał jakichkolwiek podstaw, aby uwzględnić zeznania ubezpieczonego co do charakteru faktycznie świadczonej przez niego pracy w spornym okresie czasu.

Za trafny uznać należy pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażony w wyroku z dnia 28 października 2008 r. w sprawie sygn. akt III AUa 560/08 zgodnie z którym, w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo – emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych – potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. Prymat nadany dokumentacji pracowniczej prowadzi do gradacji mocy dowodowej polegającej na tym, iż dokumentacja ta stanowi podstawę weryfikacji pozostałych dowodów przedłożonych przez strony. Zatem dokumentacja pracownicza jest elementem weryfikującym treść zeznań świadków i samego wnioskodawcy. W rozpoznawanej sprawie, jak już wielokrotnie podkreślano powyżej, dokumentacja ta, nie pozwoliła na poczynienie wiarygodnych ustaleń faktycznych na postawie zeznań przesłuchanych w sprawie świadków oraz zeznań samego ubezpieczonego.

Za konieczne w tym miejscu Sąd uznał również przywołanie ugruntowanego już poglądu orzecznictwa, zgodnie z którym przepisy przewidujące prawo do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są przepisami szczególnymi, ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna, co wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy (vide: uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2006/13-14/218).

Podsumowując więc powyższe rozważania wskazać należy, że analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadzi do wniosku, iż ubezpieczony nie zdołał wykazać, aby jego praca świadczona w spornym okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...)w G. była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Nie sposób bowiem uznać, aby ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawacza bądź prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. W konsekwencji, nie sposób przyjąć za wystawionym ubezpieczonemu świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach, aby pracował on na stanowiskach, o którym mowa w wykazie A dziale XIV pod poz. 12 i 16.

Ubezpieczony nie udowodnił więc, aby w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...)pracował on w szczególnych warunkach, a zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r. wydanego w sprawie II UKN 417/97 (OSNP 1998/21/638) nie korzysta z uprawnienia do emerytury przy niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania M. G. od zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 01 marca 2011 r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cyt. wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Maria Ołtarzewska