Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2015 r. w Lublinie

sprawy Z. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 10 czerwca 2015 r. sygn. akt IV U 621/14

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Barbara Hejwowska Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 784/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił Z. S. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, że do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych zaliczył ubezpieczonemu staż w wymiarze 13 lat, 1 miesiąca i 18 dni, natomiast nie zaliczył okresu zatrudnienia od 01.02.1984r. do 30.09.1994 r. w B. w S..

Odwołanie od w/w decyzji złożył Z. S. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że do pracy w warunkach szczególnym powinien być mu zostać zaliczony okres zatrudnienia od 01.02.1984 r. do 30.09.1994 r. w (...) S.A. w S., w których to okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierownik budowy, co odpowiada pracy w warunkach szczególnych wymienionej w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2015 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że Z. S. przysługuje prawo do emerytury od dnia 5 maja 2014 roku i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S. na rzecz Z. S. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

Z. S. w dniu (...) ukończył 60-ty rok życia. W dniu 12 marca 2014 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 28 lat, 10 miesięcy i 9 dni oraz staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 13 lat, 1 miesiąca i 18 dni. Organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczył ubezpieczonemu okres zatrudnienia w Krajowej Spółce (...) od 01.09.1969 r. do 23.04.1974 r., od 13.03.1976 r. do 31.01.1984 r. oraz okres służby wojskowej od 24.04.1974 r. do 31.12.1974 r. Do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono natomiast okresu zatrudnienia od 01.02.1984 r. do 30.09.1994 r. w (...) S.A. w S..

Ubezpieczony w okresie od 01.02.1984 r. do dnia 30.09.1994 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) S.A. w S. (świadectwo pracy k. 7 akt rentowych). Ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku zastępcy kierownika bazy sprzętu i pracował na tym stanowisku do 10.03.1987 r. Baza sprzętu obsługiwała budowy prowadzone przez Przedsiębiorstwo Budowlano- (...) S.A. Na stanie bazy były koparki, dźwigi, samochody ciężarowe, wywrotki, samochody dostawcze, samochody osobowe. Na bazie sprzętu wykonywane były również naprawy sprzętu ciężkiego. Praca ubezpieczonego na stanowisku zastępcy kierownika polegała na rozsyłaniu kierowców samochodów ciężarowych i operatorów sprzętu ciężkiego budowlanego na budowy zgodnie z zapotrzebowaniem kierowników budów, zamawianiu części do remontów. Następnie od dnia 10 marca 1987 r. do końca zatrudnienia u wymienionego pracodawcy ubezpieczony pracował na budowach jako kierownik grupy elektryków. Ubezpieczony nadzorował prace prowadzone przez podległych mu służbowo elektryków, sprawdzał jak również wykonywał samodzielnie pomiary elektryczne w zakresie zabezpieczeń ochronnych. Ubezpieczony nadzorował pracę elektryków, który wykonywali instalacje elektryczną wewnątrz obiektów budowanych przez wymienioną firmę, jak również prace elektryczne wykonywane od przyłącza do poszczególnych budynków zgodnie z projektem uzgodnionym z zakładem energetycznym. Ubezpieczony opracowywał harmonogram prac eklektycznych wykonywanych na prowadzonych budowach, sprawdzał, czy zakładanie instalacji elektrycznej przebiega zgodnie z dokumentacja techniczna, rozdzielał pracę elektrykom, zamawiał potrzebne materiały na wykonanie tych instalacji, a następnie rozliczał się z tego.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka T. S. w części gdzie zeznał iż ubezpieczony był kierownikiem budowy i nadzorował pracę wszystkich grup pracujący na tych budowach, a nie tylko pracę grupy elektryków, bowiem w tym zakresie zeznania wymienionego świadka pozostają w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, w tym zeznaniami ubezpieczonego.

Sąd uznał, że odwołanie Z. S. jest uzasadnione.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art. 32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych. Poza sporem pozostawało bowiem, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek z dniem (...)nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz spełnił przesłankę „ogólnego” stażu pracy.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do ustalenia, że ubezpieczony w okresie od 10 marca 1987 r. do 30.09.1994 r. (7 lat, 6 miesięcy i 20 dni) w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) S.A. w S. wykonywał pracę kierownika grupy elektryków wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nadzór inżynieryjno-techniczny nad podległą mu brygadą elektryków. Ubezpieczony nadzorował pracę elektryków, którzy wykonywali instalacje elektryczne wewnątrz i na zewnątrz budynków oraz instalacje ochronne np. odgromowe. Praca elektryków jest pracą w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A, działem II rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadków i ubezpieczonego wynika, że wymieniony zakład pracy zajmowały się budownictwem mieszkaniowym i przemysłowym i głównym miejscem pracy osób zatrudnionych w tej firmie były budowy. Ubezpieczony swoją pracę kierownika grupy elektryków wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracując razem z podwładnymi na budowach i stale nadzorując wykonywaną przez nich pracę. Tak więc praca ubezpieczonego polegała na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanych w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu pracę ubezpieczonego należy zatem zakwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – jako dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. (...) S.A. w S. było firmą budowlaną to ze względu na specyfikę tego przedsiębiorstwa budowy konkretnych obiektów należy potraktować jako odrębne oddziały.

Sąd wskazał, że organ rentowy błędnie nie zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych całego okresu odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej. Zaliczono okres służby wojskowej tylko do 31.12.1974 r., a w ocenie Sądu powinien być zaliczony cały okres tj. również od 01.01.1975 r. do 12.04.1976 r. (1 rok, 3 miesiące i 12 dni). W szczątkowej dokumentacji pracowniczej, która zawiera tylko listy płac ubezpieczonego, wskazano iż od 10.03.1987 r. ubezpieczony był zatrudniony jako nadbrygadzista robót elektrycznych, a w 1989 r. jako majster robót elektrycznych. W każdym przypadku jednak ubezpieczony otrzymywał dodatek funkcyjny co świadczy o tym, że faktycznie wykonywał pracę kierownika. Do powyższych zaszeregowań wynikających z list płac odniósł się również świadek S. W., który był dyrektorem naczelnym przedsiębiorstwa (...), zeznając iż takie zaszeregowania mogły być jedynie dla celów płacowych, faktycznie takiego stanowiska natomiast na budowie nie było. Wymieniony świadek konsekwentnie zeznawał, że ubezpieczony od marca 1987 r. pracował na stanowisku kierownika robót elektrycznych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, że ubezpieczony na datę 1 stycznia 1999 r. udowodnił staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 21 lat, 11 miesięcy i 20 dni, po zaliczeniu do stażu uznanego przez organ rentowy okresu pracy od 10.03.1987 r. do 30.09.1994 r. w przedsiębiorstwie (...) S.A. w S. oraz pełnego okresu, w którym ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie i dlatego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że Z. S. przysługuje prawo do emerytury od (...) tj. ukończenia przez niego 60-ego roku życia. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490). Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając wyrok w całości zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego - art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 1, 2 ust 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez błędną wykładnię tych przepisów i ustalenie prawa do emerytury osobie nie spełniającej przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach;

- naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów. Skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W ocenie apelującego praca wnioskodawcy polegająca na nadzorowaniu pracy elektryków którzy wykonywali instalację elektryczną wewnątrz obiektów budowlanych wykonywali instalacje od przyłącza do poszczególnych budynków, czy też z wykonywali instalacje odgromowe, wbrew stanowisku Sądu nie odpowiada rodzajowo pracy określonej w dziale XIV poz. 24 załącznika do rozporządzenia. Praca elektryka nie jest bowiem pracą w szczególnych warunkach określoną w dziale II a zatem i nadzór nad pracą elektryków nie wyczerpuje dyspozycji działu XIV. Nadto obowiązki elektryków zatrudnionych przez Przedsiębiorstwo Budowlano- (...) nie mogą być uznane za odpowiadające pracy elektromontera w energetyce. Przedsiębiorstwo było branżą budowlaną, a zatem ubezpieczony i pracownicy których nadzorował nie pracowali w przemyśle energetycznym. Apelujący powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że w świetle przepisów rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy, przyporządkowanie danego rodzaju prac do konkretnego stanowiska wykazu ma istotne znaczenie dla jej oceny jako pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy wskazuje, że nawet jeżeli doliczyć ubezpieczonemu do zaliczonego przez organ rentowy okresu 13 lat, 1 miesiąca i 18 dni 1 rok 3 miesiące i 12 dni (okres służby wojskowej od 1 stycznia 1975 do 12 kwietnia 1976), to okres ten wyniesie 14 lat i 5 miesięcy zamiast wymaganych co najmniej 15.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o jej oddalenie.

W uzasadnieniu wskazuje min. na okres pracy wnioskodawcy na stanowisku zastępcy bazy sprzętu i transportu od 1.02.1984 do dnia 10.03 1987. Sąd Okręgowy wypowiadając się co do pracy w okresie potraktował ten okres pobieżnie uznając, że wystarczający jest okres nadzoru nad pracownikami wykonującymi prace w energetyce, jednakże również ten okres winien być uwzględniony do pracy w warunkach szczególnych uprawniających do skorzystania z możliwości przejścia na emeryturę w obniżonym wieku. W tym czasie wnioskodawca pełnił złożony nadzór nad operatorami sprzętu ciężkiego, sprawdzał warunki pracy sprzętu, uzgadniał czas pracy sprzętu i rozliczał paliwo.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna, a jej uwzględnienie skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, Lex nr 950426). Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), które ma zastosowanie na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 748) wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W załączniku do rozporządzenia zawarty jest kompletny wykaz prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. A zatem, dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 z późn. zm.) - w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia.

Już w tym miejscu zaznaczyć należy, że zakład pracy wydając świadectwo pracy wskazał , że wnioskodawca od 1 lutego 84 do 3 września 1994 zajmował stanowisko kierownika budowy - (wykaz C dział III pkt 8 wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Gospodarki przestrzennej i Budownictwa z dnia 26. 08.1988 w sprawie wykazu stanowisk pracy w budownictwie, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze uprawniające do wzrostu emerytury – świadectwo pracy – k. 7 akta rentowe). Podkreślić należy, że nieobowiązujący już wykaz C uprawniał wyłącznie do przyznania dodatku do emerytury nie zaś do przejścia na emeryturę w obniżonym wieku.

Natomiast Sąd I instancji wadliwie uznał, że ubezpieczony w okresie od 10 marca 1987 r. do 30.09.1994 r. (7 lat, 6 miesięcy i 20 dni) w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) S.A. w S. wykonując pracę kierownika grupy elektryków sprawował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nadzór inżynieryjno-techniczny nad podległą mu brygadą elektryków, co w świetle wykazu A działu II i XIV p. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze upoważnia do przejścia na emeryturę w wieku obniżonym .

Jak wynika z ustaleń Sądu, ubezpieczony nadzorował pracę elektryków, którzy wykonywali instalacje elektryczne wewnątrz i na zewnątrz budynków oraz instalacje ochronne. Nie można podzielić kategorycznego stwierdzenia Sądu, że praca elektryków, co do zasady jest pracą w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A, działem II cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku. Zgodnie z wymienionymi regulacjami znaczenie dla nabycia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, ze względu na wykonywanie prac w szczególnych warunkach, mają prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze w energetyce, tzn. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (Wykaz A, dział II - w energetyce). Co do wykładni tego przepisu, Sąd Najwyższy wielokrotnie wyrażał pogląd (por. wyrok z dnia 17 kwietnia 2014 r., I UK 384/13 LEX nr 1466626), zgodnie z którym energetyka, to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest więc uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w "energetyce" wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. Wówczas wykonywanie tak szeroko rozumianego rodzaju prac czyniłoby bezprzedmiotowymi granice pojęcia "energetyka" z działu II i przenosiłoby wcześniejsze uprawnienia emerytalne na różne roboty elektryczne nienależące do "energetyki". W samej "energetyce" nie chodzi o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko o wskazane w dziale II prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Branżowy charakter pracy w energetyce ma zatem znaczenie decydujące. W ocenie Sądu Najwyższego, za prace w szczególnych warunkach w energetyce mogą być uznane tylko takie prace, które są realizowane w przedsiębiorstwie działającym w ramach tej gałęzi przemysłu (branży) i które polegają na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, ściśle związanymi z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej i cieplnej. Chodzi przy tym o kwalifikowany charakter tych prac wynikający właśnie z wykonywania ich w obrębie "systemu energetycznego", w skład którego wchodzą zakłady wytwarzające (przetwarzające) energię elektryczną i cieplną oraz przesyłające (dostarczające) tę energię do odbiorców. Z kolei, umieszczenie w dziale II Wykazu A (na takich samych, równych zasadach) prac montażowych, remontowych i eksploatacyjnych oznacza, iż każdy z tych rodzajów prac musi charakteryzować się narażeniem na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych oraz takim samym stopniem owej ekspozycji. Jeśli bowiem prawodawca wymienia jedynie rodzaje czynności, których wspólną cechą jest ich realizacja przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, to bez względu na to, czy są one wykonywane przy montażu, remoncie bądź eksploatacji urządzeń służących do wytwarzania i przesyłania energii, muszą charakteryzować się takim samym stopniem szkodliwości dla zdrowia i uciążliwości. Jest to natomiast możliwe tylko wówczas, gdy wszystkie te prace są wykonywane w takich samych (albo przynajmniej bardzo zbliżonych) warunkach i stanowią pewien ciąg technologiczny, który rozpoczyna się od montażu urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych służących wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, a następnie jest związany z ich bieżącą eksploatacją, w ramach której będzie też występować konieczność przeprowadzenia remontów tych urządzeń. Sąd Najwyższy podkreślał ponadto, że istotą pracy w szczególnych warunkach jej ich szkodliwe oddziaływanie na organizm człowieka, prowadzące do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Stan faktyczny stanowiący podstawę dochodzonych uprawnień musi więc opisywać sytuację mieszczącą się w definicji pracy w szczególnych warunkach ujętej w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającą wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Sąd Najwyższy uznał też , że prace remontowe (wymienione w dziale II Wykazu A) powinny być wykonywane przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej, analogicznie jak to ma miejsce w przypadku prac określonych w dziale XIV pod poz. 25, obejmujących bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 .06. 2015 r. I UK 359 /14 Lex nr 1771086).

Powyższe podglądy Sąd Apelacyjny podziela.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd Apelacyjny stwierdza, że czynności wykonywane w ramach zatrudnienia w przedsiębiorstwie działającym w branży budowlanej w warunkach nadzoru nad brygadą elektryków, którzy co do zasady wykonywali wszelkie czynności elektryczne (w tym przeważnie wewnątrz budynków), jak też czynności związane z pracą po odłączeniu urządzeń od sieci i ich "wyłączeniu" z systemu energetycznego, nie odpowiadają definicji prac w szczególnych warunkach w energetyce, wymienionych w dziale II i XIV Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Tym samym nadzór powyższymi pracami nie może być zakwalifikowany jako praca w warunkach szczególnych. Ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy nie pozwalają na przyjęcie, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace wymienione pod powołanymi przez Sąd Okręgowy pozycjami załącznika do rozporządzenia ponieważ jego praca i nadzór nad nie miała żadnego związku z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej i cieplnej, czy też montażem remontem, i eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych o jakich mowa powyżej.

W tym stanie rzeczy, bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje doliczenie jako pracy w warunkach szczególnych całego okresu służby wojskowej, bowiem po zsumowaniu z zaliczonym przez organ rentowy okresem 13 lat, 1 miesiąca i 18 dni to okres ten jest niższy od wymaganych co najmniej 15 lat.

Nie podlega zaliczeniu, wbrew stanowisku wnioskodawcy, jako praca w warunkach szczególnych okres zatrudnienia na stanowisku kierownika budowy - zastępcy bazy sprzętu i transportu od 1.02.1984 do dnia 10.03.1987. Jak wynika z ustaleń Sądu, baza sprzętu obsługiwała budowy prowadzone przez Przedsiębiorstwo Budowlano- (...) S.A. Na stanie bazy były koparki, dźwigi, samochody ciężarowe, wywrotki, samochody dostawcze, samochody osobowe. Na bazie sprzętu wykonywane były również naprawy sprzętu ciężkiego. Praca ubezpieczonego na stanowisku zastępcy kierownika tej bazy polegała na rozsyłaniu kierowców samochodów ciężarowych i operatorów sprzętu ciężkiego budowlanego na budowy zgodnie z zapotrzebowaniem kierowników budów, zamawianiu części do remontów, uzgadnianiem czasu pracy sprzętu, rozliczaniem paliwa.

Jakkolwiek Sąd Okręgowy nie wypowiadał się wyraźnie, co do kwalifikacji tego okresu pod kątem możliwości doliczenia jako zatrudnienia w warunkach szczególnych, to jednak dokonane w tym zakresie ustalenia wynikające z zeznań przesłuchanych świadków, jak i samego wnioskodawcy, są na tyle wyczerpujące i dokładne, że pozwalają Sądowi Apelacyjnemu na jednoznaczne stwierdzenie , że rodzaj tej pracy i faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę czynności wyklucza uznanie jej jako praca w warunkach szczególnych.

Tym samym, wbrew stanowisku Sadu Okręgowego wnioskodawca nie udowodnił, że spełnia przesłanki z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1227) oraz § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wyżej cytowanego do ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Wobec niewykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych, stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym naruszył przepisy prawa materialnego tj. art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. Nr 153, poz. 748) oraz § 2 i 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43).

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.