Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku W. M. , G. M.

z udziałem Gminy B. , (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika Gminy B.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kępnie

z dnia 19 grudnia 2014r. sygn. akt I Ns 190/12

p o s t a n a w i a:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że opisaną w punkcie 1 służebność przesyłu ustanawia bez wynagrodzenia i w tym samym zakresie zmienia zakres oddalenia wniosku wynikający z punktu 2 tego postanowienia, pozostawiając bez zmian całość rozstrzygnięcia o kosztach postępowania nieprocesowego przed sądem pierwszej instancji;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  nie obciążać wnioskodawców kosztami postępowania przed sądem drugiej instancji;

4.  nieuiszczonym kosztami sądowymi obciążyć Skarb Państwa Sąd Okręgowy w Kaliszu.

SSO Marian Raszewski SSO Wojciech Vogt SSO Janusz Roszewski

Sygnatura akt II Ca 140/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Kępnie na nieruchomości stanowiącej działkę numer (...), położoną w C., gmina B., objętej księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Kępnie (...) będącej aktualnie własnością wnioskodawczym G. M., ustanowił służebność przesyłu na rzecz uczestnika postępowania Gminy B. polegającą na prowadzeniu eksploatacji sieci wodociągowej, znajdującej się na opisanej wyżej nieruchomości, w tym prawie swobodnego dostępu do sieci wodociągowej posadowionej na ww. działce, w celu wykonania prac budo wlano-montaże wyć h, eksploatacyjnych, konserwacyjnych i remontowych, wymiany urządzeń i usuwanie awarii sieci wodociągowej oraz rozbudowy tej sieci w pasie ochronnym

-}

o szerokości 3,10 m , której przebieg został ustalony w opinii biegłego sądowego geodety J. S. z dnia 3 listopada 2014 r., a także polegającej na obowiązku znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomość obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia pasa ochronnego sieci wodociągowej - za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 1.261,00 zł płatnym przez uczestnika postępowania Gminę B. na rzecz wnioskodawczym G. M. w terminie l miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, oddalił wniosek w pozostałym zakresie i rozstrzygnął o kosztach postępowania nieprocesowego , w tym o nieuiszczonych kosztach sądowych związanych z tym postępowaniem.

Apelacją z dnia 28 stycznia 2015r. postanowienie Sądu Rejonowego zaskarżył w całości uczestnik postępowania Gmina B.. Postanowieniu temu skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego art. 49 § l kc i art. 305 § 2 kc przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż gmina B. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie dostarczania wody Wskazując na powyższe apelujący wniósł

0 zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku.

W odpowiedzi na apelacje Gminy B., wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji

1 zasądzenie od uczestnika solidarnie na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania, w tym
kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą według norm przepisanych,

S ąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest częściowo uzasadniona, bowiem uzasadniony jest zarzut naruszenia prawa materialnego art. 305 ² §2 k.c, natomiast nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art.49 §1 k.c.

W rozpoznawanej sprawie nie została podważona przez apelującego podstawa faktyczna wyroku. Zatem, gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w pierwszej instancji i aprobuje dotychczasowe ustalenia, nie musi ich powtarzać [por. m.in. Postanowienie SN z dnia 26.042007r., II CSK 18/07, lex nr 966804].

Sąd Okręgowy podzielając w sprawie ustalenia faktyczne, a jedynie celem dokonania

^

oceny podniesionych zarzutów w zakresie naruszenia prawa materialnego art. 305 §2 k.c., przeprowadził z urzędu dowód z uzupełniającego wsłuchania biegłego oraz złożonych przez niego pisemnych wyjaśnień do opinii sporządzonej przed Sądem I instancji.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew zarzutowi apelującego, nie doszło do naruszenia art. 49 §1 k.c. przez przyjęcie, że pozwana gmina B. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie dostarczenia wody.

Należy już w tym miejscu zaznaczyć, że zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie jest bezsporne, iż jednostka samorządu terytorialnego może prowadzić działalność gospodarczą, a więc być przedsiębiorcą w rozumieniu art. 431 k.c. Wskazuje się na to, że działalność ta jest wyrazem realizacji nałożonych na nią zadań publicznych lub zdobywania środków. Działalność ta jest nastawiona na zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, przy wykorzystaniu majątku komunalnego. (Tak D. Fleszer, Nie komercyjna działalność gospodarcza gminy, (...), s. 29. C. K., Działalność gospodarcza gmin, B. 1992, s. 11.).

Spośród jednostek samorządu terytorialnego, najszerszy zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej ma gmina, albowiem wynika to z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym.

Działalność jednostki samorządu terytorialnego może być kwalifikowana jako działalność gospodarcza już wówczas, gdy jest podejmowana w sferze użyteczności publicznej w formie jednostek budżetowych oraz gminnego zakładu budżetowego, jak również w celu realizacji zadań własnych na podstawie art. 7 ust. l u.s.g. dotyczących zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty. Budowa przez gminę sieci wodociągowej przy pomocy wyspecjalizowanego wykonawcy, za wynagrodzeniem ustalonym w umowie, jest czynnością o charakterze gospodarczym. To, że gmina nie podejmuje takiej czynności w zamiarze osiągnięcia zysku, nie ma decydującego znaczenia dla jej kwalifikacji jako przedsiębiorcy. Działalność polegająca na dostarczaniu wody przez gminę nie pozostaje w sprzeczności z założeniami gospodarki komunalnej, która w założeniu nie ma celu zarobkowego. [ por. Wyrok SN z 27.08.2003 r. (I CK 183/03), niepubl. Por. wyrok WSA w Bydgoszczy z 12.09.2007 r. (II SA/Bd 537/07), niepubl.].

Z ustalonych w sprawie okoliczności wynika, co również znajduje potwierdzenie w apelacji pozwanej gminy, ze ta jest właścicielem wodociągu znajdującego się w cześć na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawczyni oraz że pobiera opłaty za dostarczanie wody (...). Już tylko z tej przyczyny trafne jest stanowisko, że skoro zadania te wykonuje Gmina B. jako własne, zajmuje się ona przesyłaniem mediów, w tym przypadku wody, prowadząc tym samym działalność z wykorzystaniem „urządzenia przesyłkowego" (wodociągu). W zakresie tej działalności Gmina B. jest zatem także przedsiębiorcą, o którym mowa w art. 43' k.c., nawet jeżeli nie opiera się na przedsiębiorstwie w znaczeniu przedmiotowym i funkcjonalnym w rozumieniu art. 55 k.c. przez jego wyodrębnienie majątkowe i organizacyjne. Po wybudowaniu wodociągu, z chwilą połączenia z siecią przedsiębiorstwa przesyłowego, urządzenia te stanowią odrębny od nieruchomości przez który przebiega, przedmiot własności, zatem nie stanowi on własności mieszkańców wsi, lecz przedsiębiorstwa przesyłowego.

Bez znaczenia pozostają pozostałe argumenty skarżącego przedstawiane przeciwko ustanowieniu służebnością, tj o bezzyskownej działalności w zakresie dostarczania wody i odprowadzanie ścieków, realizowanej za pomocą urządzeń przesyłowych, czy też o uprzedniej zgodzie mieszkańców wsi na pobudowanie wodociągu.

Zatem przy spełnieniu pozostałych przesłanek z art, 305 §2 k.c., których uczestnik nie zakwestionował, ustanowienie służebnością przesyłu na nie ruchomość wnioskodawcy jest uzasadnione, co znajduje wyraz w punkcie I-szym rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, w części obejmującej ustanowienia tego prawa.

Odnosząc się natomiast do żądania wnioskodawców zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu, to nie znajduje ono uzasadnienia w dokonanych w sprawie ustaleniach faktycznych oraz w ocenie tego roszczenia.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe wypowiedzi judykatury i doktryny, można wskazać kilka podstawowych zasad związanych z ustalaniem wynagrodzenia. Wynagrodzenie powinno uwzględniać stopień ingerencji w prawo własności nieruchomości. Nie może pełnić funkcji odszkodowawczej, lecz ma rekompensować wszystkie niedogodności, stanowić ekwiwalent utraconych korzyści, m.in. estetycznych, natomiast rekompensaty obniżenia wartości właściciel powinien poszukiwać w oparciu o art. 224§2 i art, 225 k.c. ( zob. zwłaszcza wyrok SN z 15 września 2011 r., II CSK 681/10, LexisNexis nr 3931692; postanowienie SN z 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11, Lexis nr 3971510; postanowienie SN z 20 września 2012 r., IV CSK SK 56/12, LexisNexis nr 4454322 oraz postanowienie SN z 8 lutego 2013 r., IV CSK 3( 317/12, LexisNexis nr 5794787.)

Ustalając wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu, należy także uwzględnić korzyści, jakie odnosi nieruchomość obciążona. Przede wszystkim korzyścią taką jest możliwość przyłączenia się do sieci przebiegającej przez nieruchomość, o ile charakter urządzeń na to pozwala ( Zob. postanowienie SN z 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11, LexisNexis nr 3ir 3971510.).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawalnej sprawy, to należy w oparciu o opinię biegłego M. W. oraz jego wyjaśnienia pisemne z dnia 15 10.2015r., stwierdzić, że brak jest podstaw do ustalenia odpowiedniego wynagrodzenia na rzecz wnioskodawców, jako właścicieli nieruchomości z tytułu ustanowionej służebności przesyłu.
Z opinii biegłego wynika bowiem, że urządzenie przesyłowe wodociągowe w żaden sposób nie wpłynęło na zmian sposobu użytkowania z nieruchomości zgodnej z jej przeznaczeniem oraz charakterem. Nie powoduje ona dodatkowego utrudnienia w uprawie gruntu jako rolnego nie ma znaczenia dla produkcji rolnej. Można na niej prowadzić każdy rodzaj upraw polowych i ogrodniczych. W związku z posadowieniem wodociągu nie wystąpił na niej jakikolwiek rodzaj szkody krajobrazowej. Ewentualna utrata wartości tej części nieruchomości ustalona w wysokości 1220 zł jest hipotetyczna i wynika jedynie z
przyjmowania tego gruntu jako potencjalnie budowlanego, co aktualnie nie znajduje potwierdzenia z takiej możliwości jej wykorzystania.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy zważył, że skoro wodociąg stanowi urządzenie przesyłowe, którego eksploatacja przynosi korzyści także dla nieruchomości obciążonej stwarzając możliwość przyłączenia się do niego, a ponadto skoro stopień ingerencji w prawo własności jest nieznaczne, bowiem w żadnym zakresie nie ograniczyło właścicieli w dotychczasowym sposobie korzystania z niej, to brak jest podstaw do żądania od Gminy B. odpowiedniego Wynagrodzenia w jakiejkolwiek wysokości.

Z tych względów w ocenie Sądu Okręgowego ustanowienie służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego winno być nieodpłatne. W tym zakresie wniosek winien być również oddalony.

Mając powyższe na względzie, Sad Okręgowy uznając apelacje za częściowo uzasadniona z mocy art. 386 §1 w zw. z art. 132 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie i orzekł jak w sentencji postanowienia. O kosztach postępowania nieprocesowego przed sądem odwoławczym orzeczono z mocy art. 520 §1 k.p.c. oraz 113 ust,4 ustawy o k.s.