Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący- Sędzia: SO Agata Pierożyńska

Sędzia: SO Bożena Cincio-Podbiera

Sędzia: SO Beata Kozłowska-Sławęcka

Protokolant: st.sekr.sądowy Paweł Sztwiertnia

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2015 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez stronę powodową od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 23 stycznia 2015 r. sygn. akt V GC 1/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz strony powodowej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 770 zł (siedemset siedemdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 14 października 2014 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 427,70 zł (czterysta dwadzieścia siedem złotych siedemdziesiąt groszy);

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 129 zł (sto dwadzieścia dziewięć złotych).

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) spółka z o.o. w Ś. domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w (...) kwoty 770 złotych z należnościami ubocznymi tytułem pokrycia szkody jaką poniosła na skutek konieczności wynajmu pojazdu zastępczego poszkodowanej w kolizji drogowej R. C.. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, iż okres wynajmu samochodu P. (...) miał miejsce od dnia 9 do dnia 17 września 2013 roku i był usprawiedliwiony czasem niezbędnym do naprawy uszkodzonego pojazdu poszkodowanej-F. (...). Wynikająca z tych okoliczności wierzytelność została przeniesiona przez poszkodowaną na powodowy zakład naprawczy.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła, iż wypłacono z tego tytułu kwotę 270 zł na 3 dni najmu, przy przyjęciu średniej stawki w rozmiarze 90 zł za dobę. Zgodnie z kalkulacją ubezpieczyciela naprawa winna zając 13 roboczogodzin czyli 122 jednostki czasowe. Ponadto, pojazd zastępczy był wyższej klasy niż uszkodzony co pociągnęło za sobą zwiększenie kosztów wynajmu, co też dokumentuje cennik strony powodowej.

Strona powodowa odwoływała się do realiów prowadzonej naprawy, wskazując przy tym na tygodniowy czas pracy warsztatu/ wolne soboty i niedziele/.

Sąd Rejonowy na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań poszkodowanej i opinii biegłego ustalił, iż stawka czynszu najmu pojazdu zastępczego wynosiła 130 zł netto za 1 dzień najmu , przy najmie trwającym powyżej 7 dni. Wyższa stawka obowiązywała w przypadku najmu trwającego 4-5 dni lub 1-3 dni. W ofercie strony powodowej figurowały tez pojazdy klasy niższej niż P. (...). Kalkulacja naprawy została skierowana do ubezpieczyciela 30 sierpnia 2013r., 2 września zamówiono części zamienne, które naprawca otrzymał 5 września. Kalkulację ubezpieczyciel odesłał 4 września, pojazd naprawiony wydano 17 września. Czas naprawy strona powodowa określiła na 8 dni. Średni czynsz najmu pojazdu w klasie samochodu poszkodowanej wynosił 77 złotych brutto. W klasie pojazdu wynajętego- 110 złotych brutto.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

W ocenie Sądu Rejonowego, w kontekście art. 363 par. 2 kc i treści opinii biegłego , a także historii naprawy pojazdu brak było podstaw do ustalenia wysokości odszkodowania w sposób wskazany przez stronę powodową. Sąd uznał za nieuzasadnioną długość okresu naprawy, mając też na względzie datę zaistnienia zdarzenia komunikacyjnego to jest 30 lipca 2013 roku. Zdaniem Sądu do dnia zawarcia umowy najmu upłynął okres czasu usprawiedliwiający dokonanie naprawy w czasie technologicznym. W szczególności warsztat mógł wcześniej zamówić części i przygotować materiały niezbędne do naprawy oraz doprowadzić do zatwierdzenia kalkulacji przez ubezpieczyciela. Miał też Sąd na uwadze i to, że wynajęto poszkodowanej pojazd wyższej klasy i działanie takie Sad ocenił jako sprzeczne z art. 354 par. 2 kc. O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do treści art. 89 kpc w zw z art.99 kpc.

W apelacji od tego wyroku strona powodowa podniosła zarzut poczynienia przez Sąd Rejonowy błędnych ustaleń poprzez uznanie, że dobowa stawka najmu w rozmiarze 130 zł jest zawyżona w stosunku do stawki wskazanej przez biegłego wobec czego nie służy jej zwrot poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego , a także wobec przyjęcia, iż czas naprawy uszkodzonego samochodu został wydłużony i winien wynosić 3 dni, pomimo iż strona pozwana zarzutu takiego nie podniosła, ani nie wnioskowała na tą okoliczność dowodów, szczególnie dowodu z opinii biegłego. Skarżąca wskazała, iż Sąd pominął okoliczność wynajęcia poszkodowanej nowego pojazdu, a przede wszystkim nie wziął pod uwagę braku istnienia po stronie poszkodowanej obowiązku poszukiwania na rynku najtańszej oferty. Nadto, fakt że dobowa stawka najmu przekracza średnią przyjętą przez biegłego nie oznacza, że jest ona rażąco wygórowana. Wskazywała też apelantka, iż w toku postępowania strona pozwana nie wykazała, aby czas naprawy miał wynosić 3 dni. Nie zawnioskowała bowiem na tą okoliczność żadnego dowodu. Dodatkowo stawka najmu wskazana przez biegłego nie odnosiła się do okresu najmu w rozmiarze 3 dni lecz w rozmiarze 8 dni, co stanowi istotną różnicę skoro stawka ta wzrasta im krótszy jest okres najmu. Z taką argumentacją strona powodowa wnosiła o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa, bądź o uchylenie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana domagała się jej oddalenia i przyznania kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest usprawiedliwiona.

Zarzuty naruszenia procedury i prawa materialnego są w tym wypadku ściśle związane w istocie z oceną procesu weryfikacji okoliczności faktycznych miarodajnych dla końcowego rozstrzygnięcia oraz dowodów w kontekście art. 233 par. 1 kpc.

Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r. I ACa 285/12).

W ocenie Sądu Okręgowego apelujący w niniejszej sprawie podważył w apelacji w sposób skuteczny ustalenia faktyczne Sądu, co szczególnie dotyczy kwestii wysokości dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego. Sama bowiem okoliczność, iż stawka najmu jest wyższa od średniej na rynku nie oznacza, że wynajmujący zastosował stawkę rażąco wygórowaną. Zważyć trzeba, że o ile stawka przenosi stawkę średnią o tyle dla oceny zasadności powództwa ma też znaczenie okres wynajmu. Wszak, w zależności od okresu wynajmu zmienia się wysokość odpłatności, na zasadzie – im krótszy najem, tym wyższa stawka. Dodatkowo, poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania podmiotu oferującego najniższe stawki najmu pojazdu zastępczego.

Odnosząc się tu do roli biegłego w procesie podkreślić trzeba, że linia orzecznictwa Sądu Najwyższego w kwestii roli biegłego w procesie cywilnym jest ugruntowana. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r. IIICSK 255/09 rolą biegłego nie jest dokonywanie samodzielnych ustaleń faktycznych istotnych dla zastosowania określonej normy prawnej. Podobnie w wyroku z dnia 27 maja 2010 r. II PK 359/09 Sąd Najwyższy zaakcentował, że zadaniem biegłego nie jest rozstrzyganie zagadnień prawnych , a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. I wreszcie w wyroku z dnia 19 grudnia 2006 r. V CSK 360/06 Sąd Najwyższy stwierdza, że opinia biegłych ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast być sama w sobie źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych.

Ustalenie stanu faktycznego należy do sądu orzekającego , a biegli powinni udzielić odpowiedzi na konkretne pytania dostosowane do stanu faktycznego sprawy. Sąd Okręgowy w pełni podziela to stanowisko. Zgłaszający w sprawie żądanie musi twierdzenia zgłosić i podać takie fakty, które będą mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych czynionych przez sąd , te zaś będą mogły być wyjściową dla ich oceny przez biegłego z punktu widzenia zasad przyjętych w dziedzinie, co do której biegły wiadomości specjalne posiada. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Podkreślić wyraźnie należy, że reguły rozkładu ciężaru dowodu, stosowane przez Sąd w fazie orzekania, mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez każdą ze stron obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających stronę pozwaną od konieczności jego spełnienia. Obowiązkiem Sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania (subsumcji) w odpowiednią podstawę prawną, a także czy strona przeciwna udowodniła zasadność swojego stanowiska w zakresie dowodowym, który ją obciąża.

Przenoszą te uwagi na grunt nin. sprawy należy zaznaczyć, że to do Sądu należała ocena czy zastosowana stawka może być uznana za rażąco zawyżoną. Oceny tej , jako sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego Sąd Okręgowy, jak wskazano, nie podziela. Także ,wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, przyjąć trzeba, że i historia naprawy nie przemawia za ograniczeniem zakresu restytucji. Wszak części zamienne zostały zamówione przed zwrotem kalkulacji naprawy, a okoliczności, iż warsztat naprawczy nie jest czynny w weekendy strona pozwana nawet nie zaprzeczyła. Pojazd został przyjęty do naprawy 9 września czyli wówczas gdy zamówione części już znajdowały się w warsztacie. Ponadto, ubezpieczyciel na okoliczność niezbędnego okresu naprawy, który jego zdaniem był znacznie krótszy od wskazanego przez zakład naprawczy, nie zaoferował żadnego dowodu. Dowód z opinii biegłego był bowiem oferowany na okoliczność zawyżenia stawki najmu. W takim stanie rzeczy za właściwy okres naprawy przyjąć trzeba było okres wskazany przez stronę powodową. Same wszak twierdzenia ubezpieczyciela nie mogą zastąpić dowodu.

Zgodnie z art. 361 par. 2 kc ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkodę w wyniku niemożności korzystania przez poszkodowanego z własnego pojazdu, a co za tym idzie wypłacone odszkodowanie powinno rekompensować całkowicie uszczerbek w majątku poszkodowanego. Stosownie zaś do art. 805 kc w zw. z art. 822 kc sprawca szkody i strona pozwana zawarli umowę ubezpieczenia OC, której istotą jest zobowiązanie się ubezpieczyciela do zapłaty określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, co obejmuje wszelkie następstwa szkody i związane z nią koszty pozostające w normalnym związku przyczynowym. Przepis art. 16 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej przewiduje, że postępowanie mające ustalić wysokość i rozmiar szkody przeprowadzane jest przez ubezpieczyciela i opóźnienia w likwidacji szkody obciążają ubezpieczyciela. Oczywiście zgodnie z dyspozycją art. 361 par. 1 kc ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania wynikające ze zdarzenia wywołującego szkodę. Czas przez jaki poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy musi pozostawać w normalnym związku przyczynowym pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę a koniecznością poniesienia kosztów wynajmu pojazdu zastępczego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2010 r. V CSK 78/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 07 maja 2010 r. I ACa 383/10).

W postępowaniu likwidacyjnym na poszkodowanym ciąży obowiązek zgłoszenia i udokumentowania szkody na skutek wypadku ubezpieczeniowego. To ubezpieczyciel ma obowiązek udowodnić te fakty, z których wywodzi uprawnienie do wyłączenia bądź ograniczenia odpowiedzialności. Ubezpieczyciel dla udowodnienia zasadności odmowy wypłaty odszkodowania lub jego zmniejszenia musi również udowodnić, że ubezpieczony naruszył swoje obowiązki. Ubezpieczyciel żadnych z tych okoliczności w procesie nie udowodnił. Celem zawartej umowy ubezpieczenia jest zapewnienie ubezpieczonemu ochrony na wypadek wystąpienia określonego w umowie zdarzenia ubezpieczeniowego, w zamian za zapłatę składki. Umowa ubezpieczenia pełni rolę ochronną i z tej przyczyny miarodajne dla wykładni jest stanowisko podmiotu chronionego. Funkcja ochronna umowy ubezpieczenia musi być realna (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 r. V CK 481/03).

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie III CZP 76/13 odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do naprawy. W zakres szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym wchodzą koszty najmu pojazdu zastępczego. Ustalenie, jakie skutki pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zderzeniem szkodzącym następuje bowiem przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego, czy też, niekiedy, zasad nauki oraz na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00 nie publ., z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 nie publ. oraz z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03). W konsekwencji, refundacji przez odpowiedzialnego w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej, w granicach określonych art. 361 par. 1 kc, a zatem także ubezpieczyciela na podstawie art. 36 ust. 1 u.o.u.o., powinny podlegać także wydatki poniesione przez poszkodowanego posiadacza pojazdu w okresie, w którym faktycznie nie mógł on korzystać z własnego pojazdu, gdyż są to wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione, o jakich mowa w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11. W odniesieniu do naprawienia szkody poprzez restytucję naturalną przyjmuje się, że jej cechą charakterystyczną, odróżniającą ją od drugiej formy naprawienia szkody przewidzianej w art. 363 par. 1 kc.- poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej - jest to, że zmierza ona do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub interesu, podczas gdy rekompensata pieniężna zmierza jedynie do wyrównania szkody rachunkowej w całym majątku. Ze względu jednak na specyficzny rodzaj rzeczy (pojazdu) należącej do poszkodowanego – który w założeniu jest niezbędny do wykonywania działalności zawodowej, gospodarczej lub w życiu codziennym poszkodowanego – naprawienie szkody w formie pieniężnej powinno realizować podobny cel, jak naprawienie szkody w formie restytucji naturalnej, tj. uwzględniać wszystkie negatywne skutki majątkowe braku w majątku poszkodowanego określonego rodzaju rzeczy. Niezależnie od sposobu naprawienia szkody przewidzianego w art. 363 par. 1 kc, powinno ono prowadzić do tego, aby poszkodowany był w takiej samej sytuacji majątkowej, w jakiej znajdowałby się, gdyby nie doszło do zdarzenia szkodzącego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 par. 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok, o kosztach orzekając stosownie do art. 98 par. 1 i 3 kpc w zw z art. 108 par. 1 kpc.

SSR M. Bień