Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2015 roku

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach Wydział IV Pracy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2015 roku w Tarnowskich Górach

sprawy z powództwa S. W.

przeciwko Zespołowi Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N.

o odszkodowanie

1.  oddala powództwo w całości;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV P 982/14

UZASADNIENIE

Powód S. W. wniósł przeciwko Zespołowi Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N. w dniu 17 grudnia 2014 roku pozew o odszkodowanie za naruszenie przepisów przy odwołaniu go z funkcji dyrektora w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty.

W piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2015 roku pełnomocnik powoda złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa wskazując w uzasadnieniu, że nie jest stroną postępowania, bowiem to nie pozwany odwoływał powoda z funkcji dyrektora.

Na rozprawie w dniu 30 marca 2015 roku pełnomocnik pozwanego podniósł zarzut uchybienia terminowi do wniesienia odwołania, bowiem o odwołaniu powód dowiedział się w lipcu 2014 roku a pozew został wniesiony w grudniu 2014 roku. Nadto na rozprawie w dniu 11 maja 2015 roku wniósł o oddalenie wniosku powoda o przywrócenie terminu, a także o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W dniu 15 kwietnia 2011 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi powierzył powodowi S. W. z dniem 1 maja 2011 roku stanowisko dyrektora Zespołu Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N.. Powierzenie stanowiska nastąpiło na okres lat 5 tj. od 1 maja 2011 roku do 31 sierpnia 2016 roku.

Dowód: akt powierzenia w aktach osobowych powoda i k. 57

W dniu 11 lipca 2014 roku Minister Zdrowia i (...) na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty odwołał powoda z dniem 14 lipca 2014 roku ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N..

Dowód: odwołanie k. 7-12

Pismo odwołujące powoda z funkcji dyrektora zostało wysłane na adres szkoły (11 sierpnia 2014 roku) oraz adres miejsca zamieszkania powoda (15 lipca 2015 roku). Przesyłka adresowana na adres miejsca zamieszkania powoda wróciła jako niepojęta w terminie.

W dniu 14 lipca 2014 roku I. D. Departamentu Spraw (...) i (...) Rolniczej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi telefonicznie poinformowała powoda o odwołaniu z funkcji dyrektora Zespołu Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N., odczytując w całości treść pisma, informując, że pismo zostało wysłane na adres zamieszkania powoda.

Dowód: pismo Ministra Rolnictwa k. 79-80

W dniu 20 listopada 2014 roku został ogłoszony konkurs na stanowisko dyrektora Zespołu Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N..

Dowód: ogłoszenie o konkursie k. 14-16

Powód od dnia 21 lipca 2014 roku do dnia 21 listopada 2014 roku przebywał na zwolnieniu lekarskim

Dowód: druki L4 k. 100-103

W dniu 24 listopada 2014 roku powód przybył do Zespołu Szkół Centrum (...) im. 1000-lecia Państwa Polskiego w N., gdzie w rozmowie z p.o. dyrektora A. L. powód zwrócił pieczątkę imienną dyrektora szkoły oraz pieczątkę szkoły, a także klucze i dyktafon. Tego też dnia powód złożył pismo na ręce dyrektora szkoły A. L. o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia na okres 12 miesięcy. Powód został także poinformowany przez A. L., że są dla niego pisma z Ministerstwa, jednak powód stwierdził, że ich na razie nie odbierze

Dowód: notatka k. 95, protokół przekazania k. 96, wniosek powoda k. 98, zeznania świadka A. L. k. 105-107

W dniu 11 grudnia 2014 roku powód odebrał kierowaną do niego korespondencję Ministerstwa i Kuratorium (...).

Dowód: notatka k. 99

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów i zeznań świadka A. L.. Powyższe dowody były wystarczające do poczynienia ustaleń co do niedochowania terminu do wniesienia odwołania przez powoda. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, że 24 listopada 2014 roku nie widział o korespondencji dla niego i nikt mu jej nie proponował. Nie ma bowiem najmniejszych wątpliwości, że z wniosku powoda już wynika wiedza, że nie jest dyrektorem szkoły, powód zdawał również swoją pieczęć imienną dyrektora i pieczęć szkoły a zatem wyzbywał się tych przedmiotów, które jako dyrektor miał prawo posiadać. Powód wiedział także od lipca 2014 roku, że został odwołany a zatem jest oczywiste, że musiał wiedzieć, że korespondencja dla niego musi być w szkole skoro adresowanej na adres zamieszkania nie odebrał.

Sąd oddali wnioski dowodowe, które nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 38 ustawy o systemie oświaty, organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:

1)odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a)złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,

b)ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c)złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 34 ust. 2a;

2)w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Opinię, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wydaje się w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania wystąpienia organu, o którym mowa w ust. 1. Niewydanie opinii w tym terminie jest równoznaczne z wydaniem opinii pozytywnej.

Odwołanie ze stanowiska - poniższe uwagi za M. P., Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Lex 2013 - stanowi czynność prawną będącą niejako odwrotnością powierzenia stanowiska (powołania na stanowisko) dyrektora szkoły (placówki). Można twierdzić, że jest to czynność zarówno z zakresu prawa pracy, jak i prawa administracyjnego.

W art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawodawca posłużył się zwrotem "przypadku szczególnie uzasadnionego". Pole zastosowania tego przepisu zawężone zostało do sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych, kiedy organ odwołujący ma pełne prawo ocenić, że dalsze kierowanie szkołą, placówką lub jej wyodrębnioną organizacyjnie częścią stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia jej celów lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych względów jest nie do przyjęcia.

Jest oczywiste - także z uwagi na wymaganie odpowiedniego stosowania art. 30 § 4 k.p. - że w sytuacji zastosowania tego przepisu organ prowadzący ma obowiązek starannego uzasadnienia decyzji oraz zapewnienia odwoływanemu ze stanowiska możliwości wypowiedzenia się na każdym etapie procedury. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się w związku z tym, że zarówno ocena, jak i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, a następnie odwołuje go z tego stanowiska, nie mogą mieć charakteru dowolnego ani arbitralnego, lecz powinny być dokładnie i szczegółowo wywiedzione i uargumentowane w uzasadnieniu podjętej decyzji (uchwały), owe wywód i argumentacja powinny zaś podlegać wnikliwej kontroli zarówno organów nadzoru, jak i sądu.

Okoliczności uzasadniające odwołanie ze stanowiska na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty nie muszą być zawinione przez daną osobę; wystarczy, że zachodzi obiektywna przyczyna całkowitego braku możliwości dalszego sprawowania funkcji kierowniczej.

Ustawa nie określa, jakie uprawnienia służą nauczycielowi w razie odwołania ze stanowiska kierowniczego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zdaje się przeważać tendencja do przyznania nauczycielowi odwołanemu ze stanowiska kierowniczego z naruszeniem prawa jedynie roszczenia o odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego upływu miało trwać pełnienie powierzonej funkcji, jednak nie więcej niż za 3 miesiące, a jeżeli odwołanie nie skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy (z taką sytuacją mamy modelowo do czynienia w przypadku nauczyciela danej szkoły, który przed powierzeniem mu stanowiska był już w niej zatrudniony na podstawie mianowania), to roszczenie jest ograniczone do równowartości dodatku funkcyjnego za analogiczny okres - por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92, OSNC 1993/9/144.

Przyjmuje się zatem analogiczne stosowanie unormowań dotyczących roszczeń przysługujących pracownikowi z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę na czas określony (art. 50 § 3 i 4 k.p.) czy też umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 45 § 1 w zw. z art. 47 ¹ k.p.). Ta pierwsza podstawa prawna roszczenia jest adekwatna w wypadku dyrektora szkoły, skoro powierzanie mu stanowiska następuje na okres kadencji, a nie bez oznaczenia terminu; natomiast druga odnosi się do wicedyrektora lub innej osoby zajmującej stanowisko kierownicze w szkole, powierzone na czas nieokreślony. W każdym wypadku co do zasady wyklucza się roszczenie o przywrócenie do pracy na stanowisku.

W sprawach dotyczących roszczeń nauczyciela o powierzenie funkcji dyrektora szkoły, jak też odnoszących się do odwołania z tego stanowiska, podmiotem biernie legitymowanym jest wyłącznie szkoła. Stanowisko to wpisuje się w ugruntowaną linię orzeczniczą, zgodnie z którą pracodawcą dyrektora i zatrudnionych w niej nauczycieli jest szkoła.

Zwrócić jednak należy uwagę, że zgodnie z art. 264 § 1 i 2 kp odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

Przenosząc powyższe rozważania o charakterze teoretycznym na grunt rozpoznawanej sprawy podnieść należy, iż w ocenie Sądu powództwo zostało wniesione po terminie i jako takie zasługiwało na oddalenie.

Termin do wniesienia odwołania przy odwołaniu z funkcji dyrektora w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty wynosi zgodnie z art. 264 § 2 kp 14 dni.

Powód o odwołaniu go ze stanowiska dowiedział się w rozmowie telefonicznej już w dniu 14 lipca 2014 roku. Następnie od dnia 21 lipca 2014 roku do dnia 21 listopada 2014 roku powód przybywał na zwolnieniu lekarskim. Okres zwolnienia lekarskiego powodował, że korespondencja kierowana dla powoda na adres pracodawcy nie mogła mu zostać skutecznie doręczona. Jednocześnie zwolnienie lekarskie uzasadnia przyjęcie, że mimo wiedzy o odwołaniu powód nie mógł skutecznie podejmować kroków prawnych w związku z odwołaniem go z funkcji dyrektora. Dopiero w dniu 24 listopada 2014 roku powód zgłosił się w pozwanej szkole celem zwrotu między innymi pieczątek i kluczy, a także celem złożenia wniosku o udzielenie urlopu na poratowanie zdrowia. Z treści wniosku powoda, a także protokołu przekazania wprost wynika, że powód wie, że nie jest już dyrektorem szkoły, zwraca swoją imienną pieczęć, a także pieczęć szkoły. Zdaje zatem te przedmioty, jakie zdać musi ustępujący dyrektor. Nie ma także najmniejszych wątpliwości, że wniosek o udzielenie urlopu adresuje imiennie na dyrektora szkoły A. L., a zatem sporządzając wniosek wie, że nie pełni już funkcji dyrektora szkoły. Wreszcie nie sposób nie zauważyć, że powód od lipca 2014 roku wie, że odwołanie zostało mu przesłane na adres zamieszkania, którego nie podjął w terminie, a zatem wiedział, że korespondencja zostanie mu także przesłana na adres szkoły. Powód pełnił funkcję dyrektora, jest osobą wykształconą, więc trudno znać, że nie wiedział, że odwołanie musi mu zostać doręczone. Powód w dniu 24 listopada 2014 roku nie przebywa już na zwolnieniu lekarskim, a zatem nie było żadnych przeszkód w podjęciu kierowanej do powoda korespondencji. Tym bardziej, że powód w dniu 11 grudnia 2014 roku ponownie przybył do szkoły, bez jakiegokolwiek dodatkowego wzywania, i podjął kierowaną korespondencję. Nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że powód celowo i świadomie zwlekał z pojęciem korespondencji z Ministerstwa, choć wiedział o swoim odwołaniu już od 14 lipca 2014 roku. Zdaniem Sądu najpóźniejszą datą, kiedy uznać należy, że powodowi doręczono oświadczenie woli o odwołaniu go z funkcji dyrektora jest dzień 24 listopada 2014 roku, kiedy to powód nie był już na zwolnieniu lekarskim, przyszedł do szkoły rozliczyć się z przedmiotów posiadanych jako dyrektor i złożyć wniosek o urlop dla poratowania zdrowia. Tego dnia nie było zatem żadnych przeszkód w podjęciu kierowanej do powoda korespondencji, o której powód wiedział, że czeka na niego. Powód świadomie i celowo korespondencji nie podjął i uczynił to dopiero w dniu 11 grudnia 2014 roku. Tego rodzaju zachowanie wprost wskazuje, że powód od 14 lipca 2014 roku przedłuża moment doręczenia mu odwołania, choć wie o nim od 14 lipca 2014 roku.

Z tych względów najkorzystniejszym dla powoda momentem, kiedy niewątpliwe jest, że skutecznie doręczono mu oświadczenie woli o odwołaniu jest dzień 24 listopada 2014 roku, kiedy powód jest w pracy i celowo nie podejmuje kierowanej do niego korespondencji. W konsekwencji termin 14 dniowy do wniesienia odwołania upłynął w dniu 8 grudnia 2014 roku.

Jak wskazuje się w orzecznictwie - por. wyrok SN z dnia 10 listopada 2006 roku, III PK 73/06, LEX nr 738116- terminy z art. 264 kp są terminami prawa materialnego, do których nie mają zastosowania przepisy kpc dotyczące uchybienia i przywracania terminu; sąd oddala powództwo, jeżeli pozew został wniesiony po upływie terminów określonych w art. 264 kp, których nie przywrócono. Stwierdzenie przez Sąd przekroczenia terminu określonego w tym przepisie prowadzi do oddalenia powództwa, co wyłącza potrzebę rozważania zasadności i legalności przyczyn rozwiązania umowy o pracę.

Powód złożył odwołanie po upływie dziewięciu dni od upływu terminu do wniesienia odwołania tj. w dniu 17 grudnia 2014 roku.

Jednocześnie podkreślić należy, iż od dnia 30 marca 2015 roku powód wiedział, że pozwany zarzuca uchybienie przez powoda terminu do wniesienia odwołania. Pełnomocnik powoda złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania dopiero w dniu 27 kwietnia 2015 roku.

Zgodnie z art. 265 kp jeżeli pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie czynności, o których mowa w art. 97 § 2 ¹ i w art. 264, sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.

Powód wskazuje jako przyczyny uzasadniające złożenie odwołania, że uchybienie terminu nastąpiło na skutek okoliczności od powoda niezależnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 stycznia 2011 roku (II PK 186/10, LEX nr 786379) instytucja przywrócenia terminu, o której stanowi art. 265 kp, nie jest tożsama z tą, o której traktuje art. 168 i następne kpc. Art. 265 § 1 kp stanowi, iż sąd pracy przywróci pracownikowi na jego wniosek termin do zgłoszenia roszczenia, przekroczony z przyczyn przez niego niezawinionych. W myśl hipotezy zawartej w normie powołanego przepisu przywrócenie uchybionego terminu możliwe przy spełnieniu przesłanki braku winy pracownika w przekroczeniu terminu. Przy czym może to być zarówno postać winy umyślnej, jak i nieumyślnej. Przepis nie reguluje bowiem tej materii, stanowiąc tylko o braku winy. O istnieniu winy lub jej braku należy wnioskować na podstawie całokształtu okoliczności sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Muszą zatem zaistnieć szczególne okoliczności, które spowodowały opóźnienie w wytoczeniu powództwa oraz związek przyczynowy pomiędzy tymi okolicznościami a niedochowaniem terminu do wystąpienia strony na drogę sądową. Przesłankę z art. 265 § 1 kp trzeba analizować przy uwzględnieniu z jednej strony subiektywnej zdolności wnioskodawcy do oceny rzeczywistego stany rzeczy, mierzonej zwłaszcza poziomem wykształcenia, skalą posiadanej wiedzy prawniczej i życiowego doświadczenia, z drugiej zaś - zobiektywizowanego stopnia staranności, jakiej można oczekiwać od osoby należycie dbającej o swoje interesy.

W ocenie Sądu wniosek o przywrócenie terminu należało oddalić. Wniosek o przywrócenie terminu został wniesiony po 7 dniach od ustania przyczyny uchybienia terminowi, co już winno skutkować oddaleniem wniosku. Dodatkowo nie budzi wątpliwości, że powód celowo i świadomie podjął dopiero korespondencję w dniu 11 grudnia 2014 roku, choć mógł to uczynić bez przeszkód już w dniu 24 listopada 2014 roku.

Uchybienie terminowi przez powoda nastąpiło z winy powoda. Nie zaistniały w sprawie żadne szczególne okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. Zdaniem Sądu powód zaniedbał zadbania o własny interes prawny i w terminie nie wniósł odwołania. Wina powoda w uchybieniu terminu uniemożliwia przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Z tych względów wniosek powoda o przywrócenie terminu oddalono.

Jak wskazuje się w orzecznictwie - por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 201 roku, II PZ 18/14, LEX nr 1565765 - sprawa z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę może zostać ograniczona tylko do badania zachowania terminów z art. 264 i art. 265 kp. Z tych względów Sąd ograniczył się wyłącznie do zbadania zachowania powyższych terminów.

Wobec oddalenia wniosku o przywrócenie terminu powództwo jako wniesione po terminie należało oddalić. Mając na uwadze powyższe powództwo należało oddalić w całości.

O kosztach Sąd orzekł jak w punkcie 2 sentencji, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę składają się koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (60 zł z tytułu odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę).