Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 24 listopada 2015r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: Katarzyna Fiutowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2015r

sprawy z powództwa D. D.

przeciwko S. Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. w G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13 226,67 zł. (trzynaście tysięcy dwieście dwadzieścia sześć złotych sześćdziesiąt siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30.07.2015r do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3169 zł. ( trzy tysiące sto sześćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt: I C 236/15

UZASADNIENIE

Powód D. D. wniósł pozew przeciwko S. Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G., domagając się od pozwanego zapłaty kwoty 15.030 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 16 października 2009r. nabył spadek po zmarłej w dniu 16 maja 2006r. A. D. z dobrodziejstwem inwentarza. W dniu 22 lutego 2011r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kutnie J. K. sporządziła spis inwentarza po zmarłej, ustalając, że czysta wartość spadku wynosi 0 zł, a wartość bierna 13.780,30 zł, z czego kwota 6.630,75 zł stanowi zobowiązanie na rzecz pozwanej. Wobec powyższego w dniu 30 marca 2011r. pełnomocnik powoda wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko powodowi, wskazując, że nie ponosi on odpowiedzialności za długi spadkowe w stosunku do pozwanej. Przedmiotowy wniosek został jednak oddalony przez Komornika, a należność wraz z naliczonymi odsetkami w łącznej kwocie 15.030 zł została wyegzekwowana od powoda. D. D. wywodzi, że skoro wartość stanu czynnego spadku po A. D. wynosi 0 zł, to nie ponosi on żadnej odpowiedzialności za długi spadkowe, a uzyskane przez pozwaną w drodze przymusu świadczenie jest nienależne i podlega zwrotowi.

(pozew k. 2-3)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania.

Pozwana zaprzeczyła wszystkim wyraźnie nie przyznanym twierdzeniom powoda i wskazała, że w jej ocenie powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwana podkreśliła, iż powód nie zaskarżył postanowienia komornika w przedmiocie oddalenia wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego, a spis inwentarza po raz pierwszy pozwana zobaczyła po doręczeniu jej odpisu pozwu w niniejszej sprawie. Pozwana podniosła też zarzut przedawnienia roszczenia powoda, wskazując, że skoro egzekucja zakończyła się w listopadzie 2011r., a powód wniósł pozew w dniu 23 lutego 2015r. to przyjmując trzyletni termin przedawnienia roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej – roszczenie uległo przedawnieniu. Niezależnie od powyższego pozwana podniosła, że roszczenie powoda w przedmiocie zasądzenia kwoty 15.030 zł wraz z ustawowymi odsetkami jest całkowicie bezpodstawne, gdyż nie wykazał on wysokości roszczenia, w szczególności jaką kwotę od niego wyegzekwowano, gdyż egzekucja była prowadzona przeciwko kilku dłużnikom. Zdaniem pozwanej, świadczenie powoda na jej rzecz, nie było świadczeniem nienależnym, gdyż podjęte przez pozwaną czynności na etapie postępowania egzekucyjnego odpowiadały powszechnie obowiązującemu prawu, egzekucja była prowadzona w oparciu o sądowy tytuł wykonawczy, a w chwili spełnienia świadczenia przez powoda istniała ku temu podstawa prawna. Wreszcie, pozwana podniosła, że sama okoliczność przyjęcia przez powoda spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie stanowiła przeszkody do wszczęcia i prowadzenia egzekucji. Pozwana zauważyła, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostało wydane w dniu 16 października 2009r., zaś spis inwentarza przeprowadzony dopiero w dniu 16 maja 2011r. i udostępniony pozwanej kilka lat po zakończeniu postępowania egzekucyjnego. Zdaniem pozwanego art. 319 k.p.c. pozwala dłużnikowi zdecydować czy w toku egzekucji będzie chciał powołać się na przysługujące mu prawo czy też nie. Nadto, to dłużnik jest zobowiązany do wykazania negatywnych przesłanek egzekucji.

(odpowiedź na pozew k. 33-36)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 listopada 2005r. Sąd Rejonowy w Kutnie w sprawie o sygnaturze akt VI Nc 1099/05 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, nakazując S. D. i A. D., aby solidarnie zapłacili S. Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. w G. kwotę 4.944,08 zł z odsetkami od kwot: 4.406,46 zł w wysokości 40 % w stosunku rocznym od dnia 6 października 2005r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 537,62 zł w wysokości ustawowej od dnia 6 października 2005r. do dnia zapłaty oraz kwotę 733,90 zł tytułem kosztów procesu. W dniu 25 stycznia 2006r. Sąd Rejonowy w Kutnie nadał wyżej opisanemu nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o nakaz zapłaty z dnia 28 listopada 2005r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 13 lutego 2006r. pozwana Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. złożyła u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikom. Postanowieniem z dnia 27 lutego 2006r. Komornik przyznał wierzycielowi koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym w kwocie 600 zł. W związku ze śmiercią w dniu 16 maja 2006r. A. D., postanowieniem z dnia 14 czerwca 2006r. Komornik zawiesił postępowanie wobec dłużniczki.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 8 lutego 2006r., postanowienie Komornika z dnia 27 lutego 2006r., postanowienie Komornika z dnia 14 czerwca 2006r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

Wobec śmierci A. S. Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. w G. złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej dłużniczce. Postanowieniem z dnia 16 października 2009r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Ns 821/08 Sąd Rejonowy w Kutnie stwierdził, że spadek po A. D. na podstawie ustawy nabyli z dobrodziejstwem inwentarza: S. D. w ¼ oraz L. K., V. B., D. D. i M. D. po 3/16 każde z nich.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 16 października 2009r. k. 5)

W dniu 25 stycznia 2010r. pozwana wniosła o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego z udziałem spadkobierców zmarłej dłużniczki.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o wniosek wierzyciela z dnia 15 stycznia 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 1 marca 2010r. powodowi doręczono zawiadomienie o wszczęciu przeciwko niemu egzekucji. W dniu 3 marca 2010r. powód oświadczył Komornikowi, że w skład spadku po A. D. nie wchodzą żadne składniki majątkowe i będzie wnosił o przeprowadzenie spisu inwentarza.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 28 stycznia 2010r., dowód doręczenia powodowi ww. zawiadomienia, protokół z dnia 3 marca 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

Komornik wezwał KRUS do dokonywania potrąceń z renty lub emerytury L. K.. W dniu 5 marca 2010r. Komornik Sądowy dokonał zajęcia wierzytelności za pracę i wierzytelności zasiłku chorobowego powoda i V. B..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wezwanie do dokonywania potrąceń z tytułu renty lub emerytury, zajęcie z dnia 5 marca 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 8 marca 2010r. powód złożył skargę na czynności komornika i wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego w stosunku do zajętego przez komornika samochodu marki R. (...), powołując się m.in. na art. 1031 § 2 k.c. Postanowieniem z dnia 25 marca 2010r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Co 667/10 Sąd Rejonowy w Kutnie oddalił skargę powoda.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o skargę powoda na czynności komornika z dnia 8 marca 2010r., postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 25 marca 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 22 marca 2010r. powód złożył kolejną skargę na zajęcie przez komornika wynagrodzenia za pracę. Skarga powoda została oddalona postanowieniem Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 25 maja 2010r. wydanym w sprawie o sygnaturze I Co 1167/10.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o uzupełnienie skargi na czynności komornika z dnia 22 marca 2010r., postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 25 maja 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

Nadto, powód złożył skargę na wszczęcie przeciwko niemu egzekucji. Postanowieniem z dnia 11 maja 2010r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Co 730/10 Sąd Rejonowy w Kutnie oddalił przedmiotową skargę, wskazując w uzasadnieniu, że powód nie przedłożył spisu inwentarza po A. D..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 11 maja 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 12 kwietnia 2010r. powód skierował pismo do Komornika, wskazując, że egzekucja powinna zostać umorzona z uwagi na treść art. 1031 § 2 k.c.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o pismo powoda z dnia 12 kwietnia 2010r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 22 lutego 2011r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kutnie J. K. sporządziła spis inwentarza po A. D. i ustaliła, iż stan czynny spadku wynosi 0 zł, zaś stan bierny stanowi kwotę 13.780,30 zł, w tym obejmuje wierzytelność pozwanej w wysokości 6.630,75 zł.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o protokół spisu inwentarza [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

W dniu 30 marca 2011r. powód złożył u Komornika wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego i przedłożył protokół spisu inwentarza. Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2011r. komornik oddalił przedmiotowy wniosek. Odpis tego postanowienia został doręczony również pełnomocnikowi wierzyciela.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wniosek powoda z dnia 25 marca 2010r., postanowienie Komornika z dnia 4 kwietnia 2011r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

Postanowieniem z dnia 30 listopada 2011r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kutnie zakończył postępowanie egzekucyjne i ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 3.048,88 zł i w całości obciążył nimi dłużnika.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o postanowienie Komornika z dnia 30 listopada 2011r. [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06)

Z wyegzekwowanej od powoda D. D. należności wierzycielowi przekazano kwotę 13.226,67 zł. Nadto kwotę 1.575 zł Komornik zwrócił dłużnikowi.

(dowód: karta rozliczeniowa [w:] akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze KM 482/06, pismo komornika z dnia 5 listopada 2015r. k. 85)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie o sygnaturze Km 482/06 oraz na podstawie dowodu z przesłuchania powoda. W ocenie Sądu wszystkie dokumenty, z których przeprowadzono dowód, są wiarygodne i autentyczne. Żadna ze stron bowiem nie kwestionowała prawdziwości twierdzeń zawartych w tych dokumentach, ani też nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Nadto, część dokumentów w postaci postanowień Komornika i Sądu Rejonowego w Kutnie ma walor dokumentów urzędowych. Za wiarygodne należało uznać również zeznania powoda, albowiem zdaniem Sądu były one szczere i logiczne, a nadto korelowały z treścią dowodów z dokumentów.

W niniejszym postępowaniu powód domagał się zwrotu nienależnie wyegzekwowanych od niego należności przez pozwanego. Podstawę prawną żądania powoda stanowiły przepisy art. 405 k.c. i art. 410 k.c. Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zgodnie z art. 410 § 1 k.c. o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się do świadczenia nienależnego. W myśl art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W pierwszej kolejności należało rozważyć podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia powoda. W odpowiedzi na pozew pozwana Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wywodziła, że skoro egzekucja zakończyła się w listopadzie 2011r., a powód wniósł pozew w dniu 23 lutego 2015r. to – z uwagi trzyletni termin przedawnienia roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej – roszczenie powoda uległo przedawnieniu. Co prawda w świetle orzecznictwa nie budzi wątpliwości, że roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia mogą być związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, jeżeli pozostają w związku z podejmowanymi przez przedsiębiorcę w ramach działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008r, I CSK 155/08, L.), jednak prowadzenie działalności gospodarczej tylko przez jedną ze stron postępowania nie oznacza automatycznie, że zastosowanie znajdzie trzyletni termin przedawnienia. W wyroku z dnia 2 kwietnia 2008r. w sprawie o sygnaturze akt III CSK 302/07, OSN 2009 Nr B, poz. 37 Sąd Najwyższy bowiem wskazał, że „do zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. nie jest wymagane, aby obie strony stosunku prawnego, z którego wywodzi się roszczenie majątkowe, prowadziły działalność gospodarczą. Wystarczy, że działalność gospodarczą prowadzi tylko strona dochodząca roszczenia, które wiąże się z tą działalnością”. Wobec tego a contrario przyjąć należy, że taki termin nie znajdzie zastosowania, gdy przedsiębiorcą jest wyłącznie strona zaprzeczająca roszczeniu i podnosząca zarzut przedawnienia. W przedmiotowej sprawie nie ulega natomiast wątpliwości, że stroną prowadzącą działalność gospodarczą jest jedynie pozwany, natomiast powód takiej działalności nie prowadzi. Jednak nawet, gdyby powód był przedsiębiorcą to i tak sporne roszczenie nie byłoby związane z jego działalnością gospodarczą, gdyż odpowiedzialność powoda wynika z dziedziczenia. W uchwale z 25 listopada 2011 r., III CZP 67/11 (OSN 2012, Nr 6, poz. 69) Sąd Najwyższy wskazał, że za czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uznaje się czynności podejmowane w celu realizacji zadań mieszczących się w przedmiocie tej działalności w sposób bezpośredni lub pośredni, pod warunkiem jednak, że pomiędzy przedmiotem działalności a czynnościami prowadzącymi do powstania roszczenia zachodzi normalny i funkcjonalny związek. W związku z powyższym przyjąć należało, iż roszczenie powoda przedawni się – według zasad ogólnych (art. 118 k.c.) – z upływem dziesięcioletniego terminu przedawnienia. Skoro zatem postępowanie egzekucyjne zostało zakończone z dniem 30 listopada 2011r., zaś pozew został złożony w dniu 8 stycznia 2015r. to w świetle przytoczonych powyżej okoliczności uznać należało, że nie doszło do przedawnienia roszczenia powoda. Niezależnie jednak od powyższego – nawet gdyby doszło do przedawnienia roszczenia – to zarzut pozwanego i tak nie zasługiwałby na uwzględnienie, gdyż w ocenie Sądu stanowi on nadużycie prawa. Bezsporne w niniejszej sprawie było, że powód D. D. przyjął spadek po zmarłej matce A. D. z dobrodziejstwem inwentarza, co wynika z treści przedłożonego postanowienia Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 16 października 2009r. o stwierdzeniu nabycia spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, iż spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (art. 1031 § 2 k.c.). Zgodnie zaś z treścią art. 837 k.p.c. dłużnik może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności tylko wówczas, gdy ograniczenie to zostało zastrzeżone w tytule wykonawczym. Zważyć należy, iż w toku postępowania egzekucyjnego powód wielokrotnie powoływał się na ograniczenie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe do wartości stanu czynnego spadku. Już w czasie czynności egzekucyjnych w dniu 3 marca 2010r. powód do protokołu podał, że w skład majątku spadkowego nie wchodzą żadne aktywa i w związku z tym będzie wnosił o dokonanie spisu inwentarza. Następnie na ograniczenie swojej odpowiedzialności powód powoływał się w skargach na czynności komornika z dnia 8 marca 2010r. i 22 marca 2010r. Na okoliczność przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza powód powołał się również w piśmie z dnia 12 kwietnia 2010r. Ponadto, w dniu 30 marca 2011r. powód przedstawił Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Kutnie do sprawy o sygnaturze Km 482/06 protokół spisu inwentarza, wnosząc jednocześnie o umorzenie postępowania. Wniosek powoda został oddalony postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2011r. W uzasadnieniu tego postanowienia Komornik wskazał, że „do wniosku została dołączona kopia protokołu spisu inwentarza po zmarłej A. D., sporządzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kutnie J. K. w dniu 22-02-2011 (sprawa: KM 18/11), w którym nie ujawniono żadnego stanu czynnego”. Odpis postanowienia został również doręczony pełnomocnikowi pozwanego wierzyciela. Bez wątpienia zatem pozwany wierzyciel posiadał wiarygodną informację o treści protokołu spisu inwentarza, wszakże postanowienie Komornika ma moc dokumentu urzędowego, jak również wiedział o tym, że powód powołał się na ograniczenie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe. Zwrócić również należy, że wierzyciel był inicjatorem postępowania spadkowego, a zatem bez wątpienia miał wiedzę o treści orzeczenia spadkowego. Zatem już składając wniosek egzekucyjny pozwany w pełni zdawał sobie sprawę, że powód za długi spadkowe odpowiada tylko do wartości stanu czynnego spadku. Mimo pozytywnej wiedzy o powyższych okolicznościach pozwany całkowicie ignorował podnoszone przez powoda zarzuty i dalej kontynuował postępowanie egzekucyjne przeciwko niemu, licząc na wyegzekwowanie całej należności wraz z kosztami egzekucyjnymi oraz kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym. Takie zachowanie pozwanego należy uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz za stanowiące naruszenie przepisów chroniących spadkobiercę nabywającego spadek z dobrodziejstwem inwentarza przez egzekucją. Z tegoż względu, że postępowanie wierzyciela w toku postępowania egzekucyjnego nie zasługuje na aprobatę z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia we wskazanych powyżej okolicznościach należało uznać za nadużycie prawa.

W świetle przedstawionych powyżej faktów nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, iż powód powołał się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe i przedłożył Komornikowi odpis protokołu spisu inwentarza, z którego wynikało, że w skład majątku spadkowego wchodzą wyłącznie pasywa. O powołaniu się przez powoda na powyższe okoliczności – jak już wskazano powyżej – wiedzę miał także pozwany, któremu doręczono odpis postanowienia Komornika z dnia 4 kwietnia 2011r. Jak wynika z akt komorniczych postępowanie egzekucyjne zostało zakończone z dniem 30 listopada 2011r. wobec wyegzekwowania całej wierzytelności wraz z odsetkami i kosztami. Nie budzi wątpliwości, że spełnienie świadczenia nastąpiło mimo pozytywnej wiedzy powoda, że nie jest on zobowiązany wobec pozwanego, niemniej powód nie spełnił tego świadczenia dobrowolnie, lecz w drodze przymusu. Wcześniej zaś próbował wielokrotnie przeciwstawić się egzekucji, wnosząc liczne skargi na czynności komornika oraz składając wnioski o umorzenie postępowania egzekucyjnego, w których powoływał się na ograniczenie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe do stanu czynnego spadku. Zgodnie z treścią art. 411 pkt 1 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia: jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Jak wskazuje się w judykaturze na gruncie tego przepisu pojęcie przymusu musi być rozumiane w sposób szeroki, jako wszelka postać nacisku, wyłączająca dobrowolne spełnienie świadczenia, bowiem nie można zapominać, że i w tym przypadku solvens doprowadza do swego zubożenia nie dlatego, że świadczy także na wypadek nieistnienia zobowiązania, ale w zamiarze realizacji ochrony swych interesów. Działanie pod przymusem oznacza także działanie pod naciskiem okoliczności (por. wyrok SN z 17.1.1958 r., I CR 560/57, Zb. Orz. 1958, Nr 3, poz. 82; uchwała SN z 19.12.1972 r., III CZP 57/71, OSN 1973, Nr 3, poz. 37; wyrok SA w Warszawie z dnia 09.05.2013 r., VI ACA 1379/12, L.), przy czym mogą to być okoliczności zarówno natury faktycznej, jak i prawnej. Wobec powyższego roszczenie powoda należało uznać co do zasady za uzasadnione. Niewątpliwie ewentualne spełnienie świadczenia w toku egzekucji przez osobę, która w chwili przymusowej egzekucji nie była zobowiązana względem wierzyciela egzekwującego, należy traktować jako świadczenie nienależne w rozumieniu przepisu art. 410 § 2 k.c. Jeśli chodzi natomiast o wysokość roszczenia, to jak wynika z akt komorniczych w toku egzekucji wyegzekwowano od powoda kwotę 15.592,47 zł, przy czym pozwanemu przekazano jedynie kwotę 13.226,67 zł. Fakt przesunięć majątkowych pomiędzy majątkiem powoda a majątkiem pozwanej znajduje odzwierciedlenie w dokumentach w postaci karty rozliczeniowej zawartej w aktach komorniczych oraz zaświadczenia komornika. Niewątpliwie zatem po stronie pozwanej doszło do przysporzenia majątkowego w kwocie 13.226,67 zł, co pozostawało w związku z zubożeniem powoda.

Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności – na mocy art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c., art. 411 pkt 1 k.c. i art. art. 1031 § 2 k.c. – Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13.226,67 zł. Na mocy art. 455 k.c. od zasądzonej należności Sąd przyznał powodowi odsetki ustawowe od dnia 30 lipca 2015r. do dnia zapłaty. Jak wskazuje się bowiem w judykaturze zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy (por. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 289/76, LEX nr 7893, uchwała SN z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 93). W konsekwencji termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty. Zważyć należy, iż przed wytoczeniem powództwa powód nie wzywał pozwanego do zwrotu nienależnie spełnionych świadczeń, w związku z czym za wezwanie do zapłaty należało uznać pozew wniesiony w niniejszej sprawie.

W pozostałym zakresie – na mocy powyższych przepisów stosowanych a contrario – Sąd oddalił powództwo jako nieudowodnione.

Zważywszy na fakt, że powód uległ tylko w nieznacznym zakresie o kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 5 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.491 ze zm.) i w punkcie trzecim sentencji wyroku, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.169 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę składa się opłata sądowa od pozwu (752 zł), opłata za czynności zawodowego pełnomocnika powoda – radcy prawnego w stawce minimalnej (2.400 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).