Tw 38/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
648/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 15 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Tw 38/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych o zbadanie zgodności:
art. 38 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm.) z art. 20 w zw. z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 18 listopada 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (dalej: Krajowy Związek Rolników) o zbadanie zgodności art. 38 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm.; dalej: ustawa o organizacji hodowli) z art. 20 w zw. z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 stycznia 2011 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, przez: wyjaśnienie, czy – zdaniem wnioskodawcy – Krajowy Związek Rolników spełnia kryteria wymagane do uznania go za organizację zawodową, skoro „zrzesza (…) spółdzielnie kółek rolniczych (usług rolniczych), spółdzielcze organizacje budownictwa wiejskiego, jednostki gospodarcze powstałe na bazie majątku kółek rolniczych oraz inne organizacje gospodarcze”, a ponadto jest wpisany do rejestru przedsiębiorców; wykazanie – w kontekście braku wpisów w rubryce 3 działu 1 rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej (nr KRS 0000223899) – że Krajowy Związek Rolników posiada jednostki terenowe lub oddziały (jest organizacją ogólnokrajową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji); wskazanie ogólnokrajowej władzy Krajowego Związku Rolników, uprawnionej, zdaniem wnioskodawcy, do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji), z odniesieniem się w szczególności do kompetencji trzech odrębnych organów statutowych: Krajowego Zjazdu (§ 17 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 18 ust. 1 w zw. z § 21 ust. 1 statutu), Zarządu (§ 17 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 27 ust. 1 statutu), Prezydium Zarządu (§ 17 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 24 ust. 3 i 5 oraz § 25 ust. 2 statutu); powołanie przepisu prawa wskazującego, że złożenie wniosku o zbadanie konstytucyjności art. 38 ustawy o organizacji hodowli mieści się w zakresie działania Krajowego Związku Rolników oraz uzasadnienie tego stanowiska, w szczególności z uwzględnieniem tego, że społeczno-zawodowe organizacje rolników indywidualnych pełnią „funkcje obrony [ich] interesów zawodowych” (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników; Dz. U. Nr 32, poz. 217, ze zm.), a kwestionowany przepis nie odnosi się do „rangi zawodu rolnika” (por. art. 1 ust. 2 i art. 11 ust. 1 pkt 13 ustawy o organizacjach rolników oraz § 6 statutu), tylko do określonej działalności, podejmowanej także przez osoby prawne (por. art. 38 w zw. z art. 2 pkt 4, 6, 20 i 26 ustawy o organizacji hodowli); uzasadnienie, dlaczego wnioskodawca domaga się zbadania zgodności kwestionowanego przepisu z art. 20 (zasada społecznej gospodarki rynkowej) i art. 22 (zasada swobody działalności gospodarczej) Konstytucji, jeżeli Krajowy Związek Rolników określił się mianem organizacji zawodowej; wskazanie podstawy prawnej podjęcia uchwały nr 67/Z/10 Zarządu Krajowego Związku Rolników innej niż – powołany w tym charakterze – § 7 ust. 6 statutu, który dotyczy inicjowania i opiniowania lub brania udziału w opracowywaniu aktów prawnych, nie zaś występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; wskazanie, kto – na gruncie statutu – jest uprawniony do umocowania innego podmiotu „do reprezentowania Krajowego Związku (…) przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie wniosku”; doręczenie listy obecności wraz z podpisami z posiedzenia Zarządu Krajowego Związku Rolników z 18 października 2010 r.
W piśmie z 31 stycznia 2011 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajową władzę organizacji zawodowej podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny i czy braki zostały usunięte w określonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, rozstrzygające znaczenie w rozpatrywanej sprawie ma ustalenie, czy Krajowy Związek Rolników, kwestionując – w przekonaniu o swojej przynależności do kategorii „organizacji zawodowych” – art. 38 ustawy o organizacji hodowli, spełnia wymóg, o którym mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji.
2.1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji ogólnokrajowe władze organizacji zawodowej mają ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Mogą one wnioskować o kontrolę tylko takiego aktu normatywnego, który dotyczy spraw objętych ich zakresem działania, tzn. związanych bezpośrednio z wykonywaniem zawodu (por. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2).
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że brak jest możliwości uznania za zawód takiej działalności, którą podejmują także osoby prawne. Konstytucja w art. 17 ust. 2 zdanie drugie wyraźnie odróżnia wolność wykonywania zawodu od wolności działalności gospodarczej, o której mowa w odrębnych przepisach Konstytucji (np. art. 20 i art. 22).
2.2. Wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność art. 38 ustawy o organizacji hodowli w brzmieniu: „Produkcję piskląt prowadzi się przy wykorzystaniu jaj wylęgowych pochodzących od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 1). Pisklęta hodowlane drobiu mogą być wprowadzone do obrotu, jeżeli pochodzą od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 2)”.
Analiza strony podmiotowej zaskarżonego art. 38 ustawy o organizacji hodowli pozwala stwierdzić, że jego adresatem są, po pierwsze, producenci piskląt (ust. 1), po drugie zaś – podmioty zamierzające wprowadzić pisklęta hodowlane do obrotu. Od strony przedmiotowej art. 38 ustawy o organizacji hodowli nakłada na adresata obowiązek wykorzystywania do produkcji piskląt jaj wylęgowych pochodzących od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 1) i zakazuje wprowadzania do obrotu piskląt hodowlanych drobiu, które nie pochodzą od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 2).
2.3. Zarzuty wnioskodawcy sprowadzają się do tego, że kwestionowane przepisy naruszają art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji (swobodę prowadzenia działalności gospodarczej); art. 31 ust. 3 Konstytucji (zasadę proporcjonalności); art. 32 Konstytucji (zasadę równości).
Krajowy Związek Rolników twierdzi, że „ograniczenia, opłaty, wymogi dokumentacyjne obowiązują jedynie jaja i pisklęta krajowe, nie dotyczą natomiast jaj wylęgowych oraz piskląt przywożonych z innych krajów członkowskich UE oraz krajów trzecich”. Jego zdaniem, „czyni to tym samym interes prawny selektywnym naruszając wolność działalności gospodarczej (art. 20 w związku z art. 22), pozostając jednocześnie w sprzeczności z konstytucyjną zasadą proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Wnioskodawca wyraża przekonanie, że „wymogi rejestracyjne (…) dotyczą jedynie producentów krajowych”, co „narusza również, w ocenie Krajowego Związku Rolników (…), art. 32 Konstytucji”.
2.4. Oceniając wniosek w aspekcie przepisów poddanych kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez producentów (hodowców) piskląt. Przyznaje to sam wnioskodawca, który zarzuca, że „kwestionowana regulacja stanowi (…) istotne ograniczenie konstytucyjnie gwarantowanej wolności działalności gospodarczej”.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że wystąpienie z wnioskiem do Trybunału nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych (por. postanowienie TK z 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163).
2.5. Trybunał Konstytucyjny zauważa, że wnioskodawca, powołując art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, w szczególności w kontekście art. 32 Konstytucji, zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesu każdego, kto produkuje pisklęta, a także każdego, kto wprowadza pisklęta hodowlane drobiu do obrotu (art. 20, art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji), a przede wszystkim „producentów krajowych” (art. 32 Konstytucji). Krajowy Związek Rolników, uznając się za podmiot legitymowany szczegółowo, nie może inicjować abstrakcyjnej kontroli norm w celu ochrony interesu producentów piskląt lub podmiotów wprowadzających pisklęta hodowlane do obrotu. Zbiór podmiotów należących do dwu ostatnich grup bez wątpienia nie jest tożsamy ze zbiorem osób wykonujących „zawód” rolnika.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku Krajowego Związku Rolników wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która – co oczywiste – wnioskodawcy nie przysługuje. Okoliczność powyższa stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.6. Na marginesie należy zasygnalizować, że wnioskodawca dopatruje się naruszenia konstytucyjnych wzorców kontroli nie tyle przez sam art. 38 ustawy o organizacji hodowli, ile przez art. 38 ustawy o organizacji hodowli rozpatrywany w związku z innymi powołanymi w przedstawionej we wniosku argumentacji przepisami tej ustawy, w szczególności z jej art. 2 pkt 10, art. 7 ust. 5, art. 20 i art. 22.
Krajowy Związek Rolników koncentruje się bowiem na dowodzeniu, że „produkcja drobiu obwarowana jest spełnieniem określonych wymogów, nie ma ona charakteru dowolnego (…). Wrunkiem wpisu stad drobiu do ksiąg i rejestrów jest poddanie tych stad odpowiednim i (…) obowiązkowym tylko w przypadku drobiu odpłatnym ocenom: ocenie wartości hodowlanej (def. art. 2 pkt 10) – dot. rodów drobiu, ocenie wartości użytkowej dot. mieszańców innych niż świnie (art. 20 i art. 22 ustawy). Za wpisy do dokumentacji hodowlanej i oceny wartości drobiu odpowiada podmiot, który (…) ma (…) uprawnienie do pobierania obowiązkowych opłat od właścicieli stad drobiu co wynika z art. 7 ust. 5 ustawy. Uiszczenie opłaty w przypadku drobiu jest bezwzględnym warunkiem wprowadzenia jaj wylęgowych i piskląt do obrotu”.
Wskazane przepisy ustawy o hodowli nie mieszczą się jednak w uchwale w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału. Tym samym – nawet w sytuacji podjęcia uchwały przez władzę legitymowaną – wniosek musiałby zostać w tym zakresie uznany za pochodzący od podmiotu nieuprawnionego, a zarzut naruszenia powołanych wzorców kontroli przez art. 38 ustawy o hodowli rozpatrywany bez związku z innymi przepisami ustawy o organizacji hodowli, w szczególności ustalającymi określone wymogi rejestracyjne – za oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji ogólnokrajowym władzom organizacji zawodowych przysługuje kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm. Na wnioskodawcy ciąży przy tym obowiązek, po pierwsze, udowodnienia, że posiada status organizacji zawodowej, po drugie, wykazania, który z jego organów jest „ogólnokrajową władzą” uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem. Podstawą wskazania takiej władzy są przepisy ustawy, a w przypadku, gdy ustawa nie reguluje tej kwestii – postanowienia statutu organizacji pracodawców.
3.1. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 stycznia 2011 r. (pkt 1) Krajowy Związek Rolników został wezwany do wyjaśnienia – w szczególności w kontekście zrzeszania jednostek gospodarczych powstałych na bazie majątku kółek rolniczych oraz innych organizacji gospodarczych” (§ 12 statutu), czy Krajowy Związek Rolników spełnia kryteria wymagane do uznania go za organizację zawodową. Nieustosunkowanie się do statusu członkowskiego przysługującego jednostkom i organizacjom gospodarczym (zob. § 6 ust. 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 9 statutu) z jednej strony, z drugiej zaś – oświadczenie, że „Krajowy Związek ma prawa i obowiązki jakie wynikają z ustawy z 7 kwietnia 1989 r. o związkach zawodowych rolników indywidualnych”, zrodziły poważne wątpliwości w odniesieniu do rozstrzygnięcia. Powyższe okoliczności są równoznaczne z nieuzupełnieniem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku, co – na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK – stanowi samoistną podstawę odmowy nadania mu dalszego biegu.
3.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca również uwagę, że powołanym zarządzeniem (pkt 3) wnioskodawca został wezwany do wskazania ogólnokrajowej władzy Krajowego Związku Rolników uprawnionej, jego zdaniem, do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Pomimo wyraźnego wezwania wnioskodawca nie odniósł się do kompetencji Krajowego Zjazdu jako najwyższego organu statutowego Krajowego Związku Rolników podejmującego uchwały we wszystkich sprawach dotyczących działalności Krajowego Związku Rolników (§ 17 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 18 ust. 1 w zw. z § 21 ust. 1 statutu). Choć wnioskodawca doręczył uchwałę „w sprawie wystąpienia z wnioskiem” podjętą przez Zarząd, w piśmie z 31 stycznia 2011 r. oświadczył, że „domniemanie kompetencji przemawia (…) za przyznaniem uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem (…) Prezydium Zarządu”.
Okoliczności powyższe są równoznaczne z nieusunięciem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku, co – na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK – stanowi samoistną podstawę odmowy nadania mu dalszego biegu.
3.3. Z powyższych względów należy stwierdzić, że wnioskodawca nie wykazał, że doręczoną w ramach obecnego postępowania uchwałę Zarządu nr 67/Z/10 z 18 października 2010 r. można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału 18 listopada 2010 r. Tym samym nie dowiódł, że wniosek ten pochodzi od władzy uprawnionej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Na marginesie należy zasygnalizować, że § 7 ust. 6 statutu, powołany w uchwale jako podstawa jej podjęcia przez Zarząd, dotyczy inicjowania i opiniowania oraz brania udziału w opracowywaniu aktów prawnych dotyczących obszarów wiejskich, rolników i członków ich rodzin, czego nie można uznać za równoznaczne z występowaniem z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Brak uchwały, w której podmiot legitymowany wyraża wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie hierarchicznej kontroli zgodności, rozstrzyga o niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), uzasadniając tym samym odmowę nadania dalszego biegu „wnioskowi” Krajowego Związku Rolników.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 15 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Tw 38/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych o zbadanie zgodności:
art. 38 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm.) z art. 20 w zw. z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 18 listopada 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (dalej: Krajowy Związek Rolników) o zbadanie zgodności art. 38 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm.; dalej: ustawa o organizacji hodowli) z art. 20 w zw. z art. 22 i art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 stycznia 2011 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, przez: wyjaśnienie, czy – zdaniem wnioskodawcy – Krajowy Związek Rolników spełnia kryteria wymagane do uznania go za organizację zawodową, skoro „zrzesza (…) spółdzielnie kółek rolniczych (usług rolniczych), spółdzielcze organizacje budownictwa wiejskiego, jednostki gospodarcze powstałe na bazie majątku kółek rolniczych oraz inne organizacje gospodarcze”, a ponadto jest wpisany do rejestru przedsiębiorców; wykazanie – w kontekście braku wpisów w rubryce 3 działu 1 rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej (nr KRS 0000223899) – że Krajowy Związek Rolników posiada jednostki terenowe lub oddziały (jest organizacją ogólnokrajową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji); wskazanie ogólnokrajowej władzy Krajowego Związku Rolników, uprawnionej, zdaniem wnioskodawcy, do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji), z odniesieniem się w szczególności do kompetencji trzech odrębnych organów statutowych: Krajowego Zjazdu (§ 17 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 18 ust. 1 w zw. z § 21 ust. 1 statutu), Zarządu (§ 17 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 27 ust. 1 statutu), Prezydium Zarządu (§ 17 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 24 ust. 3 i 5 oraz § 25 ust. 2 statutu); powołanie przepisu prawa wskazującego, że złożenie wniosku o zbadanie konstytucyjności art. 38 ustawy o organizacji hodowli mieści się w zakresie działania Krajowego Związku Rolników oraz uzasadnienie tego stanowiska, w szczególności z uwzględnieniem tego, że społeczno-zawodowe organizacje rolników indywidualnych pełnią „funkcje obrony [ich] interesów zawodowych” (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników; Dz. U. Nr 32, poz. 217, ze zm.), a kwestionowany przepis nie odnosi się do „rangi zawodu rolnika” (por. art. 1 ust. 2 i art. 11 ust. 1 pkt 13 ustawy o organizacjach rolników oraz § 6 statutu), tylko do określonej działalności, podejmowanej także przez osoby prawne (por. art. 38 w zw. z art. 2 pkt 4, 6, 20 i 26 ustawy o organizacji hodowli); uzasadnienie, dlaczego wnioskodawca domaga się zbadania zgodności kwestionowanego przepisu z art. 20 (zasada społecznej gospodarki rynkowej) i art. 22 (zasada swobody działalności gospodarczej) Konstytucji, jeżeli Krajowy Związek Rolników określił się mianem organizacji zawodowej; wskazanie podstawy prawnej podjęcia uchwały nr 67/Z/10 Zarządu Krajowego Związku Rolników innej niż – powołany w tym charakterze – § 7 ust. 6 statutu, który dotyczy inicjowania i opiniowania lub brania udziału w opracowywaniu aktów prawnych, nie zaś występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; wskazanie, kto – na gruncie statutu – jest uprawniony do umocowania innego podmiotu „do reprezentowania Krajowego Związku (…) przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie wniosku”; doręczenie listy obecności wraz z podpisami z posiedzenia Zarządu Krajowego Związku Rolników z 18 października 2010 r.
W piśmie z 31 stycznia 2011 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajową władzę organizacji zawodowej podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny i czy braki zostały usunięte w określonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, rozstrzygające znaczenie w rozpatrywanej sprawie ma ustalenie, czy Krajowy Związek Rolników, kwestionując – w przekonaniu o swojej przynależności do kategorii „organizacji zawodowych” – art. 38 ustawy o organizacji hodowli, spełnia wymóg, o którym mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji.
2.1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji ogólnokrajowe władze organizacji zawodowej mają ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Mogą one wnioskować o kontrolę tylko takiego aktu normatywnego, który dotyczy spraw objętych ich zakresem działania, tzn. związanych bezpośrednio z wykonywaniem zawodu (por. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2).
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że brak jest możliwości uznania za zawód takiej działalności, którą podejmują także osoby prawne. Konstytucja w art. 17 ust. 2 zdanie drugie wyraźnie odróżnia wolność wykonywania zawodu od wolności działalności gospodarczej, o której mowa w odrębnych przepisach Konstytucji (np. art. 20 i art. 22).
2.2. Wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność art. 38 ustawy o organizacji hodowli w brzmieniu: „Produkcję piskląt prowadzi się przy wykorzystaniu jaj wylęgowych pochodzących od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 1). Pisklęta hodowlane drobiu mogą być wprowadzone do obrotu, jeżeli pochodzą od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 2)”.
Analiza strony podmiotowej zaskarżonego art. 38 ustawy o organizacji hodowli pozwala stwierdzić, że jego adresatem są, po pierwsze, producenci piskląt (ust. 1), po drugie zaś – podmioty zamierzające wprowadzić pisklęta hodowlane do obrotu. Od strony przedmiotowej art. 38 ustawy o organizacji hodowli nakłada na adresata obowiązek wykorzystywania do produkcji piskląt jaj wylęgowych pochodzących od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 1) i zakazuje wprowadzania do obrotu piskląt hodowlanych drobiu, które nie pochodzą od rodów wpisanych do ksiąg lub mieszańców wpisanych do rejestrów (ust. 2).
2.3. Zarzuty wnioskodawcy sprowadzają się do tego, że kwestionowane przepisy naruszają art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji (swobodę prowadzenia działalności gospodarczej); art. 31 ust. 3 Konstytucji (zasadę proporcjonalności); art. 32 Konstytucji (zasadę równości).
Krajowy Związek Rolników twierdzi, że „ograniczenia, opłaty, wymogi dokumentacyjne obowiązują jedynie jaja i pisklęta krajowe, nie dotyczą natomiast jaj wylęgowych oraz piskląt przywożonych z innych krajów członkowskich UE oraz krajów trzecich”. Jego zdaniem, „czyni to tym samym interes prawny selektywnym naruszając wolność działalności gospodarczej (art. 20 w związku z art. 22), pozostając jednocześnie w sprzeczności z konstytucyjną zasadą proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Wnioskodawca wyraża przekonanie, że „wymogi rejestracyjne (…) dotyczą jedynie producentów krajowych”, co „narusza również, w ocenie Krajowego Związku Rolników (…), art. 32 Konstytucji”.
2.4. Oceniając wniosek w aspekcie przepisów poddanych kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez producentów (hodowców) piskląt. Przyznaje to sam wnioskodawca, który zarzuca, że „kwestionowana regulacja stanowi (…) istotne ograniczenie konstytucyjnie gwarantowanej wolności działalności gospodarczej”.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że wystąpienie z wnioskiem do Trybunału nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych (por. postanowienie TK z 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163).
2.5. Trybunał Konstytucyjny zauważa, że wnioskodawca, powołując art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, w szczególności w kontekście art. 32 Konstytucji, zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesu każdego, kto produkuje pisklęta, a także każdego, kto wprowadza pisklęta hodowlane drobiu do obrotu (art. 20, art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji), a przede wszystkim „producentów krajowych” (art. 32 Konstytucji). Krajowy Związek Rolników, uznając się za podmiot legitymowany szczegółowo, nie może inicjować abstrakcyjnej kontroli norm w celu ochrony interesu producentów piskląt lub podmiotów wprowadzających pisklęta hodowlane do obrotu. Zbiór podmiotów należących do dwu ostatnich grup bez wątpienia nie jest tożsamy ze zbiorem osób wykonujących „zawód” rolnika.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku Krajowego Związku Rolników wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która – co oczywiste – wnioskodawcy nie przysługuje. Okoliczność powyższa stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.6. Na marginesie należy zasygnalizować, że wnioskodawca dopatruje się naruszenia konstytucyjnych wzorców kontroli nie tyle przez sam art. 38 ustawy o organizacji hodowli, ile przez art. 38 ustawy o organizacji hodowli rozpatrywany w związku z innymi powołanymi w przedstawionej we wniosku argumentacji przepisami tej ustawy, w szczególności z jej art. 2 pkt 10, art. 7 ust. 5, art. 20 i art. 22.
Krajowy Związek Rolników koncentruje się bowiem na dowodzeniu, że „produkcja drobiu obwarowana jest spełnieniem określonych wymogów, nie ma ona charakteru dowolnego (…). Wrunkiem wpisu stad drobiu do ksiąg i rejestrów jest poddanie tych stad odpowiednim i (…) obowiązkowym tylko w przypadku drobiu odpłatnym ocenom: ocenie wartości hodowlanej (def. art. 2 pkt 10) – dot. rodów drobiu, ocenie wartości użytkowej dot. mieszańców innych niż świnie (art. 20 i art. 22 ustawy). Za wpisy do dokumentacji hodowlanej i oceny wartości drobiu odpowiada podmiot, który (…) ma (…) uprawnienie do pobierania obowiązkowych opłat od właścicieli stad drobiu co wynika z art. 7 ust. 5 ustawy. Uiszczenie opłaty w przypadku drobiu jest bezwzględnym warunkiem wprowadzenia jaj wylęgowych i piskląt do obrotu”.
Wskazane przepisy ustawy o hodowli nie mieszczą się jednak w uchwale w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału. Tym samym – nawet w sytuacji podjęcia uchwały przez władzę legitymowaną – wniosek musiałby zostać w tym zakresie uznany za pochodzący od podmiotu nieuprawnionego, a zarzut naruszenia powołanych wzorców kontroli przez art. 38 ustawy o hodowli rozpatrywany bez związku z innymi przepisami ustawy o organizacji hodowli, w szczególności ustalającymi określone wymogi rejestracyjne – za oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji ogólnokrajowym władzom organizacji zawodowych przysługuje kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm. Na wnioskodawcy ciąży przy tym obowiązek, po pierwsze, udowodnienia, że posiada status organizacji zawodowej, po drugie, wykazania, który z jego organów jest „ogólnokrajową władzą” uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem. Podstawą wskazania takiej władzy są przepisy ustawy, a w przypadku, gdy ustawa nie reguluje tej kwestii – postanowienia statutu organizacji pracodawców.
3.1. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 stycznia 2011 r. (pkt 1) Krajowy Związek Rolników został wezwany do wyjaśnienia – w szczególności w kontekście zrzeszania jednostek gospodarczych powstałych na bazie majątku kółek rolniczych oraz innych organizacji gospodarczych” (§ 12 statutu), czy Krajowy Związek Rolników spełnia kryteria wymagane do uznania go za organizację zawodową. Nieustosunkowanie się do statusu członkowskiego przysługującego jednostkom i organizacjom gospodarczym (zob. § 6 ust. 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 9 statutu) z jednej strony, z drugiej zaś – oświadczenie, że „Krajowy Związek ma prawa i obowiązki jakie wynikają z ustawy z 7 kwietnia 1989 r. o związkach zawodowych rolników indywidualnych”, zrodziły poważne wątpliwości w odniesieniu do rozstrzygnięcia. Powyższe okoliczności są równoznaczne z nieuzupełnieniem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku, co – na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK – stanowi samoistną podstawę odmowy nadania mu dalszego biegu.
3.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca również uwagę, że powołanym zarządzeniem (pkt 3) wnioskodawca został wezwany do wskazania ogólnokrajowej władzy Krajowego Związku Rolników uprawnionej, jego zdaniem, do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Pomimo wyraźnego wezwania wnioskodawca nie odniósł się do kompetencji Krajowego Zjazdu jako najwyższego organu statutowego Krajowego Związku Rolników podejmującego uchwały we wszystkich sprawach dotyczących działalności Krajowego Związku Rolników (§ 17 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 18 ust. 1 w zw. z § 21 ust. 1 statutu). Choć wnioskodawca doręczył uchwałę „w sprawie wystąpienia z wnioskiem” podjętą przez Zarząd, w piśmie z 31 stycznia 2011 r. oświadczył, że „domniemanie kompetencji przemawia (…) za przyznaniem uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem (…) Prezydium Zarządu”.
Okoliczności powyższe są równoznaczne z nieusunięciem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku, co – na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK – stanowi samoistną podstawę odmowy nadania mu dalszego biegu.
3.3. Z powyższych względów należy stwierdzić, że wnioskodawca nie wykazał, że doręczoną w ramach obecnego postępowania uchwałę Zarządu nr 67/Z/10 z 18 października 2010 r. można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału 18 listopada 2010 r. Tym samym nie dowiódł, że wniosek ten pochodzi od władzy uprawnionej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Na marginesie należy zasygnalizować, że § 7 ust. 6 statutu, powołany w uchwale jako podstawa jej podjęcia przez Zarząd, dotyczy inicjowania i opiniowania oraz brania udziału w opracowywaniu aktów prawnych dotyczących obszarów wiejskich, rolników i członków ich rodzin, czego nie można uznać za równoznaczne z występowaniem z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Brak uchwały, w której podmiot legitymowany wyraża wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie hierarchicznej kontroli zgodności, rozstrzyga o niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), uzasadniając tym samym odmowę nadania dalszego biegu „wnioskowi” Krajowego Związku Rolników.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.