Pełny tekst orzeczenia

164



POSTANOWIENIE

z dnia 6 sierpnia 2003 r.

Sygn. akt Tw 77/02





Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wiesław Johann – przewodniczący

Marian Grzybowski – sprawozdawca

Mirosław Wyrzykowski,





po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 25 lutego 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne,





p o s t a n a w i a:





nie uwzględnić zażalenia.





UZASADNIENIE:



W dniu 9 grudnia 2002 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne o zbadanie zgodności: 1) art. 51 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach (Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650 ze zm.) z art. 92 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, 2) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 października 2000 r. w sprawie zasad ewidencjonowania napiwków w kasynach gry (Dz. U. Nr 95, poz. 1050) z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz 3) przepisu § 2 ust. 2 tegoż rozporządzenia z art. 51 ust. 5 Konstytucji.

Zdaniem wnioskodawcy art. 51 pkt 4 ustawy o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji przez to, iż nie spełnia wymogów prawidłowego upoważnienia ustawowego, jak również jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji przez to, że wprowadza nieuzasadnione różnicowanie pracodawców na dwie grupy – takich, na których ciąży obowiązek ewidencjonowania napiwków oraz takich, którzy takiego obowiązku nie posiadają.

W ocenie wnioskodawcy rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zasad ewidencjonowania napiwków w kasynach gry, jako wydane na podstawie nieprawidłowego upoważnienia ustawowego, jest niezgodne z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Paragrafowi § 2 ust. 2 tegoż rozporządzenia, wnioskodawca stawia zarzut naruszenia art. 51 ust. 5 Konstytucji poprzez wkroczenie w materię ustawową.

Postanowieniem z 25 lutego 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi. W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, iż kwestionowane we wniosku przepisy nie należą do zakresu działania wnioskodawcy. Uznał, że zaskarżone przepisy mają charakter ewidencyjny i są funkcjonalnie związane z obowiązkami podatkowymi podmiotów urządzających gry losowe w kasynach. Tym samym dotyczą one obowiązków podmiotów prowadzących kasyna w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, a nie tychże podmiotów jako pracodawców.

W dniu 10 marca 2003 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło zażalenie na postanowienie z 25 lutego 2003 r. z wnioskiem o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu wnioskowi.

W uzasadnieniu zażalenia wnioskodawca podnosi, że kwestionowane regulacje w sposób pośredni ingerują w stosunek pracy. Nakładają one bowiem na pracownika kasyna obowiązek poświadczenia odbioru napiwku. Uchybienie temu obowiązkowi może skutkować nawet rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W zażaleniu podnosi się również, iż regulacje te ograniczają prawo do prywatności pracowników zobowiązanych do podpisu odbioru napiwku przez to, iż obowiązek ten nałożony został rozporządzeniem a nie ustawą, czego wymaga art. 51 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Na wnioskodawcach występujących do Trybunału Konstytucyjnego o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm na podstawie legitymacji szczególnej ciąży obowiązek wykazania, że należą one do grupy podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto, że kwestionowany akt prawny dotyczy ich zakresu działania. Składający wniosek musi posiadać legitymację procesową na każdym etapie postępowania. Z punktu widzenia procesowego wnioskodawca jest obowiązany wykazać swoją legitymację nie później niż do momentu wydania postanowienia Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania biegu wnioskowi (por.: postanowienie TK z 27 listopada 2002 r., sygn. Tw 25/02, OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 190). Rozpatrując bowiem zażalenie Trybunał nie bada ponownie wniosku od strony spełnienia warunków formalnych, a jedynie stwierdza, czy zaszły przesłanki odmowy nadania dalszego biegu w momencie wydawania tegoż postanowienia.

Postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne, Trybunał Konstytucyjny uzasadnił tym, że kwestionowane we wniosku przepisy nie dotyczą zakresu działania wnioskodawcy. Zdaniem Trybunału pojęcie „zakresu działania” w przypadku organizacji pracodawców odnosi się do stosunków dotyczących relacji pracobiorca – pracodawca. Niemożliwe jest natomiast wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie dotyczącej jedynie zasad prowadzenia działalności gospodarczej przez członków zrzeszonych w organizacji pracodawców (por. m.in. postanowienia TK z: 18 listopada 1999 r., sygn. K. 20/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 5; 11 października 2000 r., sygn. K 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 196; 19 marca 2003 r., sygn. Tw 73/02, niepublikowane; 17 marca 2003 r., sygn. Tw 63/02, niepublikowane).

Trybunał rozpatrując zażalenie na postanowienie z 25 lutego 2003 r. zbadał przede wszystkim, czy kwestionowane przepisy dotyczą praw i obowiązków członków Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne. Aby to rozstrzygnąć, Trybunał rozważył problem, w jaki sposób kwestionowane regulacje odnoszą się do praw i obowiązków podmiotów prowadzących kasyna, występujących w roli pracodawców.

Należy zgodzić się z wnioskodawcą, że rozporządzenie Ministra Finansów z 31 października 2000 r. nakłada na pracowników pewien obowiązek. Nie jest to jednak obowiązek nałożony na podmiot prowadzący kasyno. Z argumentacji wnioskodawcy wynika, że przepis § 2 pkt 2 rozporządzenia, wprowadzający ten obowiązek, winien zostać raczej zakwestionowany przez organizację skupiającą pracowników kasyn. Trybunał nie podziela twierdzenia, że zobowiązanie pracownika do złożenia podpisu w rejestrze napiwków ogranicza uprawnienia pracodawcy. Również zagrożenie rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, w przypadku gdyby pracownik uchybił obowiązkowi poświadczenia odbioru napiwku, dotyczy praw i obowiązków pracowniczych. Z tych też względów trudno uznać, iż Związek Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne posiada legitymację uprawniającą do formułowania zarzutów w imieniu i na rzecz pracowników.

Trybunał w pełni podtrzymuje stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, iż obowiązki nałożone na podmioty urządzające gry losowe w kasynach mają charakter ewidencyjny. Obowiązki te nie odnoszą się wprost do form prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty zrzeszone w Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne. Tym bardziej nie dotyczą one zakresu działania tychże podmiotów jako pracodawców występujących w stosunku pracy. Rejestr napiwków ma służyć ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych do sprawowania nadzoru nad działalnością kasyn gry, w oparciu o art. 51 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650 ze zm.). W przypadku pracodawców nie są to natomiast regulacje wpływające na ich pozycję w stosunku do zatrudnianych przez nich pracowników.

Należy uznać, że przepisy kwestionowane we wniosku nie dotyczą zakresu działania wnioskodawcy w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Wniosek Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne nie może w związku z tym zainicjować postępowania w tej sprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Prowadziłoby to bowiem do, nie znajdującego podstawy w przepisach Konstytucji, rozszerzenia dopuszczalnego zakresu występowania z wnioskiem o dokonanie kontroli norm przez podmiot posiadający jedynie szczególną legitymację procesową przed Trybunałem Konstytucyjnym.



Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.