Ts 56/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
805/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 12 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 56/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Piotr Tuleja,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej J.L.,
p o s t a n a w i a:
uwzględnić zażalenie.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 2 marca 2010 r. skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 249 § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim pomija obowiązek wysłuchania zainteresowanego (podejrzanego lub oskarżonego) przy dalszym stosowaniu – przedłużeniu aresztu, z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). Ponadto zakwestionowana została zgodność art. 249 § 3 k.p.k. – w zakresie, w jakim stanowi, że zawiadomienie obrońcy osoby, wobec której ma być zastosowane tymczasowe aresztowanie, o terminie przesłuchania tej osoby nie jest obowiązkowe, ale uzależnione od wniosku oskarżonego oraz dodatkowej przesłanki nieutrudniania przeprowadzenia tej czynności w sytuacji, gdy udział prokuratora w takim przesłuchaniu jest obligatoryjny – z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji.
Postanowieniem z 28 lutego 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie dotyczącym zbadania zgodności art. 249 § 5 k.p.k. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji. Podstawą odmowy było ustalenie, że obrońca skarżącego mógł wziąć udział w posiedzeniach w przedmiocie tymczasowego aresztowania, gdyż został o nich właściwie poinformowany, jednak nie stawił się na te posiedzenia. Ponadto wskazano, że adresatami art. 249 § 5 k.p.k. są wyłącznie prokurator i obrońca, zaś kwestionowana regulacja nie odnosi się do osoby tymczasowo aresztowanej.
W zażaleniu z 11 marca 2011 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2011 r. skarżący zarzucił, że „art. 249 § 5 k.p.k. przez swoją konstrukcję pomijającą udział osoby, wobec której stosowane ma być tymczasowe aresztowanie, narusza prawo do obrony, w tym zagwarantowany w art. 249 § 3 k.p.k. obowiązek wysłuchania oskarżonego”. W konsekwencji „odbiera oskarżonemu prawo do obrony oraz do sprawiedliwego i rzetelnego postępowania sądowego, a decyzja sądu jest arbitralna. (…) Wysłuchanie oskarżonego jest obowiązkiem sądu przy orzekaniu o podejmowanych w stosunku do niego decyzjach pozbawiających wolności”. Skarżący wskazuje w uzasadnieniu zażalenia, że „treść art. 249 § 3 k.p.k., nakazująca wysłuchanie oskarżonego, nie może budzić wątpliwości, ale (…) § 5 (…) zaprzecza i zmienia treść normy art. 249 § 3 k.p.k.”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Istota zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej wiąże się z pominięciem ustawodawczym. Naruszenie konstytucyjnych praw i wolności skarżący upatruje w braku gwarancji osobistego udziału w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia tymczasowego aresztowania.
Trybunał Konstytucyjny uznał za konieczne przytoczyć pogląd zawarty w postanowieniu z dnia 6 października 2004 r. (Ts 200/03, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 277), zgodnie z którym „odrębnego traktowania wymagają przypadki braku regulacji prawnej (»luk w prawie«), w stosunku do sytuacji tzw. unormowania niepełnego (pominięcia prawodawczego). W tej ostatniej sytuacji bowiem Trybunał Konstytucyjny nie wykluczył dopuszczalności prowadzenia postępowania i wydania merytorycznego orzeczenia o (nie-)zgodności przepisów kwestionowanych w skardze konstytucyjnej”.
W tym zatem zakresie, w jakim skarżący kieruje zarzuty przeciwko unormowaniu niepełnemu, pomijającemu udział aresztanta w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia tymczasowego aresztowania, zasadne były argumenty podniesione w zażaleniu.
Na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało orzec jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 56/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Piotr Tuleja,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej J.L.,
p o s t a n a w i a:
uwzględnić zażalenie.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 2 marca 2010 r. skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 249 § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim pomija obowiązek wysłuchania zainteresowanego (podejrzanego lub oskarżonego) przy dalszym stosowaniu – przedłużeniu aresztu, z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). Ponadto zakwestionowana została zgodność art. 249 § 3 k.p.k. – w zakresie, w jakim stanowi, że zawiadomienie obrońcy osoby, wobec której ma być zastosowane tymczasowe aresztowanie, o terminie przesłuchania tej osoby nie jest obowiązkowe, ale uzależnione od wniosku oskarżonego oraz dodatkowej przesłanki nieutrudniania przeprowadzenia tej czynności w sytuacji, gdy udział prokuratora w takim przesłuchaniu jest obligatoryjny – z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji.
Postanowieniem z 28 lutego 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie dotyczącym zbadania zgodności art. 249 § 5 k.p.k. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 5 ust. 4 Konwencji. Podstawą odmowy było ustalenie, że obrońca skarżącego mógł wziąć udział w posiedzeniach w przedmiocie tymczasowego aresztowania, gdyż został o nich właściwie poinformowany, jednak nie stawił się na te posiedzenia. Ponadto wskazano, że adresatami art. 249 § 5 k.p.k. są wyłącznie prokurator i obrońca, zaś kwestionowana regulacja nie odnosi się do osoby tymczasowo aresztowanej.
W zażaleniu z 11 marca 2011 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2011 r. skarżący zarzucił, że „art. 249 § 5 k.p.k. przez swoją konstrukcję pomijającą udział osoby, wobec której stosowane ma być tymczasowe aresztowanie, narusza prawo do obrony, w tym zagwarantowany w art. 249 § 3 k.p.k. obowiązek wysłuchania oskarżonego”. W konsekwencji „odbiera oskarżonemu prawo do obrony oraz do sprawiedliwego i rzetelnego postępowania sądowego, a decyzja sądu jest arbitralna. (…) Wysłuchanie oskarżonego jest obowiązkiem sądu przy orzekaniu o podejmowanych w stosunku do niego decyzjach pozbawiających wolności”. Skarżący wskazuje w uzasadnieniu zażalenia, że „treść art. 249 § 3 k.p.k., nakazująca wysłuchanie oskarżonego, nie może budzić wątpliwości, ale (…) § 5 (…) zaprzecza i zmienia treść normy art. 249 § 3 k.p.k.”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Istota zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej wiąże się z pominięciem ustawodawczym. Naruszenie konstytucyjnych praw i wolności skarżący upatruje w braku gwarancji osobistego udziału w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia tymczasowego aresztowania.
Trybunał Konstytucyjny uznał za konieczne przytoczyć pogląd zawarty w postanowieniu z dnia 6 października 2004 r. (Ts 200/03, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 277), zgodnie z którym „odrębnego traktowania wymagają przypadki braku regulacji prawnej (»luk w prawie«), w stosunku do sytuacji tzw. unormowania niepełnego (pominięcia prawodawczego). W tej ostatniej sytuacji bowiem Trybunał Konstytucyjny nie wykluczył dopuszczalności prowadzenia postępowania i wydania merytorycznego orzeczenia o (nie-)zgodności przepisów kwestionowanych w skardze konstytucyjnej”.
W tym zatem zakresie, w jakim skarżący kieruje zarzuty przeciwko unormowaniu niepełnemu, pomijającemu udział aresztanta w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia tymczasowego aresztowania, zasadne były argumenty podniesione w zażaleniu.
Na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało orzec jak w sentencji.