Pełny tekst orzeczenia

887/II/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 20 września 2013 r.

Sygn. akt Ts 144/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej A.L. w sprawie zgodności:

art. 18 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 20 maja 2013 r. A.L. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 18 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm. dalej: ustawa emerytalna) z art. 2 i 32 Konstytucji.

Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą. Decyzją z 24 stycznia 2012 r. (znak: E 10144979/10) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Tarnowie (dalej: ZUS) przeliczył skarżącemu emeryturę w ten sposób, że przy ustaleniu podstawy wymiaru świadczenia uwzględnił składki na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym ubezpieczony po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia za granicą, tj. od stycznia 1966 r. do grudnia 1975 r. Za wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia przyjął 22,99%, jednak wysokość świadczenia się nie zmieniła. Od powyżej decyzji skarżący wniósł odwołanie. Domagał się, by przy obliczaniu przedmiotowego świadczenia uwzględniono cały okres składkowy, w tym ten (pierwsza połowa lat 60.), w którym w Polsce zarabiał najwięcej, a nie – jak uczynił to ZUS – tylko ostatnie lata poprzedzające rok, w którym wyjechał za granicę. W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego odrzucenie. Powyższe orzeczenie doręczono skarżącemu 27 lutego 2013 r. (jak wynika z ustaleń poczynionych z urzędu).

Wyrokiem z 30 maja 2012 r. (sygn. akt IV U 334/12) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnowie oddalił wniosek o odrzucenie odwołania oraz oddalił odwołanie. Wyrokiem z 29 stycznia 2013 r. (sygn. akt III AUa 1138/12) Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację skarżącego jako bezzasadną.

Skarżący twierdzi, że zakwestionowany w skardze art. 18 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej uniemożliwił mu wskazanie jako podstawy naliczenia emerytury okresów zatrudnienia w Polsce krótszych niż rok oraz dokonanie swobodnego wyboru okresu zatrudnienia z całego okresu przepracowanego w Polsce. Jak zarzucił skarżący, „wskazane przepisy naruszają [zatem] zasadę demokratycznego państwa prawa, zasadę dobrej legislacji i zasadę równości wobec prawa, tj. art. 2 i 32 Konstytucji”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że warunkiem złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. W skardze konstytucyjnej trzeba zatem wskazać zarówno konkretną osobę, której wolności lub prawa naruszono, jak i te wolności i prawa (poręczone, zapewnione, gwarantowane, chronione) określone w Konstytucji, które naruszono, a także określić sposób tego naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

W sprawie będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania skarżący żąda zbadania zgodności zakwestionowanych przepisów z art. 2 i art. 32 Konstytucji. Żaden z tych przepisów nie wyraża jednak prawa podmiotowego chronionego za pomocą skargi konstytucyjnej.

O możliwości powoływania się na naruszenie zasad określonych w art. 2 Konstytucji Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się już wielokrotnie, w tym najpełniej w sprawie o sygnaturze Ts 105/00 (postanowienia TK z 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r., OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60). Trybunał, badając dopuszczalność dochodzenia ochrony tych zasad w trybie skargi konstytucyjnej, wskazywał przede wszystkim na konieczność precyzyjnego określenia wolności lub prawa podmiotowego, wyinterpretowanych z przepisu, którego naruszenie ma uzasadnić legitymację do wniesienia skargi konstytucyjnej. Trybunał podkreślił przy tym, że chodzi tu o prawa lub wolności przyjmujące normatywną postać praw podmiotowych. To znaczy o prawa, których adresatem jest obywatel (lub inny podmiot prawa), które kształtują jego sytuację prawną i dają mu możliwość wyboru zachowania się, tj. spełnienia lub niespełnienia normy prawnej. Podstawą do wniesienia skargi nie jest powołanie się przez skarżącego na naruszenie norm prawnych wynikających z art. 2 Konstytucji. Ze względu na swój przedmiotowy charakter są one bowiem adresowane przede wszystkim do ustawodawcy i wyznaczają sposób unormowania poszczególnych dziedzin życia publicznego. Odwołanie się do tych zasad, w tym zasady państwa prawnego i zasady poprawnej legislacji, może mieć znaczenie tylko wtedy, gdy skarżący wskaże równocześnie wolność lub prawo podmiotowe, które mają swoje źródło w przepisie Konstytucji i zostały ograniczone na skutek naruszenia powyższej zasady (zob. także postanowienia TK z 19 grudnia 2001 r., SK 8/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 272 oraz 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53).

O charakterze normy określonej w art. 32 Konstytucji Trybunał wypowiedział się w postanowieniu pełnego składu z 24 października 2001 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: „art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną, i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. W takim zakresie wyznacza on także konstytucyjne prawo do równego traktowania. Mamy tu do czynienia z sytuacją »współstosowania« dwóch przepisów Konstytucji, a więc nie tylko z prawem do równego traktowania, ale ze skonkretyzowanym prawem do równej realizacji określonych wolności i praw konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej należy powołać oba przepisy Konstytucji, dopiero one wyznaczają bowiem konstytucyjny status jednostki, który przez regulację ustawową lub podustawową został naruszony. Natomiast gdy chodzi o uprawnienia określone w innych niż Konstytucja aktach normatywnych – jeśli treść konkretnego prawa ustala się wyłącznie na ich podstawie – art. 32 Konstytucji stanowi zasadę systemu prawa, a nie wolność lub prawo o charakterze konstytucyjnym” (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).

W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że skarżący nie wskazał naruszonych praw, a w konsekwencji – sposobu ich naruszenia. Powyższe okoliczności – na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – są przesłanką odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.



W tym stanie rzeczy Trybunał orzekł jak na wstępie.