Pełny tekst orzeczenia

684/II/B/2014


POSTANOWIENIE

z dnia 13 grudnia 2013 r.
Sygn. akt Tw 19/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o zbadanie zgodności:
§ 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą (Dz. U. z 2013 r. poz. 15) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

W dniu 13 września 2013 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy (dalej: ZK OZZL) o zbadanie zgodności § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą (Dz. U. z 2013 r. poz. 15; dalej: rozporządzenie w sprawie standardów) z art. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także gdy akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK). Wstępne rozpoznanie służy bowiem wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.

2. Podmiot o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm prawnych, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną z punktu widzenia wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3–5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

3. W rozpatrywanej sprawie wnioskodawca upatruje podstawę do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w uchwale ZK OZZL z 21 czerwca 2013 r. (nr 1/06/2013).

3.1. Zgodnie z § 19 ust. 1 statutu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy (dalej: OZZL lub związek) do zakresu działania Zarządu Krajowego należy bieżące reprezentowanie związku w kraju wobec władz, organów administracji państwowej, pracodawców lekarzy, a także innych organizacji, instytucji i społeczeństwa; bieżące kierowanie pracami związku w kraju; uchwalanie budżetu organizacji krajowej; wybór i odwoływanie członków prezydium ZK OZZL, z wyjątkiem przewodniczącego Zarządu Krajowego; prowadzenie rejestru regionów i wszystkich organizacji terenowych OZZL.

3.2. Trybunał stwierdza, że uprawnienie do bieżącego reprezentowania osoby prawnej i prowadzenia jej spraw należy odróżnić od kompetencji do podjęcia uchwały o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem inicjującym abstrakcyjną kontrolę norm prawnych. Trybunał przypomina, że podjęcie takiej uchwały stanowi „czynność o charakterze nadzwyczajnym”, która z tego powodu nie może być dokonana samodzielnie przez organ wykonawczy organizacji (zob. postanowienia TK z: 11 lipca 2012 r., Tw 12/12, OTK ZU nr 4/B/2012, poz. 319; 9 czerwca 2004 r. i 8 września 2004 r., Tw 33/03, OTK ZU nr 4/B/2004, poz. 227 i poz. 228; 9 czerwca 2004 r., Tw 2/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 258).

3.3. W tym stanie rzeczy wnioskowanie o zbadanie zgodności z Konstytucją nie znajduje oparcia w statutowo wyznaczonym zakresie przedmiotowym działania ZK OZZL. Z § 19 statutu OZZL nie można bowiem wyprowadzić kompetencji Zarządu Krajowego do samodzielnego wystąpienia o hierarchiczną kontrolę zgodności przepisów. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji okoliczność ta stanowi podstawę odmowy nadania biegu wnioskowi ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.

4. Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca uwagę, że wnioskodawca zarzuca naruszenie przez § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie standardów wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady praw słusznie nabytych. Z zaskarżonego przepisu wynika, że w przypadku znieczulania chorych poniżej 3 roku życia i wszystkich tych, których stan ogólny według skali ASA (American Society of Anesthesiologists Physical Status Classification System) odpowiada stopniowi wyższemu od III, lekarz anestezjolog może samodzielnie udzielać świadczeń zdrowotnych z zakresu anestezji tylko za pisemną zgodą lekarza kierującego oddziałem. Jak podnosi wnioskodawca, w poprzednim stanie prawnym taka zgoda nie była wymagana. Jej wprowadzenie prowadzi do ograniczenia nabytych przez lekarzy anestezjologów uprawnień zawodowych. Wnioskodawca podkreśla przy tym, że dotyczy to anestezjologów z co najmniej czternastoletnim stażem.

4.1. Trybunał stwierdza, że w wyniku wprowadzenia na mocy § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia kwestionowanego przez wnioskodawcę wymogu doszło do zmiany dotychczasowych zasad wykonywania zawodu przez lekarzy anestezjologów. W świetle orzecznictwa Trybunału „konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Zasada ochrony praw nabytych zapewnia ochronę praw podmiotowych, poza zakresem ochrony pozostają zasadniczo natomiast sytuacje prawne, które nie mają charakteru praw podmiotowych” (wyrok TK z 19 marca 2001 r., K 32/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 50).
W związku z powyższym trudno jednak przyjąć, że istnieje prawo podmiotowe do niezmienności zasad wykonywania zawodu (niezależnie od charakteru wprowadzonej zmiany). Nie można się również doszukać bezpośredniego związku między przepisem, którego dotyczy wniosek, a utratą prawa do pracy lub wynagrodzenia, o których wspomina wnioskodawca. Lekarze anestezjolodzy w dalszym ciągu mają możliwość samodzielnego udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu anestezji na rzecz chorych poniżej 3 roku życia i wszystkich tych, których stan ogólny według skali ASA odpowiada stopniowi wyższemu od III. Wymaga to jedynie przestrzegania przez lekarzy anestezjologów określonej procedury, tj. uzyskania uprzedniej zgody ich przełożonego.

4.2. W świetle powyższych argumentów Trybunał stwierdza, że wnioskodawca nie wykazał, iż doszło do naruszenia praw podmiotowych lekarzy anestezjologów przez § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie standardów. Sam fakt pogorszenia sytuacji pewnej grupy zawodowej nie oznacza jeszcze naruszenia konstytucyjnie gwarantowanych praw. Ocena celowości przyjętych rozwiązań nie należy do Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli nie naruszają one zasad i wartości konstytucyjnych. Wybór optymalnych rozwiązań w tej dziedzinie należy do ustawodawcy (zob. wyrok TK z 19 marca 2001 r.). Zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK okoliczność powyższa stanowi podstawę odmowy nadania biegu wnioskowi ze względu na oczywistą bezzasadność.

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak na wstępie.