Pełny tekst orzeczenia

11/1/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 24 czerwca 2014 r.

Sygn. akt Ts 280/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.P. w sprawie zgodności:

1) art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.);

2) art. 41 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 13 listopada 2012 r. J.P. (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 176 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). Ponadto skarżący zakwestionował zgodność art. 41 § 2 k.p.k. z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący został wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa VIII Wydział Karny z 21 października 2010 r. (sygn. akt VIII K 1218/08) uznany za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) i skazany na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, przy czym wykonanie kary zawieszono na okres 2 lat. Wyrokiem z 3 lutego 2011 r. (sygn. akt X Ka 1053/10) Sąd Okręgowy w Warszawie – X Wydział Karny Odwoławczy utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji. Kasację od tego orzeczenia Sąd Najwyższy postanowieniem z 5 października 2011 r. (sygn. akt II KK 204/11) pozostawił bez rozpoznania. Obrońca skarżącego złożył wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 3 lutego 2011 r. Postanowieniem z 9 sierpnia 2012 r. (sygn. akt II AKo 105/12) Sąd Apelacyjny w Warszawie – II Wydział Karny oddalił powyższy wniosek.

W przekonaniu skarżącego zakwestionowany art. 547 § 1 k.p.k. jest niezgodny z zasadą dwuinstancyjności postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji) oraz z gwarancjami wynikającymi z art. 6 ust. 1 Konwencji, ponieważ pozbawił go możliwości poddania kontroli instancyjnej postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r. Ponadto skarżący zarzucił, że art. 41 § 2 k.p.k. narusza prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz gwarancje wynikające z art. 6 ust. 1 Konwencji, ponieważ nie przewiduje wyłączenia sędziego na jego wniosek, lecz tylko na wniosek strony, tymczasem strona nie ma możliwości złożenia takiego wniosku, jeżeli „sprawa jest rozstrzygana na posiedzeniu niejawnym, bez udziału zainteresowanego, który w dodatku nawet nie może się dowiedzieć, że uczestniczyć będzie w takim posiedzeniu sędzia potencjalnie zasługujący na wyłączenie”.

Zarządzeniem sędziego TK z 11 marca 2013 r. skarżący został wezwany do wskazania, na jakiej podstawie jest uprawniony do osobistego sporządzenia i złożenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego, mając na względzie treść art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), oraz do nadesłania dokumentu poświadczającego uprawnienie do osobistego sporządzenia i złożenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego oraz 4 (czterech) kopii tego dokumentu. Wraz z pismem z 19 marca 2013 r. skarżący nadesłał kserokopie uchwały nr 283/2004 Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie z 8 września 2004 r. dotycząca wpisu skarżącego na listę radców prawnych oraz legitymacji radcy prawnego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna inicjuje procedurę, której celem jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego.

Skargą konstytucyjną objęto art. 547 § 1 k.p.k., który stanowi: „Na postanowienie oddalające wniosek lub pozostawiające go bez rozpoznania przysługuje zażalenie, chyba że orzekł o tym sąd apelacyjny lub Sąd Najwyższy”. W skardze zakwestionowano także art. 41 § 2 k.p.k., zgodnie z którym „wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu”.

Skarżący zarzuca, że art. 547 § 1 k.p.k. pozbawił go możliwości poddania kontroli instancyjnej postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r. Jednak jako ostateczne orzeczenie w sprawie wskazał powyższe postanowienie oddalające wniosek o wznowienie postępowania (a nie pozbawiające go możliwości kontroli tego rozstrzygnięcia). Nie ma zatem związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem konstytucyjnego prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego a rozstrzygnięciem, które skarżący uznaje za ostateczne w swojej sprawie. Stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym art. 547 § 1 k.p.k.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r. nie rozstrzyga także sprawy o wyłączenie sędziego, ale jest orzeczeniem dotyczącym wniosku o wznowienie postępowania, a zatem nie zostało wydane na podstawie art. 41 § 2 k.p.k. W związku z niespełnieniem przesłanki formalnej wynikającej z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK (polegającej na konieczności uzyskania ostatecznego orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu), Trybunał odmówił nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym art. 41 § 2 k.p.k.

Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny przypomina, że z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, iż skarga konstytucyjna przysługuje tylko wtedy, gdy zostały naruszone wolności lub prawa określone w Konstytucji. W związku z tym wskazany przez skarżącego art. 6 ust. 1 Konwencji nie może być wzorcem kontroli w niniejszej sprawie (por. np. wyroki TK z: 8 czerwca 1999 r., SK 12/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 96; 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144; 7 maja 2002 r., SK 20/00, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 29 oraz 15 kwietnia 2009 r., SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48; a także postanowienie TK z 28 stycznia 2010 r., Ts 320/08, OTK ZU nr 2/B/2010, poz. 106). Artykuł 79 ust. 1 ustawy zasadniczej nie przewiduje bowiem możliwości kwestionowania w trybie skargi konstytucyjnej zgodności przepisów aktów normatywnych z umowami międzynarodowymi. Na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK należało zatem, ze względu na niedopuszczalność orzekania, odmówić nadania dalszego biegu niniejszej skardze w zakresie badania zgodności zakwestionowanych przepisów z art. 6 ust. 1 Konwencji.

Zarzut naruszenia zasady dwuinstancyjności przez art. 547 § 1 k.p.k. ma charakter abstrakcyjny, a nie realny i konkretny. Wzorzec kontroli wynikający z art. 176 ust. 1 Konstytucji jest nieadekwatny, ponieważ skarżący nie zaskarżył postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r. oddalającego wniosek o wznowienie postępowania, chociaż było to pierwsze orzeczenie sądu w tej sprawie. Skarżący nie powiązał także wzorca kontroli z art. 176 ust. 1 Konstytucji, znajdującego się w rozdziale VIII „Sądy i Trybunały” z przepisem statuującym prawa lub wolności konstytucyjne jednostki, co powinien był uczynić.

Zarzut naruszenia prawa do sądu przez art. 41 § 2 k.p.k. nie dotyczy treści zakwestionowanego przepisu, ale odnosi się w istocie do okoliczności faktycznych sprawy. Trybunał przypomina, że „skarga konstytucyjna wedle Konstytucji nie jest skargą »na rozstrzygnięcie«, lecz skargą »na przepis«. Gdy przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjne zastosowanie lub zinterpretowanie przepisu zgodnego z Konstytucją – skarga nie służy. Kształtuje to w szczególny sposób dowodowe powinności skarżącego: nawet bowiem wykazanie istnienia związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a rozstrzygnięciem, które ów skutek spowodowało, nie jest tożsame z dowodem, że przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjność samego przepisu będącego prawną podstawą rozstrzygnięcia. Niezbędne jest bowiem wykazanie, że związek ten istnieje między brakiem konstytucyjności przepisu a naruszeniem prawa lub wolności” (wyrok TK z 15 października 2002 r., SK 6/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 65). Zakwestionowanie przez skarżącego okoliczności faktycznych spowodowało, że nie wykazał on związku przyczynowego między niekonstytucyjnością przepisu a naruszeniem prawa do sądu, a zatem zarzuty skargi nie mogą podlegać rozpoznaniu przez Trybunał.



W związku z powyższym, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 49 w zw. z art. 36 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.