Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko Gminie G.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 24 czerwca 2015 r. sygn. akt VII GC 238/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Rygiel SSA Krzysztof Sobierajski SSA Wojciech Kościołek

Sygn. akt I A Ca 1357/15

UZASADNIENIE

Powód - J. K. (podwykonawca) domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanego (...)sp. z o.o. w O. Św. ( wykonawca – dalej pozwany (...)) i pozwanego Gminy G. (inwestor – dalej pozwana Gmina) kwoty 151 327,27 zł, na podstawie art.647 ^{( 1)} k.c, tytułem wynagrodzenia za wykonanie robót drogowych na podstawie zlecenia pozwanej spółki z 1.08.2014r.

Pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa na tej podstawie , że powód nie zgłosił do odbioru robót ulegających zakryciu. W dniu 9.03.2014r zawarł z powodem porozumienie mocą , którego uznał swoje zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia w kwocie 151 327,27zł (k.220)

Pozwana Gmina także wniosła o oddalenie powództwa na tej podstawie , że ani w sposób wyraźny ani dorozumiany nie wyraził zgody na zatrudnienie powoda jako podwykonawcy, nie spełnione zostały wymogi do takiego wprowadzenia podwykonawcy określone w §(...)umowy a pismo informujące o tym z dnia 21.08.2014r nie spełniało wymogów określonych w umowie zawartej z generalnym wykonawcą.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Kielcach uwzględnił powództwo obciążając obu pozwanych kosztami procesu na rzecz powoda.

W motywach orzeczenia wskazał na następujące fakty:

Pozwany wykonawca w dniu 11.04.2014r po wygranym przetargu zawarł z pozwanym inwestorem umowę na mocy, której miał wykonać roboty budowlane polegające na budowie kanalizacji sanitarnej w G.. W (...) 14 umowy strony ustaliły , że wykonawca może zlecić wykonanie umowy podwykonawcom po ich zatwierdzeniu przez zamawiającego z tym ,że po przedstawieniu umowy zawartej przez zamawiającego z podwykonawcą i szczegółowo określonych dokumentów rozpoczynał się bieg 14 – dniowego terminu do wyrażenia zgody lub sprzeciwu na zawarcie umowy z podwykonawcą .

Pozwana (...) zleciła powodowi jako podwykonawcy w dniu 21.08.2014r wykonanie na tej budowie robót w zakresie położenia nawierzchni asfaltowej a okresie do 31.08.2014r. O zawarciu tej umowy zlecenia pozwana Gmina została poinformowana pisemnie w tym dniu. Pismem z dnia 29.08.14r Gmina oświadczyła , że informację o wykonywaniu robót przez powoda „przyjęła do wiadomości”. Protokołem końcowym z dnia 29.08.2014r pozwany inwestor dokonał odbioru inwestycji od wykonawcy, w tym robót drogowych wykonanych przez powoda bez żadnych zastrzeżeń. Powód przekazał wykonawcy wszystkie atesty i certyfikaty. Rozliczenie za wykonane roboty nastąpiło na podstawie kosztorysu powykonawczego , który stanowił podstawę do wystawienia faktury VAT. Pozwani nie uregulowali należności nią objętej mimo wezwań do zapłaty.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany nie wyraził na piśmie swojej zgody ale nie sprzeciwił się także zatrudnieniu podwykonawcy po otrzymaniu zawiadomienia od wykonawcy w tym przedmiocie. Co więcej obecność powoda na budowie była akceptowana przez pozwanego inwestora, wiedział on, bo to wynikało z treści zawiadomienia z 21.08.2014r , że zobowiązany jest do zapłaty za ten zakres robot bezpośrednio powodowi. Bez żadnych zastrzeżeń został przez niego zaakceptowany zakres robót wykonanych przez powoda zgodnie ze zleceniem wiążącym go z wykonawcą a niewątpliwie wchodzącym w zakres tych robót, które miał wykonać pozwany wykonawca z mocy umowy z pozwanym inwestorem. W tej sytuacji powodowi należy się wynagrodzenie za wykonane roboty zarówno od inwestora jak i wykonawcy na podstawie art. 647 ¹k.c. z odsetkami od daty wytoczenia powództwa . O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art.99 kpc.

Apelację od wyroku złożyła pozwana Gmina zaskarżając wyrok w zakresie przyjmującym jej solidarną odpowiedzialność z pozwaną spółka (...) za zobowiązania wynikające z treści umowy podwykonawczej zawartej przez powoda z (...).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła;

- naruszenie przepisów prawa procesowego, przez pominięcie dowodów w postaci dokumentów w postaci specyfikacji istotnych warunków zamówienia (przewidującej termin dla akceptacji podwykonawcy) oraz zeznań świadków B. P. i T. S. na okoliczność zaakceptowania przez pozwana Gminę powoda jako podwykonawcy;

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 647 ¹k.c. przez przyjęcie, że mimo braku upływu 14 – dniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie udziału powoda w procesie inwestycyjnym, pozwana Gmina wyraziła się zgodę.

Na to na tych podstawach domagała zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa wobec pozwanej Gminy, a nadto zasądzenia kosztów ewentualnie uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Rozpoznając apelację zważył Sąd Apelacyjny co następuje;

Apelacja jest bezzasadna.

Skuteczność zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego jest uzależniona od jego wpływu na treść wydanego w sprawie orzeczenia. Aby wszakże odpowiedzieć na to pytanie należy zidentyfikować model materialnoprawny roszczenia powoda w kontekście zarzutów pozwanej Gminy.

Poddany pod rozstrzygnięcie spór wyraża się w ocenie; czy złożenie oświadczenia przez pozwaną Gminę, że przyjęła do wiadomości oświadczenie pisemne wykonawcy w osobie pozwanego (...) o zakresie robót wykonywanych przez powoda jako podwykonawcę oznacza wyrażenie czynnej zgody inwestora na udział podwykonawcy w procesie inwestycyjnym, czy też – jak zarzuca apelacja - po stronie pozwanej Gminy istniały podstawy dla oceny zachowania w aspekcie tzw. zgody biernej. Spór ów nie znalazł odpowiedzi w motywach zaskarżonego orzeczenia, co nakłada na sąd II instancji powinność jego wyjaśnienia w odwołaniu do treści ukształtowanej już judykatury.

Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, o jakiej mowa w art. 647 ¹ § 2 k.c. - jak wskazuje się w orzecznictwie - może być wyrażona w sposób bierny oraz w sposób czynny (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008, Nr 11, poz. 121, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., IV CSK 323/08, LEX nr 484681; z dnia 20 stycznia 2009 r., II CSK 417/08, LEX nr 518078; z dnia 2 lipca 2009 r., V CSK 24/09, LEX nr 527185).

Z art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c. wynika, że wyrażenie przez inwestora zgody w sposób bierny objawia się brakiem zgłoszenia na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie.

Do przyjęcia, że zgoda inwestora nastąpiła przez "przemilczenie" niezbędne jest zatem przedstawienie mu umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z odpowiednią częścią dokumentacji, przy czym przedłożenie inwestorowi do akceptacji umowy (jej projektu) musi mieć charakter "kierunkowy", tzn. nastąpić "w celu" wyrażenia zgody na jej zawarcie. Przyjęcie zatem biernej zgody pozwanej Gminy łączyło się z powinnością wykazania przez powoda wiedzy o treści umowy łączącej podwykonawcę (powoda) z wykonawcą (pozwany (...)), czego ten nie uczynił (art. 6 k.c.)

Z kolei wyrażenie zgody przez inwestora w sposób czynny nie jest objęte procedurą z art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c. i może nastąpić w sposób wyraźny pisemnie bądź ustnie, bądź poprzez inne zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia wolę inwestora (art. 60 k.c.).

Może zatem nastąpić to poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, na przykład przez zauważenie i tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy wykonującego znany inwestorowi zakres robót.

Według rozpowszechnionego poglądu, znajdującego pełne oparcie w treści art. 60 k.c., oświadczenie woli należy pojmować jako zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji wywołania określonych skutków prawnych. W świetle art. 60 k.c., przy uwzględnieniu treści art. 56 k.c., oświadczenie woli można również określić jako zachowanie podmiotu prawa cywilnego, z którego wynika - w kontekście towarzyszących mu okoliczności, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów - wola (zamiar) dokonania określonej czynności prawnej. Co więcej określone zachowanie podmiotu prawa cywilnego może być uznane za oświadczenie woli, jeżeli:

1. wyraża wolę wywołania określonego skutku prawnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., II CSK 550/09, Lex nr 577690; z dnia 14 stycznia 2011 r., II PK 157/10, Lex nr 784922);

2. jest wolne od przymusu fizycznego lub innych okoliczności wyłączających świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

3. jest na tyle zrozumiałe, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić jego sens.

W ocenie Sądu Apelacyjnego – nie ma podstaw dla przyjęcia, że w ocenianej sprawie zaistniały podstawy faktyczne dla rozważania biernego charakteru zgody pozwanej Gminy.

Jakkolwiek bowiem oświadczenie pozwanej Gminy z dnia 29 sierpnia 2014r., „ że informacje zawarte w piśmie (pozwanej (...) z 21 sierpnia 2014r. – przypis) przyjmuje do wiadomości” oznacza w powszechnym rozumieniu tego słowa wyłącznie odnotowanie (zauważenie) faktu, że powód w określonym przedmiotowo zakresie i z uprawnieniem do wynagrodzenia za określone roboty będzie uczestniczył w procesie inwestycyjnym jako podwykonawca, to fakt złożenia tego oświadczenia w okresie trwania procesu inwestycyjnego, w warunkach wiedzy po stronie pozwanej Gminy o dokonanym zajęciu komorniczym wynagrodzenia należnego pozwanej (...) (k.226 akt – oświadczenie pozwanej Gminy) i w połączeniu z wiedzą pozwanej Gminy o wykonywanych robotach przez powoda (ułożenie w okresie od 21 sierpnia 2014r. do 29 sierpnia 2014r. nawierzchni asfaltowych pod nadzorem właściwego inspektora) w dostateczny sposób ujawniło nieskrępowaną niczym wolę pozwanej Gminy, że aprobuje udział powoda w procesie inwestycyjnym. Proponowana przez pozwaną Gminę interpretacja jej oświadczenia w kontekście treści umowy łączącej inwestora z wykonawcą pomija zatem utrwalone w orzecznictwie stanowisko, związane z możliwością kwalifikacji zgody czynnej, także jako oświadczenia złożonego w sposób dorozumiany (konkludenty). W tym kontekście zarzuty apelacji, co do naruszenia prawa procesowego uznać należy za bezzasadne, a poczynione w sprawie ustalenia faktyczne za wyczerpujące (jako takie za własne przez Sąd Apelacyjny) i umożliwiające dokonanie ich prawnej oceny, w sposób zgodny z żądaniem powoda. W tym kontekście zaskarżony wyrok, mimo niedostatków w zakresie wykładni przepisu art. 647 ¹ § 2 k.c., jest zgodny z prawem.

Z tych przyczyn zarzuty apelacji nie mogą odnieść postulowanego w niej rezultatu.

Mając to wszystko na uwadze orzekł Sąd Apelacyjny na podstawie wskazanych przepisów a nadto na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uwzględniając wysokość minimalnej stawki normatywnego wynagrodzenia dla zawodowego pełnomocnika procesowego strony powodowej.

SSA Wojciech Kościołek SSA Krzysztof Sobierajski SSA Paweł Rygiel