Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Anna Gniwek

po rozpoznaniu na rozprawie 26 listopada 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Gminy W.

przeciwko L. C., A. C. i E. H.

- o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych L. C., A. C. i E. H. solidarnie na rzecz strony powodowej Gminy W. kwotę 14.310,78 zł ( czternaście tysięcy trzysta dziesięć złotych siedemdziesiąt osiem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 11.568,98 zł od 31 lipca 2014 r. i od kwoty 2.741,80 zł od 22 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, przy czym wobec pozwanej A. C. wyrok ma charakter zaoczny;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych E. H. i L. C. po 926,61 zł tytułem kosztów procesu;

IV.  zasądza od pozwanej A. C. na rzecz strony powodowej kwotę 1.242,78 zł tytułem kosztów procesu;

V.  wyrokowi w pkt. I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności co do pozwanej A. C..

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 stycznia 2015 roku strona powodowa Gmina W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych L. C., A. C. i E. H. kwoty 105.533,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 53.896,57 zł od dnia 1 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 51.635,76 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że w dniu 01 sierpnia 1995 r. matka pozwanej L. C. zawarła ze stroną powodową umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Po śmierci najemczyni w stosunek najmu wstąpiły pozwane, które zamieszkując w lokalu. Pozwane zaprzestały terminowego uiszczania czynszu i opłat za media. Pomimo wezwania pozwanych do zapłaty nie uregulowali oni swego zadłużenia względem Gminy W..

W odpowiedzi na pozew pozwane L. C. i E. H. wniosły o oddalenie powództwa w całości. W odniesieniu do roszczeń powstałych wymagalnych przez 18 grudnia 2011 r. zgłosiły zarzut przedawnienia a co do pozostałych – zarzut spełnienia świadczenia. Z kartoteki zadłużenia dołączonej do pozwu wynika, iż w okresie 3 lat przed wytoczeniem powództwa pozwane zobowiązane były do uiszczenia należności w łącznej wysokości 12.774,56 zł, a suma wpłat w tym czasie wynosi 9.200 zł .

Na rozprawie 16 lipca 2015 r. pełnomocnik strony powodowej podtrzymał żądanie pozwu, wnosząc o nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 07 kwietnia 1995 roku Gmina W. zawarła z J. L. umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Wraz z najemczynią w lokalu tym zamieszkali jej córka L. C. oraz wnuczki A. C. i E. C. (obecnie H.). Ustalony w umowie czynsz oraz opłaty za media tj. za zimną wodę oraz wywóz śmieci miał być płacony z góry do 10.dnia każdego miesiąca. Wysokość tych należności każdorazowo zgłaszana była najemczyni.

dowód: - kopia umowy najmu – k. 8 – 9, akta lokalowe

J. L. zmarła (...) r. a w jej miejsce w stosunek najmu wstąpiły L. C., E. H. oraz A. C..

dowód: - pismo Departamentu Nieruchomości i Eksploatacji Urzędu Miejskiego W. z 11.10.2013 r. – k. 10

Obecnie w lokalu przy ul. (...) mieszkają pozwane L. C. i E. H. z mężem i rodziną. Pozwana A. C. wyprowadziła się w toku procesu.

dowód: - przesłuchanie pozwanej E. H. oraz L. C. (k. 97)

Pismami z 12 sierpnia 2014 roku Gmina W. wezwała pozwane do zapłaty kwoty 105.532,33 zł wraz z odsetkami za opóźnienie tytułem zaległych należności czynszowych i opłat za media wskazując, iż na wysokość zadłużenia składają się należności z tytułu czynszu i mediów w kwocie 53.896,57 zł oraz odsetki w kwocie 51.635,76 zł.

dowód : - kserokopie wezwań do zapłaty, k. 24-26

Do maja 2013 r. pozwane nie regulowały bieżących należności z tytułu czynszu najmu oraz dostawy mediów. W maju 2013 r pozwane A. C. i E. H. dokonały pierwszej wpłaty na kwotę 1.198,41 z wskazując w tytule wpłaty należności za bezumowne korzystanie z lokalu. Druga wpłata z 03 czerwca 2013 r. również na kwotę 1.198,41 zł została opisana identycznie. W dniu 04 lipca 2013 r. wpłacona została kolejna kwota 1.198,41 zł z tytułu należności za bezumowne korzystanie z lokalu. W dniu 05 sierpnia 2013 r. wpłacona została kolejna kwota 1.198,41 zł z tytułu należności za bezumowne korzystanie z lokalu. W dniu 30 sierpnia E. H. wpłaciła również kwotę 51,12 zł tytułem dopłaty za wywóz odpadów za miesiące lipiec i sierpień. W dniu 03 września 2013 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu należności za bezumowne korzystanie z lokalu, przy czym z oznaczeniem „ (...)”. W dniu 07 października 2013 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłaty czynsz oraz zadłużenie za miesiąc październik”. W dniu 07 listopada 2013 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłaty czynsz oraz zadłużenie za miesiąc listopad”. W dniu 05 grudnia 2013 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłaty czynsz oraz zadłużenie za miesiąc grudzień”. W dniu 07 stycznia 2014 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc styczeń”. W dniu 03 lutego 2014 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc luty”. W dniu 07 marca 2014 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc marzec”. W dniu 07 kwietnia 2014 r. wpłacona została kwota 1.223,97 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc kwiecień”. W dniu 05 maja 2014 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc maj”. W dniu 10 czerwca 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc czerwiec”. W dniu 30 czerwca 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc lipiec”. W dniu 06 sierpnia 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc sierpień”. W dniu 08 września 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc wrzesień”. W dniu 06 października 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc październik”. W dniu 07 listopada 2014 r. wpłacona została kwota 1.227,88 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc listopad”. W dniu 08 grudnia 2014 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc grudzień”. W dniu 08 stycznia 2015 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc styczeń”. W dniu 10 lutego 2015 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc luty”. W dniu 05 marca 2015 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynsz oraz zadłużenie za miesiąc marzec”. W dniu 10 kwietnia 2015 r. wpłacona została kwota 839,61 zł z tytułu „opłata czynszu za miesiąc kwiecień 2015”. W dniu 04 maja 2015 r. wpłacona została kwota 1.239,61 zł z tytułu „opłata czynszu za miesiąc maj”.

dowód: dowody wpłat – k. 53;

Wysokość czynszu wraz z zaliczką za media wynosiła w maju i czerwcu 2013 r. 836,84 zł; od lipca 2013 r. do lutego 2014 r. – 823,97 zł, od marca do lipca 2014 r. – 807,88 zł. Strona pozowana zaliczała dokonywane wpłaty począwszy od czerwca 2013 r. w pierwszej kolejności na poczet bieżących należności czynszowych a w dalszej – na poczet wcześniej wymagalnych należności. Wysokość należności każdorazowo była wypowiadana na piśmie.

dowód: zestawienia wpłat oraz kartoteka należności – k. 82-88, akta lokalowe;

Zaległość z tytułu czynszu i zaliczek na media za okres od stycznia 2012 do 31 lipca 2014 roku wynosiła 11.658,98 zł zaś skapitalizowane odsetki liczone od daty wymagalności poszczególnych należności czynszowych wynosiły 2.741,80 zł.

dowód: zestawienia wpłat oraz kartoteka należności – k. 82-88

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Strona powodowa domagała się od pozwanych zapłaty należności z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego nr (...) a przy ul. (...) we W. oraz opłat za media za okres od 30 kwietnia 2000 r. do 31 lipca 2014 r.

Zgodnie z art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Bezsporne w niniejszej sprawie pozostawało, że powodową Gminę W. i pozwane jako następczynie prawne zmarłej najemczyni łączyła umowa najmu lokalu przy ul. (...). Pozwane zgłosiły dwa zarzuty: przedawnienia należności za okres ponad trzech lat od wytoczenia powództwa oraz spełnienia świadczenia w zakresie nieprzedawnionej należności głównej w kwocie 9.200 zł. Przyznały również, że opłaty za czynsz i media nie były uiszczane, nie kwestionując jednak dokonywanego przez stronę powodową sposobu naliczania należności i ich wysokości, a jedynie zarzucając brak uprawnienia do naliczania odsetek od poszczególnych kwot.

Co do zasady zatem roszczenie strony powodowej znajdowało swoje uzasadnienie w treści łączącej strony umowy oraz przepisu art. 659 § 1 k.c., zgodnie z którym najemca zobowiązany jest płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Niemniej jednak w przeważającej mierze skuteczny okazał się zarzut przedawnienia roszczenia, zgłoszony przez pozwane w odpowiedzi na pozew.

Zgodnie z dyspozycją art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (§ 2). Stosownie natomiast z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (a takimi są roszczenia wynikające z umowy najmu) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jak wynika z analizy dołączonej treści pozwu oraz dołączonej do pozwu kartoteki finansowej żądana kwota należności głównej w wysokości z tytułu czynszu najmu oraz opłat za dostawę mediów w kwocie 53.896,57 zł obejmuje okres od maja 2000 roku do lipca 2014. Należności te były płatne do 10.-go dnia każdego miesiąca z góry. Zapłata czynszu jest świadczeniem okresowym, a zatem zgodnie z art. 118 kc termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe wynosi trzy lata. Wskazując na powyższe, należało uznać, iż dochodzone przez stronę powodową roszczenia, które stały się wymagalne przed dniem 21 stycznia 2012 roku (pozew został wniesiony w dniu 21 stycznia 2015 roku) uległy przedawnieniu. Możliwe było zatem zasądzenie od pozwanych na rzecz strony powodowej należności za okres od lutego 2012 roku do lipca 2014 roku, pomniejszonych o wysokość dokonywanych w tym okresie wpłat, co dało łącznie kwotę 11.568,98 zł. Zgodnie z treścią art. 451 § 1 k.c., dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Oznacza to, że przy istnieniu kilku długów wprawdzie dłużnik ma prawo wskazać, na który dług zalicza świadczenie, ale to wierzyciel decyduje, czy w ramach tego długu chce zaliczyć wpłatę na należności uboczne czy należność główną. Zgodnie z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 lutego 2005 r., II CK 433/04, LEX nr 284127; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2004 r., V CK 691/03, LEX nr 194115; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 kwietnia 2004 r., IV CK 211/03, LEX nr 182076; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 277/00, LEX nr 1219823), artykuł 451 § 1 zdanie drugie k.c. stosuje się także wtedy, gdy dłużnik spełniający świadczenie ma wobec wierzyciela jeden tylko dług złożony z należności głównej oraz odsetek. To wierzyciel zatem decyduje o zarachowaniu spełnionego świadczenia na poczet należnych odsetek. Uprawnienia wierzyciela w tym względzie nie wyłącza odmienna wola dłużnika wyrażona przy spełnianiu świadczenia. Dłużnik jest więc tym oświadczeniem związany, a zatem nawet jeżeli dłużnik, przy istnieniu jednego tylko długu składającego się z należności głównej i należności ubocznych, spełniając świadczenie, stwierdzi, że spłaca należność główną, wierzyciel nie jest tym związany i może zaliczyć wpłatę na należności uboczne, w tym odsetki. Analiza dołączonych przez pozwane dowodów wpłat potwierdza, iż początkowo pozwane w ogóle nie zaznaczyły, za jaki okres regulują zadłużenie, pozostawiając tym samym wierzycielowi uprawnienie do zaliczania wpłat na poczet najdawniejszych wymagalnych należności. Co do późniejszych wpłat, przy których jako tytuł wskazano konkretny okres (miesiąc) wierzyciel miał prawo z dokonaną wpłatę zarachować na poczet bieżącej należności zaś nadwyżkę – na poczet najdawniejszych wymagalnych należności, co też – jak wynika z zestawienia należności i kartoteki na k. 82-83 - uczynił. W toku niniejszego postępowania pozwane nie zdołały wykazać, aby wpłaty miału być zaliczane na poczet innych należności.

Wysokość czynszu, jaki zobowiązane były płacić pozwane, znajduje jednak potwierdzenie w dokumentach zawartych w aktach lokalowych. Zgodnie z art. 8a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 150), powodowa Gmina W. była obowiązana do wypowiedzenia wysokości czynszu najmu w określonym trybie, zawiadamiając lokatorów pisemnie z zachowaniem trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia. Strona powodowa wykazała, że tryb ten został dochowany w przypadku dokonywanych podwyżek czynszu a także wysokość zaliczek za media.

Skapitalizowane odsetki liczone od dat wymagalności poszczególnych kwot wyniosły 2.741,80 zł. Zasadnie strona powodowa każdorazowo kapitalizowała należne odsetki za poszczególne okresy płatności, a uprawnienie to nie jest przecież ograniczone zasadą anatocyzmu a wynika z wprost z przepisu art. 481 § 1 k.c. w powiązaniu z datą wymagalności świadczenia.

W związku z powyższym, Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 14.310,78 zł tytułem należności za nie uiszczony czynsz i media wraz ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 11.568,98 zł od 31 lipca 2014 r. w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c. a od kwoty 2.741,80 zł stanowiącej równowartość skapitalizowanych odsetek za opóźnienie – od dnia wytoczenia o nie powództwa, zgodnie z dyspozycją przepisu art. 482 § 1 k.c.

W pozostałym zakresie roszczenie, jako przedawnione, podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w pkt II sentencji wyroku.

Sąd nie znalazł podstaw do nieuwzględnienia na podstawie art. 5 k.c. zarzutu przedawnienia podniesionego przez pozwanych. Wskazać bowiem należy za utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie poglądem, iż przy stosowaniu art. 5 k.c. do instytucji przedawnienia, należy kierować się zasadami rygoryzmu, tak aby nie doszło do zbyt liberalnego odrzucenia zarzutu przedawnienia, nie podyktowanego wyjątkowością sytuacji dłużnika ( tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 sierpnia 2012 roku, I ACa 577/12, LEX nr 1237042). Zastosowanie art. 5 k.c. w odniesieniu do zarzutu przedawnienia zakłada rozważenie, na tle całokształtu okoliczności sprawy, interesów i postaw obu stron roszczenia, tj. zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego. Nie jest przy tym wykluczone uznanie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa, gdy przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżą również, a nawet wyłącznie, po stronie uprawnionego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2013 r., V CSK 516/12, LEX nr 1422124). W niniejszej sprawie Sąd zważył, iż strona powodowa, której działania podejmowane są przez profesjonalne podmioty, wykazywała bierną postawę w zakresie dbania o swoje interesy. Należy bowiem wskazać, iż przynajmniej od 2004 roku pozwane zaniedbywały obowiązek uiszczania opłat czynszowych i należności na media, zaś pozew w przedmiotowej sprawie został złożony dopiero w styczniu 2015 roku. Tym samym nie sposób uznać bezczynności wierzyciela w dochodzeniu roszczenia za usprawiedliwioną. Mając zatem na uwadze funkcję stabilizacyjną jaką pełni przedawnienie w stosunkach społecznych, podniesiony przez pozwane zarzut uznać należało za zasadny.

Co do pozwanej A. C. wyrok ma charakter zaoczny, albowiem nie złożyła ona odpowiedzi na pozew ani nie wdała się w spór co do istoty sprawy (art. 339 k.p.c.). Należy też dodać, iż doręczenie odpisu pozwu miało miejsce w czasie, kiedy pozwana mieszkała pod adresem wskazanym w pozwie a następnie wyprowadziła się i pomimo pouczenia nie wskazała nowego adresu, co skutkowało pozostawieniem dalszej korespondencji w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (art. 136 § 1 i 2 k.p.c.). Sąd uwzględniając zarzut przedawnienia zgłoszony przez pozwane L. C. i E. H. uwzględnił go również w stosunku do pozwanej A. C.. Powództwo przeciwko wszystkim pozwanym oparte było na tej samej podstawie prawnej – każda z nich odpowiadała jako najemca spornego lokalu mieszkalnego (art. 72 § 1 pkt. 1 k.p.c.). Współuczestnictwo to nie miało jednakże charakteru koniecznego. Niemniej jednak w ocenie sądu ustalenie wysokości zaległych należności dotyczy niepodzielnie wszystkich najemców, którzy solidarnie odpowiadają wobec wynajmującego. Zgodnie z przepisem art. 375 § 1 k.c. dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom, a wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wspólne. Zarzut przedawnienia w niniejszym procesie, mając na uwadze daty wymagalności poszczególnych roszczeń, był wspólny dla każdej z pozwanych, dlatego też należało go uwzględnić również w odniesieniu do pozwanej A. C..

Orzeczenie o kosztach Sąd wydał na podstawie o art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd miał na względzie fakt, że strona powodowa utrzymała się ze swoimi żądaniami w ok. 14%, zaś pozwane odpowiednio w 86%. Strona powodowa poniosła przy tym koszty sądowe w postaci opłaty od pozwu w wysokości 2.277 zł i kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł, łącznie 5.877 zł. Pozwane powinny więc zwrócić jej kwotę 1.242,78 zł. Pozwane L. C. i E. H. poniosły wyłącznie koszty zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej w kwocie 3.600 zł. Strona powodowa powinna więc zwrócić im kwotę 3.096 zł. Po wzajemnym rozliczeniu, strona powodowa powinna więc zwrócić pozwanym kwotę 1.853,22 zł. Ponieważ brak było podstaw do zasądzenia kosztów procesu solidarnie, a pozwane nie domagały się zwrotu całości poniesionych kosztów na rzecz każdej z nich (pomimo iż były do tego uprawnione), kwota powstałą w wyniku stosunkowego rozdzielenia została podzielona na dwie równe części – po 926,61 zł. Z kolei pozwana A. C., która nie poniosła kosztów zastępstwa procesowego, obowiązana jest zwrócić stronie powodowej kwotę 1.242,78 zł. Wysokość stawek zastępstwa procesowego Sąd ustalił w oparciu o § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 23 kwietnia 2013 r., poz. 490) oraz § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 16 kwietnia 2013 r., poz. 461).