Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 czerwca 2016 roku powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwoty 7.574,79 złotych z ustawowymi odsetkami od liczonymi od dnia 7 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty. Nadto zażądała zasądzenia od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając powyższe żądania powódka wskazała, że przez jej nieruchomość przebiega linia energetyczna należąca do pozwanej. Wyjaśniła, że postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim ustanowił na rzecz pozwanej odpłatną służebność przesyłu. Zarzuciła, że przed dniem 7 kwietnia 2014 r. korzystanie przez pozwaną z nieruchomości powódki odbywało się bez ważnego tytułu prawnego i w złej wierze. W sprawie powódka dochodzi odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres 3 lat przed wytoczeniem powództwa do dnia ustanowienia służebności przesyłu na rzecz pozwanej, tj. za okres od 17 czerwca 2011 r. do 7 kwietnia 2014 r.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że urządzenia, z których korzysta są urządzeniami trwałymi i widocznymi. Wyjaśniła, że przedsiębiorstwo prowadzone przez pozwaną powstało na skutek licznych przekształceń po stronie jej poprzedników prawnych. Zarzuciła, iż roszczenie powódki jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podniosła, że powódka miała pełną świadomość, iż na nabywanej przez nią działce usytuowane są urządzenia sieci elektroenergetycznej. Zakwestionowała wysokość przyjętego przez powódkę wynagrodzenia. Dodała, że brak jest podstaw do czynienia w sprawie ustaleń w zakresie powierzchni zajmowanej przez urządzenia infrastruktury elektroenergetycznej na nieruchomości powódki na podstawie opinii biegłego.

Pismem z dnia 23 grudnia 2014 r. powódka podtrzymała stanowisko w sprawie, a nadto zarzuciła, że pozwana nie wskazuje konkretnej zasady współżycia społecznego, która podważałaby zasadność domagania się przez właściciela zapłaty za korzystanie z nieruchomości. Wyjaśniła, że posiadanie przez pozwaną nieruchomości powódki do dnia ustanowienia służebności miało charakter posiadania zależnego, a pozwana faktycznie korzystała z nieruchomości powódki w zakresie odpowiadającym treści służebności ustanowionej postanowieniem Sądu. Zaprzeczyła twierdzeniom pozwanej, jakoby pozwana korzystała z przedmiotowej nieruchomości na mniejszym obszarze niż ten wskazany przez stronę powodową.

Pismem z dnia 9 stycznia 2015 r. pozwana podkreśliła, iż dostarczanie energii elektrycznej oraz rozbudowa sieci energetycznej stanowią jej podstawowe obowiązki. Nadto, ponownie zakwestionowała sposób określenia przez powódkę wykorzystywanej powierzchni nieruchomości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. jest podmiotem prowadzącym przedsiębiorstwo energetyczne, którego poprzednikami prawnymi, poczynając od najstarszego, były następujące po sobie podmioty; Zakłady (...), Zakłady (...), (...) O. (...)y P., Zakład (...), (...) w S., Zakład (...) Spółka Akcyjna w S. funkcjonująca później pod firmą (...) Spółka Akcyjna w S., Grupa (...) Spółka Akcyjna w P., funkcjonująca później pod firmą (...) Spółka Akcyjna w P., z której na mocy umowy z dnia 30 czerwca 2007 r. wydzielono zorganizowaną część przedsiębiorstwa obejmującą wszelkie elementy infrastruktury elektroenergetycznej należące do (...) Spółki Akcyjnej w P. i wniesiono je do nowo powstałego przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się dystrybucją energii elektrycznej działającego pod nazwą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P..

Okoliczność niesporna, a nadto dowód:

- odpis z KRS, k. 123 – 127,

- korespondencja, k. 128 - 129, 136 – 138,

- decyzja, k. 130 – 133, 134 – 135,

- protokół, k. 139 – 140,

- projekt wykonawczy, k. 141 – 147,

- umowa, k. 147 – 150,

- projekt techniczny, k. 155 – 159, 160 – 163,

- umowa, k. 164 – 167,

- protokół, k. 168 – 172

- zarządzenia, k. 177 – 198,

- postanowienie z 27.12.1999, k. 233,

- protokół, k. 242,

- umowa zbycia, k. 247 – 280.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. jest właścicielem nieruchomości niezabudowanej położonej w S., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), obręb Miasta S. nr 8, dla której Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przedmiotowa nieruchomość zlokalizowana jest przy ulicy (...), w zachodniej części miasta S., w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów handlowo - usługowych, stacji benzynowej, parkingu, terenów niezabudowanych oaz terenu zakładu energetycznego. W dalszej odległości od nieruchomości znajdują się zabudowania wielorodzinne i jednorodzinne, obiekty handlowo- usługowe, tereny ogrodów działkowych, zabudowania przemysłowe, tereny niezabudowane przeznaczone pod zainwestowanie oraz tereny rolniczo- użytkowe. Dojazd do nieruchomości odbywa się drogą asfaltową z zadowalającą dostępnością do usług i handlu oraz komunikacji miejskiej - linia autobusowa.

Dowód:

- odpis z KRS, k. 7 – 19,

- odpis z Księgi Wieczystej, k. 25 – 33,

- postanowienie z 7.04.2014 r., k. 34 – 43.

Działka nr (...) o powierzchni 0,9417 ha oznaczona symbolem użytku Bi, zabudowana jest częścią budynku handlowo-usługowego o powierzchni zabudowy 31 m ² i częścią budynku handlowo-usługowego o powierzchni zabudowy 21771 m ². Działka nr (...) o powierzchni 0,7041 ha oznaczona symbolem użytku Bi, zabudowana jest częścią budynku handlowo-usługowego o powierzchni zabudowy 31 m ².

Przedmiotowa nieruchomość posiada urządzoną księgę wieczystą KW nr (...)/l prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych.

Dla działek (...) nie ma obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta S. przyjętym uchwałą Nr IX/107/2011 Rady Miejskiej w S. z dnia 30 sierpnia 2011 r. działka (...) leży w części „centralne tereny miasta i miejsca koncentracji usług o symbolu CM.5c. 1”, w części „ulica główna w ramach sieci dróg układu podstawowego i zewnętrznego o symbolu 02G”, a działka (...)- w części „centralne tereny miasta i miejsca koncentracji usług o symbolu CM.5c. 1”.

W dziale III księgi wieczystej nr (...) zatytułowanym Prawa, roszczenia i ograniczenia wpisane jest m.in. ograniczone prawo rzeczowe na rzecz Grupy (...) S.A. do nieodpłatnego użytkowania pomieszczenia stacji transformatorowej o powierzchni 16,65 m ² w nowo wybudowanym budynku T. w pomieszczeniu technicznym liniowej rozdzielni średniego napięcia wraz z polami liniowymi przynależnymi do systemu sieci Grupy (...) S.A. zgodnie z załącznikiem nr 1 do aktu- pasa gruntu o szerokości 3 m i długości 386 m o łącznej powierzchni 1.158 m ² wzdłuż przebiegu linii energetycznej, zgodnie z załącznikiem nr 2 do aktu. Ww. prawo zostało ustanowione na czas nieoznaczony z tym zastrzeżeniem, że wygaśnie, gdy ze stacji transformatorowej znajdującej się przedmiotowej nieruchomości nie będą zasilani żadni odbiorcy.

Dowód:

- opinia techniczna, k. 44 – 48,

- operat szacunkowy, k. 61 – 107,

- pisemna opinia biegłego sądowego P. A. , k. 323 – 339.

W okresie od 17 czerwca 2011 r. do 7 kwietnia 2014 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. korzystała bez tytułu prawnego z linii energetycznej 110 kV M. – P., w skład której wchodzi m. in. słup nr 29 o typie katalogowym B2 M6 + 10 o wymiarach 6,46 m x 6,46 m, zlokalizowany częściowo na działce nr (...) i na części na działce nr (...).

Okoliczność niesporna, a nadto dowód:

- postanowienie z 7.04.2014 r., k. 34 – 43,

- pisemna opinia biegłego sądowego P. A. , k. 323 – 339,

- Zeznania świadka A. Ł., k. 298.

Wnioskiem z dnia 30 sierpnia 2010 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P., wskazując jako uczestniczkę postępowania (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K., wystąpiła o ustanowienie na jej rzecz, jako przedsiębiorstwa przesyłowego, odpłatnej służebności przesyłu polegającej na prawie do korzystania z części nieruchomości w celu eksploatacji i funkcjonowania linii energetycznej 110kV M. P. wraz z linią światłowodową, konserwacji i naprawy urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej oraz zaopatrzenia wybudowanych budynków w energię elektryczną zlokalizowanych na nieruchomości, a także - obowiązku właściciela nieruchomości powstrzymania się od działań, które uniemożliwiłyby dostęp do urządzeń przesyłowych wybudowanych przez przedsiębiorcę.

Dowód:

- wniosek, k. 49 – 58.

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2014 r. w Sprawie o sygn. akt I Ns 283/11 Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim Wydział I Cywilny ustanowił na rzecz przedsiębiorcy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. odpłatną służebność przesyłu polegającą na korzystaniu polegającym na eksploatacji, dokonywaniu kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów, usuwaniu awarii, wymianie urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej oraz na prawie wstępu na obciążony grunt w celu wykonywania przedmiotowych prac z części nieruchomości będącej własnością uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. stanowiącej działkę gruntu o nr ewidencyjnym 101/11 i działkę gruntu o nr ewidencyjnym 101/10 położonej przy ulicy (...) w obrębie ewidencyjnym nr 8 miasta S., dla której Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) z uwzględnieniem, że łączny obszar nieruchomości uczestnika obciążony służebnością będzie miał powierzchnię 714 m ², a granice służebności dla poszczególnych elementów infrastruktury elektroenergetycznej należących do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. i zlokalizowanych na nieruchomości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. przebiegać będą zgodnie z dokumentem zatytułowanym „Mapa z projektem granic części nieruchomości uczestnika niezbędnej do korzystania z urządzeń infrastruktury”.

Dowód:

- postanowienie z 7.04.2014 r., k. 34 – 43.

Średnie ceny nieruchomości o podobnych cechach rynkowych do przedmiotowej nieruchomości zaczynały się średnio od 56,54 zł/m ² w roku 2011, gdzie ceny przedstawiały najniższy poziom w badanym okresie czasu, w latach następnych odnotowano stopniowy wzrost poziomu cen do roku 2014, gdzie ceny średni poziom przedstawiał najwyższą wartość w wysokości 58,57 zł/m ². W latach 2012-2013 ceny utrzymywały się na podobnym poziomie średnio w okolicach 57 zł/m ².

Powierzchnia pasa służebności obejmująca napowietrzną linię energetyczną WN 110 kV na działce nr (...) wynosi 211 m2. powierzchnia pasa służebności obejmująca napowietrzną linię energetyczną WN 110 kV na działce nr (...) wynosi 503 m ².

Na działce nr (...) zlokalizowana jest także część słupa kratowego typu B2 M6+10, dla którego powierzchnia wyłączona z użytkowania wynosi 33 m2.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z części nieruchomości w strefie zajętej pod urządzenia infrastruktury technicznej w okresie od 17 czerwca 2011 r. do 07 kwietnia 2014 r. wynosi: 5330 zł

Dowód:

- pisemna opinia biegłego sądowego P. A. , k. 323 – 339.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo uzasadnione.

Podstawę prawną powództwa stanowi art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 .k.c. Zgodnie z treścią w/w przepisów samoistny posiadacz rzeczy (ruchomości, jak i nieruchomości), który posiada ją w zlej wierze, jest obowiązany względem właściciela rzeczy do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Dotyczy to także samoistnego posiadacza w dobrej wierze, od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Stosownie do treści art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego. Możliwe jest żądanie wynagrodzenia także od posiadacza służebności (tak Sąd Najwyższy m. in. w uchwale z 17 czerwca 2005 r., III CZP 29/05, OSNC 2006/4/64).

Wywodząc roszczenie z tego uregulowania, powódka powinna – zgodnie z art. 6 k.c. - wykazać, że jest właścicielem rzeczy, a także - że pozwana korzysta z rzeczy bez tytułu prawnego i jest w złej wierze, a nadto wykazać powinna okres korzystania i wysokość przysługującego jej wynagrodzenia.

Pomiędzy stronami bezsporne pozostawało, iż powódce przysługuje do przedmiotowej nieruchomości prawo własności. Co więcej, prawo powódki do nieruchomości zostało w sposób bezsporny udowodnione przedłożonym odpisem z księgi wieczystej. Wywody pozwanej, dotyczące tego, że pozwana korzystała z trwałego i widocznego urządzenia, oraz dotyczące zmian podmiotów obsługujących sporną infrastrukturę w żaden sposób nie rzutują na ocenę prawa powódki. Należy przy tym wskazać, że z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wynika domniemanie, że prawo ujawnione w księdze wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Pozwana tego domniemania nie obaliła, nie wykazała też, że dysponuje skutecznym tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości w spornym okresie.

Nie budzi wątpliwości, że pozwana korzystała z części nieruchomości powódki w takim zakresie, jaki wynika z ustanowionej na jej rzecz służebności przesyłu, jeszcze przed ustanowieniem tej służebności. Fakt ten potwierdza przede wszystkim wniosek o ustanowienie służebności, złożony przez pozwaną w dniu 30 sierpnia 2010 r. We wniosku tym (k. 52) pozwana wyraźnie wskazała, że jest właścicielem linii energetycznej, przebiegającej w części przez nieruchomość powódki i że nie posiada żadnego tytułu prawnego do opisanych nieruchomości. Z treści wniosku wynika więc i to, że pozwana pozostawała w złej wierze, jeśli idzie o korzystanie z nieruchomości.

Powszechnie przyjmuje się, iż w złej wierze jest ten, kto powołując się na określone prawo lub stosunek prawny wie, że prawo to (stosunek prawny) nie istnieje albo wprawdzie tego nie wie, ale jego brak wiedzy nie może być uznany za usprawiedliwiony, tj. gdy przy zachowaniu należytej staranności mógł i powinien się o tym dowiedzieć. Dobra wiara posiadacza istnieje wtedy, gdy posiadacz jest przekonany, ze posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a to jego przekonanie uzasadnione jest okolicznościami danego przypadku. Dobrą wiarę wyłącza nie tylko pozytywna wiadomość o braku uprawnienia, ale i brak wiadomości spowodowany niedbalstwem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 listopada 1996r., I ACr 288/96, Apel.-Lub. 1997/2/7). Wystąpienie przez pozwaną z wnioskiem o ustanowienie służebności gruntowej stanowi w ocenie Sądu wyraz wiedzy co do braku tytułu prawnego do zajmowanej nieruchomości.

Wyjaśnienia nadto wymaga, iż pozwana w treści odpowiedzi na pozew zmierzała w części do wykazania okoliczności bezspornych lub też takich, które nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozwana w sposób merytoryczny zakwestionowała przy tym dochodzoną przez stronę powodową kwotę, wykorzystywaną przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w P. powierzchnię gruntu, a nadto zarzuciła naruszenia art. 5 k.c.

Ustaleń w spornym zakresie Sąd dokonał w oparciu o zgromadzone w sprawie dokumenty – w szczególności: odpis księgi wieczystej i postanowienie Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 7 kwietnia 2014 r., oraz o pisemną opinię biegłego sądowego P. A..

Sąd ponadto przesłuchał świadka A. Ł., którego zeznania ocenił jako wiarygodne. Jednakże zeznania świadka potwierdziły jedynie, iż pozwana korzystała z przedmiotowej linii energetycznej, dokonywała jej eksploatacji i konserwacji. Zeznania te - wskazujące na sposób wykorzystywania spornej infrastruktury mogłyby znaleźć zastosowanie przy badaniu zarzutu zasiedzenia nieruchomości, jednakże pozwana zarzutu takiego nie podniosła.

Zakres korzystania z gruntu (powierzchnię zajętą przez urządzenia i potrzebną do obsługi urządzeń) ustalono zgodnie z postanowieniem Sądu, ustanawiającym służebność. Przemawia za tym domniemanie faktyczne – skoro Sąd ustalił (a orzeczenie w tym zakresie jest dokumentem urzędowym), że obszar obciążony służebnością to 714 m2, uzasadnione jest założenie, że pozwana także przed jej ustanowieniem potrzebowała takiej właśnie powierzchni w związku z zajęciem gruntu powódki pod urządzenia i koniecznością obsługi tychże urządzeń.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu niewykazania wysokości roszczenia.

Przepisy o ochronie własności nie określają wysokości wynagrodzenia za korzystanie przez posiadacza bez tytułu prawnego z rzeczy, ani też sposobu jego ustalenia. Powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, iż powinno ono odpowiadać zwykłemu dochodowi, jaki właściciel mógłby uzyskać, gdyby rzecz nie była we władaniu posiadającego bez tytułu prawnego. Miernikiem wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości jest czynsz, jaki właściciel uzyskałby z tytułu najmu albo dzierżawy (uchwala Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1984r., II CZP 20/84, OSNCP 1984/12/209; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1975r., II CR 208/75: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000r., IV CKN 5/00, LEK nr (...); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1980r. II CR 501/80, OSNC 1981/9/171; wyrok Sadu Najwyższego z dmą 23 maja 1975, II CR 208/75, LEK nr 770). Prowadzi to do wniosku, iż dochodzący należności z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy musi wykazać, jaki okres korzystania z rzeczy objęty jest żądaniem pozwu, a także udowodnić, jaka jest wysokość należnego powódce wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

Powódka domaga się od pozwanej zasądzenia na jej rzecz wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w okresie od 17 czerwca 2011 r. do 7 kwietnia 2014 r.

Przy określaniu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości obowiązuje zasada nominalizmu, polegająca na tym, że wynagrodzenie przedstawia się jako potencjalne dochody brutto w wartościach odwzorowujących poziom cen w poszczególnych okresach bezumownego korzystania, bez uwzględnienia waloryzacji. Zatem kluczowe znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało ustalenie wynagrodzenia odpowiadającego stawkom rynkowym czynszu jakie powódka uzyskałaby, gdyby udostępniła zajętą przez pozwaną część nieruchomości na podstawie ważnego tytułu prawnego w okresie od 17 czerwca 2011 r. do 07 kwietnia 2014. Niewątpliwie więc przedmiotem niniejszego sporu były okoliczności o charakterze specjalnym, wymagające wiedzy eksperckiej dotyczącej rynku nieruchomości i kształtowania się cen gruntów. Ustalenia wymagające tego typu wiadomości winny być na zasadzie dyspozycji przepisu art. 278 § 1 k.p.c. dokonywane za pośrednictwem dowodu z opinii biegłego.

W toku postępowania sądowego powódka złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Opinia sporządzona została przez biegłego sądowego z dziedziny szacowania wartości nieruchomości P. A., a więc osobę dysponującą odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem zawodowym. Wnioski sformułowane przez biegłego były wyczerpujące i spójne. Sporządzając opinię biegły oparł się na całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego. Wreszcie zaś opinia była sformułowana w sposób precyzyjny, a konkluzje w niej zawarte zostały logicznie uzasadnione i powiązane z przedstawionym w opinii procesem rozumowania. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, sąd uznał opinię za w pełni przekonywającą.

Biegły w treści opinii wyjaśnił, iż wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego jest możliwe do określenia sposobem bezpośrednim lub pośrednim. Sposób bezpośredni określania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest możliwy do zastosowania w przypadku istnienia rynkowych wynagrodzeń za 1 m ² pasa służebności przesyłu dla podobnych urządzeń, zlokalizowanych na podobnych nieruchomościach, w odpowiednich latach bezumownego korzystania, wykazanych w umowach zawieranych przez różnych przedsiębiorców z właścicielami (użytkownikami wieczystymi) nieruchomości. Z kolei dookreślenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości sposobem pośrednim odbywa się poprzez określenie nominalnych, potencjalnych dochodów brutto z pasa służebności przesyłu w okresie bezumownego korzystania i ich ewentualną waloryzację na datę określenia wynagrodzenia.

Jak wyjaśnił biegły, ze względu na brak na lokalnym rynku wiarygodnych rynkowych wynagrodzeń za 1 m ² pasa służebności przesyłu dla podobnych urządzeń, zlokalizowanych na podobnych nieruchomościach, w odpowiednich latach bezumownego korzystania, wykazanych w umowach zawieranych przez różnych przedsiębiorców z właścicielami (użytkownikami wieczystymi) nieruchomości, wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości określono sposobem pośrednim.

Biegły wyjaśnił, iż różnice w cenach nieruchomości uzależnione są szczególnie od lokalizacji (typu okolicznych gruntów oraz zabudowy, atrakcyjności położenia pod względem komercyjnym, dostępu do podstawowych usług i handlu, bliskości centrum miasta), ale także od stopnia uzbrojenia działki w media. Dodatkowo na cenę wpływa dojazd do nieruchomości (rodzaj oraz stan dróg dojazdowych), wielkości powierzchni działki (im mniejsze tym droższe) oraz utrudnień inwestycyjnych (stopień zadrzewienia lub zakrzaczenia działki, stan podłoża gruntowego, ukształtowanie terenu, głębokość wód gruntowych).

Zgodnie ze wskazaniami biegłego, oszacowana wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od 17 czerwca 2011 r. do 7 kwietnia 2014 r. przez przedsiębiorcę przesyłowego, z części przedmiotowej nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...) z obrębu ewidencyjnego z obrębu ewidencyjnego (...), M. S. w związku z lokalizacja na nich napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV oraz części słupa kratowego, uwzględnia ograniczenia i uciążliwości w sposobie zagospodarowania oraz wykorzystania nieruchomości, na której są posadowione wyżej wymienione urządzenia. W procesie szacowania wynagrodzenia uwzględniono komercyjny charakter przedmiotowej nieruchomości oraz wielkość powierzchni stref zajętych pod urządzenia przesyłowe.

Mając na uwadze treść opinii pisemnej oraz fakt niekwestionowania treści tejże opinii przez strony, sąd uznał opinię biegłego za wiarygodną oraz rzetelną i przyjął ją za podstawę swoich ustaleń. Podkreślenia wymagało, że strony nie składały żadnych zarzutów, ani nie wnosiły o uzupełnienie postępowania dowodowego. Należało więc uznać, że zaakceptowały wnioski opinii.

Ostatecznie wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w okresie od 17 czerwca 2011 r. do 7 kwietnia 2014 r. z części nieruchomości zajętej pod urządzenia napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV oznaczonej jako działki nr (...) z obrębu ewidencyjnego z obrębu ewidencyjnego (...), M. S., jednostka ewidencyjna S. – miasto, za biegłym, ustalono na kwotę 5330 zł.

Taką też kwotę należało zatem zasądzić na rzecz powódki. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Jednocześnie, na gruncie niniejszej sprawy, pozwana podnosiła również sprzeczność roszczenia powódki z zasadami współżycia społecznego. Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż powoływanie się na naruszenie zasad współżycia społecznego wymaga wskazania, jaka konkretnie zasada została naruszona, czego pełnomocnik pozwanego nie uczynił; zastosowanie art. 5 k.c. wymaga wszechstronnej oceny całokształtu szczególnych okoliczności rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu z konkretnym stanem faktycznym. Nie można powoływać się ogólnie na - z natury rzeczy - nieokreślone zasady współżycia, lecz należy konkretnie wskazać, jaka z przyjętych w społeczeństwie zasad współżycia społecznego doznałaby naruszenia w danej sytuacji (por. wyr. SN z dnia 14 października 1998 r., II CKN 928/97, OSNC 1999, nr 4, poz. 75, z aprobującą glosą M. Niedośpiała, PiP 2000, z. 3, s. 101; orz. SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 263/06, Lex nr 257664; orz. SA w Krakowie z dnia 6 czerwca 2006 r., II AKa 86/06, KZS 2006, z. 7-8, poz. 108). W praktyce stosowania prawa następuje zatem sprecyzowanie treści zasad współżycia społecznego. Już z tego powodu zarzut naruszenia art. 5 k.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

Niemniej jednak, nawet pomijając okoliczność niewskazania przez pełnomocnika strony pozwanej naruszenia konkretnej zasady współżycia społecznego, nie można stronie powodowej postawić zarzutu naruszenia art. 5 k.c. Sąd dokonując oceny roszczenia powódki, a także sposobu jego egzekwowania, nie znalazł podstaw do uznania, że doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego.

Całkowicie niezasadna jest argumentacja strony pozwanej, jakoby o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego świadczył fakt, iż powódka dochodzi roszczenia związanego z infrastrukturą zaopatrującą w energię elektryczną ok. 60 tysięcy osób. Realizacja roszczenia powoda w żaden sposób nie ograniczy bowiem mieszkańcom rejonów M., S. Zachód i K. dostępu do prądu. Powódka nie domaga się wszak usunięcia spornej infrastruktury, a zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Pozwana nie rozwinęła argumentacji w tym zakresie, jednakże można domniemywać, że naruszenia zasad współżycia społecznego pozwana upatruje w tym, że wykonuje w pewnym sensie zadania użyteczności publicznej, przy użyciu spornej infrastruktury. Jednakże pozwana nie jest podmiotem działającym na zasadzie non profit. Przedsiębiorstwa energetyczne działają na zasadzie rachunku ekonomicznego i według wiedzy powszechnej nie przynoszą strat. Zatem żądanie zapłaty za korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności przesyła nie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, skoro bezspornym jest, że znajdująca się na nieruchomości powódki infrastruktura jest źródłem nie tylko zaopatrzenia w prąd określonej grupy odbiorców, ale także przyczynia się do otrzymywania dochodów od tychże odbiorców.

Marginalnie jeszcze wskazać należy, iż choć pozwana powoływała się na okoliczności, podnoszone zwykle w ramach zarzutu zasiedzenia służebności (korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia przez poprzedników prawnych pozwanej) Sąd nie weryfikował kwestii zasiedzenia nieruchomości, a to z tej przyczyny, że strona pozwana tej okoliczności nie podniosła. Nabycie prawa własności w drodze zasiedzenia, mimo że jest oparte na obiektywnie ocenianych przesłankach, wymaga wniosku (art. 609 k.p.c.), bądź zarzutu osoby uprawnionej, by jego skutki były uwzględniane w obrocie prawnym. Sąd nie jest uprawniony do badania tych okoliczności z urzędu (tak. np. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2008 r. sygn. akt: III CSK 199/07, LEX nr 445123). Ponadto we wniosku o ustanowienie służebności (a nie o stwierdzenie zasiedzenia służebności) pozwana wyraźnie wskazywała, że korzysta z nieruchomości bez żadnego tytułu prawnego. Postępowanie dowodowe, realizowane zgodnie z wnioskami pozwanej, zmierzało wprawdzie do wykazania długotrwałego władania nieruchomością w zakresie służebności, jednakże stwierdzenie, czy doszło do zasiedzenia, wymagałoby przeanalizowania stosunków własnościowych nieruchomości, na której posadowione są urządzenia. Nie były też podnoszone okoliczności ani naprowadzane dowody, dotyczące dobrej wiary przy rozpoczęciu posiadania służebności, co rzutuje na czas potrzebny do zasiedzenia, a z braku wyraźnego zarzutu pozwanej powódka nie podjęła też obrony, zmierzającej do ewentualnego ustalenia przerwania biegu zasiedzenia.

O odsetkach od zasądzonej na rzecz powoda kwoty orzeczono zgodnie z ar. 481 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem swojego świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Przy czym, gdy ich wysokość nie została przez strony oznaczona, należą się odsetki w wysokości odsetek ustawowych (art. 481 § 2 kc). Wynagrodzenie z tytułu korzystania z rzeczy nie dzieli się na świadczenia okresowe, lecz jest należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza z tytułu prawnego. Termin zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie nie został oznaczony ani w przepisach, ani tez przez same strony, nie wynika też z istoty zobowiązania (art. 455 k.c.). Zatem uznać należy, iż terminem płatności tej należności jest termin wyznaczony wezwaniem z dnia 27 maja 2014 r. Pozwana nie kwestionowała otrzymania tego wezwania w terminie umożliwiającym zapłatę do 6.06.2014 r., zatem jest w opóźnieniu od dnia następnego – tj. 7 czerwca 2014 r.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. strona powodowa wygrała proces w 70%, natomiast pozwana - w 30%. Strona powodowa poniosła następujący koszty: opłatę sądowa od pozwu w kwocie 379 złotych koszt wynagrodzenia biegłego w kwocie 2000 zł (pokryty z zaliczki wpłaconej przez powódkę) oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone na kwotę 1200 złotych, których wysokość ustalono w oparciu o § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, a także koszt opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (łącznie 3596 zł). Strona pozwana z kolei poniosła koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.200 zł, ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz koszty opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (łącznie 1217 zł). Strona pozwana powinna więc zwrócić stronie powodowej kwotę 2.152,10 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (3596 zł * 70% - (...) * 30%), o czym orzeczono w pkt. III sentencji wyroku.

Wreszcie w punkcie IV i V wyroku Sąd, na podstawie art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazał pobrać od stron (stosownie do wyniku procesu) kwotę 19 zł, która stanowi różnicę między kosztami opinii biegłego (2.019,16 zł), a zapłaconą przez powódkę zaliczką na ten cel (2.000 zł). Kwotę tą tymczasowo pokryto z budżetu Sądu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)