Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2016 r. w Bielsku-Białej

na rozprawie

sprawy z powództwa G. W.

przeciwko Skarbowi Państwa- Prezesowi Sądu Okręgowego w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej

z dnia 1 października 2015 r. sygn. akt I C 538/14

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Ryszard Biegun SSO Andrzej Roman SSR del. Piotr Łakomiak

Sygn. akt II Ca 822/15

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 24 lutego 2014 r. G. W. wystąpił przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w B. o zasądzenie kwoty 11523,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu powód przedstawił przebieg postępowań sądowych, w trakcie których w ramach zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego został obciążony alimentami w kwocie 2000 zł miesięcznie. Zarzucając rażącą niezgodność z prawem postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r. (uchylenie zaskarżonego postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia alimentacyjnego w miesięcznej kwocie 2000 zł i umorzenie postępowania w przedmiocie zabezpieczenia) powód wskazał, że zgodnie z treścią art. 424 ^1b kpc w zw. z art. 417 ¹ §2 kc należne jest mu odszkodowanie w wysokości określonej w pozwie. (pozew k. 2-8).

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w B. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód nie poniósł szkody w związku z wydaniem postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r., brak jest związku między hipotetyczną szkodą, która miałaby powstać po stronie powoda a wydaniem postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r., a ponadto brak jest podstaw do uznania postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r. za niezgodnego z prawem. (odpowiedź na pozew k. 52-56).

Wyrokiem z dnia 1.10.2015r. Sąd Rejonowy w B. w sprawie I C 538/14 w pkt. I oddalił powództwo; w pkt. II zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2400zł tytułem zwrotu kosztów procesu; natomiast w pkt. III kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w B..

Sąd I instancji orzekając w powyższy sposób ustalił, że postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r., wydanym w sprawie prowadzonej pod sygn. akt IV RC 633/12, Sąd Rejonowy w B.udzielił zabezpieczenia małoletnim dzieciom G. W. poprzez zobowiązanie go do płacenia na ich rzecz alimentów w łącznej wysokości 700 zł miesięcznie. W dniu 22 października 2012 r. matka małoletnich dzieci wniosła do Sądu Okręgowego w B.pozew o rozwód wraz z wnioskiem o zabezpieczenie alimentów. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I RC 1193/12. Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w B. udzielił zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego na łączną kwotę 2000 zł miesięcznie. G. W. złożył zażalenie na powyższe postanowienie z dnia 7 grudnia 2012 r. Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, uznając powyższe zażalenie za oczywiście zasadne, uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 7 grudnia 2012 r. i umorzył postępowanie o udzielenie zabezpieczenia.

Postanowienie z dnia 9 stycznia 2013 r. zostało zaskarżone przez matkę małoletnich dzieci G. W.. Sąd Apelacyjny w Katowicach uwzględnił zażalenie matki małoletnich dzieci G. W. i uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 9 stycznia 2013 r. wskazując w uzasadnieniu, że Sąd Okręgowy w B.powinien był zbadać czy istnieje potrzeba podwyższenia kwoty zabezpieczenia w związku z wcześniejszym udzieleniem zabezpieczenia przez Sąd Rejonowy w B.. Umorzenie postępowania było w powyższych okolicznościach nieprawidłowe, a uchylając zaskarżone postanowienie Sąd Apelacyjny w K.wskazał, że wniosek matki małoletnich dzieci G. W. powinien zostać merytorycznie rozpoznany.

Wyrokiem z dnia 8 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w B. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I RC 1193/12 orzekł rozwód małżeństwa G. i D. W. oraz zasądził od G. W. na rzecz jego małoletnich dzieci alimenty w kwocie 1000 zł miesięcznie. Powyższy wyrok uprawomocnił się z dniem 30 lipca 2013 r.

Niezależnie od toczących się postępowań sądowych matka małoletnich dzieci G. W. pismem z dnia 18 grudnia 2012 r. wystąpiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. R. Ł. o wykonanie postanowienia Sądu Okręgowego w B.z dnia 7 grudnia 2012 r. i wyegzekwowanie od G. W. kwot po 2000 zł miesięcznie tytułem zabezpieczenia alimentów. Postępowanie zostało zarejestrowane pod sygn. akt KMP 74/12. W 2012 i 2013 r. G. W. płacił alimenty bezpośrednio matce jego małoletnich dzieci. Wpłaty były nieregularne, w grudniu 2012 r. zapłacono 300 zł, w styczniu 2013 r. zapłacono 450 zł, w lutym 2013 r. zapłacono łącznie 750 zł, w marcu 2013 r. zapłacono łącznie 750 zł, w kwietniu 2013 r. zapłacono 750 zł, w maju 2013 r. zapłacono 550 zł, w czerwcu 2013 r. łącznie zapłacono 1050 zł, w lipcu 2013 r. zapłacono 450 zł, w sierpniu 2013 r. nie dokonano żadnych płatności, we wrześniu 2013 r. zapłacono 500 zł.

W dniu 6 sierpnia 2014 r. przeciwko G. W. został wystawiony administracyjny tytuł wykonawczy w zakresie alimentów wypłaconych za okres od czerwca 2013 r. do września 2013 r. na łączną kwotę 3727,10 zł z odsetkami oraz kosztami postępowania.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w zasadzie stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie pozostawał poza sporem. Przebieg postępowania w sprawach o sygn. akt IV RC 633/12, I RC 1193/12 oraz KMP 74/12 nie budził wątpliwości. Dokumenty zgromadzone w aktach powyższych spraw, z których niektóre zostały złożone do akt sprawy niniejszej (k. 9-18, 84-86), nie były kwestionowane. Strony pozostawały jedynie w sporze czy i jakie znaczenie ma ewentualna wadliwość określonych orzeczeń sądowych w powyższych sprawach.

Poza sporem pozostawała okoliczność, iż w 2013 r. powód płacił alimenty bezpośrednio matce małoletnich dzieci. W tym zakresie zeznania świadka D. W. (k. 148) oraz zeznania powoda (k. 73, 148-149) były spójne. Nie pamiętali jednak oni konkretnych kwot i dat przekazywanych pieniędzy. W trakcie składania zeznań powód nie miał jednak wątpliwości, że w ciągu roku 2013 r. płacił matce swoich małoletnich dzieci około 700-750 zł miesięcznie, a do chwili obecnej nie zapłacił ani swojej byłej żonie, ani też komornikowi sądowemu różnicy między kwotami przyznanych alimentów postanowieniem z dnia 7 grudnia 2012 r (2000 zł) a postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r (700 zł). Powyższe zeznania były jednoznaczne i logiczne, a ponadto znajdują oparcie w pismach komornika sądowego złożonych do akt sprawy (k. 102-103, 121) oraz dokumentów zgromadzone w aktach postępowania o sygn. akt KMP 74/12. Dane wynikające z pism komornika sądowego (k. 102-103, 121) nie były przez strony kwestionowane. Nie ulega zatem wątpliwości, że zawarte w pismach procesowych powoda jego twierdzenia o zapłacie miesięcznie kwot po 1300 zł były wyłącznie strategią przyjętą na potrzeby toczącego się postępowania. Bezsporna w zasadzie w niniejszej sprawie była ponadto okoliczność, że do dnia dzisiejszego powód nie zapłacił należności wynikających z postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r (podwyższenie alimentów w trybie zabezpieczenia o 1300 zł). W trakcie swoich zeznań powód przyznał to w sposób jednoznaczny. Sformułowane w pozwie roszczenie odszkodowawcze opiera się zresztą tylko i wyłącznie na wynikającym z pisma komornika sądowego z dnia 31 stycznia 2014 r stanie zaległości powoda z tytułu zaległych alimentów, odsetek i kosztów z tym związanych, których łączna wysokości wynosi 11523,12 zł. Skoro pismem z dnia 31 stycznia 2014 r. komornik sądowy zmierzał do wyegzekwowania należności w kwocie 11523,12 zł oczywiste jest, że kwota ta nie została wcześniej przez powoda zapłacona ani też nie została tym bardziej od niego wyegzekwowana.

Sąd I instancji uznał za wiarygodne złożone przez powoda inne dokumenty przywołane we wcześniejszej części uzasadnienia (k. 143-144, 145-146). Sąd Rejonowy pominął natomiast dowód z wydruku z (...) (k. 89), który nie wniósł wiele istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy stwierdził, że powództwo jest bezzasadne.

Powołując się na art. 417 ¹ §2 kc w zw. z art. 424 ^1b §1 kpc powód podnosił w toku niniejszego postępowania, że orzeczeniem, w związku z którym poniósł szkodę, było postanowienie Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 9 stycznia 2013 r. Wskazując, że powyższe postanowienie było rażąco niezgodne z prawem powód wskazywał, że z tytułu jego wydania należne jest mu odszkodowanie. Podkreślić należy, że powód był w niniejszej sprawie reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Z tego względu analizę ewentualnych nieprawidłowości w toku postępowań prowadzonych z udziałem powoda należy ograniczyć wyłącznie do okoliczności faktycznych wskazywanych przez powoda, z których powód wywodził sformułowane w pozwie roszczenie odszkodowawcze. To obowiązkiem powoda jest przedstawienie okoliczności faktycznych istotnych w sprawie oraz wskazanie, które jego zdaniem okoliczności faktyczne uzasadniają sformułowane w pozwie żądanie. Przy uwzględnieniu jednoznacznego i jasnego stanowiska prezentowanego przez powoda w toku postępowania w niniejszej sprawie należy zatem ograniczyć rozważania prawne do analizy i oceny postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r., które zostało przez powoda wskazane jako orzeczenie niezgodne z prawem, w związku z którym powód poniósł szkodę. Orzeczeniem tym Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uchylił postanowienie z dnia 7 grudnia 2012 r. i umorzył postępowanie w przedmiocie udzielenie zabezpieczenia. W pierwszym rzędzie podkreślić należy, że postanowienie Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 9 stycznia 2013 r. w zakresie dotyczącym umorzenia postępowania zabezpieczającego nie było prawomocne i było zaskarżalne.

Zgodnie z art. 417 ¹ §2 kc jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. W myśl natomiast art. 424 ^1b kpc w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga na stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. W pierwszym rzędzie podkreślić należy, że przepis art. art. 417 ¹ §2 kc dotyczy wyłącznie prawomocnych orzeczeń. Podstawy roszczeń odszkodowawczych w oparciu o powyższy przepis nie może bowiem stanowić orzeczenie nieprawomocne, nawet wadliwe, które zostało następnie skorygowane przez instancję odwoławczą (m.in. wyrok SN z dnia 9 lipca 2003 r., IV CKN 357/01; wyrok SN z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 206/04; wyrok SN z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 250/04; wyrok SN z dnia 28 marca 2007 r., II CSK 523/06; wyrok SA w Katowicach z dnia 9 grudnia 2014 r., V ACa 384/14). Odmienna ocena, pojawiająca się czasami w orzecznictwie sądowym, godzi w zasadę instancyjności postępowania, ponadto może prowadzić do rozbieżnych rozstrzygnięć w toku instancji i w procesie odszkodowawczym, co nie jest możliwe do zaakceptowania przy uwzględnieniu potrzeby jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych.

Do skutecznego dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 424 ^1b kpc należy ponadto wykazać bezprawność orzeczenia sądowego. Uchylenie postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r. wskutek zażalenia matki małoletnich dzieci powoda nie oznacza, że powyższe orzeczenie było bezprawne. Taki wniosek jest uzasadniony wyłącznie wtedy gdy dojdzie do rażącego naruszenia prawa. Za orzeczenie niezgodne z prawem uznaje się orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, a więc stanowiące „oczywistą i rażącą obrazę prawa" (wyrok SN z dnia 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06; wyrok SN z dnia 4 grudnia 2013 r., II BP 6/13; wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2015 r., IV CNP 44/14). Uchylenie zaskarżonego postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r. i umorzenie postępowania zabezpieczającego postanowieniem z dnia 9 stycznia 2013 r. zostało uznane za wadliwe przez Sąd Apelacyjny w Katowicach. Należy jednak zwrócić uwagę, że umorzenie postępowania w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego postanowieniem z dnia 9 stycznia 2013 r. wynikało z oceny sądu, że wystarczające jest dotychczasowe zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych orzeczone postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r., wydanym w sprawie prowadzonej pod sygn. akt IV RC 633/12. Wydając postanowienie z dnia 9 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uznał, że prowadzenie postępowania w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych jest zbędne w rozumieniu art. 355 §1 kpc. Podkreślić należy, że zawarty w pozwie rozwodowym wniosek o udzielenie zabezpieczenia został wniesiony do sądu w dniu 22 października 2012 r. Po jego wniesieniu roszczenie alimentacyjne zostało zabezpieczone w innym postępowaniu. Po ujawnieniu tej informacji w zażaleniu powoda na postanowienie z dnia 7 grudnia 2012 r Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uznał, że rozpoznanie sformułowanego w pozwie rozwodowym wniosku o udzielenie zabezpieczenia jest zbędne. Powyższa ocena nie została podzielona przez Sąd Apelacyjny w Katowicach. Przyjęcie jednak przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, że istnieją podstawy do umorzenia postępowania w przedmiocie zawartego w pozwie rozwodowym wniosku o udzielenie zabezpieczenia znajdowało swoje racjonalne uzasadnienie i oparcie w przepisach postępowania cywilnego. Sformułowany w pozwie rozwodowym wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie był wnioskiem o zmianę zabezpieczenia, które zostało udzielone przecież miesiąc później w innym postępowaniu. Okoliczność, iż roszczenie alimentacyjne zostało zabezpieczone postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r. mogła prowadzić do konstatacji, że wniosek zawarty we wniesionym w dniu 22 października 2012 r pozwie rozwodowym przestał być aktualny. W ocenie sądu w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę, postanowienie z dnia 9 stycznia 2013 r. nie było zatem wadliwe i nie zostało wydane z naruszeniem prawa. Odmienną ocenę zaprezentował Sąd Apelacyjny w Katowicach. Z całą pewnością jednak nie mamy do czynienia z rażącym i oczywistym naruszeniem prawa przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej przy wydaniu postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r. Niezależnie od tego, powyższe orzeczenie było dla powoda korzystne, a zatem ewentualne błędne zastosowanie przepisów postępowania (umorzenie postępowania zabezpieczającego na podstawie art. 355 kpc) nie spowodowało niekorzystnych dla powoda skutków procesowych. Brak negatywnych skutków dla powoda postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r. powoduje, że brak jest podstaw do odpowiedzialności pozwanego za wydanie tego orzeczenia. Skutkiem uchylenia powyższego postanowienia była konieczność nadania biegu zażaleniu powoda na postanowienie z dnia 7 grudnia 2012 r. Brak jakichkolwiek działań Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej w powyższym przedmiocie był niewłaściwy. Rozważania w tym zakresie jednak są w rozpoznawanej sprawie bezprzedmiotowe. Podkreślić bowiem należy, że w rozpoznawanej sprawie powód nie dochodzi odszkodowania w związku z bezczynnością czy też przewlekłością postępowania sądowego, lecz tylko i wyłącznie w związku z wydaniem postanowienia z dnia 9 stycznia 2013 r.

Niezależnie od powyższych rozważań dotyczących ewentualnej podstawy odpowiedzialności pozwanego stwierdzić należy, że powód nie wykazał faktu poniesienia szkody w rozpoznawanej sprawie. Nie ulega w sprawie wątpliwości, że w okresie od 7 grudnia 2012 r. (postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia alimentacyjnego do łącznej kwoty 2000 zł miesięcznie) do dnia 30 lipca 2013 r. (uprawomocnienie się wyroku rozwodowego, w którym zasądzono alimenty w łącznej kwocie 1000 zł) powód nie płacił alimentów w wysokości 2000 zł. Tego rodzaju kwoty nie zostały również od niego wyegzekwowane. W powyższym okresie powód dobrowolnie płacił matce małoletnich dzieci kwoty, które przy ich rozliczeniu miesięcznym nie przekraczały średnio miesięcznie kwoty 700 zł. Nie ulega zatem wątpliwości, że od powoda nie zostały wyegzekwowane jakiekolwiek kwoty wynikające z postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r. (alimenty podwyższone do miesięcznej kwoty 2000 zł). Poza sporem w zasadzie w rozpoznawanej sprawie pozostawała okoliczność, że kwoty wynikających z powyższego postanowienia powód nie zapłacił (nie zostały od niego wyegzekwowane) do dnia dzisiejszego. Wysokość sformułowanego w pozwie żądania opiera się na wyliczeniach wskazanych przez komornika sądowego w jego piśmie z dnia 31 stycznia 2014 r. (k. 18). Wyliczenie przez komornika sądowego wysokości pozostających do zapłaty należności powoda wskazuje w sposób oczywisty, że łącznej kwoty 11523,12 zł powód nie zapłacił, nie ponosząc w konsekwencji jakiejkolwiek szkody w tym zakresie. W zależności od określonych okoliczności faktycznych sprawy zobowiązania dłużnika, zwiększające jego pasywa, mogą być uznane za realną stratę. W niniejszej sprawie jednak należy zwrócić uwagę, że ewentualne wyegzekwowanie alimentów objętych postanowieniem z dnia 7 grudnia 2012 r. należałoby ocenić jako powstanie szkody z przyczyn wyłącznie obciążających powoda. Zgodnie z treścią art. 754 ¹ §1 i 3 kpc udzielone zabezpieczenie upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, a na wniosek obowiązanego sąd wydaje postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia. Po dniu 30 sierpnia 2013 r powód mógł zatem wystąpić o wydanie postanowienia stwierdzającego upadek zabezpieczenia wynikającego z postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r., a następnie wnieść na podstawie art. 825 pkt. 2 kpc o umorzenie postępowania egzekucyjnego w zakresie dotyczącym kwoty wynikających z postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r. Do dnia dzisiejszego powód nie podjął tego rodzaju działań, a podkreślić należy, że powód jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i brak jest podstaw aby uznać powoda za osobę nieporadną, niesamodzielną czy niezaradną. Z powyższych względów, w przypadku zapłaty przez powoda lub wyegzekwowania od niego łącznej kwoty 11523,12 zł wynikającej z pisma komornika sądowego z dnia 31 stycznia 2014 r. (k. 18) powstała szkoda w majątku powoda będzie następstwem wyłącznej winy powoda i będzie pozostawać w normalnym i wyłącznym związku przyczynowym z jego zaniechaniem. W takiej sytuacji szkoda nie mogłaby być uznana za pozostającą w związku z ewentualnym wadliwym orzeczeniem sądowym bądź bezczynnością sądu, skoro powód od sierpnia 2013 r. dysponuje cały czas możliwością doprowadzenia do umorzenia postępowania prowadzonego na podstawie postanowienia z dnia 7 grudnia 2012 r. Zasadnie zresztą podnosił pełnomocnik pozwanego, że możliwość doprowadzenia do umorzenia postępowania egzekucyjnego wyłącza możliwość powołania się przez powoda na przepis art. 424 ^1b kpc (wyrok SA w Krakowie z dnia 29 lipca 2014 r., I ACa 660/14).

Z powyższych względów powództwo w rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane zarówno co do podstawy odpowiedzialności pozwanego jak i co do wysokości żądania. W konsekwencji, w pkt. I wyroku sąd oddalił powództwo.

Zawarte w pkt. II wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu wydano na podstawie art. 108 §1 kpc w zw. z art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z art. 105 §1 kpc w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Koszty procesu ograniczają się do kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2400 zł. Powyższą kwotę w pkt II wyroku sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu.

W pkt. III wyroku, na podstawie a contrario art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, sąd I Instancji odstąpił od obciążenia powoda kosztami sądowymi w postaci opłaty od pozwu, od której powód został zwolniony.

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości wniósł powód, zarzucając zapadłemu orzeczeniu:

1.  obrazę przepisu art. 417 ^{( 1)} § 2 kc z powodu uznania, że wydane postanowienie z dnia 9.01.2013 r. przez Sąd Okręgowy w B. w sprawie o sygn. akt I RC 1193/12 na mocy którego uchylono postanowienie z dnia 7.12.2012 r. i umorzono postępowanie o udzielenie zabezpieczenia nie jest niezgodne z prawem, mimo iż zostało krytycznie ocenione przez Sąd. Apelacyjny w K.postanowieniem z 6.03.2013r.;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych sprawy przyjętych za podstawę stwierdzenia braku szkody w wyniku wydania przedmiotowego postanowienia, mimo że powód poniósł straty w wyniku prowadzonej egzekucji dotyczącej również egzekwowania alimentów wynikających z tego postanowienia a. także z powodu nie wznowienia, działalności gospodarczej, gdyż został wpisany do Krajowego Rejestru Dłużników przez co nie mógł uzyskać kredytu na zakup samochodu dostawczego, maszyny do tynku i kompresora niezbędnych do prowadzenia usług budowlanych.

Stawiając te zarzuty, skarżący wniósł o zmianę tego wyroku i zasądzenie roszczenia w całości wraz z kosztami zastępstwa procesu za I i II instancję lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B..

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Apelacja zarzuciła orzeczeniu pierwszej instancji, iż sąd I instancji w sposób nieuprawniony przyjął, iż w sprawie nie doszło do wydania orzeczenia o cechach bezprawności, a po drugie, iż powód nie wykazał wysokości poniesionej szkody.

W ramach apelacji pełnej Sąd Okręgowy zobowiązany był na nowo rozpoznać sprawę.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne, jak i stanowisko Sądu Rejonowego, iż w sprawie zastosowanie znajdował przepis art. 417 ^{( 1)}§2 kc w zw. z art. 424 ^{( 1b)} §1 kpc. Racje ma Sąd Rejonowy, iż byt prawny postanowienia Sądu Okręgowego w B.z dnia 9 stycznia 2013r. w sprawie I RC 1193/12 utracił moc w wyniku jego uchylenia przez Sąd Apelacyjny w K.na mocy postanowienia z dnia 6.06.2013r., sygn. akt I ACz 191/13. Tym samym zgodnie z przywołanym przez Sąd Rejonowy orzecznictwem, akceptowanym przez Sąd Okręgowy, nie można konstruować podstawy roszczenia odszkodowawczego w oparciu o wskazany przepis w odniesieniu do orzeczenia nieprawomocnego, które nawet jeżeli odznacza się cechą orzeczenia wadliwego, lecz które zostaje następnie skorygowane przez instancję odwoławczą, np. poprzez jego uchylenie.

Zwrócić należało uwagę, że Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej nadał bieg zażaleniu powoda (pozwanego w sprawie I RC 1193/12) z dnia 20.12.2012r. na postanowienie z dnia 7.12.2012r. w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, które ostatecznie zostało odrzucone na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 12.02.2014r.. Z kolei zażalenie na to postanowienie zostało oddalone na mocy postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23.04.2014r., sygn. akt I Acz 305/14, ze względu na wniesienie go po upływie przewidzianego ustawową tygodniowego terminu. Tym samym również z daleko posuniętej ostrożności w odniesieniu do postanowienia z dnia 7.12.2012r. nie można było konstruować odpowiedzialności na art. 417 ^{( 1)}§2 kc w zw. z art. 424 ^{( 1b)} §1 kpc, gdyż dodatkowo jednym z warunków niezbędnych jest to, aby strona skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, tj. aby wniosła do sądu II instancji zażalenie, poddane merytorycznej ocenie. W niniejszym przypadku, tak nie było, skoro zażalenie powoda na postanowienie z dnia 7.12.2012r. zostało odrzucone z przyczyn formalnych, z powodu nie zachowania ustawowego terminu do jego zaskarżenia.

Dodatkowo wskazać należało, ponad to na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że powód nie wykazał przyczyn dla których, w toku postępowania w sprawie I RC 1193/12 Sądu Okręgowego nie występował na podstawie art. 742§1 kpc o uchylenie lub zmianę prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia. Wprawdzie, na to postanowienie powód wniósł zażalenie, jednakże nie mogło ono okazać się skuteczne, gdyż zostało wniesione po upływie ustawowego terminu. W tym miejscu podkreślić należało, że postanowienie z dnia 7.12.2012r. przybrało przymiot prawomocności na postawie art. 363 k.p.c., już z dniem 20.12.2012r., gdyż 19.12.2012r. był ostatnim dniem do skutecznego wywiedzenia zażalenia. W świetle tego przepisu orzeczenie staje się prawomocne, gdy nie przysługuje od niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Brzmienie art. 363 § 1 k.p.c. jest podstawą do zrównywania prawomocności formalnej orzeczenia z jego niezaskarżalnością w drodze środka odwoławczego lub innego środka zaskarżenia w toku instancji albo z niemożnością jego zmiany lub uchylenia wynikającą z niezaskarżalności tymi środkami zaskarżenia. Prawomocność formalną należy postrzegać i opisywać obiektywnie, jako atrybut przynależący orzeczeniu sądowemu będącemu aktem wywodzącym swoją moc z imperium państwowego, wydanym przez organ mający status sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, a zatem rozstrzygający spory w sposób niezawisły i bezstronny. Orzeczenie zyskuje ten atrybut, gdy każdy z potencjalnie uprawnionych nie może wykorzystać własnego prawa do złożenia od niego zwyczajnego środka zaskarżenia, o ile taki środek był przewidziany obowiązującymi przepisami.

Wydanie takiego postanowienia o odrzuceniu zażalenia nie przekłada się na to, w którym momencie zaskarżone zażaleniem postanowienie stało się prawomocne i z jaką okolicznością należy wiązać uzyskanie przez postanowienie tego atrybutu. Decyduje o tym bowiem niezaskarżalność postanowienia (obiektywnie lub dla określonej osoby) oraz upływ czasu. Taki pogląd przeważa też w nauce i orzecznictwie, co Sąd Okręgowy aprobuje w niniejszej sprawie (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 10 marca 1993 r., I CRN 19/93, OSNP 1993, nr 11, poz. 205; z 8 sierpnia 1995 r., II CRN 83/95, OSNC 1995, nr 11, poz. 167; postanowienia Sądu Najwyższego z 27 lutego 2008 r., III CZP 131/07, nie publ.; z 7 kwietnia 2010 r., I BP 13/09, nie publ.)

Wniesienie zażalenia od postanowienia jest czynnością procesową strony, a samo zażalenie – kwalifikowanym pismem procesowym. Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu przewidzianego dla jej dokonania jest bezskuteczna (art. 167 k.p.c.). Uchybienie terminowi przewidzianemu dla wniesienia zażalenia powoduje zatem bezskuteczność czynności polegającej na jej wniesieniu. Czynność dokonana w taki sposób nie może mieć wpływu na określenie daty, z którą postanowienie stało się prawomocne (zob. szerzej uchwała SN z dnia 18.10.2013r. Sygn. akt III CZP 64/13).

Zasadnie również Sąd Rejonowy wskazał, że kwota ewentualnego roszczenia odszkodowawczego wynosząca 11523zł nie została dotychczas wyegzekwowana, gdyż w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym, co wynika z analizy dokumentów zawartych w aktach KMP 74/12, a w szczególności z informacji Komornika przy Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej R. Ł. dłużnik jedynie dokonywał w toku postępowania egzekucyjnego wpłat bezpośrednio do rąk wierzycielki w miesięcznych kwotach nie przekraczających 700zł, a w trzech przypadkach po 750zł.

Ponadto, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji skarżący nie podjął żadnej inicjatywy procesowej, aby wystąpić do Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej w trybie 754 ¹ §3 kpc o wydanie postanowienia stwierdzające upadek zabezpieczenia, a następnie na podstawie art. 825 pkt.2 kpc wnieść o umorzenie postępowania egzekucyjnego, gdyż Komornik, jako organ egzekucyjny zgodnie z art. 804 kpc nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Zatem upadek zabezpieczenia przewidziany w art. 744 k.p.c. nie powoduje ipso iure umorzenia przeprowadzonych czynności egzekucyjnych na podstawie zarządzenia tymczasowego. W tym przedmiocie potrzebne jest zgłoszenie przez dłużnika odpowiedniego wniosku do organu egzekucyjnego (art. 825 pkt 2 k.p.c.). popartego przedstawieniem orzeczenia stwierdzającego upadek zabezpieczenia (zob. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1987 r. IV PZ 102/87).

Zatem dopiero, gdy strona wykorzysta wszystkie możliwości prawne pozwalające na wyeliminowanie z obrotu wadliwego orzeczenia bądź zniwelowanie szkody wynikającej z jego wydania, może wszcząć postępowanie odszkodowawcze, nawet jeżeli skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem od tego orzeczenia jest niedopuszczalna. Wszelkie zaniechania i uchybienia w tym względzie zarówno strony, jak i jej pełnomocnika obciążają stronę.

Podzielić zatem należało stanowisko prawne Sądu Rejonowego, że jeżeli doszłoby do wyegzekwowania od powoda wskazanej kwoty to będzie to następstwem wyłącznej winy powoda i będzie pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z zaniechaniem powoda.

Na marginesie wskazać należało, że skoro nie można było przypisać stronie pozwanej cech czynu niedozwolonego, to nie zachodzi również adekwatny związek przyczynowy pomiędzy działaniem Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej, a rzekomą niemożnością uzyskania przez powoda kredytu na zakup samochodu dostawczego, maszyny do tynku i kompresora, a tym samym podjęcia przez niego na nowo zawieszonej działalności gospodarczej, w wyniku wpisania go do Krajowego Rejestru Dłużników. Wskazać ponadto należało, że powyższe stanowisko powoda pozostaje jedynie w sferze twierdzeń, nie będąc w żaden, obiektywny sposób udowodnione zgodnie z obciążającym go ciężarem dowodowym (art. 6 kc w zw. z art. 232 zd.1kpc). Tym samym podniesiony w tym zakresie zarzut naruszenia art. 233§1 kpc okazał się w całości bezzasadny.

W konsekwencji zarzut naruszenia prawa materialnego również nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy tym samym na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda jako bezzasadną, orzekając w pkt. 2 o kosztach postępowania apelacyjnego zgodnie z odpowiedzialnością za wynik postępowania na podstawie art. 98§1 i 3 w zw. z art. 99 kpc w zw. z art. 108§1 kpc w zw. z art. 391§1 kpc i na podstawie § 6 pkt. 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 1) ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. Nr 1804).

SSO R. B. SSO A. R. SSR del. P. Ł.

Sędzia ref. I instancji: SSR J. P.