Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 maja 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej Barbary Jasińskiej

po rozpoznaniu w sprawie

P. W.

podejrzanego z rozdział 720 ustawy 5 sekcja 9-1-A-1 Stanu Illinois

zażalenia wniesionego przez obrońcę podejrzanego adw. M. M.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 6 kwietnia 2016 roku, sygn. akt II Kop 11/16

w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 kpk

postanawia

zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.

Sygn. akt II AKz 177/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 6 kwietnia 2016 r., sygn. II Kop 11/16 Sąd Okręgowy w Tarnowie, na podstawie art. 603a § 3 k.p.k., art. 605 § 1 k.p.k., art. 249 § 1 i § 4 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 258 § 2 k.p.k., przedłużył stosowanie tymczasowego aresztowania wobec P. W. na okres dalszych 3 miesięcy, to jest do 14 lipca 2016 roku, do godz. 23:45.

W uzasadnieniu powołanego powyżej postanowienia stwierdzono, że właściwy organ Stanów Zjednoczonych Ameryki, odwołując się do treści umowy między Rzeczpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji, sporządzonej w Waszyngtonie dnia 10 lipca 1996 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 93, poz. 1066 oraz z 2002 r. Nr 100, poz. 921; dalej: umowa z USA o ekstradycji) oraz do treści umowy między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, sporządzonej w Warszawie dnia 9 czerwca 2006 roku, dotyczącej stosowania umowy między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji, sporządzonej dnia 10 lipca 1996 r., zgodnie z artykułem 3 ustęp 2 Porozumienia o ekstradycji między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanego w Waszyngtonie dnia 25 czerwca 2003 roku (Dz. U. z 2010 r., Nr 77, poz. 501), wystąpił o wydanie przebywającego w Polsce obywatela polskiego P. W. „celem postawienia wyżej wymienionego przed Sądem, w związku z zarzutem popełnienia zabójstwa pierwszego stopnia pokrzywdzonegoS. M.w związku z rozbojem, dokonanym z użyciem broni palnej i wraz z inną ustaloną osobą”.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano następnie, że Prokurator Okręgowy w Tarnowie 24 marca 2016 roku złożył w Sądzie Okręgowym w Tarnowie wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności ekstradycji do Stanów Zjednoczonych Ameryki P. W., poszukiwanego przez Sąd Okręgowy Hrabstwa Cook w Stanie Illinois (USA), w celu przeprowadzenia przeciwko niemu przed sądem amerykańskim postępowania karnego w związku z zarzutem popełnienia wyżej przedstawionego przestępstwa.

Podkreślono nadto, że w tym samym wystąpieniu Prokurator Okręgowy zawarł żądanie przedłużenia stosowanego względem P. W. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres dalszych trzech miesięcy, to jest do 14 lipca 2016 roku, godz. 23:45, przypominając przy tym, iż postanowieniem z 18 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy w Tarnowie, działając na podstawie art. 605 § 2 k.p.k. w zw. z art. 12 ust. 1 i ust. 5 umowy z USA o ekstradycji, zastosował względem P. W. „izolacyjny środek zapobiegawczy na okres sześćdziesięciu dni, stwierdzając, iż koniec jego realizacji przypadnie w dniu 15 kwietnia 2016 roku godz. 23:45”.

Uznając, że przedłużenie tymczasowego aresztowania o kolejne trzy miesiące jest w niniejszej sprawie konieczne Sąd Okręgowy stwierdził, że rozpatrując wniosek ekstradycyjny Stanów Zjednoczonych Ameryki, „podjął decyzję stwierdzającą dopuszczalność wydania władzom wyżej wymienionego Państwa obywatela polskiego P. W. poszukiwanego na terytorium Państwa wzywającego w związku z zarzutem popełnienia przestępstwa zabójstwa pierwszego stopnia”, który to czyn „na płaszczyźnie prawa polskiego odpowiada znamionom zbrodni z art. 148 § 2 pkt 2 k.k.”. Uznał następnie, że „[s]am fakt wydania wzmiankowanego postanowienia decyduje o istnieniu wysokiego prawdopodobieństwa popełnienia przez ściganego zarzuconego mu przestępstwa”, a jedynie „dla porządku wskazać jednak wypada, że – jak chodzi o dowody – na sprawstwo P. W. wskazują dwa niezależne osobowe źródła dowodowe: (a) współsprawca oraz (b) pokrzywdzony – jeden z dwóch, to jest ten, który przeżył bezprawny zamach”.

W ocenie Sądu I instancji wobec powyższego „przesłankę dowodową tymczasowego aresztowania uznać należało za spełnioną”.

Sąd Okręgowy podkreślił następnie, że „w związku z charakterem zarzuconego czynu, na wypadek udowodnienia P. W. sprawstwa oraz winy w inkryminowanym działaniu, grozić mu może realnie surowa kara pozbawienia wolności – na wypadek wydania do Stanów Zjednoczonych Ameryki (o czym ostatecznie zadecyduje Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny) nie niższa od 20 lat, a na wypadek osądu w Polsce nie niższa od 12 lat”. W tym kontekście w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia stwierdzono, że obawa przed surową karą może skłaniać P. W. do podjęcia bezprawnych kroków mających na celu jej uniknięcie, a w szczególności do ukrycia się, co powoduje, iż tylko tymczasowe aresztowanie zagwarantować może prawidłowy i sprawny bieg dalszego postępowania ekstradycyjnego.

Sąd I instancji rozważył nadto zasadność przedłużenia tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie w kontekście „przeszkód zadekretowanych w art. 259 § 1 k.p.k.” stwierdzając, że przeszkody takie nie występują.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł obrońca P. W., który zaskarżonemu postanowieniu zarzucił „błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę postanowienia, polegający na uznaniu, iż poszukiwany przez Sąd Okręgowy Hrabstwa Cook w Stanie Illinois, P. W. popełnił przestępstwo zabójstwa pierwszego stopnia”.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca wniósł o „zmianę zaskarżonego postanowienia przez uchylenie tymczasowego aresztowania w stosunku do P. W., ewentualnie o zmianę poprzez zastąpienie tymczasowego aresztowania poręczeniem majątkowym”.

W uzasadnieniu zażalenia obrońca P. W. wskazał, że „przedstawiony materiał dowodowy, daje podstawy aby sadzić, iż P. W. został pomówiony, a wskazanie go przez rzekomego współsprawcę może świadczyć o faktycznym chronieniu właściwego sprawcy”. Stwierdził nadto, że „[z]ważywszy, iż została stosunkowo wysoka kwota skradziona z miejsca zdarzenia jest to również przesłanka, iż z tych środków jest opłacany obrońca P., który chce uzyskać lepsze warunki swojej sytuacji jako skazany”. Zarzucił wreszcie, że „[n]ie przekonywujące jest aby dziecko 10 letnie po 4 latach od zdarzenia pamiętało sprawcę a wskazanie na W. może wynikać z faktu, iż na przedstawionym zdjęciu jako jedyny ma pochyloną głowę i podejrzanie wygląda”.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Jako podstawę prawną zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy w Tarnowie wskazał art. 603a § 3 k.p.k., art. 605 § 1 k.p.k., art. 249 § 1 i § 4 k.p.k. oraz art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 258 § 2 k.p.k.

Mając na uwadze powyższe, przed merytorycznym rozpoznaniem zarzutu podniesionego przez obrońcę P. W., Sąd Apelacyjny uznaje za potrzebne przypomnienie, że w kontekście uregulowania wynikającego z art. 605 § 1 k.p.k. w orzecznictwie i w piśmiennictwie przyjęto, że do tzw. aresztu ekstradycyjnego odpowiednie zastosowanie znajdują podstawy tymczasowego aresztowania określone w art. 249 § 1 i art. 258 k.p.k. (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2000 r., sygn. II KO 289/99, OSNKW 2000, Nr 3–4, poz. 38). Dodatkową przesłankę limitującą stanowi w tym wypadku wzgląd na konieczność zastosowania/przedłużenia tymczasowego aresztowania dla zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania ekstradycyjnego (por. J. Skorupka (red.): Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, s. 1519-1521; tak też P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, tom III, Warszawa 2012, s. 722), bo celem stosowania tzw. aresztu ekstradycyjnego, określonego w art. 605 k.p.k., jest zapewnienie możliwości szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania ekstradycyjnego przed organami polskimi oraz skuteczne wydanie państwu obcemu osoby ściganej lub skazanej (por. także postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 maja 2009 r., sygn. II AKz 267/09, KZS 2009, Nr 9, poz. 95).

W zażaleniu obrońca P. W. zakwestionował wyłącznie istnienie podstawy ogólnej tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie, zarzucając zaskarżonemu postanowieniu „błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę postanowienia, polegający na uznaniu, iż poszukiwany przez Sąd Okręgowy Hrabstwa Cook w Stanie Illinois, P. W. popełnił przestępstwo zabójstwa pierwszego stopnia”.

Mając na uwadze powyższe, jak również i to, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd I instancji przyjął, iż sam fakt wydania postanowienia o prawnej dopuszczalności ekstradycji przesądza w niniejszej sprawie o dużym stopniu prawdopodobieństwa, że P. W. dopuścił się zarzucanego mu czynu, a okoliczność tę potwierdzają dowody: z wyjaśnień współpodejrzanego oraz z zeznań świadka będącego jednym z pokrzywdzonych, Sąd Apelacyjny stwierdza, co następuje.

Skoro uprawdopodobnienie zarzutu popełnienia przestępstwa, niezbędne dla stwierdzenia prawnej dopuszczalności wydania, w postępowaniu ekstradycyjnym, co do zasady przyjmuje się na podstawie samego faktu złożenia przez państwo obce wniosku ekstradycyjnego (tak w szczególności Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z 25 sierpnia 1999 r., sygn. II AKz 251/99, Prokuratura i Prawo 2000, Nr 6, poz. 25, a także Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z 4 grudnia 2007 r., sygn. II AKz 746/07, Apelacja Warszawska 2008, Nr 2, poz. 141; por. także P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, tom III, Warszawa 2012, s. 704–705), to tę samą regułę należy odnieść do weryfikacji dowodowej podstawy ogólnej aresztu ekstradycyjnego.

Powyższe nie oznacza, iżby orzeczenie sądu w przedmiocie dopuszczalności ekstradycji miało się opierać wyłącznie na treści wniosku państwa obcego. Istotne znaczenie mają tu także dokumenty dołączone do wniosku ekstradycyjnego, ocena dowodów przeprowadzonych przez sąd orzekający w przedmiocie prawnej dopuszczalności ekstradycji, wreszcie ocena wyjaśnień złożonych przez osobę, której dotyczy wniosek (por. J. Skorupka (red.): Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, s. 1519-1521, a także T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1265 oraz L. Gardocki (w:) R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. III, Warszawa 2004, s. 884–885).

Za koniecznością takiego zakresu weryfikacji ogólnej podstawy aresztu ekstradycyjnego, jaki wskazano powyżej, przemawia także wzgląd na konieczność stosowania tu interpretacji w zgodzie z Konstytucją RP. W tym zakresie relewantne są w szczególności argumenty zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 października 2010 r., sygn. SK 26/08 (OTK ZU Nr 8/A/2010, poz. 73) oraz w postanowieniu Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2014 r., sygn. I KZP 9/14, które wprost odnoszą się wprawdzie do kwestii zakresu weryfikacji ogólnej podstawy tymczasowego aresztowania w związku z europejskim nakazem aresztowania, zachowują tu jednak aktualność.

Chodzi tu w szczególności o ten fragment uzasadnienia powołanego powyżej postanowienia Sądu Najwyższego, w którym w kontekście szczególnego uregulowania odnoszącego się wyłącznie do tymczasowego aresztowania w związku z europejskim nakazem aresztowania stwierdzono, że „przy rozstrzyganiu wniosku prokuratora o zastosowanie na podstawie art. 607k § 3 k.p.k. tymczasowego aresztowania wobec osoby ściganej w trybie europejskiego nakazu aresztowania w celu przeprowadzenia przeciwko niej na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej postępowania karnego, sąd nie bada podstawy dowodowej nakazu. Samoistna podstawa stosowania tymczasowego aresztowania w tym postępowaniu została określona w wymienionym przepisie, stanowiącym lex specialis względem art. 249 § 1 k.p.k. in fine.”. Jednocześnie jednak, wskazano prokonstytucyjną interpretację restrykcyjnie ujętego art. 607k § 3 k.p.k. stwierdzając, że „[n]a rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o orzeczenie tymczasowego aresztowania wobec osoby ściganej może jednak mieć wpływ wystąpienie w konkretnej sprawie ustawowych przesłanek odmowy wykonania nakazu, w tym określonej w art. 607p § 1 pkt 5 k.p.k., zakazującej jego wykonania, jeżeli naruszałoby to prawa i wolności człowieka i obywatela”.

W świetle powyższej wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego, z perspektywy konstytucyjnej, dowodowa podstawa tymczasowego aresztowania (ujęta w art. 249 § 1 k.p.k.), w przypadku stosowania tego środka zapobiegawczego w związku z europejskim nakazem aresztowania, może być przyjmowana na zasadzie wzajemnego zaufania (charakterystycznej dla relacji pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej), a w wypadku tymczasowego aresztowania stosowanego w związku z postępowaniem ekstradycyjnym – na zasadzie zaufania. W pewnych jednak wypadkach konieczne jest odstępstwo od tych zasad, a w konsekwencji szersza weryfikacja podstawy dowodowej aresztu ekstradycyjnego; z perspektywy konstytucyjnej niemożliwe do zaakceptowania byłoby bowiem bezkrytyczne stosowanie tymczasowego aresztowania wobec osoby ściganej, w wypadku gdy dla sądu orzekającego w tym przedmiocie wysoce prawdopodobne lub wręcz oczywiste jest, że osoba ścigana nie dopuściła się zarzucanego jej czynu.

Mając na uwadze powyższe, jak również i tę okoliczność, że art. 249 § 1 k.p.k. w zakresie, w jakim stanowi o podstawie dowodowej tymczasowego aresztowania, wymaga, aby zebrane dowody wskazywały na „duże prawdopodobieństwo, iż oskarżony popełnił przestępstwo” Sąd Apelacyjny stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu Sądem I instancji prawidłowo przyjął, iż przesłanka ogólna dalszego stosowania wobec P. W. aresztu ekstradycyjnego jest spełniona.

W tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, że „na sprawstwo P. W. wskazują dwa niezależne osobowe źródła dowodowe: (a) współsprawca oraz (b) pokrzywdzony – jeden z dwóch, to jest ten, który przeżył bezprawny zamach”.

Kwestionując wiarygodność oświadczenia złożonego w tym zakresie przez współspodejrzanego obrońca P. W. powołał dwie grupy argumentów.

Wskazał po pierwsze, że „przedstawiony materiał dowodowy, daje podstawy aby sadzić, iż P. W. został pomówiony, a wskazanie go przez rzekomego współsprawcę może świadczyć o faktycznym chronieniu właściwego sprawcy”.

Stwierdził ponadto, że pomówienie P. W. o współsprawstwo wiąże się z dążeniem do uzyskania przez pomawiającego lepszej sytuacji procesowej.

Mając na uwadze powyższe podkreślenia wymaga, że wśród przepisów zawartych w Kodeksie postępowania karnego nie ma takiego, który dopuszczałby różnicowanie poszczególnych dowodów; ocenę dowodów ustawodawca pozostawia sądowi orzekającemu, który jest zobowiązany dokonywać jej z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego, jak również z uwzględnieniem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego. Pomówienie, czyli obciążanie w złożonych wyjaśnieniach odpowiedzialnością za przestępstwo innej osoby, jest w ujęciu prawa karnego procesowego dowodem podlegającym swobodnej ocenie na równi z innymi dowodami (art. 7 k.p.k.) – por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r., sygn. II KK 29/05, zob. także zachowujący aktualność pod rządami obowiązującego Kodeksu postępowania karego wyrok Sądu Najwyższego o sygn. V KR 92/77, OSNKW nr 6/1978, poz. 67.

Inna sprawa, że przy ocenie dowodu z pomówienia istnieje potrzeba ostrożniejszego podejścia i konieczność szczególnie starannego badania tego dowodu w związku z innymi dowodami i okolicznościami (zob. także Z. Doda i A. Gaberle: Dowody w procesie karnym, Warszawa 1995, s. 71).

Wymaganiom wnikliwości, szczegółowości, skrupulatności i ostrożności w ocenie dowodu z pomówienia, a nadto powinności konfrontacji takiego dowodu z całokształtem zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie w pełni sprostał. Argumentacja dotycząca tej kwestii, która została zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, nie wymaga uzupełnień.

Podkreślenia wymaga, że oświadczenie współpodejrzanego została w niniejszej sprawie zweryfikowane dowodem z zeznań jednego z pokrzywdzonych czynem zarzucanym P. W., który wśród osób okazanych mu do rozpoznania na zdjęciach rozpoznał podejrzanego.

Zbieżność depozycji złożonych w tym zakresie przez współpodejrzanego oraz pokrzywdzonego przestępstwem powoduje, że za niezasadny należało uznać argument podniesiony przez obrońcę P. W., iż „[n]ie przekonywujące jest aby dziecko 10 letnie po 4 latach od zdarzenia pamiętało sprawcę a wskazanie na W. może wynikać z faktu, iż na przedstawionym zdjęciu jako jedyny ma pochyloną głowę i podejrzanie wygląda”.

Mając na uwadze powyższą zbieżność Sąd Apelacyjny stwierdza, że wyjaśnienia złożone przez podejrzanego, który nie przyznał się do popełnienia przestępstwa, z którym wiąże się wniosek ekstradycyjny, w żaden sposób nie podważają prawidłowości ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji w zakresie dotyczącym stopnia prawdopodobieństwa popełnienia przez podejrzanego tego przestępstwa.

Ze względu na wszystkie powyższe okoliczności orzeczono, jak na wstępie.

ZARZĄDZENIE

Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć:

- podejrzanemu z pouczeniem o prawomocności.

27.05.2016 r.