Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Marek Zwiernik

Protokolant st. sekr. sądowy Aneta Symeryak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 stycznia 2016 roku

sprawy z odwołania J. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G.

z dnia 08 października 2015 roku znak (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o przyznanie emerytury pomostowej

oddala odwołanie.

SSO Marek Zwiernik

Sygn. akt VI U 862/15

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 8 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu J. C. prawa do emerytury pomostowej określonej w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 965 tekst jednolity z 2015 roku, zwanej dalej ustawą).

Ubezpieczony J. C. wniósł o zmianę tej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Twierdził, że w szczególnych warunkach pracował w Izbie Celnej w R. na stanowisku funkcjonariusza Izby Celnej w R. w okresie od 16 kwietnia 1984 roku do 5 sierpnia 2015 roku.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. C. urodził się (...). W 1972 roku ukończył (...) Szkołę Zawodową dla Pracujących przy (...) w K..

Dotychczas pracował:

- od 1 września 1969 roku do 15 lutego 1973 roku jako ślusarz w (...) w K.,

- od 6 marca 1973 roku do 22 czerwca 1974 roku jako ślusarz w (...) Zakładach Produkcji (...),

- od 21 września 1974 roku do 1 marca 1984 roku jako mechanik wasztatowy w Zakładzie Rolnym w D.,

- od 1 marca 1984 roku do 13 marca 1984 roku jako mechanik w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w R.,

- od 16 kwietnia 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako funkcjonariusz celny w Izbie Celnej w R..

13 listopada 2014 roku ubezpieczony wystąpił o „wcześniejszą” emeryturę. Decyzją z dnia 3 grudnia 2014 roku organ rentowy odmówił mu prawa do tego świadczenia, a wyrokiem z dnia 9 marca 2015 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie VI U 8/15 oddalił odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji. Wyrok stał się prawomocny z dniem 10 kwietnia 2015 roku.

W dniu 8 września 2015 roku J. C. wniósł o przyznanie mu emerytury pomostowej.

Decyzją z dnia 8 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił mu prawa do emerytury.

J. C. odwołał się od tej decyzji.

/ Dowód : dokumenty w aktach organu rentowego; tom I: świadectwa pracy k. 5 – 8; tom IV: świadectwo ukończenia szkoły k. 30, decyzja k. 11, wyrok k. 41; tom V: świadectwo służby k. 29, decyzja k. 39 /

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ustawy, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5 -12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Przepisy art. 3 ust. 1 i 3 ustawy zawęziły krąg podmiotowy osób wykonujących prace w szczególnych warunkach (ust. 1) i szczególnym charakterze (ust. 3). Stanowią one, że: prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. 2. Czynniki ryzyka, o których mowa w ust. 1, są związane z następującymi rodzajami prac:

1)w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury:

a)prace pod ziemią,

b)prace na wodzie,

c)prace pod wodą,

d)prace w powietrzu;

2)w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi:

a)prace w warunkach gorącego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego (...) wynosi 28 °C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m ²,

b)prace w warunkach zimnego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0 °C,

c)bardzo ciężkie prace fizyczne - prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 8.400 kJ, a u kobiet - powyżej 4.600 kJ,

d)prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,

e)ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 6.300 kJ, a u kobiet - powyżej 4.200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn i 5 kG dla kobiet (wg metody OWAS pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50 % zmiany roboczej.

3. Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Odwołujący J. C. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Wymienione w świadectwie pracy z dnia 5 sierpnia 2015 roku za okres od 16 kwietnia 1984 roku do 5 sierpnia 2015 roku stanowisko pracy funkcjonariusza celnego, a następnie pracownika administracji celnej, nie znajdują się wśród stanowisk wymienionych w powołanych załącznikach do ustawy.

Zgodnie zaś z art. 49 ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)  Po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury pomostowej albowiem praca funkcjonariusza celnego nie została wymieniona ani w art. 3 ust.1 ani też art. 3 ust. 3 ustawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie przyjmuje się, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub "w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem (por. przykładowo wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29 czerwca 2011 r., IV SA/Po 335/11, LEX nr 863891). Trafnie również w tym orzecznictwie zauważono, że "porównanie definicji ustawowych, jak również katalogów prac zaliczanych do poszczególnych kategorii, pozwala na stwierdzenie, że o ile w pierwszym przypadku możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę uzasadniona jest bardziej względami interesu indywidualnego pracownika, który wykonuje pracę w warunkach szczególnie negatywnie wpływających na stan jego zdrowia, o tyle w przypadku prac o szczególnym charakterze definicja kładzie nacisk na szczególną odpowiedzialność pracownika, związaną z wykonywanymi czynnościami. W tym zatem przypadku dominującą rolę odgrywa raczej czynnik interesu publicznego - ochrony innych osób przed niebezpieczeństwem związanym z faktem, że pracownik, który wykonuje te szczególnie odpowiedzialne czynności może nie mieć już należytej sprawności psychofizycznej, ze względu na jej naturalne obniżenie podyktowane wiekiem" - por. np. wyrok WSA w Lublinie z dnia 18 listopada 2010 r., III SA/Lu 243/10 (LEX nr 653544).

W wyroku z dnia 13 marca 2012 roku, II UK 164/11 (Lex 1289168), Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do „nowego” świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Wbrew stanowisku odwołującego nie można przyjąć, że zastosowanie do ubezpieczonego będą miały przepisy poprzednio obowiązujących art. 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2011 roku (I UK 276/11, Lex 1313671) trafnie wskazał, że przy wykładni przepisów, w pierwszym rzędzie należy brać pod uwagę językowe (gramatyczne) znaczenie tekstu prawnego i jeżeli jest ono jasne, wówczas - zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda - nie tylko nie ma potrzeby sięgania po inne, pozajęzykowe metody wykładni, ale jest to prawnie co najmniej wątpliwe. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się więc stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 218; 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359; 29 stycznia 2008 r., I UK 239/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 103; 4 marca 2008 r., II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 155; 19 maja 2009 r., III UK 6/09, LEX nr 509028). Przy tych uwagach, dokonując interpretacji art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, należy przyjąć, że nie spełnia przesłanki określonej w art. 49 pkt 3 ustawy ubezpieczony, którego dotychczasowy okres pracy nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Prawo do emerytury pomostowej nie przysługuje wtedy gdy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie legitymuje się żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienionych w ustawie o emeryturach pomostowych.

Odnosząc się natomiast do wyroku Trybunały Konstytucyjnego z dnia 3 marca 2015 roku (K 39/13, Dz.U.2015.334) na treść którego w swoim odwołaniu wskazuje ubezpieczony, to podkreślić należy, że orzeczenie to nie dotyczy ustawy o emeryturach pomostowych lecz ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Inny jest bowiem charakter świadczeń z ustawy o emeryturach pomostowych a inny – z ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym. Niekonstytucyjność przepisów stwierdzona tym wyrokiem nie ma wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Na marginesie jedynie wskazać należy wnioskodawcy, że każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

Mając to na uwadze Sąd dopuścił dowód z dokumentów przedłożonych do akt oraz przesłuchania ubezpieczonego. Dowodom tym sąd dał wiarę albowiem ich wiarygodności strony nie kwestionowały.

Uznać zatem należało, że ubezpieczony nie udowodnił przesłanek do uzyskania prawa do świadczenia w postaci emerytury pomostowej.

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 K.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Marek Zwiernik