Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2016 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. M. (1)

przeciwko (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki J. M. (1) tytułem zadośćuczynienia kwotę 40.000,00 ( czterdzieści tysięcy ) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki J. M. (1) tytułem odszkodowania kwotę 25.000,00 ( dwadzieścia pięć tysięcy ) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

3.  zasądza od pozwanego (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki J. M. (1) tytułem zwrotu kosztów nagrobka kwotę 8.800,00 ( osiem tysięcy osiemset ) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

4.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

5.  nie obciąża powódki J. M. (1) kosztami procesu,

6.  zasądza od pozwanego (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki J. M. (1) kwotę 5.601,15 ( pięć tysięcy sześćset jeden 15/100) zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

7.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 327,50 ( trzysta dwadzieścia siedem 50/100) zł tytułem zwrotu części wydatków w sprawie poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 207/15

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu w dniu 23 lipca 2015 r. (data wpływu) pełnomocnik powódki J. M. (1) wniósł o zasądzenie od (...) S.A. Oddział w Polsce na rzecz powódki kwoty 50.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 29 marca 2015 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 60.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 29 marca 2015 r. od dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 8.800 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty tytułem kosztów nagrobka zmarłego, kwoty 3.850 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 29 marca 2015 r. do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanej renty za okres styczeń-czerwiec 2015 r., kwoty 700 zł miesięcznie tytułem renty odszkodowawczej płatnej z góry do dnia 15-go każdego miesiąca na konto bankowe powódki począwszy od lipca 2015 r. z odsetkami ustawowymi w przypadku uchybienia terminu,

(pozew k. 3-5).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) S.A. Oddział w Polsce wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. We wskazanym piśmie procesowym pełnomocnik pozwanego w pierwszej kolejności podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej albowiem profesjonalny pełnomocnik powódki wskazał w pozwie jako stronę pozwaną (...) S.A. Oddział w Polsce”, gdy tymczasem taka spółka w ogóle nie istnieje. Jest to bowiem nazwa potoczna i jedynie marka handlowa, która nie posiada legitymacji procesowej biernej. Powyższe wskazuje, że pozwany został błędnie wskazany przez profesjonalnego pełnomocnika i z tego względu powództwo winno zostać oddalone.

(odpowiedź na pozew k. 88-92).

W piśmie procesowym z dnia 12 października 2015 r. (data wpływu) pełnomocnik powódki wskazał, kierując się uwagami pełnomocnika pozwanej, że poprawna nazwa pozwanej to C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce, ul. (...), (...)-(...) W..

(pismo procesowe pełnomocnika powódki k. 98-101).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 stycznia 2015 r. w miejscowości Z., w powiecie (...), w gminie J., na drodze krajowej nr (...) miał miejsce wypadek samochodowy w przebiegu, którego zginął mąż powódki J. M. (2). Wypadek spowodowany został przez sprawcę ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) S.A. Oddział w Polsce,

(dowód: kserokopia notatki urzędowej k. 13-16, kserokopia protokołu oględzin miejsca wypadku drogowego k. 17-19, szkic miejsca wypadku drogowego k. 21-23, kserokopia prawa jazdy J. M. (2) k. 24, kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 25, kserokopia odpisu skróconego aktu małżeństwa k. 26, kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia k. 27).

Przed wypadkiem małżonkowie J. J. M. (2) wraz z czteroletnim synem O. zamieszkiwali we wspólnym mieszkaniu w S. przy ul. (...) o pow. 64 m ² zakupiony przez wymienionych w styczniu 2014 r. Do tego mieszkania J. J. M. (2) oraz ich syn O. wprowadzili się w marcu 2014 r. Wymienieni prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Od 2008 r. J. M. (2) zatrudniony był na czas nieokreślony w (...) w S. jako przedstawiciel handlowy z wynagrodzeniem miesięcznym około 4.100 zł brutto. Powódka zatrudniona była na czas określony na stanowisku pracownika biurowego u (...)z wynagrodzeniem miesięcznym 1.566,67 zł netto. Po śmierci męża decyzją z dnia 13 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał powódce rentę rodzinną w kwocie 676,63 zł miesięcznie oraz przyznał również synowi powódki oraz zmarłego rentę rodzinną po ojcu w wysokości 676,63 zł miesięcznie.

(dowód: kserokopia decyzji ZUS z dnia 13.02.2015 r. k. 63-64, kserokopia zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 2-30, kserokopia świadectwa pracy k. 31, oświadczenie powódki k. 41-44, kserokopia zeznania PIT-37 za rok 2014 k. 46-49, kserokopia informacji o odliczeniach od dochodu i od podatku k. 50-52, kserokopia zeznania PIT 37 za rok 2013 r. k. 53-56, kserokopia informacji o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy k. 57-58, 59-60, 61-62, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 02 listopada 2015 r. 00:03:22-00:20:41 w zw. z k. 123-123v, protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2016 r. 00:08:06-00:14:00 w zw. z k. 166 ).

J., J. O. M. do chwili wypadku stanowili kochającą się rodzinę. J. J. M. (2) przede wszystkim każdą wolną chwilę poświęcali dziecku. Troszczyli się o jego rozwój oraz prawidłowe wychowanie. Zapewniali mu poczucie bezpieczeństwa, zaspokajali potrzeby, pomagali w poznawaniu świata. Wszyscy członkowie rodziny mieli ze sobą bardzo bliskie relacje. Byli ze sobą blisko związani emocjonalnie. Wzajemnie się wspierali, spędzali razem dni wolne, święta i uroczystości rodzinne. J. J. M. (2) mieli wspólne zainteresowania i plany na przyszłość. Nagła i przedwczesna śmierć J. M. (2) była dla powódki i ich dziecka bolesnym przeżyciem. Dziecko straciło ojca, który zapewniał mu miłość, poczucie bezpieczeństwa, był wychowawcą i jednocześnie partnerem do zabawy oraz nauki. O. M. bardzo przeżył śmierć ojca, co przejawiało się w smutku, płaczliwości, drażliwości, niespokojnym śnie i dopytywaniu o tatę. Powódka w wieku 30 lat została wdową, utraciła kochającego i kochanego męża, który był dla niej wsparciem w każdej sytuacji życiowej, zapewniał pomoc w codziennym życiu. Po wypadku J. M. (1) popadła w załamanie nerwowe. Do chwili wyrokowania leczy się u psychiatry i kardiologa. Powódka do dnia dzisiejszego kultywuje pamięć po zmarłym. Regularnie odwiedza jego grób na lokalnym cmentarzu. Powódka postawiła mężowi jednoosobowy nagrobek na cmentarzu. Koszt nagrobka wyniósł 16.800 złotych.

( dowód: kserokopia faktury VAT za nagrobek k. 67, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 02 listopada 2015 r. 00:03:22-00:20:41 w zw. z k. 123-123v, protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2016 r. 00:08:06-00:14:00 w zw. z k. 166, kserokopia badania EKG k. 135, kserokopia recepty lekarskiej k. 136, 159-160, zaświadczenie pracodawcy k. 161, ).

W dniu 25 lutego 2015 r. pełnomocnik powódki zgłosił pozwanemu roszczenia dochodzone niniejszym pozwem. Pismem z dnia 26 marca 2015 r. pozwany C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce poinformował pełnomocnika powódki, że na obecnym etapie nie może zakończyć postępowania likwidacyjnego szkody z dnia 15 stycznia 2015 r. W dniu 20 kwietnia 2015 r. pełnomocnik powódki wystąpił przeciw pozwanemu z przedsądowym wezwaniem do zapłaty wskazanych w pozwie świadczeń. W dniu 22 kwietnia 2015 r. pozwany wydał decyzję mocą, której przyznał uprawnionej J. M. (1) w związku ze zdarzeniem z dnia 15 stycznia 2015 r., w którym śmierć poniósł J. M. (2), świadczenie w wysokości 76 838,74 zł. Na powyższe odszkodowanie składają się następujące elementy: zadośćuczynienie po śmierci osoby bliskiej w wysokości 40.000 zł, odszkodowanie po śmierci osoby bliskiej w wysokości 30.000 zł oraz zwrot kosztów pogrzebu w wysokości 6838,74 zł. W dniu 19 maja 2015 r. pełnomocnik powódki przesłał pozwanemu odwołanie od powyższej decyzji z dnia 22 kwietnia 2015 r., w którym domagał się wypłaty renty po zmarłym w kwocie 700 zł miesięcznie płatnej od 15 stycznia 2015 r., kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kwoty 16.800 zł tytułem pokrycia kosztów nagrobka według załączonej faktury. Decyzją z dnia 15 czerwca 2015 r. pozwany C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce przyznał powódce dopłatę do zwrotu kosztów pogrzebu i pochówku w wysokości 8.000 zł. Decyzją z dnia 16 czerwca 2015 r. pozwany C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce poinformował pełnomocnika powódki, że po dokonaniu ponownej analizy całokształtu dokumentacji znajdującej się w aktach szkody, nie znalazł podstaw do przyznania dodatkowej kwoty z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego.

(dowód: pisma pozwanego C. S. z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce k. 65, 77, 84, 85, pisma pełnomocnika powódki k. 66, 74-76, 78-82, 83).

W toku prowadzonego postępowania Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego psychiatry celem ustalenia jakie były następstwa wypadku w sferze przeżyć psychicznych powódki. W sporządzonej opinii biegła psychiatra stwierdziła, że u powódki po tragicznej śmierci męża wystąpiła reakcja żałoby. Dzień przed pogrzebem zgłosiła się na wizytę u psychiatry, który zlecił jej odpowiednie leki, które przyjmuje do chwili obecnej- minimalną dawkę leku antydepresyjnego i A., który początkowo przyjmowała codziennie, a obecnie przyjmuje doraźnie. Lek nie był zmieniany więc można wnioskować, iż nastąpiła poprawa samopoczucia. U powódki do tej pory występują koszmary senne. Odczuwa dyskomfort podczas jazdy samochodem na dalszych trasach. Podaje iż występują napady lęku panicznego. Oceniając charakter i natężenie zaburzeń biegła stwierdziła, że żałoba u powódki nie miała charakteru żałoby powikłanej. Powódka nie zatrzymała się w żadnej z faz żałoby . Z powodu zaburzeń stanu psychicznego będących skutkiem śmierci męża nie nastąpiła u niej dezorganizacja dotychczasowego funkcjonowania społecznego i zawodowego. Po śmierci męża powódka przez 2 dni korzystała z urlopu okolicznościowego. Obecnie kontynuuje pracę zawodową. Wywiązuje się z ról społecznych. Sprawuje opiekę nad synem, samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Biegła podkreśliła, że wystąpienie reakcji żałoby nie jest tożsame z wystąpieniem uszczerbku na zdrowiu. W przypadku powódki nie wystąpiła długotrwała dezorganizacja funkcjonowania. Biegła nie stwierdziła uszczerbku na zdrowiu powódki, a rokowania co do jej dalszego funkcjonowania są pomyślne.

(dowód: opinia sądowo psychiatryczna dot. powódki k. 126-128).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane powyżej dowody. Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości, ani też nie była kwestionowana przez strony postępowania. Za w pełni wiarygodną Sąd uznał opinię sądowo-psychiatryczną dotyczącą powódki, jako że została ona sporządzona przez osobę posiadającą doświadczenie zawodowe oraz fachową wiedzę z zakresu psychiatrii, zgodnie ze zleceniem Sądu. Opinia ta zawiera stanowcze wnioski. Wiarygodne były również zeznania powódki J. M. (1), jako że były one spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniały i korelowały z rzeczowym materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Zeznania powódki nakreśliły charakter i natężenie cierpień wynikłych dla niej oraz jej dziecka wskutek śmierci J. M. (2), wpływu tragicznego zdarzenia ich sytuacją majątkową, na ich stan zdrowia oraz relacje rodzinne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo zasadne.

Stosownie do treści art. 822 § 1 k.c. ubezpieczyciel zobowiązany jest do zapłaty określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający. W myśl zaś
art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) umowa ubezpieczenia obowiązkowego OC obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone m.in. czynem niedozwolonym. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 34 ust. 1 ustawy). Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 ust. 1 cyt. ustawy) z uwzględnieniem art. 436 § 1 k.c.

W związku z powyższym strona pozwana, która zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z posiadaczem pojazdu uczestniczącym w ww. wypadku, ponosiła odpowiedzialność względem powódki w związku ze śmiercią osoby bliskiej, będącą następstwem wypadku, w zakresie, w jakim ta śmierć doprowadziła do powstania po jej stronie krzywdy (art. 446 § 4 k.c.). W zakresie oznaczenia strony pozwanej to pełnomocnik powódki w toku procesu dokonał prawidłowego oznaczenia tej strony i dokonał stosownego sprostowania w tym przedmiocie informując o tym pozwanego, który już po prawidłowym oznaczeniu wdał się w spor co do istoty sprawy. Według art. 446 § 4 k.c., sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że wprowadzenie do przepisu klauzuli „odpowiedniej sumy” pozostawia sądowi margines uznaniowości co do wysokości zasądzanej kwoty, który dodatkowo jest wzmocniony fakultatywnym charakterem tego przyznania („sąd może”), co wskazuje na konstrukcję należnego zadośćuczynienia pieniężnego dopiero po przekroczeniu pewnego poziomu krzywdy. Natomiast o rozmiarze krzywdy, z istoty trudnej do wycenienia, decydują takie okoliczności, jak: dramatyzm doznań osoby bliskiej, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, poczucie osamotnienia oraz rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie się umiał znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolność jej zaakceptowania, a także wiek pokrzywdzonego (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, LEX nr 898254).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że na skutek śmierci J. M. (2) w wypadku komunikacyjnym z dnia 15 stycznia 2015 r. powódka doznała znacznej krzywdy. Z jej przesłuchania wynika, że J. M. (1) i jej mąż byli bardzo związani ze sobą. Wymienieni mieli wspólne zainteresowania, wspierali się, a ich wzajemne relacje były bardzo dobre. Zmarły pomagał żonie zarówno w pracach naprawczych w domu jak i obowiązkach domowych. Powódka mogła zawsze liczyć na pomoc i wsparcie męża. W świetle powyższego bez wątpienia nagła i niespodziewana śmierć J. M. (2) była dla powódki tragicznym i traumatycznym wydarzeniem, spowodowała głęboki ból i cierpienie, poczucie straty oraz pustki. Wszystkie te okoliczności spowodowały niewątpliwie poważne i długotrwałe cierpienia psychiczne powódki po utracie ukochanego męża.

Prawidłowa wykładnia art. 446 § 4 k.c. wymaga przede wszystkim podkreślenia, że roszczenie oparte na tym przepisie jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia zmierzającego do naprawienia szkody majątkowej, opartego na treści art. 446 § 3 k.c. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego, lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc członkom rodziny tej osoby w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, LEX nr 1383297). Zgodnie z prezentowanym w orzecznictwie stanowiskiem na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, niepubl.).

Ustawodawca nie wskazuje zasad ustalania wysokości omawianego zadośćuczynienia, a posiłkować należy się w tym zakresie poglądami wypracowanymi w judykaturze na tle stosowania art. 445 k.c. Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia wskazuje się, iż każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Należy przy tym zaznaczyć, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która, jak słusznie wskazuje się w literaturze i orzecznictwie, nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00 i wyrok z dnia 03 czerwca 2011 r. III CSK 279/10).

Rolą zadośćuczynienia jest złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej, lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być więc dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych w sprawie okoliczności mających wpływ na rozmiar cierpień i sytuację powódki po śmierci męża, należało uznać, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia wliczając kwotę, która z tego tytułu została J. M. (1) przez pozwanego przekazana, jest kwota 40 000,00 zł.

Przy ustalaniu wysokości powyższej kwoty Sąd uwzględnił stopień cierpień powódki oraz nieodwracalność skutków powstałych wskutek śmierci jej męża J. M. (2). Odczuwane przez powódkę cierpienia psychiczne po śmierci męża były tym bardziej dotkliwe i rozległe, iż łączyły ją ze zmarłym silne i pozytywne więzi. Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wzajemne relacje między zmarłym i żoną nie odbiegały od relacji jaki łączą kochających się małżonków w tym wieku, które z natury rzeczy charakteryzują się bardzo silną więzią emocjonalną. Naturalną konsekwencją zerwania tego rodzaju więzi jest ból, cierpienie i poczucie krzywdy. W rozpoznawanej sprawie krzywda jest tym bardziej dotkliwa, że śmierć nastąpiła nagle i dotknęła 34 letniego mężczyznę, który miał całe życie przed sobą. Niewątpliwie po śmierci jego żona odczuwała ból, pustkę, osamotnienie, żal, zawiedzione nadzieje, nie mogła pogodzić się z jego stratą.

Zważyć należy, iż skutki śmierci męża, rozciągają się na całe życie i będą powodować u powódki osłabienie aktywności życiowej oraz motywacji do przezwyciężania trudności życia codziennego. Zadośćuczynienie pieniężne choć w części zrekompensuje krzywdę za naruszenie prawa do życia w pełnej rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby. Zginął członek rodziny powódki, osoba, na której powódka mógł zawsze polegać, na którą mogła liczyć przez wiele następnych lat. Więzi rodzinne łączące powódkę z mężem były bardzo bliskie i znajdowały swój wyraz w codziennych, intensywnych i wielowymiarowych kontaktach. Powódka została pozbawiona poczucia bliskości, miłości, przywiązania ze strony męża. Dlatego doznana w tym przypadku szkoda jest godna ochrony z uwagi na naruszenie dobra wysokiej rangi i w najwyższym stopniu. Dokonując oceny straty jaką poniosła powódka, odczuwanego przez nią bólu i cierpienia Sąd miał jednak na uwadze, że żałoba nie miała charakteru żałoby powikłanej. Powódka nie zatrzymała się w żadnej z faz żałoby . Z powodu zaburzeń stanu psychicznego będących skutkiem śmierci męża nie nastąpiła dezorganizacja dotychczasowego funkcjonowania społecznego i zawodowego. Powódka wywiązuje się z ról społecznych. Sprawuje opiekę nad synem, samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. W przypadku powódki nie wystąpiła długotrwała dezorganizacja funkcjonowania, a rokowanie co dalszego jej funkcjonowania jest pomyślne.

Mając na uwadze że żądanie o zadośćuczynienie jest wygórowane i nie znajduje potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym, należało w pozostałej części powództwo w tym zakresie oddalić, o czym Sąd orzekł, jak w punkcie 4 wyroku.

Odnosząc się natomiast do kwestii sprecyzowanego w pozwie przez powódkę roszczenia o zapłatę stosownego odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej, opartego na podstawie art. 446 § 3 k.c., to należy stwierdzić, że zasługuje ono również na częściowe uwzględnienie.

Pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c., polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (zob. wyrok Sądu Najwyzszego z dnia 02 grudnia 2009 r., I CSK 149/09, LEX nr 607232).

Art. 446 § 3 k.c. nie ogranicza jednak kryteriów, jakie bierze się przy ocenie tego, czy wspomniane pogorszenie sytuacji życiowej wystąpiło, tylko do tzw. czynników materialnych. Decydujące jest również to, że pod pojęciem znacznego pogorszenia sytuacji życiowej należy rozumieć nie tylko pogorszenie się sytuacji materialnej osoby bliskiej zmarłego poszkodowanego, ale także pogorszenie się sytuacji takiej osoby w zakresie pozaekonomicznym (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 marca 2013r., I ACa 1090/12, opubl. w LEX nr 1311971; wyrok SN z dnia 26 czerwca 2013 roku, sygn. akt III CSK 639/12, Lex nr 1378528). Pogorszenie sytuacji życiowej polega także na utracie rzeczywistej możliwości uzyskania stabilnych warunków życiowych oraz ich realnego polepszenia (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 marca 2013r., I ACa 20/13, opubl. w LEX nr 1294773). Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c., obejmuje zatem zarówno niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze ich dóbr niematerialnych, które rzutują na sytuację materialną. W ramach ustalenia rozmiaru szkody uwzględnia się takie czynniki niewymierne jak np.: utratę oczekiwanego wsparcia na przyszłość (nie tylko materialnego), cierpienie związane z utratą osoby bliskiej i związane z tym osłabienie aktywności życiowej oraz motywacji do przezwyciężania trudności życia codziennego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4.02.2013r., I ACa 982/12, LEX nr 1289426). Określając wysokość odszkodowania przyznanego najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej z powodu wypadku zawinionego przez inną osobę, jeżeli wskutek śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej, Sąd jest obowiązany wziąć pod uwagę różnicę między stanem, w jakim znaleźli się członkowie rodziny zmarłego po jego śmierci, a przewidywanym stanem materialnym, gdyby zmarły żył.

W niniejszej sprawie należy zatem zauważyć, iż powódka po śmierci J. M. (2) była pozbawiona wszelkiej pomocy z jego strony. Wcześniej mąż pomagał jej w prowadzeniu domu i domowych obowiązkach, a także samodzielnie wykonywał wszelkie czynności związane z usunięciem usterek w mieszkaniu, a także w posiadanym przez małżeństwo M. pojeździe osobowym. Co więcej z informacji podanych przez powódkę wynika, że J. M. (2) samodzielnie potrafił przeprowadzić wszelkie remonty w mieszkaniu. Śmierć wymienionego spowodowała, że powódka za wszelkie wymienione usługi, które nie należą do tanich, obecnie oraz w przyszłości będzie zmuszona zapłacić wynajętym fachowcom. Ponadto śmierć męża wiązała się dla J. M. (1) z utratą oczekiwanego wsparcia na przyszłość (nie tylko materialnego), osłabiła aktywności życiową powódki, której nic się nie chciało i który wszystko robiła z przymusu. Wpłynęła również na psychikę powódki, która musiała podjąć leczenie psychiatryczne i kardiologiczne. W konsekwencji porównując sytuację życiową powódki sprzed, jak i po feralnym zdarzeniu (i to nie tylko w aspekcie czystko ekonomicznym) nie sposób stwierdzić, że w jej przypadku nie doszło do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, dlatego zasadnym jest przyznanie stosownego odszkodowania, które Sąd (przy uwzględnieniu wcześniej wypłaconej z tego tytułu kwoty) ustalił na kwotę 25 000,00 zł. Trzeba na koniec dodać, że również pozwana nie miała żadnych wątpliwości, że powódce należy się odszkodowanie za znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej, gdyż dobrowolnie przyznała z tego tytułu kwotę 30.000,00 zł.

Sąd oddalił powództwo o odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej w pozostałej części, o czym orzekł, jak w pkt 4 wyroku, gdyż żądana kwota jest nadmierna i nieuzasadniona. Jej zasądzenie doprowadziłoby do nieuzasadnionego wzbogacenia powódki. Oddalając powództwo o odszkodowanie Sąd wziął również pod uwagę to, że powódka nie wykazała, by niekorzystne zmiany w sferze jej dóbr niematerialnych wpłynęły na jej sytuację majątkową i wywołały szkodę o charakterze materialnym, która podlegałaby rekompensacie w kwocie wyższej niż zasądzona.

W zakresie wyrażonego przez pełnomocnika powódki żądania zwrotu kosztów nagrobka Sąd uznał, iż podstawę tego roszczenia stanowi przepis art. 446§1 k.c. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu kto je poniósł. Powódka w toku postępowania domagał się przyznania kwoty 8.800 zł stanowiącej różnicę pomiędzy poniesionymi przez nią kosztami postawienia nagrobka dla zmarłego męża w wysokości 16.800 zł, a wypłaconą już przez pozwanego z tego tytułu kwotą 8.000 zł. Strona pozwana odmówiła przyznania dalszego świadczenia zarzucając, że wydatki na pomnik zmarłego J. M. (2) są wygórowane i odbiegają od zwyczajowo przyjętych wydatków w tym zakresie.

W tych okolicznościach sporna pozostaje kwestia zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej oraz ewentualna wysokość odszkodowania z tego tytułu. Rozważając zasadność roszczenia powódki o zwrot kosztów nagrobka w kontekście przepisu art. 446 § 1 k.c. należy uwzględnić, że koszt wystawienia nagrobka mieści się w kosztach pogrzebu i strona pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności w tym zakresie, wypłacając z tego tytułu należność w kwocie 8.000 zł. Wypłacono również w pełnym zakresie pozostałe koszty pogrzebu w wysokości 6.838,74 zł. Zgodnie z obowiązującą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego granicę obowiązku z art. 446 k.c. wyznaczają zwyczaje obowiązujące w danym środowisku, a wydatki na postawienie pomnika powinny zostać zwrócone przez ubezpieczyciela w całości, chyba że sąd dojdzie do przekonania, że koszty te są rażąco wygórowane w zestawieniu z normalnymi wydatkami przyjętymi w podobnych przypadkach. Przenosząc powyższe na grunt niniejszego postępowania uznał Sąd, ze powódka miała prawo do wystawienia nagrobka dla męża nie licząc się z poniesionymi z tego tytułu kosztami, ponieważ miała taką potrzebę i jej sytuacja majątkowa na to pozwalała. Nie oznacza to jednak, że ubezpieczyciela obciąża obowiązek zwrotu pełnej wydatkowanej na ten cel kwoty. Z informacji znanych Sądowi z urzędu wynika jednak, że przeciętny koszt wystawienia jednoosobowego nagrobka stanowi w dzisiejszych realiach rynkowych kwota od 8.000 do 18.000 zł. W ocenie Sądu, jako fakt notoryjny należy przyjąć, że na naszym terenie ten koszt w przypadku pojedynczego nagrobka kształtuje się od 4.000 do 17.000 zł. W tych okolicznościach za trafne należało przyjąć stanowisko strony powodowej, że należne jest odszkodowanie z tytułu postawienia nagrobka w pełnej kwocie 16.800 zł. Tym samym jej żądanie przewyższające dotychczas wypłaconą z tego tytułu sumę 8.000 zł musiało zostać uwzględnione. Co istotne powódka udokumentowała wydatek na postawienie pomnika w dochodzonej kwocie i poniesione przez nią wydatki nie są znacznie wyższe niż przeciętne i typowe w tego rodzaju okolicznościach. Z załączonej faktury wynika, że koszt nagrobka dotyczy grobu jednoosobowego zmarłego męża powódki. Powódka tym samym wykazała, że ten wydatek mieści się w granicach obowiązujących w jego środowisku zwyczajów, a to powodowało konieczność uwzględnienia jej roszczenia w tym zakresie.

Odnosząc się do kolejnego roszczenia powódki przypomnieć należy, że zgodnie z art. 446 § 2 kc osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. Bez wątpienia powódka jest osobą, którą niewątpliwie można uznać za najbliższego członka rodziny zmarłego. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że obowiązek wypłaty renty wyrównawczej na rzecz małżonka, dla którego źródłem szkody jest śmierć drugiego małżonka ma skutek czynu niedozwolonego ma charakter kompensacyjny w tym sensie, że ma na celu wyrównanie mu utraty równego udziału w zarobkach zmarłego, przy czym granicą wysokości tej kompensaty są potrzeby uprawnionego. Zadaniem sądu jest porównanie, w oparciu o przedstawiony przez stronę powodową materiał dowodowy, hipotetycznych dochodów zmarłego małżonka, t.j., takich, które mógłby osiągnąć gdyby żył z dochodami, które drugi z małżonków osiąga. Jeżeli w tej mierze istnieje różnica to winna być ona być wyrównana w formie renty. Bez znaczenia jest przy tym, czy małżonek pozostały przy życiu pracuje zarobkowo, czy też osiąga dochody z jakichkolwiek innych źródeł. Zakres potrzeb tego małżonka, o którym mowa w art. 446 §2 k.c. wyznacza art. 27 k.r.o., z którego wynika prawo do równej stopy życiowej członków rodziny. Nadto obowiązek wypłaty renty wyrównawczej na rzecz wdowy na podstawie art. 446 § 2 kc istnieje tak długo, dopóki nie osiągnie ona zdolności zarobkowych umożliwiających pełną kompensatę utraconych zarobków męża.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że powódka nie udowodniła, aby J. M. (2), gdyby żył, zdolny był do uzyskania dochodów w wysokości, która uzasadniałaby zasądzenie na jej rzecz renty w kwocie 700 złotych. Do wniosku takiego prowadzi analiza stanu majątkowego małżonków poprzedzających datę śmierci J. M. (2). Zmarły uzyskiwał miesięcznie około 3.500 zł netto wynagrodzenia. Powódka zaś zarabiała miesięcznie około 1.600-1.700 zł. Powyższe wskazuje, że łączny dochód rodziny oscylował wokół sumy 5.100-5.200 zł miesięcznie czyli około 1.700 zł na członka rodziny. W tym miejscu podkreślić należy, że po śmierci J. M. (2) Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 13 lutego 2015 r. przyznał powódce rentę rodzinną w kwocie 676,63 zł miesięcznie oraz przyznał również synowi powódki oraz zmarłego rentę rodzinną po ojcu w wysokości 676,63 zł miesięcznie. Konsekwencją przyznania powódce wskazanych świadczeń jest ustalenie, że w chwili obecnej miesięczny dochód rodziny powódki wynosi około 3.400 zł miesięcznie czyli około 1.700 zł na członka rodziny. Powyższe zestawienie wskazuje, że po śmierci J. M. (2) sytuacja majątkowa rodziny powódki praktycznie nie zmieniła się albowiem dochód miesięczny na jednego jej członka nadal oscyluje w okolicach kwoty 1.700 zł. Wprawdzie wskutek śmierci męża, który był osobą potrafiącą samodzielnie wykonać wszelkie prace remontowe oraz naprawcze w domu i w posiadanym pojeździe samochodowym, powódka zmuszona jest wynajmować fachowców do wykonania szeregu czynności i ponosi związane z tym niemałe koszty, jednak wydatki te zostały przez uwzględnione przez Sąd w zasądzonym na podstawie art. 446§3 k.c. odszkodowaniu za pogorszenie sytuacji życiowej.

W tym miejscu należy odnieść się do podnoszonego przez stronę pozwaną zarzutu braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej. Istotnie ma rację pełnomocnik strony pozwanej wywodząc, że profesjonalny pełnomocnik powódki błędnie oznaczył w pozwie jako stronę pozwaną (...) S.A. Oddział w Polsce ul. (...), (...)-(...) L.”, podczas gdy taka spółka nie istnieje i jest to jedynie marka handlowa często wykorzystywana jako nazwa potoczna. Sąd w niniejszym składzie nie zgadza się jednak z zapatrywaniami pełnomocnika pozwanego, iż ów błąd prowadzić winien do oddalenia powództwa. Sąd podziela bowiem stanowisko wielokrotnie wyrażane w judykaturze i piśmiennictwie zgodnie z którym, powód na którym ciąży obowiązek oznaczenia strony pozwanej może uściślić jej oznaczenie, jeżeli nie prowadzi ono do naruszenia tożsamości stron, zaś nieprecyzyjne oznaczenie w pozwie strony pozwanej nie daje samo przez się podstawy do odrzucenia pozwu. Należy bowiem odróżnić sytuacje, gdy powód niewłaściwie oznacza stronę, od sytuacji niewłaściwego doboru podmiotów procesu, określonej w art. 199 § 1 pkt. 3 k.p.c., która skutkować musi koniecznością odrzucenia pozwu. W sytuacji pierwszej, naprawienie wady następuje w drodze sprostowania oznaczenia stron (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 lipca 2014 r. V ACa 125/14, postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2013 r. I Acz 377/13). Przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawie stwierdzić należy, że pełnomocnik powódki w niniejszym postępowaniu nieprecyzyjnie oznaczając stronę pozwaną nie naruszył tożsamości stron. Nie wskazał bowiem w pozwie przykładowo innej firmy ubezpieczeniowej lecz zamiast właściwej nazwy firmy (...) z siedzibą w P. działająca poprzez oddział zagranicznego przedsiębiorcy (...) S.A. Oddział w Polsce przytoczył jej markę handlową (...) S.A. Co szczególnie istotne pełnomocnik J. M. (1) rychło sprostował oznaczenie stron, co nie było kwestionowane przez stronę pozwaną na dalszym etapie postępowania.

Orzeczenie w zakresie odsetek znajduje uzasadnienie w treści przepisów art. 817 § 1 k.c. i art. 481 § 1 k.c. Sąd stoi na stanowisku, iż zadośćuczynienie, odszkodowanie oraz zwrot kosztów postawienia nagrobka należy traktować jak wierzytelności bezterminowe, a więc świadczenia te powinny być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). Pogląd ten należy uznać za ugruntowany w orzecznictwie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011r., I CSK 243/10, LEX nr 848109, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011r., V CSK 38/11, LEX nr 1129170). W przypadku, gdy żądanie w zakresie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę było uzasadnione i udokumentowane już na etapie postępowania likwidacyjnego, odsetki przewidziane w art. 481 k.c. powinny być zasądzone od dnia, w którym zgodnie z przepisami prawa ubezpieczyciel zakończył lub powinien był zakończyć postępowanie likwidacyjne i wypłacić należne świadczenie. Pozwany decyzją z dnia 22 kwietnia 2015 roku zakończył postępowanie likwidacyjne i od następnego dnia pozostaje w opóźnieniu w zapłacie powódce żądanych kwoty.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Na tej podstawie oraz mając na uwadze fakt, że powódka wygrała proces w 55 % Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. O. w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki J. M. (1) kwotę 5.601,15 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (6.553 zł tytułem opłaty x 55 %= 3.604,15 zł + 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego x 55 %= 1980 zł + 17 zł opłaty od pełnomocnictwa= 1997 zł, 3.604,15 zł + 1997 zł= 5.601,15 zł) oraz 327,50 zł tytułem zwrotu części wydatków poniesionych w sprawie tymczasowo przez Skarb Państwa (595,46 zł x 55 %). Z uwagi na trudną sytuację materialną oraz życiową powódki Sąd przyjął, iż zachodzą podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. i nie obciążył jej pozostałą kwotą kosztów procesu, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.