Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2016 r. w Gdańsku

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji M. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 października 2015 r., sygn. akt VI U 1744/15

oddala apelację.

SSA Alicja Podlewska SSA Lucyna Ramlo SSA Maria Sałańska - Szumakowicz

Sygn. akt III AUa 13/16

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania ubezpieczonemu M. B. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych i stwierdził, że ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania emerytury, ponieważ ma jedynie 12 lat 11 miesięcy i 14 dni okresów składkowych. W uzasadnieniu stwierdzono również, że ZUS odmawia ustalenia wysokości emerytury wg. nowych zasad (art. 26) z zastosowaniem art. 55 ustawy emerytalnej, ponieważ ubezpieczony nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego - 65 lat dla mężczyzn.

Ubezpieczony złożył odwołanie od decyzji organu rentowego wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, iż odwołującemu przysługuje emerytura obliczona na podstawie przepisu art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczony wskazał, iż wbrew twierdzeniom organu rentowego kontynuował ubezpieczenie po osiągnięciu wieku emerytalnego, co najmniej 17 miesięcy (w KRUS). Powołując się na treść art. 28 i art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej ubezpieczony stwierdził, iż jeśli nie posiada wymaganego okresu ubezpieczenia to może okresy składkowe i nieskładkowe uzupełnić pracą w gospodarstwie rolnym.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko. Odnośnie zarzutów zawartych w odwołaniu pozwany wskazał, że zgodnie z pismem KRUS ubezpieczony pobiera z KRUS emeryturę rolniczą, do której zaliczono mu: okres pracy zawodowej od 01.04.1963r. do 31.08.1966r., od 02.11.1966r. do 22.10.1967r., od 17.10. 1969r. do 31.05.1976r. okres odbywania służby wojskowej od 23.10.1967r. do 16.10.1969r., okres pracy w gospodarstwie rolnym od 01.06.1976r. do 27.12.1978r., od 01.01.1979r. do 29.11.2014r. Nie jest, zatem możliwe zaliczenie tych samych okresów do emerytury z ubezpieczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego M. B.. Podstawą rozstrzygnięcia Sąd I instancji uczynił następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

Bezspornym jest, iż ubezpieczony M. B. jest uprawniony do emerytury rolniczej. Do uprawnień emerytalnych zaliczono okres pracy zawodowej: od 01.04.1963r. do 31.08.1966r., od 02.11.1966r. do 22.10.1967r., od 17.10.1969r. do 31.05.1976r. okres odbywania służby wojskowej od 23.10.1967r. do 16.10.1969r., okres pracy w gospodarstwie rolnym od 01.06.1976r. do 27.12.1978r., od 01.01.1979r. do 29.11.2014r. W dniu 04 maja 2015r. ubezpieczony (ur. (...)) złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury powszechnej. Nie wskazał okresów składkowych i nieskładkowych podlegających zaliczeniu do stażu emerytalnego poza wskazanymi powyżej, zaliczonymi do emerytury rolniczej. Ubezpieczony ma wymagany wiek emerytalny, nie ma natomiast wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

Sąd I instancji zważył, iż okresy od 01 kwietnia 1963r. do 31 sierpnia 1966r., od 02 listopada 1966r. do 22 października 1967r., od 17 października 1969r. do 31 maja 1976r., od 23 października 1967r. do 16 października 1969r., od 01 czerwca 1976r. do 27 grudnia 1978r., od 01 stycznia 1979r. do 29 listopada 2014r. nie mogą zostać zaliczone podwójnie - w dwóch systemach - powszechnym i rolniczym. Zasadą jest jednokrotne zaliczenie każdego z okresów ubezpieczenia, a w gestii ubezpieczonego należy wybór systemu, do którego chce zaliczyć dany okres. Kwestia konkurencyjności obu systemów ubezpieczeniowych wyklucza możliwość zaliczenia tego samego okresu, jako podlegającego ubezpieczeniu społecznemu rolnikowi ubezpieczeniu powszechnemu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 08 maja 2007 roku (II UK 164/2006, LexPolonica nr 1383255. OSNP 2008/11-12 poz. 172), dokonanie przez ubezpieczonego wyboru, co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie.

W opinii Sądu I instancji wobec braku wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w systemie powszechnym (zaliczonego do emerytury rolniczej) ubezpieczony nie ma prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W związku z powyższym brak jest podstaw faktycznych i prawnych do zastosowania art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwalającego na dokonanie przeliczenia na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiódł ubezpieczony M. B. zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i przyjęcie, iż odwołujący nie spełnił ustawowych przesłanek do jego zastosowania oraz zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy tj. przepisu art 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, iż odwołujący nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę wyroku Sądu Okręgowego z dnia 15.10.2015 roku poprzez uznanie, iż odwołującemu przysługuje emerytura obliczona na podstawie przepisu art 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Uzasadniając stanowisko z apelacji M. B. argumentował, iż jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego ubezpieczony urodzony przed dniem 31 grudnia 1948r., który po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008r., ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 27 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej także i niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą.

Nabycie statusu emeryta (art. 4 pkt 1 ustawy emerytalnej) wiąże się z utratą statusu ubezpieczonego (art. 4 pkt 13 tej ustawy) tylko wtedy, jeżeli po przyznaniu prawa do emerytury emeryt nie podlega obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym (art. 13 i 14 u.s.u.s.). Przede wszystkim zaś pojęcie "ubezpieczony" z art. 4 pkt 13 ustawy emerytalnej nie odnosi się do aktualnego statusu osoby ubiegającej się o emeryturę, bowiem podleganie ubezpieczeniom społecznym w dacie wniosku o emeryturę nie stanowi warunku przyznania prawa do tego świadczenia. "Ubezpieczony" to osoba, która spełnia warunek podlegania - w jakimkolwiek okresie - ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a także osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników.

Podobnie orzeczono w wyroku z 03 grudnia 2004r., II UK 59/04 (OSNP 2005 nr 13, poz. 195), w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że: "przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS dopuszcza wyjątkowo możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym tak, jak okresów składkowych w ramach ubezpieczenia pracowniczego, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych. Aprobowana norma oznacza, więc, że ubezpieczony, który posiada mniej niż 15 lat okresów składkowych i nieskładkowych może skorzystać z posiadanych okresów rolnych z art. 10 ustawy emerytalnej tylko do uzupełnienia okresu wymaganego do emerytury z art. 28. Dłuższe okresy rolne, w tym nawet prowadzenie działów specjalnych, nie mają znaczenia, gdyż nie mogą składać się na emeryturę w systemie powszechnym (pracowniczą) w sytuacji, gdy zainteresowany pozostawał w tym ubezpieczeniu mniej niż 15 lat". Art. 28 u.e.r. FUS zawiera możliwość otrzymania emerytury przy tzw. skróconym stażu emerytalnym, określanej w literaturze, jako emerytura niepełna (por. I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2011; I. Jędrasik-Jankowska, IC. Jankowska, Prawo do emerytury. Komentarz cło ustaw z orzecznictwem, Warszawa 2011). Omawiana instytucja ma zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych, którzy urodzili się przed dniem 01 stycznia 1949r. i nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego wymaganego do przyznania emerytury powszechnej (tj., co najmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn). Osoby te mogą mieć przyznaną emeryturę, jeżeli udowodnią okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące, co najmniej 15 lat w przypadku kobiet i co najmniej 20 lat w przypadku mężczyzn.

Ubezpieczony podkreślił w apelacji, że art. 55 ustawy o emeryturach i rentach został skierowany do ubezpieczonych spełniających warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 to jest urodzonych przed dniem 01 stycznia 1949 roku, którzy spełniając warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, dalej kontynuowali ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku przewidzianego w tym przepisie, co najmniej do końca 2008 roku, a z wnioskiem o przyznanie emerytury na wymienionej podstawie (art. 27 tej ustawy) wystąpili po dniu 31 grudnia 2008 roku, także, dlatego, że z art 183 ustawy emerytalnej w stosunku do ubezpieczonych urodzonych później (po 31 grudnia 1948r.) wynika „stopniowalność” obliczania wysokości należnych im emerytur ustalanych w ściśle ustawowo wskazanych proporcjach. Przepis szczególny art. 55 ustawy emerytalnej kreuje (reguluje) wyjątek od zasady ustalania ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949r. emerytury w wysokości wynikającej z dotychczasowych („starych”) zasad (art. 27 w związku z art. 53 tej ustawy). Ubezpieczonym, urodzonym przed wymienioną datą (01 stycznia 1949r.), przysługuje prawo do obliczenia emerytury według nowych zasad, jeżeli wysokość emerytury obliczonej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 okaże się wyższa od ustalonej według dotychczasowych zasad, pod warunkiem, że z wnioskiem o przyznanie emerytury z art. 27 ustawy wystąpili po dniu 31 grudnia 2008 roku.

Przy ustalaniu spełnienia warunku posiadania stażu ubezpieczeniowego uwzględnia się także okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie (ustalone zgodnie z art. 10 ust. 1 u.e.r. FUS) oraz okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 10a u.e.r. FUS), przy czym podlegają one doliczeniu do okresów składkowych i nieskładkowych, jeżeli zostały udowodnione w wymiarze krótszym od wymagalnego. Należy przy tym pamiętać, iż z art. 10 ust. 1 pkt 3 i art. 28 u.e.r. FUS wynika, iż jeśli ubezpieczony nie posiada wymaganego okresu ubezpieczenia, to może okresy składkowe i nieskładkowe uzupełnić pracą w gospodarstwie rolnym (wyrok SN z 14 marca 2006r., I UK 166/05, LexPolonica nr 402773).

Zgodnie z art. 55 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS wystarczy, aby wnioskodawca podlegał tym ubezpieczeniom – emerytalnym i rentowym np. przez jeden dzień po 60. lub 65. urodzinach. Nie jest również istotne to, czy w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę i obliczenie jej na nowych zasadach osoba zainteresowana była jeszcze objęta tymi ubezpieczeniami. Należy też podkreślić, że przepisy nie wymagają nieprzerwanego pozostawania w ubezpieczeniach bezpośrednio przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, na dzień ukończenia tego wieku oraz w okresie bezpośrednio następującym po tym dniu [...]. Bardzo ważne jest natomiast, aby już w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wnioskodawca spełniał warunek podlegania ubezpieczeniom po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wyrok (sygn. akt I UK 27/14) z 18 września 2014r. mówi, że o takie przeliczenie może się starać także osoba, która wystąpiła już o przyznanie świadczenia w powszechnym wieku emerytalnym, ale dostała je ze starego systemu. Jeśli zaznaczyła we wniosku, że prosi o wyliczenie świadczenia w najkorzystniejszym wariancie, może się domagać przejścia do nowego systemu i podwyżki świadczenia. Zdaniem SN w takim wypadku ZUS powinien przyznać emeryturę liczoną na podstawie art. 55 ustawy. Istotne zastrzeżenie dotyczące omawianej instytucji zostało zawarte w art. 54 u.e.r. FUS, zgodnie, z którym emerytur ustalanych w oparciu o art. 28 nie podwyższa się do kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2. Tymczasem w przypadku osoby ur. przed 1949 rokiem, można się ubiegać w ZUS-ie o zwiększenie emerytury z tytułu wszystkich okresów ubezpieczenia społecznego rolników zakładając, że okresy rolnicze nie zostały uwzględnione do emerytury pracowniczej.

Odmowa ustalenia lub „dożywotnia” utrata prawa do zweryfikowania wysokości długoterminowych świadczeń emerytalnych ustalonych w deklaratoryjnych decyzjach emerytalnych tylko, dlatego, że uprawniony do nabycia emerytury złożył wniosek o jej przyznanie w zaniżonej i niezgodnej z prawem wysokości, powinna być oceniona, jako oczywiście sprzeczna z przepisami Konstytucji RP (np. z jej art. 21 i 31), a przez to zdyskwalifikowana w demokratycznym porządku państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego M. B. nie zasługiwała na uwzględnienie, nie zawierała, bowiem motywów mogących skutkować koniecznością zmiany, bądź uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Na wstępie Sąd Apelacyjny wyjaśnia, iż wywód M. B. odnoszący się do użytej przez Sąd I instancji nomenklatury: „ubezpieczony”/”emeryt”, jest nietrafny. Zgodnie z art. 476 § 5 k.p.c. przez użyte w Dziale III. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 101) określenie „ubezpieczony” - rozumie się osobę ubiegającą się o: a) świadczenie z ubezpieczeń społecznych albo o emeryturę lub rentę; b) ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, jego zakresu lub wymiaru składki z tego tytułu; c) świadczenia w sprawach należących do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; d) świadczenie odszkodowawcze przysługujące w razie wypadku lub choroby pozostające w związku ze służbą wojskową albo służbą w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego oraz Centralnym Biurze Antykorupcyjnym.

Sąd odwoławczy stwierdza, iż przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było zaliczenie okresów: od 01 kwietnia 1963r. do 31 sierpnia 1966r., od 02 listopada 1966r. do 22 października 1967r., od 17 października 1969r. do 31 maja 1976r., od 23 października 1967r. do 16 października 1969r., od 01 czerwca 1976r. do 27 grudnia 1978r., od 01 stycznia 1979r. do 29 listopada 2014r. do okresów składkowych przy ubieganiu się przez M. B. o emeryturę w systemie powszechnym, wobec uwzględnienia powyższych okresów przy przyznaniu świadczenia emerytalnego rolników, które to świadczenie ubezpieczony pobiera.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne, wyczerpujące postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobody oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w rozumowaniu w zakresie ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, ostatecznie przyznając ubezpieczonej dochodzone świadczenie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie koresponduje z tokiem wywodu apelanta. Podkreślenia wymaga, iż dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (wyrok SA w Szczecinie z 19.06.2008r., I ACa 180/08, Legalis). Co więcej, skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego to, bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (wyrok SA w Poznaniu z 21.05.2008r., I ACa 953/07, niepubl.). Tymczasem z lakonicznego uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wynika, iż intencją ubezpieczonego było raczej podważenie subsumpcji prawnej spornego okresu, a nie, popełnienie przez Sąd I instancji błędu logicznego lub naruszenie zasad doświadczenia życiowego w toku postępowania. Zwalczenie swobodnej oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na jego własnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 KPC kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy (wyrok SA w Katowicach z 10.04.2003r., I ACa 1137/02, niepubl.).

Sąd Apelacyjny w całości, zatem akceptuje i podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, traktując je, jako własne, nie widząc w związku z powyższym, konieczności ponownego szczegółowego ich przytaczania, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998r., I PKN 339/98). Sąd odwoławczy podziela ocenę prawną spornego w sprawie zagadnienia czy okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze mogą zostać zaliczone podwójnie - w dwóch systemach - powszechnym i rolniczym. W powyższym zakresie Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny prawnej, Sąd odwoławczy uznaje ją za wyczerpującą, a tym samym nie widzi potrzeby powtarzania w całości trafnego wywodu prawnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2006r., IV CK 380/05; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2005r., IV CK 526/04).

Sąd odwoławczy stwierdza, iż orzeczenie Sądu Okręgowego jest prawidłowe oraz odpowiada prawu. Roszczenie, którego domagał się ubezpieczony jest, natomiast niezasadne, gdyż koliduje z przepisami zarówno ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 748), jak i ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 704).

W przepisie art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ustawodawca wskazał, iż przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu: 1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki; 2) przypadające przed dniem 01 lipca 1977r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia; 3) przypadające przed dniem 01 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie ma ust. 3 ww. przepisu, który stanowi: okresów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie uwzględnia się, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zastrzeżenie wynikające z art. 56 ustawy emerytalnej brzmi: osobie, której przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględniono okresy pracy w gospodarstwie rolnym określone w art. 10, oblicza się wysokość przysługującego świadczenia, jako część świadczenia obliczonego w myśl art. 53, z uwzględnieniem okresów pracy w gospodarstwie rolnym, proporcjonalnie do udziału okresów składkowych i nieskładkowych w okresie stanowiącym sumę okresów składkowych, nieskładkowych i uwzględnionych okresów pracy w gospodarstwie rolnym. W ust. 4 ww. przepisu stwierdzono, że jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe nie zostały uzupełnione okresami wymienionymi w art. 10, emerytura ulega zwiększeniu za okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru przewidzianych dla części składkowej w przepisach, o których mowa w ust. 3. Analizując ten przepis należy mieć na względzie dyspozycję zawartą w ust. 5, gdzie wprowadzono unormowanie, iż zwiększenie, o którym mowa w ust. 4, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Analogiczna regulacja zawarta została przez ustawodawcę w art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przywołany przepis stanowi, iż: do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy: 1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990; 2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 01 stycznia 1983r.; 3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Powyższe stanowisko odnośnie interpretacji ww. przepisów zostało zaaprobowane przez Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 08 maja 2007 roku w sprawie o sygn. akt II UK 164/06 (Legalis nr: 100219), wyraził zapatrywanie, iż: dokonanie przez ubezpieczonego wyboru, co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie (art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Analogicznie do interpretacji spornego zagadnienia podchodziły Sądy Apelacyjne: w Łodzi (w wyroku z dnia 08 maja 2014 roku, sygn. akt III AUa 1368/13; Lex: nr 1477220) oraz w Białymstoku (w wyroku z dnia 18 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 290/13; LEX nr 1378575).

Wobec ustalenia, zatem, iż M. B. przyznane jest rolnicze świadczenie emerytalne, brak jest podstaw by te same okresy zaliczyć ubezpieczonemu do pracowniczego świadczenia emerytalnego. Przyznanie, zatem powszechnego świadczenia emerytalnego ubezpieczonemu byłoby sprzeczne z bieżącą regulacją prawną. Wobec tego zastosowanie art. 55 ustawy emerytalnej nie może mieć miejsca w niniejszej sprawie, tym bardziej, iż M. B. nie posiada okresów składkowych i nieskładkowych wymaganych dyspozycją przepisu art. 27 ustawy emerytalnej. Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

SSA Alicja Podlewska SSA Lucyna Ramlo SSA Maria Sałańska - Szumakowicz