Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lutego 2016 roku w sprawie V GC 602/14 z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w Ż. przeciwko N. M. o zapłatę 5.286,76 złotych Sąd Rejonowy
w Kaliszu zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.286,76 zł, odsetki ustawowe od kwoty 5.118,11 zł od dnia 25 marca 2014r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.467,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. (wyrok k. 169, uzasadnienie k. 174 - 177)

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła:

1) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy,
a mianowicie art. 233 § l k.c. poprzez dokonanie oceny dowodów:

- w sposób niewszechstronny, z pominięciem dowodu z zeznań świadka W. C., K. P. oraz R. K. w zakresie,
w którym zgodnie deponowali oni, iż koszty transportu równiarki na plac budowy jak również koszty tankowania paliwa pokryte miały zostać przez powódkę podczas gdy: zeznania tych świadków w pominiętym przez Sąd zakresie są zgodne i spójne, znalazły potwierdzenie w fakcie wystawienia faktury VAT za transport właśnie na powódkę, a także listu przewozowego na powódkę, nadto były zgodne z innymi ustaleniami Sądu I instancji dotyczące treści umowy wiążącej strony, a mianowicie istnienia po stronie powodowej obowiązku zapewnienia na miejsce budowy sprzętu
i zapewnienie jego prawidłowego funkcjonowania;

- w sposób niewszechstronny i wbrew zasadom doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania w zakresie faktury VAT nr (...), która obejmuje zwrot kosztów paliwa za wrzesień 2013 roku a nie lipiec 2013 roku, a także z pominięciem okoliczności, iż powódka nie przedstawiła tożsamych faktur za inne okresy świadczenia przez pozwaną usług podczas gdy: pozwana faktycznie zakończyła świadczenie usług na rzecz powódki w dniu 10 lipca 2013 roku; gdyby strony rzeczywiście umówiły się na tymczasowe pokrywanie kosztów paliwa przez powódkę i obowiązek zwrotu tych kosztów przez pozwaną, to powódka wystawiła by tożsame faktury także za maj i czerwiec 2013 roku;

2) naruszeniu przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 65 k.c. polegającą na błędnym zastosowaniu reguł wykładni oświadczeń woli
zawartych w tym przepisie i na skutek tego uznaniu, iż strony zawarły nową umowę zlecenia na przewóz równiarki do teren budowy, w efekcie czego doszło do niewłaściwego zastosowania art. 734 § l k.c. podczas gdy: zachowanie stron powinno być odczytane wyłącznie jako wykonanie umowy nr (...),
w ramach której na stronie powodowej ciążył obowiązek dostarczenia na miejsce budowy sprzętu, powódka zawarła umową z firmą (...) a nie z pozwaną.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania za I instancję z uwzględnieniem kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

- zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego
z uwzględnieniem kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

ewentualnie wniosła o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. (apelacja k. 181- 184)

Powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego przed sądem II instancji według norm przepisanych. (odpowiedź na apelację k. 193-193v)

Sąd Okręgowy, Sąd Gospodarczy zważył, co następuje:

Przedmiotowa sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym uregulowanym w art. 505 ¹ k.p.c. - art. 505 ¹⁴ k.p.c.

W postępowaniu uproszczonym apelację można oprzeć na dwóch wskazanych
w przepisie art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Sąd drugiej instancji nie przeprowadza postępowania dowodowego
z wyjątkiem dowodu z dokumentu (art. 505 ¹¹ § 1 k.p.c.).

Apelacja pozwanej jest zasadna, a jej uwzględnienie skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
I instancji.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w znacznej części nie ocenił przeprowadzonych dowodów, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania
i nie odniósł się do zarzutów pozwanej, a przez to nie rozpoznał istoty sprawy. Dokonane ustalenia faktyczne nie dawały podstaw do oceny żądania pozwu. Ponadto Sąd I instancji nie dokonał subsumpcji ustalonego stanu faktycznego pod właściwe przepisy prawa.

Analiza całokształtu zarzutów podniesionych w apelacji jednoznacznie wskazuje, że Sąd I instancji naruszając przepisy prawa procesowego nie ocenił
w sposób należyty wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów, nie dokonał ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności spornych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wadliwa i fragmentaryczna ocena dowodów skutkowała co najmniej niepełnymi ustaleniami faktycznymi. W konsekwencji Sąd I instancji nie odniósł się do wielu istotnych okoliczności i opartych na nich twierdzeń i zarzutów, zaś podniesiony
w apelacji przez pozwaną zarzut sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § l k.c. zasługuje na uwzględnienie.

Sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego materiału ma miejsce wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji jest sprzeczne z tymi istotnymi dla rozstrzygnięcia okolicznościami, które sąd ustalił w toku postępowania, albo gdy wyprowadził logicznie błędny wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności, albo wreszcie gdy sąd przyjął fakty za ustalone bez dostatecznej podstawy. Przez okoliczności w powyższym rozumieniu należy rozumieć okoliczności faktyczne. Chodzi tu bowiem jedynie o błędy dotyczące elementu faktycznego orzeczenia. Sąd II instancji bada, czy w stanie faktycznym sprawy nie zachodzą sprzeczności między poszczególnymi ustaleniami oraz czy stan faktyczny stanowi harmonijną całość. Zakres kontroli apelacyjnej nie obejmuje całej sfery faktycznej sprawy, ale tylko zebrany materiał procesowy. Zawsze jednak zarzut taki znajdzie uzasadnienie, gdy ustalenia sądu sprzeczne będą z materiałem, który uznał on za wiarygodny, albo też gdy dowody prowadzące do odmiennych wniosków nie będą przez sąd ocenione negatywnie.

Z tą ostatnią sytuacją mamy do czynienia także, gdy sąd nie oceni wszystkich dowodów zebranych w sprawie bądź w uzasadnieniu stwierdzi, że daje wiarę wszystkim dowodom, mimo że pozostają one ze sobą w takim stosunku, że prowadzą do sprzecznych ze sobą wniosków.

Sad Rejonowy nie ocenił wszystkich dowodów zebranych w sprawie.

Zaprezentowana w uzasadnieniu ocena dowodów nie ma przymiotu oceny pełnej i swobodnej, nie uwzględniała całego materiału zgromadzonego w sprawie,
a nadto nie została umotywowana w sposób pozwalający na przeprowadzenie kontroli instancyjnej, co uzasadnia zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

Stosując zasadę swobodnej oceny dowodów według własnego przekonania, Sąd obowiązany jest przestrzegać zasad logicznego rozumowania, a więc może
z zebranego materiału dowodowego wyciągnąć wnioski tylko logicznie uzasadnione. Sąd może dać wiarę tym lub innym świadkom, czyli swobodnie oceniać ich zeznania, nie może jednak na tle tych zeznań budować wniosków, które z nich nie wynikają. Przy ocenie dowodów tj. ich wiarygodności i mocy, istotną rolę odgrywają zasady doświadczenia życiowego.

Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 roku, V CKN 417/01, LEX nr 157326).

W ustaleniach faktycznych Sąd I instancji ograniczył się do ustalenia faktu zawarcia pomiędzy stronami umowy zlecenia na usługi równiarki drogowej oraz porozumienia pomiędzy stronami, że w celu przyśpieszenia prac na budowie powódka tymczasowo na swój koszt dostarczy maszynę na plac budowy oraz będzie tankować paliwo do równiarki, a następnie rozliczeń tych kosztów strony dokonają w trakcie współpracy. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że powódka przedmiotową równiarkę wynajęła od (...) S., M. , Ł. T. sp. j., koszt 3.719,52 złotych. W/w firma wystawiła na rzecz powódki fakturę VAT z dn. 27.05.2013r. i należność tę powódka uregulowała.

Jako dowód powyższych ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia w sprawie Sąd I instancji wskazał: wydruk fotografii k. 8; korespondencję elektroniczną k. 9; zlecenie k.10., fakturę VAT z dn. 27.05.2013 r.
- k. 34, potwierdzenie przelewu k. 35.

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodzi od pozwanej zapłaty łącznie kwoty 5.286,76 zł, na którą składają się: należność główna wynikająca z faktur Vat
4.840,54 zł (1.121,02 zł+ 3.719,52 zł), skapitalizowane odsetki od tej kwoty za okres od 11.10.2013r. do 20.03.2014r.- 277,57 zł oraz kwota 168,65 zł (40 euro x 4,2163 zł) na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty
w transakcjach handlowych.

Z uzasadnienia pozwu wynika, że kwota 4.840,54 zł stanowi należność z tytułu paliwa zatankowanego do równiarki w miesiącu lipcu w ilości 210 litrów oraz
z tytułu zwrotu transportu maszyny.

Z załączonych do pozwu poświadczonych przez adwokata odpisów faktur wynika, że zostały one wystawione przez powódkę w dniu 26 września 2013r., faktura nr (...) na kwotę 1.121,02 zł dotyczy refaktury kosztów paliwa 210 litrów, faktura nr (...) na kwotę 3.719,52 zł dotyczy refaktury kosztów transportu równiarki.

Na rozprawie w dniu 12 lutego 2016r. Sąd Rejonowy dopuścił dowód
z dokumentów na kartach 4-13, 16, 34-40 akt na okoliczności podniesione w pozwie, sprzeciwie pozwanej, odpowiedzi powódki na sprzeciwi pismach stron.

Karty 8, 10,11,12-13 to niepoświadczone kserokopie kartki z kalendarza, zlecenia, tabeli A kursów średnich walut obcych NBP, odpisu z KRS powódki. Karta 34, to niepoświadczona kserokopia faktury z dnia 27 maja 2013r. na kwotę 3.719,52 złotych Karta 36 to również niepoświadczona kserokopia listu przewozowego.
Karty 38 i 39 to niepoświadczone kserokopie faktur załączonych do pozwu.

Charakter kserokopii był wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 37/94, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że niepoświadczona podpisem strony kserokopia nie jest dokumentem. Podobnie jak odpis, kserokopia może być jednak uznana za dokument stanowiący dowód istnienia oryginału i dlatego podlegający podwójnej ocenie. Raz, jako dokument prywatny, mający stanowić źródło wiadomości o istnieniu oryginalnego dokumentu, a drugi raz, jako dokument prywatny mający stanowić źródło wiadomości
o faktach. W postępowaniu opartym na dokumencie prywatnym źródłem wiadomości jest, zgodnie z art. 245 k.p.c., zawarte w nim i podpisane oświadczenie, stąd dla uznania kserokopii za dokument prywatny, świadczący o istnieniu oryginału o odwzorowanej
w niej treści, niezbędne jest oświadczenie o istnieniu dokumentu o treści i formie odwzorowanej kserokopią. Takim oświadczeniem jest umieszczone na kserokopii
i zaopatrzone podpisem poświadczenie zgodności kserokopii z oryginałem. Dopiero wtedy można uznać kserokopię za dokument prywatny świadczący o istnieniu oryginału o treści i formie w niej odwzorowanej. Natomiast bez wspomnianego poświadczenia kserokopia nie może być uznana za dokument (zob. OSNCP 1994, nr 11, poz. 206). Stanowisku temu Sąd Najwyższy dał wyraz również w późniejszych orzeczeniach,
w tym w postanowieniach z dnia 27 sierpnia 1998 r., III CZ 107/98 (OSNC 1999, nr 3, poz. 52) i z dnia 18 października 2002 r., V CKN 1830/00 (OSNC 2004, nr 1, poz. 9) oraz w wyroku z dnia 6 listopada 2002 r., I CKN 1280/00 (niepubl.). Również w nauce prawa przyjmuje się, że niepoświadczona kserokopia nie jest dokumentem. Jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c. Odmienne ujęcie tego zagadnienia prowadziłoby do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentu. Wymienione w art. 308 k.p.c. środki dowodowe ustawodawca zaliczył do „przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki". Oznacza to, że środki te, w tym także fotokopie, mają przedstawiać rzeczywistość poprzez zawarte w nich obrazy lub dźwięki, a nie przez opisy wyrażane pismem (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., I CKN 1280/00, LEX nr 78358, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 listopada 2010 r. I ACa 831/10 LEX nr 898656).

Sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym jest ustalenie, że powódka przedmiotową równiarkę wynajęła od (...) S., M., Ł. T. sp. j., koszt 3.719,52 złotych. W/w firma wystawiła na rzecz powódki fakturę VAT z dn. 27.05.2013r. i należność tę powódka uregulowała.

Faktura VAT z dnia 27.05.2013 r. na kwotę 3.719,52 zł (kserokopia k. 34)
została wystawiona powódce przez (...) S., M., Ł. T. spółkę jawną z tytułu usługi transportowej. Przelew z dnia
31 października 2013r. stanowi zapłatę za usługę transportową, a nie za najem równiarki.

W ocenie dowodów Sąd Rejonowy stwierdził między innymi, że podstawą ustaleń faktycznych były częściowo zeznania świadków: E. M., W. C., K. P. oraz R. K.. W ustaleniach faktycznych
dowód z zeznań świadków nie został powołany. Świadek K. P. zeznał, że nic nie wie o sprawie (k.108, 110).

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał przepisy dotyczące umowy zlecenia - art. 734 § 1 k.c. i art. 735§ 1k.c. i uznał, że z zebranego
w sprawie materiału dowodowego wynika, że to pozwana powinna zwrócić koszty transportu równiarki oraz tankowanego do niej paliwa. Całkowicie pominął przepis
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Zdaniem Sadu Okręgowego, w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w nie rozpoznał istoty sprawy.

Braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej.

Dla rozpoznania istoty sprawy koniecznym jest ustalenie co było przedmiotem żądania pozwu, okoliczności na jakich żądanie to się opiera oraz dokonanie subsumpcji ustalonego stanu faktycznego pod właściwe przepisy prawa.

Do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi również w sytuacji, w której sąd pierwszej instancji dokonał oceny prawnej roszczenia bez oparcia jej o właściwie ustaloną podstawę faktyczną i w związku z tym w sprawie zachodzi potrzeba poczynienia po raz pierwszy niezbędnych ustaleń faktycznych. Skorzystanie w takim wypadku z możliwości uzupełnienia postępowania dowodowego przez sąd drugiej instancji godziłoby w zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego, zagwarantowaną w art. 176 Konstytucji (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2015 r. III CZ 55/15, opubl. www.sn.pl, Legalis).

Uwzględnienie powyższych zarzutów czyni w zasadzie zbędną ocenę zarzutu naruszenia prawa materialnego 65 k.c. i art. 734 § l k.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy przeprowadzi
w sposób prawidłowy postępowanie dowodowe (art. 235 § 1 i art. 236 k.p.c.)
i uwzględni dowody mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym zeznania świadków E. M., W. C. i R. K.. Następnie oceni zgromadzony materiał dowodowy zgodnie z wymogami art. 233 § 1 k.p.c., dokona prawidłowych ustaleń faktycznych, w szczególności dotyczących postanowień wiążącej strony umowy i rozpozna istotę sprawy poprzez zbadanie podstaw merytorycznych dochodzonego roszczenia i podniesionych przez pozwaną zarzutów.