Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku C. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o odsetki od emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy C. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 grudnia 2011 r. sygn. akt VI U 1228/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje C. S. odsetki ustawowe od emerytury za okres od dnia 22 kwietnia 2010 r. do daty wypłaty świadczenia, a w pozostałym zakresie apelację oddala,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. na rzecz C. S. kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygnatura akt: III AUa 485/12

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 2 października 2012 r.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Kielcach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie C. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 28 lipca 2011 r., którą organ rentowy wykonał wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2011 r. sygn. III AUa 2018/10 i przyznał wnioskodawcy emeryturę od daty określonej w wyroku Sądu bez odsetek.

Rozpoznając odwołanie C. S. od powyższej decyzji, w którym wnioskodawca domagał się przyznania odsetek z tytułu opóźnienia w przyznaniu emerytury Sąd Okręgowy stwierdził, że skoro prawo do emerytury zostało ustalone dopiero w drodze postępowania sądowego, to zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) termin 30 – dniowy, o którym mowa w ust. 1 tego art. liczy się od dnia wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego do organu rentowego. Mimo stwierdzenia, że wyrok Sądu Apelacyjnego wraz z uzasadnieniem wpłynął do organu rentowego w dniu 14 czerwca 2011 r., zaś decyzja została wydana 28 lipca 2011 r., Sąd Okręgowy nie dopatrzył się zawinionych po stronie organu rentowego okoliczności, które uzasadniałyby przyznanie wnioskodawcy odsetek z tytułu opóźnienia.

W apelacji od powyższego wyroku C. S. wniósł o jego zmianę i przyznanie prawa do odsetek od daty przyznania emerytury tj. od 1 marca 2010 r. podnosząc, że odmowa przyznania tego świadczenia przez organ rentowy była następstwem błędnej interpretacji przepisów prawa, co potwierdził Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 r. W wyroku tym Sąd Apelacyjny wprawdzie nie orzekł o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, ale nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem braku odpowiedzialności tego organu i nie pozbawia prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest w przeważającej części uzasadniona.

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie dotyczy wypłaty odsetek od świadczenia emerytalnego C. S., przyznanego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2011 r., wydanym w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt III AUa 2018/10.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w myśl art. 85 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) , jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Zasady przyznawania i wypłacania świadczeń emerytalno-rentowych reguluje natomiast ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227). Zgodnie z treścią art. 118 ust.1 tej ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Natomiast przepis art.118 ust. 1a zd. 1 stanowi, iż w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Warunkiem zapłaty odsetek jest zatem wypłacenie świadczenia po upływie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Przez wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności należy rozumieć rozstrzygnięcie ostatniej kwestii, koniecznej do ustalenia uprawnień (lub ich braku) ubezpieczonego. Za dzień wyjaśnienia tej okoliczności można uznać dzień wpływu do organu rentowego prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy. Na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 42, poz. 338), z dniem 1 kwietnia 2009r., dokonano nowelizacji powołanego wyżej przepisu art.118 ust. 1a w ten sposób, że na końcu przepisu dopisano zdanie drugie o następującej treści: „Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego”. Począwszy od 1 kwietnia 2009r. organ odwoławczy, w tym sąd przyznający świadczenie, w sentencji wyroku powinien zatem zamieścić wyrzeczenie w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego tj. o istnieniu takiej odpowiedzialności lub jej braku. K westia braku takiego orzeczenia została rozstrzygnięta w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011r. (sygn. akt I UZP 2/11), wydanej na skutek pytania prawnego sformułowanego w niniejszej sprawie przez Sąd Apelacyjny. Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Obowiązek wynikający z tego przepisu jest bowiem adresowany do organu odwoławczego wydającego orzeczenie w przedmiocie przyznania świadczenia emerytalno – rentowego. W sytuacji, gdy sąd przyznający świadczenie nie rozstrzygnął kwestii odpowiedzialności organu rentowego w postępowaniu, w którym wnioskodawca domaga się wypłaty odsetek, dopuszczalne, a nawet konieczne, jest prowadzenie postępowania dowodowego na tę okoliczność.

Błędnie Sąd I instancji przyjął, że w niniejszej sprawie dzień wpływu do organu rentowego prawomocnego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2011 r. może być uznany za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Rozpatrując złożony przez ubezpieczonego wniosek o przyznanie emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponował pełną dokumentacją, pozwalającą na przyznanie świadczenia emerytalnego. Odmowa przyznania wnioskodawcy emerytury była spowodowana błędną wykładnią obowiązujących przepisów, a to art. 184 w zw. z art. 32 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie dotyczącym znowelizowanego brzmienia art. 32 ust. 1a tej ustawy, polegającego na nieuwzględnianiu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 15 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przyjmując, że okresy te podlegają wyłączeniu z okresu zatrudnienia organ rentowy dokonał błędnej interpretacji tego przepisu, co potwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 marca 2012 r. sygn. I UK 367/11 odmawiając w sprawie III AUa 2018/10 przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Błędna interpretacja przepisów nie stanowi bowiem okoliczności, za którą organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2005r. (I UK 159/04, OSNP 2005/19/308) wyraził pogląd, iż wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Błędnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca nie jest uprawniony do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie świadczenia emerytalnego. Wydanie decyzji w sprawie prawa do świadczenia, które ustalane jest po raz pierwszy, następuje w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Wniosek C. S. o emeryturę wpłynął do organu rentowego 23 marca 2010 r. Przewidziany przez ustawodawcę termin do wydania decyzji minął 21 kwietnia 2010 r. i dopiero po jego upływie organ rentowy pozostawał w zwłoce z wypłatą świadczenia emerytalnego. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny uznał, że organ rentowy jest zobowiązany do zapłaty odsetek począwszy od dnia następnego po upływie terminu wydania pierwszorazowej decyzji tj. od dnia 22 kwietnia 2010 r. W tym zakresie zaskarżony wyrok nie jest prawidłowy i podlega zmianie. Brak jest natomiast podstaw do przyznania wnioskodawcy odsetek od 1 marca 2010 r. W pozostałej części apelacja wnioskodawcy jako nieuzasadniona podlega oddaleniu.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art.386 §1 kpc oraz art.385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku.

Na zasadzie art. 98 kpc w zw. z art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., t.j., nr 90, poz. 594 ze zm.) Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.